Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 33.
Zaterdag 14 November 1896.
Tiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Bameveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie
Franco per post
Afzonderlijke nummers
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
CLERIC ALIRME
n. (SM).
Hoe allerzotst de minister ge
handeld heeft met zjjn opruiende
redu en alarmeeren tegen het clerica-
lisme is ons reeds gebleken uit het vorig
artikelmeer nog springt dit in 't oog,
wanneer wij 't cleriealisma van de posi
tieve zijde beschouwen en de vraag
beantwoorden, wat de handelingen en
daden van de geestelijkheid zjjn.
Wat doen toch wel die geestelijken,
dat men hun niet mag aanhangen Is
het soms eene noodlottige secte, die in
't geheim aanslagen smeedt tegen de
bestaande orde, of gruwelen pleegt?
Neen, ze is geen magonnerie, ze werkt
in het openbaar, ieder, die wil, kan het
zien. Ze zoekt zelfs de openbaarheid,
ze heeft niet noodig doel en streven
onder den sluier des geheims te ver
bergen.
Ziet, eenige jongelieden gevoelen roe
ping lot het priesterschap. Zij verlaten
den ouderlijken kring om zich naar de
seminaries te begeven en] daar jaren
achtereen door studie en gebed zich
ernstig voor te bereiden voor de hoogst-
gewichtige bediening. Alles, wat geest
of hart bederven kan wordt zorgvuldig
geweerd. Orde en tucht worden ten
strengste gehandhaafd. Men ziet daar
niet, gelijk dikwjjls aan de Universiteiten,
eene schandelijke bandeloosheid in zwen
delen en zwieren, in openbare kabalen
en ergernissen, soms zelfs in openbaren
opstand en verzei, maar rustig en vredig,
vol eerbied voor 't gezag, onderworpen
aan de voorschriften wordt de tijd wel
besteed, de deugd beoefend, kennis en
wetenschap vergaard, om tater als een
waardig priester te kunnen arbeiden tot
eer van God en tot heil der zielen. Wie
ter wereld kan hier iets misdadigs ont
dekken
Of is het misschien afschuwelijk zich
na de veelvuldige jaren van voorbe
reiding door de handen van den Bisschop
le laten zalven tot priesters, Jzich der
gehoorzaamheid te onderwerpen, zich le
verplichten lot het celibaat, om zonder
bekommernis voor hun eigen leven zich
geheel te wijden aan het heil der naasten,
alles voor allen te zijn?
Wat kwaads steekt er in hun be
diening, in hun verheven en heilig
dienstwerk Om welke reden kan men
hun priesterlijke functiën als bidden,
de H. Mis lezen, biechthooren, catechis
mus geven aan de kinderen, preeken
voor het volk veroordeelen Is dit niet
het werk voortzetten van Christus,
waaruit hel tijdelijk en hel eeuwig ge
luk voor de menschheid ontspruiten?
Volgt den priester ook buiten de kerk,
speurt zijn gangen na en zegt ons wat
uw vijandschap tegen hem wettigt Gij
ziet hem de zieken bezoeken, de ster
venden de laatste troostmiddelen der
H. Kerk brengen, in de huisgezinnen,
tusschen tamiliën twist en tweedracht
bjjleggen, de zondaars opsporen en ver
manen om hun ongeregeld en ergerlijk
leven te verlaten, heil en troost storten
in de harten der bedroefden, lijdenden
opbeuren en bemoedigen, armen en
noodlijdenden steunen, geestelijke en
stoffelijke aalmoezen uitdcelen in hullen
en krottenzegt ons, wordt gij niet
door feiten als eerlijk man genoodzaakt
het woord der tijdgenooten van
Christus, die zijn werken aanschouwden,
tol de uwe te mak> n qui perlransiit
benefaciendode priester gaat al wel
doende rond?
