Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 32. LUag November M. DE EEMBODE voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld, Blaricura, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Abonnementsprijs per drie mundent Franco per post Afzonderlijke BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs der Advertentllni Van 1 tot 6 regelsf 0,30 Voor iederen regel meer0.05 „Huis en Hof" Een belangrijke quaestie heeft te dezer stede pennen en tongen in beweging gebracht. Nieuw is ze echter niet. De plaatselijke organen hebben haar reeds vóór langen tijd wereldkundig gemaakt bijna ieder weet dat bij den „Oranje- bond van Orde" een plan was gerijpt tot het stichten van een groep arbeiders woningen („Huis en Hof'), die, naar zijne meening, ten zegen zouden strekken voor Amersfoort. Vanwaar dan het verschijnsel, dat men zoolang daarover gezwegen heeft? Ons antwoord zijomdat men met reden vermoeden mocht, dat tusschen het vormen van dit plan, en een uit voering daaraan geven, een onbereikbare afstand liggen zou; omdat men de ge gronde verwachting koesteren mocht, dat de .Oranjebond," door zich op de juiste hoogte te doen stellen der plaat selijke toestanden, tot een geheel ander inzicht komen zou. Hierin ziel men zich echter deerlijk teleurgesteld. Het plan schijnt zich te zullen verwezenlijken. Maar nu ook openbaart zich een krachtig ver zet, dat uit een diepgevoelde overtui ging voortkomt. Want de „Oranjebond" streeft hier 2jjn doel ten eenenmale voorbij. Amers foort kan slechts geschaad worden door de diensten, die hij, zeker met de beste bedoelingen, komt aanbieden. Wordt van particuliere zijde niet reeds zoo krachtig hel initiatief genomen tot woningen- bouw niet in maar buiten de stad, dat de liefdadige instellingen bijna tot wan hoop worden gebracht De bezwaren reeds door anderen in de Amersfoortsche Courant tegen de stichting dier arbeiderswoningen door den „Oranjebond" ontwikkeld, deelen wij dan ook ten volle. De ongeschikt heid van het terrein voor groententeelt de verre afstand van de stadde ver meerdering van bevolking, die, zooals met nadruk te constateeren valt, ook het pauperisme hier zou verergerende FEUILLETON. Een weg oaap het opeenhooping van gezinnen daar ter plaatse, wat zeker allerminst de ze delijkheid bevorderen zou enz. enz., zjjn met geen pleidooi, als de Voorzitter van dien Bond in de Amersf. Ct. van 2 dezer heeft gehouden, te niet gedaan. Arbeiderswoningen zjjn in den omtrek als bij dozjjnen uit den grond opge rezen en worden bijna alle betrokken, de woningen in dc stad blijven allen bewoond. Pleit dit niet voor een schrik barende toeneming van een arbeiders bevolking, die op den duur onmogelijk hier werk en brood kan vinden Waar echter de Voorzitter van den „Oranjebond" wijst op den treurigen toestand der arbeiderswoningen, welke binnen de stad worden aangetroffen, scharen wij ons onverdeeld aan zijne zijde. Wanneer men zich met eigen oogen overtuigt van de ellendige krotten, in sommige achterbuurten door chelijke wezens worden bewoond, dan kan een gevoel van diep mede lijden, maar ook van walging moeilijk onderdrukt worden. In een enkel ver trek, dat menig varkenskot nabijkomt, huist soms een talrijk gezin, dat men kan dit anders langzamerhand zedelijk verstompen ziet. Woningen of krotten, die sinds jaren zichtbare leekenen van schroomeiyk verval te zien geven, blijven steeds bewoond, en zonder dat de eigenaar over het ver val van zijn perceel, of over de bewoners ervan, zich 't minst schijnt te bekommeren wat nog onverantwoordelijker is, zonder daarin ook maar in 't geringste te worden bemoeilijkt. Mag dat zoo blijven voortbestaan Van gemeentewege worden bouwver ordeningen in het leven geroepen, waar aan, wanneer burgerlijke of aanzienlijke huizen worden gebouwd, de uitvoerders zich strikt te houden hebbenvoor de vei ligheid en de gezondheid der toekom stige bewoners wordt daarbij met strenge nauwgezetheid gewaaktmaar was dan den armen werkman niet op dezelfde liefderijke wijze, naar