Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 36.
Zaterdag 5 December 1896.
Tiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Baarn, Apeldoorn, Barneveld. Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naai den, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par drie
Franco per post
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar AdTertentitnt
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en AdverlentiSn morton uiterlijk Vrijdagavond
voor 6 ure aan het bureau bezorgd zgn.
ZIJ, die zich vödr
1 Junnarl abonneoren
op „DE EE JI BODE" ont vangen
de tot dien tijd verschijnende
nummers gratis.
Ons program.
Eindelijk is door de katholieke leden
der Tweede Kamer een .program voor
de Katholieken van Nederland" ont
worpen en door allen onderteekend, aan
geboden. Hiermede is terecht in een
ernstig gevoelde behoefte voorzien. Van
alle zijden gingen immers onder de
Katholieken des Lands stemmen op,
waarmede een dringend verlangen naar
een dusdanige leiddraad op de zoo
moeiljjke, soms zoo duistere kronkel
paden der hedendaagsche politiek werd
te kennen gegeven. Nu wij, ten gevolge
der kiesrecht-uitbreiding, voor een geheel
nieuwen strijd zijn geplaatst, wordt dan
ook gebiedend gevorderd, dat wij in de
toekomst slagvaardig zijn. Om echter
tot dit doel te komen, moest een einde
worden gemaakt aan de bestaande on
derlinge onzekerheid en verdeeldheid, om
met vereende krachten te kunnen op
trekken, en dat vooral nu de gevaren
voor den Staat steeds grooter en drei
gender worden. Vandaar de geweldige
aandrang der Katholieken naar een
program, waarin de weg wordt aan
gewezen, welke zij tot heil van den
Staat en der maatschappij op politiek
gebied te volgen hebben.
Deze zeker uiterst moeilijke taak heb
ben onze katholieke Afgevaardigden
thans met groote eere volbracht. De
hooge verwachting, die men van dien
arbeid durfde koesteren, is niet beschaamd
geworden. Waardiger, schooner, volle
diger program, dan ons door de geza
menlijke katholieke leden der Tweede
Kamer is aangeboden, had men toch
bezwaarlijk kunnen verwachten. Volgens
hun inleidend woord hebben zij als
trouwe zonen onzer Moeder de H. Kerk,
by de samenstelling van dit program
zich laten leiden door de heerlijke lessen
raadgevingen voorkomende in ver
schillende Encyclieken door Z. H. Paus
Leo XIII uitgevaardigd volgens hel voor
schrift des H. Vaders zich gericht naar
de Bisschoppen, die ,de tl. Geest gesteld
heeft tot het besturen van Gods Kerk,"
en bovendien bet koninklijk gezag, als
komende uit God, daarbij hulde ge
bracht en zich ook als trouwe zonen
des Vaderlands getoond voor het front
van het geheele Nederlandsche volk.
Ja waarlijk, onze katholieke Afgevaar
digden mogen fier zijn op hun werk
het is een voortieffelijk geheel. Met
frisschen moed wijzen zij den te volgen
weg op hel staalkundig terrein. Doch
uit alles spreekt een kalm beraad, een
rijp overleg, een wikken en wegen, een
offeren en prijsgeven van eigen inzichten
om tot eene eenstemmigheid te komen,
die eerbied en bewondering afdwingen.
Onbeschroomd worden de gewichtigste
quaestien opgeworpen en ter behan
deling voorgesteld. Wat in onze benarde
tyden op verschillende punten in onze
welgeving wijziging of aanvulling be
hoeft, wordt zond -r aarzelen vastgesteld.
En dat allei met een kalme zelfheheer-
sching, die den onbevooroordeelden lezer
aangenaam aandoet. De heilige over
tuiging der dringende noodzakelijkheid
de voorgestelde punten wordt in
de gemoederen gedrukt, waardoor een
onverzettelijke moed tot den strijd wordt
opgewekt, zonder dat onnoodige harts
tochten in beroering worden gebracht.