Of is het soms staatsgevaarlijk wan
neer de priester zich in onze dagen de
sociale nooden aantrekt, de revolutionaire
beginselen en woelingen bestrijdt, den
geest van 't socialisme weert uit den
arbeidersstand, werklieden-vereeniging en
volksbonden in 'lieven roept en leidt,
overeenkomstig de wijze voorschriften
des Opperpriesters mede te werken tot
eene vreedzame oplossing der sociale
quaestie om, zooveel in hem is, een
bolwerk op te werpen tegen de sociale
revolutie, een bolwerk, waarin, als de
revolutie komen mocht, regeering en
vorst zoo niet hun eenigen dan ten
minste hun hechtsten steun en bescher
ming zullen vinden En tegen hem en
zjjn aanhang zich wapenend ter verde
diging der bestaande orde alarmeert de
minister van Binnenlandsche Zaken
De minister Van Mouten raadplege
zijn collega, den minister van Koloniën,
wat de priester is ook in onze over-
zecschc bezittingenbij zal hem glorie
volle bladzijden toonen uil de geschiedenis
zelfs der jongste lijdenhierin kan hij
zich overtuigen, dat de priesters ridders
zijn zonder vrees of blaam, ridders, die
onversaagd onze heldhaftige troepen
naar Lombok en Atjeh volgden, die, het
doodsgevaar trotseerend, soms te midden
van een hagelbui van kogels zich als
vermenigvuldigden om den gewonden
hulp en hijstand te bieden, de doodelijk
getroffenen bij te staan in hun doods
strijd ridders, die met de edelmoedigste
zelfverloochening en opoffering de zieken
en gekwetsten volgden naar de hospi
talen, om daar hun zware priesterlijke
functien te vervullen met toewijding
aller krachten, met opoffering hunner
gezondheidridders, wier verdiensten
werden geëerd, wier heldenmoed en
heldendeugd werden verheerlijkt en er
kend in de schitterende ovatiën hun
gebracht niet slechts door katholieken,
maar ook door protestanten en joden,
door heidenen, ongeloovigen en maho-
medauen.
De minister van Houten, deze glorie
volle bladzijden lezende, kan zien, wat
de priester is in het vuur gebracht, wal
hij is voor Vorst en Vaderland, wanneer
de geesel des oorlogs woedt, wat hjj
is voor hun zonen op het slagveld, wat
hij is voor zieken en gewonden, voor
zieltogenden, den heldendood stervend
misschien, wie weet wendt
hjj zich tot zjjn collega, die hem op de
hoogte gebracht heefl van wal gehalte
de priester is, met het dringend ver
zoek de hoogste onderscheidingen te
doen toekennen aan deze edele ridders,
die, met opoffering van zich zeiven, het
Prijs d«r AdvartsntUm
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Vaderland dienden in zijn zonenmis
schien opent hij zijn oogen voor zijn
departement van Binnenlandsche Zaken,
ora zonder vooroordeel, eerlijk en oprecht
objectief na te gaan, wat de clerus op
vaderlandschen bodem Niet is en wèl
is, nirt doet en wèl doet en wjj
twijtelen er niet aan of onze minister
van Binnenlandsche Zaken zal eindigen
met een vurig volbloed clericaal te
worden.
BUITENLAND.
Hel Centrum in den Duitschen Rijks
dag heelt besloten eene interpellatie
in te dienen, betreffende deonthullings-
hislorie. Dit werdt door de half offici-
ause Post zeer kwalijk genomen en
insinueert, dat deze interpellatie slechts
voor clericaal-radicaie partijbelangen kan
dienstig zjjn, d. i. voor dezelfde partij,
welke weigerde Bismarck op zijnen
tachtigsten verjaardag te complimen
teeren. Eenige Bismarek-vereerders
te Karlsruhe, Stuttgart en Leipzig
hebben al vast per telegraaf sym
pathiebetuigingen aan Bismarck gezon
den. Men kan er dus opaan, dat het
er in den Rijksdag spannen zal.
Volgens de liadisclitn Landesbote is
luitenant Brüsewitz, de moordenaur
van Siepmann, veroordeeld tot zes
maanden gevangenisstraf en vervallen
verklaring van den militairen stand. Of
ficieel is dit vonnis nog niet bekend
gemaakt hetgeen veel kwaad bloed ge
zet heeft. Ook beweert men, dat hij
als burger naar de vesting Ehrenbreit-
stein is overgebracht.