verhouding, bescherming genomen Waarom de schamele achterbuurten zoo stiefmoe derlijk behandeld? Waarom toegelaten dat bouwvallige, zoo goed als onbe woonbare stulpen nog langer onzen mederaensch blijven huisvesten? Hier de Commissie van fabricage en de Gezondsheids-Oommissie een zeer vrucht baar arbeidsveld vinden. Want hier kan slechts sprake zjjn van verwaarloozing der gezondheid en der zedelijkheid in dc hoogste mate. Kieschheid verbiedt ons een juister beschrijving te geven van hetgeen zij, die als leden vnn liefdadige instellingen irme wijken bezoeken, daar soms zooal aantreffen. Maar zeker zullen allen gaarne bereid zjjn aan het gemeentelijk Bestuur ol aan van gemeentewege aan gestelde commission of andere commis sion, die met het edele doel zijn bezield eenige verbeteringen te brengen in den erbarmelijken onhoudbaren toestand der arbeiderswijken te dezer stede, op ge paste wyze hunne ervaringen mee te deelen. Doch voorloopig hierover genoeg. In- tusschen is het een verblijdend verschijn sel dat een quaestie is opgeworpen van een zoo hoogst ernstig en actueel belang. BUITENLAND. De verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden in Hongarjje zjjn daar teleurstellend voor de Katholieken uit gevallen. Dank zij de schandelijke prac- tijken bij de verkiezingen toegepast is het gelukt 64 zetels voor de liberalen te winnen, zoodat de magonnieke re geering thans over een groote meerder heid in de Kamer beschikt. Het valt moeiljjk zich een denkbeeld te vormen, van de wijze waarop daar verkiezingen plaats vinden. Een correspondent van de frankf.Ztg., die van den laatsten verkiezingsstrijd eene levendige schildering geeft, schrjjlt, dat men zich niets ergerlijkere en on- zedeljjkers kan voorstellen dan eene verkiezings-campagne in Hongarjje. Niet alleen het bloed, dat in strooraen vloeit en bittere vijandschap in het land achterlaat, werkt verbitterend op de zeden, maar meer nog het stelsel der kieswet, dat voor alle misbruiken de deur openzet. Politiek moge dit stelsel voordeelig zjjnzodeljjk is het monster achtig tn op den duur moet het ernstige schade doen aan het volkskarakter. De bron, waaruit alle misbruiken voortkomen, is de openbaarheid van de stemming. Wel wordt met stalen voorhoofd beweerd, dat juist deze open baarheid opvoedend werkt, want een flinke man zal er niet tegen opzien, openlijk den man, dien hjj vertrouwt, te noemen op het gevaar af zich daurdoor materieel nadeel te berokkenen. Maar dat zjjn eenvoudig praatjes zonder zin. Niemand laat zich van de wijs brengen, daar de stemming in het openbaar enkel een middel is om de heerschappij van de regeerende klassen te verzekeren. „Baron Banffy, aldus gaat de corres pondent voort, de minister-president, heeft zich een meester getoond om de verkiezingen te leiden. Eigenlijk stond de uitslag reeds van te vuren vast. leder kiezer was opgeteekend (in 'l ge heel omstreeks 900.01)0) en ieder werd door de handlangers der regeering af zonderlijk bewerkt en het geld werd daarbij niet gespaard. Ieder, die van de regeering iets te hopen of te vreezen had, moest stemmen verzamelen, d. w. z. handteekeningen voor de regeerings- candidaten. Banffy bemoeide zich met ieder district. Daarbij ontbrak het na tuurlijk ook niet aan beloften, die ge daan werden voor 't geval dat de re- geeringscandidulen gekozen werden. Het eene district wenschl een lokaalspoor weg, het ander een kanaal, het derde eene brug, het vierde een garnizoen, Van de gunst of de ongunst der re geering hangt het toestoan of weigeren van deze Laken af. Nu is het zaak van de verkiezingscomité's, zonder de regeering bloot te stellen of te verbin den, aan de kiezers de noodige beloften te doen en, waar die niet helpen, ook met geld zich den noodigen steun te verschaffen. In het uiterste geval wordt er ook geweld toegepast een brug wordt afgebroken, die dc kiezers van eene halsstarrige gemeente moeten over gaan om bjj de stembus te komen, of er breekt plotseling brand in zulk eene gemeente uit, zoodat de lastige kiezers thuis moeten