Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 32.
LUag November M.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld, Blaricura, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie mundent
Franco per post
Afzonderlijke
BureauKrommestraat, F 227, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentllni
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer0.05
„Huis en Hof"
Een belangrijke quaestie heeft te dezer
stede pennen en tongen in beweging
gebracht. Nieuw is ze echter niet. De
plaatselijke organen hebben haar reeds
vóór langen tijd wereldkundig gemaakt
bijna ieder weet dat bij den „Oranje-
bond van Orde" een plan was gerijpt
tot het stichten van een groep arbeiders
woningen („Huis en Hof'), die, naar
zijne meening, ten zegen zouden strekken
voor Amersfoort.
Vanwaar dan het verschijnsel, dat
men zoolang daarover gezwegen heeft?
Ons antwoord zijomdat men met
reden vermoeden mocht, dat tusschen
het vormen van dit plan, en een uit
voering daaraan geven, een onbereikbare
afstand liggen zou; omdat men de ge
gronde verwachting koesteren mocht,
dat de .Oranjebond," door zich op de
juiste hoogte te doen stellen der plaat
selijke toestanden, tot een geheel ander
inzicht komen zou. Hierin ziel men
zich echter deerlijk teleurgesteld. Het plan
schijnt zich te zullen verwezenlijken. Maar
nu ook openbaart zich een krachtig ver
zet, dat uit een diepgevoelde overtui
ging voortkomt.
Want de „Oranjebond" streeft hier
2jjn doel ten eenenmale voorbij. Amers
foort kan slechts geschaad worden door
de diensten, die hij, zeker met de beste
bedoelingen, komt aanbieden. Wordt van
particuliere zijde niet reeds zoo krachtig
hel initiatief genomen tot woningen-
bouw niet in maar buiten de stad, dat
de liefdadige instellingen bijna tot wan
hoop worden gebracht
De bezwaren reeds door anderen in
de Amersfoortsche Courant tegen de
stichting dier arbeiderswoningen door
den „Oranjebond" ontwikkeld, deelen
wij dan ook ten volle. De ongeschikt
heid van het terrein voor groententeelt
de verre afstand van de stadde ver
meerdering van bevolking, die, zooals
met nadruk te constateeren valt, ook
het pauperisme hier zou verergerende
FEUILLETON.
Een weg oaap het
opeenhooping van gezinnen daar ter
plaatse, wat zeker allerminst de ze
delijkheid bevorderen zou enz. enz., zjjn
met geen pleidooi, als de Voorzitter van
dien Bond in de Amersf. Ct. van 2
dezer heeft gehouden, te niet gedaan.
Arbeiderswoningen zjjn in den omtrek
als bij dozjjnen uit den grond opge
rezen en worden bijna alle betrokken,
de woningen in dc stad blijven allen
bewoond. Pleit dit niet voor een schrik
barende toeneming van een arbeiders
bevolking, die op den duur onmogelijk
hier werk en brood kan vinden
Waar echter de Voorzitter van den
„Oranjebond" wijst op den treurigen
toestand der arbeiderswoningen, welke
binnen de stad worden aangetroffen,
scharen wij ons onverdeeld aan zijne
zijde. Wanneer men zich met eigen
oogen overtuigt van de ellendige krotten,
in sommige achterbuurten door
chelijke wezens worden bewoond,
dan kan een gevoel van diep mede
lijden, maar ook van walging moeilijk
onderdrukt worden. In een enkel ver
trek, dat menig varkenskot nabijkomt,
huist soms een talrijk gezin, dat men
kan dit anders langzamerhand
zedelijk verstompen ziet. Woningen
of krotten, die sinds jaren zichtbare
leekenen van schroomeiyk verval te
zien geven, blijven steeds bewoond, en
zonder dat de eigenaar over het ver
val van zijn perceel, of over de bewoners
ervan, zich 't minst schijnt te bekommeren
wat nog onverantwoordelijker is,
zonder daarin ook maar in 't geringste te
worden bemoeilijkt.
Mag dat zoo blijven voortbestaan
Van gemeentewege worden bouwver
ordeningen in het leven geroepen, waar
aan, wanneer burgerlijke of aanzienlijke
huizen worden gebouwd, de uitvoerders
zich strikt te houden hebbenvoor de vei
ligheid en de gezondheid der toekom
stige bewoners wordt daarbij met strenge
nauwgezetheid gewaaktmaar was
dan den armen werkman niet op dezelfde
liefderijke wijze, naar verhouding,
bescherming genomen Waarom de
schamele achterbuurten zoo stiefmoe
derlijk behandeld? Waarom toegelaten
dat bouwvallige, zoo goed als onbe
woonbare stulpen nog langer onzen
mederaensch blijven huisvesten? Hier
de Commissie van fabricage en de
Gezondsheids-Oommissie een zeer vrucht
baar arbeidsveld vinden. Want hier kan
slechts sprake zjjn van verwaarloozing
der gezondheid en der zedelijkheid in
dc hoogste mate.