Over deze zelfde zaak werd te Frank
fort a/d Main eene meeting gehouden,
door de Fortschriltpartij. Op deze
meeting werd de volgende motie aange
nomen De vergadering teekent luide
protest aan tegen buitensporigheden als
Het geval Brüsewitz. Zij ziel daarin
een teeken van de hand over hand
toenemende wetteloosheid van geheelc
beroepsklassen, welke eigenmachtig zelf
het leven van den burger niet tellen,
zoo dikwijls zij meenen te moeten op
komen voor de verdediging van valsche
eer- en standbegrippen. Zij richt daarom
tot den Rijksdag het verzoek ten einde
het zwaar gekrenkte rechtsgevoel vol
doening te geven, met alle middelen er
naar te streven, dat do militaire recht
spraak beperkt worde tot vergrijpen
tegen den dienst, en dat verder gevolg
worde gegeven aan het besluit van 21
April 1.1. om hel duelleeren krachtdadig
tegen te gaan.
Een zware slag Irof het kalholieke
Frankrjjk en vooral de katholieke afge
vaardigden der Fransche Kamer. Mgr.
Maurice Lesage d' Haulecoeur d' Hulst
is Vrijdag te Parijs overleden. In 1892
werd hij tot lid der Fransche Kamer
voor het district Brest gekozen. De
overledene bereikte den leeftijd van 55
jaar. In 1841 geboren, werd hij in 1865
lot priester gewijd en vertrok daarna
naar Rome. Hjj maakte den veldtocht
1870—71 als aalmoezenier in Mac-
Mahons leger mede. In 1875 werd hij
benoemd tot vicaris-generaal van het
diocees van Parijs cn aartsdeken van
Saint-Denis, met den titel van huispre
laat van Z.H. den Paus. In 1892 volgde hjj
Mgr. Freppel als bisschop van Angers
op. Mgr. is overleden aan eene nierziekte
en hem werden delaatste H. Sacramenten
toegediend door den kardinaal Richard.
De hertog van Orleans zal zich in
Engeland met terwoon vestigen. Hij denkt
zjjne getrouwen in de laatste helft der
maand le Brussel te ontmoeten en een
manifest uit te vaardigen, waarbij hij
officieel kennis geeft van zjjn huwelijk,
en zijne aanhangers uitnoodigt hun
trouw en aanhankelijkheid ook uit te
strekken tol de hertogin. De Orleanis-
tischo jongelingschap zal den pretendent
eene driekleur aanbieden, waarvan de
stok door een gouden lelie is gekroond.
In bet midden is, behalve het konink
lijk wapenschild, het deviesGod- Eer-
Vaderland, geborduurd.
Nog steed3 hoopt de Italiaansche regeering,
dat majoor Narazzini met den negoes klaar
zal komen. Mgr, Macario vreest er echter
voor. Menelik is n.l. geheel veranderd
na het opbrengen der üoelwijkhij is
dan ook niet van plan vooreerst vrede
te sluiten. Menelik wil geen protecto
raat en de grenzen van Erythrea terug
gebracht zien tot het traktaat van 1889
van Oetsjalli, en schadevergoeding voor
de krijgsgevangenen. Rusland schijnt in
alles de hand te hebben en wil Etiopie
sterk maken tegen Italië, Engeland en
Egypte. Mgr. Macario ondervond de
meest welwillende bejegeningen van
Menelik. Hjj gaf Mgr. eenen brief mede
voor Z.H. den Paus. waarin hij uiteen
zet, waarom hjj. na het opbrengen der
Doelw\jk, veranderd is van nieening en
geen gevangenen wil loslaten. De gevan-
FEUILLETON.
Een weg neep bet sehavot.
I] „Ikveisti u." antwoordde August, „en er
o«n tijd waarin ik erenxoo dicht, h«t was
to Mfd, toen ik ingedommeld was in de nevel
achtige, verblindende herschenachimmen van
hel zoogenaamd christelijk geloof. Maar daar-
mee ia hel Toorbij in mjjn binnenste."
.Geheel voorbij?"
■Geheel en voor altijd," hernam Angnsl.
