Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 20.
Zaterdag 14 Augustus 1897.
Elfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Drie beren, Bemnes, Harderwijk, Hilversum, Hooland,
Laren, Leusden. Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenbur, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drio maanden:
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauKrommestraat, F 227. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dor AdvertentiJn:
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Corroapomlentiën en Advortonliön moe 1 uiterlijk Vrijdagavond
„Nalezing."
Onder bovenstaand opschrift heeft
Dr. Schaepman in het „Centrum" een
reeks merkwaardige arti
omtrent den afloop der jongste ver
kiezingen voor de Tweede Kamer. Het
slotartikel echler, waarin de gevierde
Schrijver de vraag behandelt wat wij,
Katholieken, thans te doen hebben,
achten wij zóó belangrijk, dat wij het
in zijn geheel hieronder laten volgen.
Het luidt aldus:
Voor de naaste toekomst, zou ik
willen antwoorden, is kalme overweging
van hetgeen deze verkiezing ons heeft
geleerd aan de orde. Wij weten, dat wij
onze kracht niet juist hebben gemeten
wij moeten zoeken naar middelen om
beter te weten hoe hel hiermede ge
schapen staat. Wij mogen vermoeden,
dat onze volle kracht niet is ontwik
keld wij moeten de oorzaken van dit
verschijnsel opsporen. Hoe loffelijk ook
de ijver zij op menige plaats en in
menig district getoond, er kon voor de
kiezerslijsten beter worden gezorgd. Met
name moet men scherper acht geven
op de wettelijke termijnen en niet, in
de hoop op meerder geestdrift, met
alles wachten op den laalsten dag.
Te dezer zake moet men ook niet
zeggen, dat wij nu vier jaar rust hebben,
leder jaar worden de kiezerslijsten vast
gesteld en reeds op de eerstvolgende
kiezerslijst moet onze aandacht gevestigd
zjjn. De arbeid voor hel vaststellen van
de kiezerslijst staat vonr hel kiezers
corps gelijk met de jaarlijksche manoeu
vres i oor een leger. Hier geldt hetnooit
rusten, nooit dommelen, nooit inslapen.
Kalm beraad is het parool. Niet on
middellijk nieuwe legerorders, nieuwe
marschroules. Niet nu reeds de weg
getrokken of het doel afgebakend. Maar
kloeke en volhardende werkzaamheid.
In de naaste toekomst rijst echler
niet een algemcene vraaghier komt
eene bizonderewat te doen met de
regeering, wat met de partijen?
Het is geen vraag of wjj zullen op
treden zelfstandig en onafhankelijk. Dat
heeft hel program uilgesproken, dat is
te Utrecht herhaald en bevestigd. Maar
wij kunnen levens herhalen, wat wij te
Utrecht zeidenwij kunnen onder de
partijen de ons naastbijslaanden aan
wijzen. Het lijdt wel geen twijfel of
samenwerking in de Kamer met de ge
organiseerde Rnti-revolutionnaire partij is
mogelijk. Haar leden hebben nu, zoo
wel als wij, lum program Ie handhaven
en te verdedigen en waar de programma's
met elkander op groote punten in
overeenstemming zijn, daar is ook samen
werking mogelijk.
En de vrij-anli-revolutionnairen
Dat is bijna een vraag van personen.
Misschien toch is hel meervoud een
overschatting.
Hoe dit zijéene zaak moet vast
staan. Wij kunnen niet altjjd bieden en
geven, torwjjl de weerpartij aanneemt
en smaalt. Er behoort toenadering te
zij-i en waardcering.
Niet meer over dit punt. Ik ben aan
de grens gekomen waar men zou kun
nen zeggen„weniger wfire inehr."
Tegenover de overige partijen staan
wij lijnrecht en vast om des beginsels
wil. Toevallige ontmoetingen, inaar ook
geen andere dan toevallige zijn mogelijk.
Vooral in dit tijdsgewricht.