Onwillekeurig wordt men bij de lezing
van dit program als aan de hand der
ontwerpers geleid op die punten onzer
politieke vesten, vanwaar als met vasten
wijsvinger op de bedreigde stellingen
wordt gewezen, en op die plaatsen
heengestuurd, welke met onverschrokken
stoutmoedigheid, doch evenzeer met die
edele overtuiging en waardigheid, waar
mede zij ons reeds zijn voorgegaan,
moeten overweldigd worden.
Ziedaar in korte woorden onze be
scheiden meening over het grootsche
Staatsstuk door onze katholieke Afge
vaardigden ontworpen en, wat verwacht
mocht worden, ook door het geheele
katholieke Nederland als zonder uit
zondering dankbaar aanvaard. In de
kalme zcllbeheersching der kiesvereni
gingen, om af te wachten wat door
onze katholieke leden der Tweede Kamer
zou worden aangeboden, lag reeds het
vermoeden, wat zich thans op zoo schit
terende wijze openbaart. Wijselijk werd
ingezien dat, wanneer de verschillende
katholieke kiesvereenigingen een program
zouden vaststellen, dit toch zeker zich
slechts tot een .program van actie"
bepalen, waarop alleen die punten
zouden zijn aangegeven, die in de ver
gaderingen, daartoe te houden, by meer
derheid van soms slechts enkele slem-
op de spits werden gedreven. De
kiesvereenigingen zouden dan gesproken
hebben, en de meerderheid haar ver
langens uitgedrukt, om deze verder op
te dringen aan de te kiezen Afgevaar
digden voor de Tweede Kamer. Maar
die meerderheid, welke sorns onder
den indruk van het oogenblik zich vormt,
dan handelend optreedt, wel dien
koers hebben aangegeven, die mei hel
juiste inzicht van een ervaren Staatsman
overeenkomt En bovendien zou de
minderheid, die bij het formuleeren van
politiek program reeds in haar stre-
werd tegengewerkt, niet onder den
indruk eener wreede teleurstelling huis
waarts zijn gekeerd
Dit alles is door het verdienslelyk, be
leidvol optreden onzer katholieke leden
der Tweede Kamer voorkomen. E;n
enkele blik op het belangrijk document,
door hen aangeboden, schenkt de vaste
overtuiging, dat op geen andere wijze
zoo'n uitnemend werk kon worden
tol stand gebracht. Niet tot een .program
actie" hebben de ontwerpers, naar
hunne eigen verklaring, zich willen be
perken, en juist daarvoor moge men
hen innig dankbaar zijn. Thans is het
katholieke Nederland in het bezit van
een program, dat voor een niet te be
palen tyd dienen kan.
Voor ons rest derhalve volle waar
deering te schenken aan dit edelmoedig
ondernomen en gelukkig geslaagde werk
ons hetzelve vruchtbaar te doen
voor de toekomst I De samenstellers
hebben offers gebracht van eigen meening
inzichten om tot eenheid te komen
ons een schitterend voorbeeld ge
geven. Willen wij nu huil arbeid
waardeeren, dan behooren ook wij
alle meeningen, strijdend met de een
heid, prijs te geven, dan behooren wy
allen zonder uitzondering rondom
program te scharen, samen te
werken lot deszells volvoering, eens
gezind te streven naar deszelfs volein
diging en doel; zóó èn langs dezen
weg alleen zullen wij, als ware kinderen van
H. Vader Leo XIII, diens voortdu
rend uitgesproken wensch vervullen,diens
wachtwoord voor onzen tyd opvolgen
in actie moeien de Katholieken iin
of m. a. w. eenheid van actie
onder de Katholieken op staatkundig
gebied
BUITENLAND.