bljjven om den brand te beteugelen, of de kwade droes wordt plotseling geconstateerd bjj de paarden van eene afgelegen gemeente of de kie zers worden in eene herberg gelokt, dronken gevoerd en dan opgesloten sst. „Willen die kerken hebben, dan kan 'l hun niet verbieden, en de Staal helpt daarbj) in zjjn eigen belang. De geeelelijken houden het volk in bedwang, doordat ijj het den duivel voor de oogen stellen, die ieder den hals omdraait, ol voor eenwig in de hel brandt, als ze niet deugdiaam en vroom lijn. En de armen goochelt men een hemel voor vol vreugde en eeuwige genoegens, waarmee rij zonder morren verhongeren en gebrek lijden, slaven van den rjjken slemper August zweeg. Dat waren zjjn ontvankelijk gemoed lol in de diepste grond slagen omwoelden. Nog lang zetten zjjn oudere makkers hel gesprek onder elkander voort. Om August, die allereerst aanleiding ertoe gegeven had, bekommerden zü zich daarbij niet verder, des te ijveriger echter hoorde deze toe. En er waa voor hem daarbij veel te booren, wat hjj vroeger nooit had kunnen droomen. Toen hjj zich dea avonds in zijn slaapkamertje bevond, gevoelde hjj zich als bedwelmd. Waggelend stond de arme jongeling daar als een gebouw, wiens fundamenten ondergraven waren. Het onkruid, dat zjjn godvergeten kameraden in zijn jeugdig hart hadden gestrooid, school spoedig wortel en bloeide welig op. Zjjo nieuwe patroon zette het begonnen werk der innerlijke verwoes ting bjj August ijverig voort, hij verschaftte hem dagbladen en tijdschriften, brochuren en boeken, die denzelfden geest van ontkenning aller goddelijk gezag predikten en daarbjj overvloei den van haat legen alle maatschappelijke orde. tiet een ware leeswoede verslond August de hem verstrekte opwekkende lectuur, en toen hjj zoover kwam, dat bjj met bet geloof zjjner kindsheid bad afgerekend, drong hjj van zelf immer verder op de bellende baan, die ten verderve leidt. Al de bitterheden, die hij in hel huis zjjne corns had beleefd, en het gevoel van verlatenheid gedurende zjjn vier leerjaren bad hem ontvankelijk gemaakt voor de grootste on deugden. Aan zjjn moeder dacht hjj nog wel eens met oprecht kinderlijke liefde. Maar bet bidden, wat zjj hem geleerd bad, was bjj reeds lang vergeten. Eo nu, in dit leven zonder God en zonder Kerk stond August als geheel alleen hjj ge voelde, als een koude wind van verlatenheid om zich beenwaaien. Haar bjj zocht de oorzaak van deze 'onbehagelijkheid en ontevredenheid niet in zich zelf en in zijn doen, wel in de verkeerdheid onzer hedendaagsche wereld, wier grimmige vjjand bjj geworden was.;. IT. Het haastige schreden naderden twee wan delaars een veerpont aan de Duilsch-Zwilsersche grens, om zich van den Badenschen naar den Zwiteerschen oever te laten overzetten. De een was een blondgelokte jonkman van onge veer twee en twintig jaren. Hjj droeg volgens jagersberocp een grjjs wollen buis met hoornen knoopen en groenen kraag en op de slapen eveneens een van grjjze stof vervaardigden hoed en korhaanveder. Op den rug had bjj een lichte relstascb vast gehecht, en ia de band droeg hij een stok evenals de jachtopzieners gewoon lijk gebruiken. totdat de verkiezing voorbij is." Zoodoende heeft de loge en hnnr nan- hnng bj) die verkiezingen getriomfoerd. En dat moet nu heeten een uitspraak dos volks! Arm HongarjjeI In de Frattsche Kamer heefl Dinsdag de Algevaardigde Cochin, lid der Rech terzijde de Regeering geinlerpelleerd over de gebeurtenissen in Armenie, en con- stntecrde uit het tractaat van San Stefano, dat de vrjjc uitoefening van den gods dienst voor de verschillende gezindten is gewaarborgd. Dat het Armenische volk weerstand heeft kunnen bieden aan zooveel vervolging, wekte ten hoogste zjjno verwondering. Vervolgens consta teerde hjj mot nadruk dat de ArmoniOrs noch anarchisten noch revolutionnairen zjjn. Hierna trad de welsprekende redenaar de Mun op on brandmerkte de lijdelijke houding van Europa, die hjj betreurens waardiger achtte dan al dc misdaden en gruwelen in het Oosten. Het stond vast, zeide hjj, dat