Dok tegenover de regeering staan wij.
üf wij hel. aangenaam vinden of niet,
wjj zijn op dit oogenblik Harer Maje-
sleits zeer getrouwe onderdanen en
loyale oppositie. Oppositie, niet om alles
af te breken, alles le weigeren. Niet
om eenvoudig wanorde te scheppen en
troebel waler le maken. Het is reeds
dikwijls genoeg gezegd. Maar opposilie
van slreng onderzoek en voortdurende
waakzaamheid.
Oppositie ook nog in een anderen
In de laatste jaren en reeds tijdens
de grondwetsherziening was opposilie
om des beginsels wil eigenlijk onmo
gelijk. De vroegere rechterzijde, de groep
der christelijke partijen, had eigenlijk
niets legenover zich. De liberale partij
was verdeeld en een regeeringsparlij
bestond niet. Men had dus alleen en
uilsluitend met maatregelen te doen.
Ter wille van die maatregelen kon de
rechlerzijde kabinetten steunen, die zjj
onder geen opzicht als de hare mocht
beschouwen. Zij kon zells bepalingen
goedkeuren, die niet geheel met haar
inzichten strookten, alleen om meerder
verwarring te voorkomen en te berei
ken, wat te bereiken viel.
De samenstelling van het nieuwe Ka
binet onderstelt een regeeringspai lij.
Zonder die onderstelling is hel geheele
werk een dwaasheid. In die onderstel
ling wordt de stand en slaat van de
rechterzijde een andere. Z(j heeft niet
meer te waken tegen wanordelijkheden
bij stemmingen. Zij behoeft niel haar
eigen inzichten prijs te geven om ren
bewind, een zeker samenstel van per
sonen le redden. Dit is de taak der
regeeringsparlij. Aan deze de eer van
de leiding harer ministers le eerbiedi
gen en te volgen.
De rechterzijde heeft iets anders te
doen. Zij heeft hare verantwoordelijk
heid vrij te houden en zich voor niets
mede-verantwoordelijk te stellen dan
voor hetgeen mei haar beginselen ge
vorderd wordt. I)at is loyale opposilie
en tot deze oppositie zijn wij nu niel
alleen gerechtigd, maar verplicht.
Tot het algemeene terug.
Wat hebben wij te doen
In de eerste plaats hebben wjj, katho
lieke Nederlanders, te loonen, dat wjj
zijn een volkomen Nederlandsche, na
tionale partij en dat ons katholiek geloof
aan ons Nederlandsch en nationaal
karakter, in slede van le schaden, meer
der kracht en meerderen adel leent. Ik
geloof niet, dat men in onze daden iets
vinden kan, wat daarmede in strijd is.
Wel rijst bij mij somtijds de vraag of
wij in woorden niet wat veeleischend
zijn. Men vraagt soms dingen, die het
Nederlandsch Staatsrecht niet kent.
Men voiderl op gronden, die een Ne-
derlandschen protestant de gal door
het bloed jagen, de algemcene natura
lisatie van alle oud-zouaven en bloc.
Dit zijn geestdriftigheden, die hel on
mogelijke hegeeren en gevaarlijk en, op
zjjn best, nutteloos zijn. Hel kan ook
niet worden ontkend, dat wij somtijds
even strijdbaar zjjn als de prikkelbaarsten
onder onze legenslanders. Sommige
namen uit onze Vadcrlandsche historie
voeren ons onmiddellijk lot de felste
dagen van den 80-jarigen strijd terug.
Waarom Wij kunnen hen niet uil-
delgen uit onze historie. En wij moeien
ook dit bedenken wanneer wij in vrij
heid en vrede onze gebeden willen
storten hij de relieken der H. H. Mar
telaren van Gorkuni, dan behooren wij
ook anderen in vrijheid en vrede hun
palmen en kransen te laten hechten
aan het praalgraf le Delft.
Er is meer.