Kieschheid verbiedt ons een juister
beschrijving te geven van hetgeen zij,
die als leden vnn liefdadige instellingen
irme wijken bezoeken, daar soms
zooal aantreffen. Maar zeker zullen allen
gaarne bereid zjjn aan het gemeentelijk
Bestuur ol aan van gemeentewege aan
gestelde commission of andere commis
sion, die met het edele doel zijn bezield
eenige verbeteringen te brengen in den
erbarmelijken onhoudbaren toestand der
arbeiderswijken te dezer stede, op ge
paste wyze hunne ervaringen mee te
deelen.
Doch voorloopig hierover genoeg. In-
tusschen is het een verblijdend verschijn
sel dat een quaestie is opgeworpen van
een zoo hoogst ernstig en actueel belang.
BUITENLAND.
De verkiezingen voor de Kamer van
Afgevaardigden in Hongarjje zjjn daar
teleurstellend voor de Katholieken uit
gevallen. Dank zij de schandelijke prac-
tijken bij de verkiezingen toegepast is
het gelukt 64 zetels voor de liberalen
te winnen, zoodat de magonnieke re
geering thans over een groote meerder
heid in de Kamer beschikt.
Het valt moeiljjk zich een denkbeeld
te vormen, van de wijze waarop daar
verkiezingen plaats vinden.
Een correspondent van de frankf.Ztg.,
die van den laatsten verkiezingsstrijd
eene levendige schildering geeft, schrjjlt,
dat men zich niets ergerlijkere en on-
zedeljjkers kan voorstellen dan eene
verkiezings-campagne in Hongarjje. Niet
alleen het bloed, dat in strooraen vloeit
en bittere vijandschap in het land
achterlaat, werkt verbitterend op de
zeden, maar meer nog het stelsel der
kieswet, dat voor alle misbruiken de
deur openzet. Politiek moge dit stelsel
voordeelig zjjnzodeljjk is het monster
achtig tn op den duur moet het ernstige
schade doen aan het volkskarakter.
De bron, waaruit alle misbruiken
voortkomen, is de openbaarheid van
de stemming. Wel wordt met stalen
voorhoofd beweerd, dat juist deze open
baarheid opvoedend werkt, want een
flinke man zal er niet tegen opzien,
openlijk den man, dien hjj vertrouwt, te
noemen op het gevaar af zich daurdoor
materieel nadeel te berokkenen. Maar
dat zjjn eenvoudig praatjes zonder zin.
Niemand laat zich van de wijs brengen,
daar de stemming in het openbaar enkel
een middel is om de heerschappij van
de regeerende klassen te verzekeren.
„Baron Banffy, aldus gaat de corres
pondent voort, de minister-president,
heeft zich een meester getoond om de
verkiezingen te leiden. Eigenlijk stond
de uitslag reeds van te vuren vast.
leder kiezer was opgeteekend (in 'l ge
heel omstreeks 900.01)0) en ieder werd
door de handlangers der regeering af
zonderlijk bewerkt en het geld werd
daarbij niet gespaard. Ieder, die van de
regeering iets te hopen of te vreezen
had, moest stemmen verzamelen, d. w.