de Porie bevel gegeven had tot de moordeneen dure plicht rustte derhalve op Frankrijk de verdrukten te hulp te komen; hjj eischte dat voor Armenië hetzelfde zou gedaan worden als voor Kreta. De afgevaardigde Hubbard opperde bezwaar om mede te werken tot het plan om zes Turksche provinciën te plaatsen onder protectoraat van Rus land cn twee onder protectoraat van Engeland. Rusland en Frankrjjk kunnen van don sultan de noodzakeljjke her vormingen vcrkrjjgen, zeide spr„ maar zjj moeien een gezamenlijk optreden reser veeren voor de ontruiming van Egypte. De minister van Buitenlandschi zaken Hanotaux, de verschillende sprekers beantwoordende, verklaardeallereerst.dat du schuldigen uan den moord van pater Salvator zullen gestraft worden. Voorts gaf hjj een overzicht van de gebeurte nissen in Armenië en wees er op, dat de berichten dikwijls tegenstrijdig zjjn maar de verschillende rapporten stem men daarin overeen, dat er wanorde en anarchie heerscht in het bestuur van Turkije. Het is niet waar, zeide hjj, dat de mogendheden Ijjdeljjk bleven tegenover de gruwelen zij deden haren plicht. De mogendheden zjjn eendrachtig in hare pogingen om een einde te maken aan den onhoudbaren toestand. Uil deze eenparige actie volgt, dat een geïsoleerd optreden niet geoorloofd ii. ur of dris ouder te zjjnhjj maakte den indruk van een beschaafd tn-n, en uit de reis deken, die bjj In de hand droeg, mocht men bealuiten, dat hjj een Zwitsers reisje in hel verschiet had. „Zjjt ge een Zwitser?" vroeg de blondge lokte zjjn reisgezel met een zekere haast. „Ja zeker I" „Nu, dan varen we samen naar de overzjj." In enkele minuten bad de lichte boot de andere zjjde bereikt, en met eenhoera I sprong de blondo op den oever. ,Qjj bebl in 't laatste half uur een opval lende haast gehad," sprak de nikomende rei ziger. „Het is nog lang geen avond, en onder dak zullen wj| nog wel komen. Laten wjj dus wat langzamer voortwandelen." „Volkomen toegestemd." antwoordde de blonde lachend, „maar ziet ge dan niets daar boveu nan de andere zjjde staan?" „Het la een gendarm, als ik goed zie, maar wat hebben wj) ons daarom Ie bekommeren?" „Gjj wel niet, maar ik zeer veel," antwoordde de blonde levendig en met een geheimvollen blik. „Overigens reizen wjj nu reeds twee uren met elkander en hebben wederzjjdsch nog niet gezegd, wie wjj zjjn. Hjjo naam is Anguat Huber, ik ben letterzetter." ,En ik heet Paul Kern, en ben student te M „Ik ben u echter nog een nadere verklaring verschuldigd. Njju spoed, die u terecht opviel, had een goeden grond: ik ben, om het u nauwkeurig te zeggeo, door de Duitsche politie wegens voorgewende eocialislische mied; bj) verstek veroordeeld. Derhalve zocht tk ln het costuuin eens jagers op de onbegaanbaarato paden van het Schwarzwald hier den oever vau den Rjjn te bereiken. En dat Ik geen minuut meor te verliezen had, bewjfsl mjj de snuffelende gendarme daar boven. De kerel draagt niet slechte mjjn signalement bjj zich, maar boven dien m|jo pbolografle, welke de politie zich wiet te verschaffen. „Gjj echjjnt mjj echter toch geeo misdadiger buiten de Duitsche grenspalen geen haar kren ken zal. Hjjo gin scha sondonregiiter heeft slechte een soclallatlscho rede aan te wjjxea, die ik gehouden heb, en waarin mjj eenige booss nltdrukkingen zullen ontsnapt zjjn, die man later als majeeteitsbeleedlging, godslastering en weet de koekoek, wat nog meer gestem peld heeft. En daar Ik geen lust heb met den rechter te redetwisten, omdat ik daarbjj toch een bet kortste eind trekken zou, daarom haastte ik mjj naar het vrije Zwitserland, waar men toch tenminste niet met buitengewone polltiemiddelea idela zoekt te beetrjjden, waaraan toch vast en zeker de toekomst be- „Gjj zjjt dus van de levensvatbaarheid der socialistische lde«n vast overtuigd?" „Ja, ik ben sociaal-democraat van het hoofd tot de voetzolen, sn zoo zeker als de sterren in eeuwige harmonie hunnen loop volgen, zoo zeker zal ook voor de aaide bet tjjdperk aan-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1896 | | pagina 1