Dr. Jameson, alias Dr. Jim, is thans
ook op vrije voeten gesteld. Men her
innert zich nog zeer goed, welk eene
beruchte rol Dr. Jameson in den op
stand in Transvaal gespeeld heelt. Hij
heeft thans in zijn kerker het .geluk"
gehad, eene kleine operatie te onder
gaan, wegens een onbeduidend gezwel
aan den hals en nu was het loch te
onmenscheiyk hern in den kerker te
laten smachten. Sir William Broadbent,
de geneesheer in de gevangenis, werd
door Sir M. W. Ridley, den minister
van Binnenlandsche Zaken, belast met
een onderzoek naar den interessanten
lyder. Nu heeft Sir M. W. Ridley vol
gens den Evening Post na het officieel
rapport van dokter Broadbent, gelast
Dr. Jameson terstond uit den kerker
te laten. Om de zaak nog interessanter
te maken en vooral toch maar veel
medeiyden voor Dr. Jim op te wekken,
verklaarde de geneesheer, dat hij zyne
gevangenis niet kon verlaten, daar zijn
toestand zulks niet toelietEr zijn er
dan ook nog bij duizenden in Engeland
te vinden, die Dr. Jim nog beschouwen
als held en martelaar der goede zaak.
't Beste zal thans wellicht zijn hem,
tot herstel van gezondheid, naar
Rhodesia Ie sturenCecil Rhodes is
toch weg en zoo'n baanlje van gou
verneur zou hem best passen. Indien
Engeland daartoe overgaat mag Dr.
Jameson wel oppassen niet weer in
handen der boeren le vallen't kon
hem dan wel eens slechter gaan, dan
den laatsten keer I
Volgens ecnige Engelsche bladen
heeft de Chartered Companie feitelijk
een échec geleden bij den opstand der
Matabilen. Zij heeft n.l. moeten toe
slaan, dat de verachte Iduna's, inland-
sche hoofden, in 't vervolg deel zullen
uitmaken van het bestuur des lands
ook moet zy hun een jaarlyks trakte
ment van zestig pond sterling en een
paatd geven I De overwinning blyktdus
niet zoo schitterend en voordeelig ge
weest le zyn.
Het vredesverdrag tusschen Italië en
Abessinië is door den Negoes te Harrar
geratificeerd. Majoor Nerazzini heeft in
naam van Koning Umbcrto geteekend.
Volgens art. 8 der conventie moest
Umberto den Mogendheden onmiddelijk
kennis geven, dat het protectoraat over
Abessinië en liet verdrag van Oetsjalli
vervallen zijn. De gevangenen worden
van Harrar naar Gildessa getranspor
teerd en vandaar via Byo Caboba naar
Zeila aan de kust. Majoor Nerazzini is
reeds met 300 man vertrokken, terwijl
de eveneens gevangen generaal Albertone
in Januari a. s. met de rest zal volgen.
Het bezoek van Koning Alexander
van Servië bij den H. Vader, heeft voor
namelijk ten doel gehad de oprichting
van oenen afzonderlijken Bisschopszetel
le Belgrado. De bijna 10000 Christenen
behooren thans onder het Croatische
diocees Djakowar van Mgr. Strossmayr.
Dit zou de Koning gaarne veranderd
zien en ook aan Servië een eigen katho
liek bisdom geven.
De Temps meldt nog, dat de Koning
op het sluiten van een Concordaat zou
hebben aangedrongen en dat de H.
Vader op beide punten zijne toestem
ming reeds gegeven heeft. Dit laatste
wordt echter tegengesproken.
Een nieuw wetsvoorstel van den
minister-president Di Rudini wil den
kroonprins Vittorio Emanuele een milioen
lire als jaargeld toekennen en de Civiele
FEUILIETOH.
Een weg oaar het schavot.
V. (SM).
8) Zes jaren waren sinds dien »erlooi>en en
Angnst Huber waa intnaschen een dolzinnige
verdediger der aociaal-deuiocraten geworden.
Met brandend ongeduld wachtte bij op hel uit
breken der sociale revolutie, die al hel bestaande
omverwerpen xon en op de pninhoopen daar
van de gedroomde toekomststaat zon stichten.
Dat date de verloaiiog der menschheid betee-
kende, waa voor hem een onbetwijfelbaar evan
gelie. Na hjj al lang met allen godsdienst ge
broken bad, hingen zjjn gedachten slechts aan
die eene phantasiewanneer zal de tegen
woordige orde der dingen worden opgeruimd,
en wanneer zal het gouden tjjdperk aanbreken?