z. handteekeningen voor de regeerings-
candidaten. Banffy bemoeide zich met
ieder district. Daarbij ontbrak het na
tuurlijk ook niet aan beloften, die ge
daan werden voor 't geval dat de re-
geeringscandidulen gekozen werden. Het
eene district wenschl een lokaalspoor
weg, het ander een kanaal, het derde
eene brug, het vierde een garnizoen,
Van de gunst of de ongunst der re
geering hangt het toestoan of weigeren
van deze Laken af. Nu is het zaak
van de verkiezingscomité's, zonder de
regeering bloot te stellen of te verbin
den, aan de kiezers de noodige beloften
te doen en, waar die niet helpen, ook
met geld zich den noodigen steun te
verschaffen. In het uiterste geval wordt
er ook geweld toegepast een brug
wordt afgebroken, die dc kiezers van
eene halsstarrige gemeente moeten over
gaan om bjj de stembus te komen, of
er breekt plotseling brand in zulk eene
gemeente uit, zoodat de lastige kiezers
thuis moeten bljjven om den brand te
beteugelen, of de kwade droes wordt
plotseling geconstateerd bjj de paarden
van eene afgelegen gemeente of de kie
zers worden in eene herberg gelokt,
dronken gevoerd en dan opgesloten
sst. „Willen die kerken hebben, dan kan
'l hun niet verbieden, en de Staal helpt
daarbj) in zjjn eigen belang. De geeelelijken
houden het volk in bedwang, doordat ijj het
den duivel voor de oogen stellen, die ieder den
hals omdraait, ol voor eenwig in de hel brandt,
als ze niet deugdiaam en vroom lijn. En de
armen goochelt men een hemel voor vol vreugde
en eeuwige genoegens, waarmee rij zonder
morren verhongeren en gebrek lijden,
slaven van den rjjken slemper
August zweeg. Dat waren
zjjn ontvankelijk gemoed lol in de diepste grond
slagen omwoelden. Nog lang zetten zjjn oudere
makkers hel gesprek onder elkander voort. Om
August, die allereerst aanleiding ertoe gegeven
had, bekommerden zü zich daarbij niet verder,
des te ijveriger echter hoorde deze toe. En er
waa voor hem daarbij veel te booren, wat hjj
vroeger nooit had kunnen droomen. Toen hjj
zich dea avonds in zijn slaapkamertje bevond,
gevoelde hjj zich als bedwelmd. Waggelend
stond de arme jongeling daar als een gebouw,
wiens fundamenten ondergraven waren. Het
onkruid, dat zjjn godvergeten kameraden in zijn
jeugdig hart hadden gestrooid, school spoedig
wortel en bloeide welig op. Zjjo nieuwe patroon
zette het begonnen werk der innerlijke verwoes
ting bjj August ijverig voort, hij verschaftte
hem dagbladen en tijdschriften, brochuren en
boeken, die denzelfden geest van ontkenning aller
goddelijk gezag predikten en daarbjj overvloei
den van haat legen alle maatschappelijke orde.
tiet een ware leeswoede verslond August de
hem verstrekte opwekkende lectuur, en toen
hjj zoover kwam, dat bjj met bet geloof zjjner
kindsheid bad afgerekend, drong hjj van zelf
immer verder op de bellende baan, die ten
verderve leidt. Al de bitterheden, die hij in hel
huis zjjne corns had beleefd, en het gevoel van
verlatenheid gedurende zjjn vier leerjaren bad
hem ontvankelijk gemaakt voor de grootste on
deugden. Aan zjjn moeder dacht hjj nog wel
eens met oprecht kinderlijke liefde. Maar bet
bidden, wat zjj hem geleerd bad, was bjj reeds
lang vergeten.
Eo nu, in dit leven zonder God en zonder
Kerk stond August als geheel alleen hjj ge
voelde, als een koude wind van verlatenheid
om zich beenwaaien. Haar bjj zocht de oorzaak
van deze 'onbehagelijkheid en ontevredenheid
niet in zich zelf en in zijn doen, wel in de
verkeerdheid onzer hedendaagsche wereld, wier
grimmige vjjand bjj geworden was.;.
IT.
Het haastige schreden naderden twee wan
delaars een veerpont aan de Duilsch-Zwilsersche
grens, om zich van den Badenschen naar den
Zwiteerschen oever te laten overzetten. De
een was een blondgelokte jonkman van onge
veer twee en twintig jaren. Hjj droeg volgens
jagersberocp een grjjs wollen buis met hoornen
knoopen en groenen kraag en op de slapen
eveneens een van grjjze stof vervaardigden hoed
en korhaanveder. Op den rug had bjj een lichte
relstascb vast gehecht, en ia de band droeg
hij een stok evenals de jachtopzieners gewoon
lijk gebruiken.
totdat de verkiezing voorbij is."
Zoodoende heeft de loge en hnnr nan-
hnng bj) die verkiezingen getriomfoerd.
En dat moet nu heeten een uitspraak
dos volks! Arm HongarjjeI
In de Frattsche Kamer heefl Dinsdag
de Algevaardigde Cochin, lid der Rech
terzijde de Regeering geinlerpelleerd over
de gebeurtenissen in Armenie, en con-
stntecrde uit het tractaat van San Stefano,
dat de vrjjc uitoefening van den gods
dienst voor de verschillende gezindten
is gewaarborgd. Dat het Armenische
volk weerstand heeft kunnen bieden
aan zooveel vervolging, wekte ten hoogste
zjjno verwondering. Vervolgens consta
teerde hjj mot nadruk dat de ArmoniOrs
noch anarchisten noch revolutionnairen
zjjn.
Hierna trad de welsprekende redenaar
de Mun op on brandmerkte de lijdelijke
houding van Europa, die hjj betreurens
waardiger achtte dan al dc misdaden
en gruwelen in het Oosten. Het stond
vast, zeide hjj, dat de Porie bevel
gegeven had tot de moordeneen
dure plicht rustte derhalve op
Frankrijk de verdrukten te hulp te
komen; hjj eischte dat voor Armenië
hetzelfde zou gedaan worden als voor
Kreta.