Wij behooren ons kloek en onbe
vreesd bezig Ie gaan houden met de
sociale quaeslir op wetgevend gebied.
Onder geen enkel opzicht moeten wij
hier den schijn aannemen van de joor-
zichligheid te zoeken om de krachl.dat
is den moed en de voortvarendheid,
ter zijde te laten. Onder ieder opzicht
behooren wjj dat te vernijjden. Zelfs
den schijn vluchten is hier een hoofd
zakelijke plicht. Daarom behooren wij
ook in alles ons opgewassen le toonen
voor den nieuwen stand van zaken.
Wjj moeten niet aarzelen de feiten en
het recht der feiten te erkennen. Geen
pluimstrijken van, geen eerbiedig bui
gen voor den vierden stand. Maar
steeds voller, eerlijker en rechtvaardiger
erkennen van liet bestaan van éon, ge
heel volk en de rechtmatigheid van
volksinvloed voor en door hel geheele
volk le oefenen. Open de oogeo, open
den geest, open het hart. „Jus suum
cuique tribue," de christelijke leuze in
christelijken zin verklaard. Geen lonken
naar het socialisme, maar ook geen
zweein van verstandhouding met de
mannen van het Bilderdjjksche hekel
dicht
.Aan liön van oordeel hoort het best,
De vettigheid der aard."
en geen zweem van gemeenschap, zelfs
in den suhjjn, mei hen, die den regel
volgen
.Deel 'l zwijnonvolk de spoeling mêe,
Maar gij, behoü de gerst
En boven alles, de éeriheid ouder
Een frissche, blijde eenheid, een één
heid, die niet een maaksel is, maar een
krachtiger organisme, een leven van
orde en tevens van beweeglijkheid. Geen
eenheid, die tot beknibbelen en bevitten
aanleiding kan geven, een eenheid van
mannelijke overtuiging en niet van slaaf-
schen dwang.
BUITENLAND.
Zondag jl. is de Premier van Spanje,
de minister-president Canovas del Cas
tillo het slachtoffer geworden van eenen
anarchistisehen aanslag. De moorde
naar hij noemde zich Michel Angine
Golli, doch 't is later gebleken, dat dit
zijn ware naam niet was werd ter
stond gegrepen. Reeds nnkele dagen
te voren werd de moordenaar te Madrid
gezien en trachtte hij toen reeds uit
voering aan zjjn plan te geven, wat
hem echler niet gelukte. Canovas was
met zijne familie naar de badplaats Santa
Aqueda gegaan en hij werd daar door
den moordenaar gezocht. Zondag-ochtend
zocht hij Z. Exc. lijdens de H. Mis te
naderen, doch dit mislukte hem. Later
op den middag zag hij toevallig den
heer Canovas de courant zitten lezen
op eene bank voor zijne villa en loste
toen drie schoten a bout portant op den
minister. Deze stortte voorover, verwond
de zich daarbij nog aan 't hoofd en
was hjjna onmiddellijk dood. De ellen
dige moordenaar werd door drie per
sonen terstond gegrepen, en ofschoon
hij nog eenige revolverschoten op hen
loste, wisten zjj zich toch van hem
meester te maken, 't Blijkt, dal de moor
denaar een boezemvriend van Achieri
was, dezellde, die indertijd een dynamiet-
aanslag pleegde in de Cambiosstraat te
Barcelona; hij stond aldaar bekend
onder den nuam van Achilotti en is een
ontwikkeld en bereisd anarchist.
Ook le Parijs was onder de Span
jaarden de verbittering tegen Canova&
groot en moest de politie in de laatste
dagen meermalen de woorden„Dood
n Canovas" uitwisschen.
De leider der liberale party in Spanje,
Sagasla, heeft zich onmiddelijk ter be
schikking gesteld, der Regeering, maar
"dj gelooft niet, dat de liberale partij
lan 't bewind zal komen en wijst als
opvolger en leider der conservatieve
partij Pidel Elduayen of Martinez Com-
pas aan. Ook in 1893 werd er eene
aanslag op het leven van den Premier
gedaan, doch de bom ontplofte te spoedig,
zonder hem te schaden.