Biiot geroet ik er spijt over, want die tijd was
•ebooo, Maar kan ik da dwaling terugroepen,
omdat ie mjj gelukkig maakte Dat is zoo
droom le bezwe-
onverbiddelijk in
drijft n om 'a hemels wille toch
alle positief christelijk geloof xoo beslist van
to hand te wijzen?"
„Da moderne wetenschap drijft mjj daartoe,"
antwoordde August, met een zekere verwaand-
beid. .Hun kan 't bjjna in ieder tjjdachriit
'«aan dat bet een kindersprookje is als zou er
«O persoonlijk God beslaan, dia de menacben
ri*bapen heelt Niets van dit alles. Uit de van
'tuwigheid voorhanden itof heeft zich allee,
wat op aarde leeft, van sell ontwikkeld, hel
•en r't het ander, uit het onvolkomene, het
votkomeue, opklimmende tot den measch, die
>d eens Scheppers it voort-
aapachtige zoogdieren zijn
wat de ander is, of is hel iets anders dan het
rnw geweld en de uilsluiting der zwakken, die
hel onderscheid bracht toaschen heer en knecht
Maar gjj weet dat alles veel betar dan ik."
.Zeker ken ik dezo leer," antwoordde Augusta
reismakker, „maar ik weel ook dal zjj nitls ia
dan een herecheoschim, waarover reeds menige
ernstige geleerde den staf gebroken heelt Uil
gelijke klompjes vao iedere raadselachtigslof,
die niemand breit gezien, zal zich in de eene
richting ren kolil rie, in de ander een walviacb,
in de derde een muis en in de vierde een
mensch ontwikkeld hebben, Bij deze onzinnige
eo door niets bewezen theoriéo is het eigen
lijk slechts dasrom Is doen, God uit de wereld
te bannen. Eo dat deze toeleg maar al te dik
wijls gelokt, dat bewjjal ook gij weder j neemt
■t mii echter niet kwalijk dat het n onom
wonden zeg."
.Laten wjj niet langer daarover strijden,"
antwoordde August. .Maar ziet ge dan niet,
dat het heele liberale en vrgxionige deel des
volk» op hetzelfde standpunt in zaken des ge-
loefs slaat, als ik?"
.Helasa, ja, dal ia maar al te waar. Maar
wat is daarmee bewezen?"
„Minstens zooveel, dat mijn meaning die der
meerderheid ia. Die voldoening ligt voor
de hand. Bovendien, wat aal ik doen, wanneer
ik zooals no op mijn reia is geschied, een libe*
real-proleetansle leeraai prediken hoor, dat
Christus geen God is, en dst hel een katholieke
dwaling is, Jezus te aanbidden. En vsrder heeft
op ren andere plaats gezegd, dal
looft voor al zijn kleine en grocte aardsche
wenschen een voelend hart in den hemel te
zoeken. Ofschoon ik reeds jarenlang niets meer
geloof, beeft het mg toch bijna doen huiveren
znlke woorden van den kansel te hooren. En
dan zal men zich nog met een hemel laten
troosten Beschaamd over de vele rozenkransen,
die ik als kind heb gebeden, verliet ik met
wrok in het hart dien tempel en zelts mjjo weg
hierheen voort."
.Het is zeker bedroevend in den boogsten graad,
dat zulke leer verkondigd wordt," antwoordde
zjjn reisgezel, ,eo ik geef ook toe, dat deze
verzoeking voor vele toehoorders zeer groot is.
Maar waarom dan zulke valsche proleten, die
er immer zijn geweest, meer gelooft dsn de
door zoo lalrjjke getuigenissen als waar bewe-
zeneKerk ons te gelooven voorstelt?"
.Nog iets," hernam August. „Heeft de staat
in de laatste jaren niet sen menigte van pries
ters, zelfs bisschoppen, in de gevangenis ge
worpen, alleen omdat zjj deden, wat zjj van
eeuwen her als hun pliebt aanzagen? Due
moet bet in de hoogste standen ook niet bij
zonder goed gesteld zjjn met de godsvrucht en
het respect voor den godsdienst, als men zich
znlke daden veroorlooft. Het past alles precies
io elkander. Men moet toch werkljjk een toren
hoog geloof hebben, wanneer bet bjj be'. ge
zicht van znlke handelingen niet in (tukken
valt. En ik noem mg gelokkig, dat ik zooveel
verstand bezit om het eenvoudig over boord le
werpen. Ik wil niet dommer zjjn dan anderen."