De afgevaardigde Hubbard opperde
bezwaar om mede te werken tot het
plan om zes Turksche provinciën te
plaatsen onder protectoraat van Rus
land cn twee onder protectoraat van
Engeland. Rusland en Frankrjjk kunnen
van don sultan de noodzakeljjke her
vormingen vcrkrjjgen, zeide spr„ maar
zjj moeien een gezamenlijk optreden reser
veeren voor de ontruiming van Egypte.
De minister van Buitenlandschi zaken
Hanotaux, de verschillende sprekers
beantwoordende, verklaardeallereerst.dat
du schuldigen uan den moord van pater
Salvator zullen gestraft worden. Voorts
gaf hjj een overzicht van de gebeurte
nissen in Armenië en wees er op, dat
de berichten dikwijls tegenstrijdig zjjn
maar de verschillende rapporten stem
men daarin overeen, dat er wanorde
en anarchie heerscht in het bestuur
van Turkije. Het is niet waar, zeide hjj,
dat de mogendheden Ijjdeljjk bleven
tegenover de gruwelen zij deden haren
plicht. De mogendheden zjjn eendrachtig
in hare pogingen om een einde te
maken aan den onhoudbaren toestand.
Uil deze eenparige actie volgt, dat een
geïsoleerd optreden niet geoorloofd ii.
ur of dris ouder te zjjnhjj maakte den
indruk van een beschaafd tn-n, en uit de reis
deken, die bjj In de hand droeg, mocht men
bealuiten, dat hjj een Zwitsers reisje in hel
verschiet had.
„Zjjt ge een Zwitser?" vroeg de blondge
lokte zjjn reisgezel met een zekere haast.
„Ja zeker I"
„Nu, dan varen we samen naar de overzjj."
In enkele minuten bad de lichte boot de
andere zjjde bereikt, en met eenhoera I sprong
de blondo op den oever.
,Qjj bebl in 't laatste half uur een opval
lende haast gehad," sprak de nikomende rei
ziger. „Het is nog lang geen avond, en onder
dak zullen wj| nog wel komen. Laten wjj dus
wat langzamer voortwandelen."
„Volkomen toegestemd." antwoordde de blonde
lachend, „maar ziet ge dan niets daar boveu
nan de andere zjjde staan?"
„Het la een gendarm, als ik goed zie, maar
wat hebben wj) ons daarom Ie bekommeren?"
„Gjj wel niet, maar ik zeer veel," antwoordde
de blonde levendig en met een geheimvollen
blik. „Overigens reizen wjj nu reeds twee uren
met elkander en hebben wederzjjdsch nog niet
gezegd, wie wjj zjjn. Hjjo naam is Anguat
Huber, ik ben letterzetter."
,En ik heet Paul Kern, en ben student
te M
„Ik ben u echter nog een nadere verklaring
verschuldigd. Njju spoed, die u terecht opviel,
had een goeden grond: ik ben, om het u
nauwkeurig te zeggeo, door de Duitsche politie
wegens voorgewende eocialislische mied;
bj) verstek veroordeeld. Derhalve zocht tk ln
het costuuin eens jagers op de onbegaanbaarato
paden van het Schwarzwald hier den oever vau
den Rjjn te bereiken. En dat Ik geen minuut meor
te verliezen had, bewjfsl mjj de snuffelende
gendarme daar boven. De kerel draagt niet
slechte mjjn signalement bjj zich, maar boven
dien m|jo pbolografle, welke de politie zich wiet te
verschaffen.
„Gjj echjjnt mjj echter toch geeo misdadiger
buiten de Duitsche grenspalen geen haar kren
ken zal. Hjjo gin scha sondonregiiter heeft slechte
een soclallatlscho rede aan te wjjxea, die ik
gehouden heb, en waarin mjj eenige booss
nltdrukkingen zullen ontsnapt zjjn, die man
later als majeeteitsbeleedlging, godslastering
en weet de koekoek, wat nog meer gestem
peld heeft. En daar Ik geen lust heb met den
rechter te redetwisten, omdat ik daarbjj toch
een bet kortste eind trekken zou, daarom
haastte ik mjj naar het vrije Zwitserland, waar
men toch tenminste niet met buitengewone
polltiemiddelea idela zoekt te beetrjjden,
waaraan toch vast en zeker de toekomst be-
„Gjj zjjt dus van de levensvatbaarheid der
socialistische lde«n vast overtuigd?"
„Ja, ik ben sociaal-democraat van het hoofd
tot de voetzolen, sn zoo zeker als de sterren
in eeuwige harmonie hunnen loop volgen, zoo
zeker zal ook voor de aaide bet tjjdperk aan-