De plechtige begrafenis van Canovas
heeft Vrijdag te Madrid onder be
wijzen van groote deelneming plaats
gehad.
Z. H. Paus Leo XIII ontving Zater
dag 1.1. de jaarlijksche pelgrimsstoet
der Fransche werklieden, onder de aus
piciën van den kardinaal aartsbisschop
van Reims en de leiding van den groot
industrieel Harmei. Z. H. gaf zjjne groote
vreugde te kennen over de aanwezig
heid dezer pelgrims, die hem dubbel
dierbaar waren èn als Franschen èn
als werklieden. Hel Fransche volk toch
heeft ondanks veie zwakheden en af
dwalingen, slecds vastgehouden aan den
godsdienst en den Paus, en deze werk
lieden vooral zijn vervuld van ijver voor
plicht en deugd en hebben zich verre
gehouden van revolutionnaire woelingen.
Z. H. hoopte, dal zjj op den goeden
weg zouden volharden en spoorde de
priesters aan zich toch vooral het lot
van zwakken en armen aan te trek
ken.
Zaterdag j. 1. arriveerden de Keizer
en de Keizerin van Duitschland met
FEUILLETON.
111.
Dit gebeurde op denzellden d
De groote Benrsspeenlatie.
Vrij gevolgd neer bet Duilscb.
6) Toen Lorenr vertrokken was, stond juf
frouw Lingen op en ging naar haren man,
legde hem de hand op dun schouder en xeide
smeekond
„Man, volg den raad van onion buurman.
Moet ge dan dat lieve geld, dal ons een onbe-
torgden ouden dog kan verschaffen, maar zoo
i weggooien
Lingen echter maakte zich met een verdrietig
gezicht van baar al, merkte schamper op,
waarom zjjne vronw dezen jodenhater wel en
den geheimraad, die loch alles veel beier
moest welen en ook wist, geen geloof schonk.
En dan, hjj was toch ook niet mei blindheid
geslagen. Zjj zon haren man toch wel aanzien,
dat hjj beter wisl, wat tot welzjjn der lai
strekte, dan eene vrouw, die zich alleen i
i met het hniaboudeo heeft le bemoeien
i had nu, zod voegde hij er op besliaten
I aan toe, aedert dertig jaar voor alles a
gezorgd, en zou dat blijven doen.
I En daarbij bleef het. Acht dagen later 1
Lingen zjjne winst nitbetaald en nog denzel'den
dag was het geld bg Rosenlhal. Eene door den
bankier zeil onderteekende quilanlie gal Lingen
de zekerheid, dal zjjn geld in goede handen
zijnen broeder de
kon het bericht
groote beurszwem
eeds ell uur. El
lit WeeneD komen, waarin zjjn broeder, na-
uorljjk ia ejjferschrill, hem zou melden, dat
iet alarmbericht in die en die courant zou
'erschjjoen. Zoodra hjj het bericht had, zou
h(j naar de Beurs gaan, om bet verdere ver
loop af te wachten.