Zjjn onstuimig gemoed drong hom loch spoedig
over de berekende taktiek der gematigde sociasl-
democraten heen, die minstens vooreerst daar
naar streven, door deelneming aan het politieke
leven de meerderheid voor zich to verkrijgen,
om naderhand hunne plannen voor hel Volks
geluk te kunnen dikteexen - een weinig revo
lutie hebben zjj echter voor het laatate geval
ook nog wel in 'I zicht, maar zij spreken
der daarvan, om zich geen ongelegenheden le
bereiden en om dee le meer misleid volk in
hou net te vangen. Maar dat alle» ging August
als vele anderen te Isngf-am .Wat die man
set» gelukkig maakt, kaa niet spoedig genoeg
ingevoerd worden," zeide hij tot zichzelve, ,en
gaat het niet anders, dan moet de geweldige
revolutie helpen en dkt zoo raa mogalijk."
Daarmede had hjj eigenlijk slechts een schrede
verder gedaan, waarover men zich niet ver
wonderen mag, maar hg bevond zich nn juist
in bet leger der anarchisten, die volgens bnnne
eigeo bekentenissen naar de volledige omver
werping van al het beslaande door rnslelooze
aanwending van geweld streven.
Door de Fransche communisten en nabnrige
gedeporteerden was da tirannenmoord niet slechts
tb een recht, maar meer nog als een plicht
den goeden burgers voorgehouden. Ook August
hoorde daarvan, en het van Engeland heimelijk
overgesondon blad, .Die Frtiheit" verheerlijkte
deze nienwe leer bovenmate. Wanneer de vor-
aten en regeeringeo de machligito hinderpaal
zjjn voor een totale ommekeer in de i
schappij, waarom xe dan niet nil den weg ge
ruimd De daad van den anarchist, Reinsdorl
die de proef nam, den Duilacben keizer met
zgn gevolg bjj de inwijding van het gedenk-
teeken in bet Nederwald (1884) met dynamiet
in de lncbt te doen springen, werd door de
geestverwanten van August ais navolgenswaardig
geprezen, en hnn Ijjforgaan schreef: .Wegmei
alle angstvallige gedachten, wanneer bet geldt
tegen Staal, Kerk en maatschappij en de last
gever daarvan, als tegen het bestaande in 't
algemeen een strijd te voeren." Den rechter, die
Reinsdorl ter dood veroordeelde, leekende het
blad tb de Leipziger leeglooper der rjjksjüjtitie,
en de makkers van August rattan hel bealnit i
da daad van Reinsdorl ab de hunne te ark sou
ea sprakeo den vurigen wensch uit, dat het door
dorf begonnen vernietigingswerk in de
naaste toekomst gelukken mocht. ,Een onzer
tbte en beste is niet meurschreven zij
Reinsdorfs lerechtst-lling. Met een minach
tenden lach op de lippen en met een laatste van
haat overvloeiende verklaring tegen de bestaando
maatschappelijke verordeningen bad deze
schavot bestegen en zgn hoofd op het t
gelegd.
August, voorheen e«o persoonlijke vriend
van dezen gestraften booswicht, zag nn lot hem
op ab tot eenen voor een edele overtuiging ge
storven martelaar. Niet bloeddorst en vreugde
in het moorden wat het, wal hem dreef, maar
de verstandsverbijstering van eenen lot dwaling
geleiden dweeper. Maar het de
tirannen, wien hjj met zjjn makkers den dood
gezworen had, bepaalde zich niet tot de ge
kroonde hoofden. Ook de in dienst der open
bare orde ataande beambten werd den oorlog
verklaard. Eo loen daarop in Frankfort op
Jan. 1885 de politie-commissaru Rumpfi door
deo anarchist Lieske waa ve
Augusts Ijjforgaan o.a..Rumpft b dood, de
anarchbten hebben hem gerechtigd I Zjj zjjn
trots op deze daad."