„Maar tot nu toe hebt gij nog geen enkel
degtlgk bewjp legen het geloof ingebracht,
w beroep op de veleo, die niet gelooven,
zal u toch niet bevredigen. Wilt gjj mjj aan
hooren, dan zult ge terngkouien
„Beste heer," onderbrak August z|jn reis
makker, .spaar uwe woorden, want nooit keer
ik tot bet blind geloof mijner kinderjaren terug
en het zou ons gemeenzaam verder reizen on
verkwikkelijk maken, als gij een bekeerings-
werk aan mjj wildet ondernemen."
„Uw wil geschiede, zwjjgeo wjj er verder over.
Ecd verzoek evenwel heb ik n te doen nl. dit,
dat gjj niet ook mi) voor een afstammeling uil
de apenwereld houdt. Ik kan het niemand ver-
hiDdereu in bet apengeslacht zijn vooronders
te zoeken, voor mjjn persoon echter bedaok ik
„Wij zjjn toch in onze gesprekken zoover nog
□iet gekomen," zei August zich verontschuldigend
„maar deze aanwinst der moderne wetenschap
is de onontbeerljjkste en soliedste bodem voor
onze socialistische idcSn, en derhalve citeerde ik
dat tot grondslag mijner verwachtingen. Wjj zjjn
dus in ons recht, als wjj op grond biervan ver
langen, met de gelijkheid, die ook het liberalisme
verkondigt, vollen ernst te maker.. Want daar
mee laten wjj ons niet afschepen, dat men alleen
geljjke rechten bloot toekeol, dat ia slechts
schijn, maar geen werkelijkheid. Wanneer ik
mjj kraebleos mjjn gelijke rechten naast een
rjjke in zjjn koetsje zet, dan jaagt hjj mjj eruit,
en de wereld lacht mg nit. Dat is na wel is
waar niets meer dan een komisch voorbeeld,
en ik wil daarmee slechts zeggen, dat bet een
dwaze io consequentie van de zjjde van hel libe
ra llama is, de gelijkheid aller meneohen te ver
kondigen, maar voor één ongelijkheid halt te
ovoor die van het vermogen naamljjk.
Eeral wanneer deze geheel doorgevoerd is,
dan heeft ieder, datgene waarop hjj een nalour-
Ijjke aanspraak heefl."
,lk moest u geljjk geven, zoodra ik met o
op deoteifden bodem des oogeloofs stood. Dan
hebben de menacben waarlijk geen hoogere
verplichtingen, en hebben na het sleeheid des
levens niets meer te vreezen of te hopen, maar
worden begraven als eendoode bond. En dan,
natuarljjk, ware ieder een onzinnige, die aan
de bezittere van aardsche goederen de weelde
liet, zich zelf echter met harden arbeid en
schrale kost te vreden stelde."
„Btavol riep August uit. „Gij stemt dos
minstens toe, dat wjj sociaal democraten con-
uqueote lieden zjjn en naar hut rechte doel
.Slecba onder de uitdrukkelijke voorwaarde
dat men het christendom loochent
„Dat doen wjj ook, zooals ge weet, antwoordde
August levendig, „Nu zal ar bjj mg een dezer li
berale breren komen en zeggen, zoo heb ik 't
met de gelijkheid niet gemeend ha, ha,
die kameraden is het slechts om de theorie
le doen, one echter om de praktische gevolgen,
die wjj nil de leer trekken kannen."
„Ojj hebt mjj den mond gestopt," hernam
zjjn reismakker, „indien ik tot de liberalen
behoorde, maar zeg mij na eens bid ik nhoe
stellen zich nn de sociaaldemocraten tegenover
mjjoe partjj, die n toch geen geheim meer ia
„Wjj bekampen alle partjjen, die niet tot ona
bahoeren," antwoordde August, „want alias