Ati heerlijke moziek klonk voor Angnsl die
taal der hel. ,De tjjd van handelen ia ook voor
mjj gekomen I" zeide bjj stil, doch 'met gruw-
zamen ernst in zijn binnenste. Alle groote
revolution zjjo lulka koene afzonderlijke daden
voorafgegaan, hal zjjn de voorpostengevechten,
die das naderenden alag verkondigen." Reeds
vroagar had hjj mat sjjn mak
dat tot de uit den weg te ruimen tirannen niet
slechts vorsten, regeeringen en hare beambten,
maar ook a! diegenen behooren, die door bezit
en rjjkdom boven hunne medemenschen uit
steken. „Wanneer de toekomstige revolutie,
zoo schreef hnn blad, „niet een veldslag zal
zijn, dan moet met de kapitalisten kort proces
gemaakt worden. Wat van het kapitalisten
gebroed niet over de kling springt, bljjlt een
doorn in het maatschappelijke lichaam daarbjj
ware het domheid en mbdaad, wanneer men
met dat leegloopersgespois niet den laatsten dans
wilde honden." En toen op den 10 September
1884 in Weenen de beruchte moordenaar Kam-
meror was gerecht geworden, las August in
lijn blad„De galg heeft een nieuw offer ver
slonden. Een onzer beste makkers, moest op
drie ea twintig jarigen leeftijd, in de volle krocht
ijjoer jengd, nit ons midden scheiden. Wat hjj
voor ooa was, wie weet dat niet I Laat ieder
onzer bandelen ab hij. Wjj beloven spoedig
.Ja, op ten strijde I" riep Angnst met hui
veringwekkende verbittering niL „Leve de
propaganda van de daad I Met deze helden
daden ontwaakt de geesl der revolutie in hel
volk, en derhalve zjjn ze noodig."
Vt
Een half jaar later waa ook Angnsl Hnber
ter dood veroordeeld. Hj| was nit anarchistische
dweperj) eveneens een moordeoaar en wel van
een politiecommissaris geworden. Met koude
kalmte vernam hjj de uibpraak des gerechts.
Een verzoek om genade weigerde hjj, evenals hjj
ook de kapucijner pator afweea, wiso het opge
dragen was hem ab geestelijke in zgn laatste
dagen bjj te staan.
De laatste nacht voor zjjn terechbtelling was
gekomeo. De pater verzocht de guust, In de
gevangenis le mogen overnachten, om in het geval,
dat de arme verharde zondaar, die den volgenden
morgen om acht nur sterven moest, zjjn dien
sten begeeren mocht, terstond aanwezig te zjjn.
In een onrostigen droom wendde Angnst zich
opzjja legerstede heen en weer. Hjj meende sjjn
gestorvene moeder in sjjn cel te zien, ea hssr
te hooren bidden. Onweerstaanbaar opende zich
zjjn hart voor hare woorden, ofschoon hjj zich
er tegen verzetten wilde hel hielp echter nieb,
hjj moest met haar bidden en bad gaarne, ein
delijk zoo laid, dat de gevangenbewaarder het
hoorde en den pater riep.
„O, waarom geeft ge mjj de hand nial,
moeder?" riep hjj nn hardop in den droom.
„Zjj is niet met bloed bevlekt, zie maar, het is
niet waar, dat ik zoo iets heb gedaan. Ik ben im
mers nog uw lieve August ijO, moeder, moeder,
blijf bit mij, ik beo zoo angstig I" riep hjj uit
eo richtte zich op zjjo legerstede omhoog de
tlstp was geweken. In doffe slagen verkondigde
het uurwerk des torens van de gevaogenitkerk
het nar van middernacht.
Op bolzelfde oogenblik opende de gevangen
bewaarder de dear van Angnab cel. „Verlangt
n ieb?" vraagde hjj, en achter hem stond da
pater. Angnst wreef zich de oogen en kwam
nn weder eerst recht tot zgn bezinning. „Mag
ik bjj u blijven, tot het dag wordt vraagde da
kapucijner o
m