had zijne voorzorgsmaatregelen als een
im veldheer genomen. Van zjjne onder
geschikten bad bij zijn agent Bendel alleen in
het geheim betrokken, van wien hjj wist, dal
hjj een streng stilzwijgen in acbl zou neme»,
temeer daar hjj vaD Bendel allerlei kleine
vergrijpen kende, welke hem met liet gerecht
in aanrakiog konden brengen. Op zjjne beurt
had Bendcl andere personen aan zich verbon
den, zonder hun meer opheldering te geven,
dan hjj noodig oordeelde. Al deze lieden, met
Rosenthal en Bendel sjjl in getal, moesten ten
gevolge van hel alarmbericht, het noodzakelijk
dalen der papieren ten nutte maken, om voor
Tokening van Rosenthal groote opkoopen te
doen. Als b. v. een papier op dit oogenblik
eene waarde haJ van 195 mark, dau kon dat,
teugevolge der valsche tjjdiog, die den oorlog
op handen voorstelde, op 180, j
tot O]
an ook
voor dien prjja koopen. Daar het bericht valscli
was, moest natuurlijk de waarde weer sljjgeo)
en Rosenthal kon dus bjj het verkoopen 15 Ja
zelfs 46 mark opalrjjkeul Bjj teno aankoop
meerdere millioenen kon bjj rekenen op
wiosl van vele honderdduizenden. Na
tuurlijk was dal de grootste schurkenstreek,
Rosenlhal dacht er geen oogenblik uan
niet Ie bedrijven. Bendel had ook het
vaste besluit gemaakt deze gelegeDbeid niet
■gebruikt voorbij te laten gaan om op die ma
nier elders geleden verliezen le herstellen,
Dat waren zakeD, waarvoor men voor
oogenblik geen klinkende munt noodig had.
en kon winnen en verliezen, maar men be
hoefde, als men voor 60000 mark wilde koo
pen, deze som volstrekt niel in den zak te
hebben, en wie voor 60000 mark aau papieren
wilde verkoopen, behoefde die volstrekt niet te
bezitten. Als Bendel voor 60000 mark werke
lijke schuld kocht, d. w. z. slechts in schijn,
en ze met slechts winst van deband
■leed, dan had bjj in een ommezien 150 mark
veidiend; moest hjj ze echter, omdat de koers
daalde, met verlies verkoopen, dan
hö ei
'eel Vi
i bo-
i. Menige spekulant, die, in
tuiging, dat de koers zou rjjzen, voor milli
oenen gekocht bad, verloor, als de koers
daalde, misschien zijn geheele vermogen, ter
wijl een ander het opstak. Aan de beurs is
het de groote koost maar, hoe de een den
ander een vlieg zal afvangen.
Rosenlhals plan moest gelukken, als het ten
uitvoer gelegd werd, want aan de benrs is bü
de winner, die eene gewicbligo, vooral eene
politieke tijding vroeger of beter weet dan oen
onder. Rosenthal bleef tenminste een nnr 1
do tenige aan de beurs, die wist, dat
Weener alarmbericht eeu groote knoeiboel
illeen hod derhalve tijd genoeg
gebroik te maken van de vo wan ing en out-
Een triomleerende lach gletd over Rosen
lhals trekken, als hjj, op hel rieuws wachtend,
er aan dacht, welk eene opschudding e
heerschen in de wild bruisen Je menigte iuden
mammomstempelhoe zells de knapste beurs
mannen uit hunne rustige rust zouden worden
opgeschriktwelk eenevertwjjleling zich van elk
een zon meester maken, terwijl hjj alleen als de
vaste rots pal zou staan in de woeste bran-
diog. Ja, dat was een slag, zooals. in Ignge
jaren de beurs niet was toegebracht I Eene
slachting zou bet worden, bloediger dan cone
te voren, en hjj zou als overwinnaar daaruil
ontzonken en bad hjj, door bard kampen,
den eenen dag in den anderen geleeld. Milli
oenen van de bij hem gedeponeerde gelden
bad hjj reeds verbruikt, eensdeels in dolle spe-
kulatiëo, anderdeels in onzinnige uitgaven.
AU heden zjjne zaak bjj huiverde bij do
gedachte er aan eens werd nagezien, dan
stond hem, als een lage bedrieger, het tucht
huis te wachten. Als een bliksemflits trok hem
in dit oogenblik zjjn geheele leven voorbij, la
pracht en praal was hjj opgegroeid. Elke
weosch was hom bevredigd geworden, en zeer
vroeg, al te vroeg had bij de genietiogeo des
levene leeren kennen. Nauwljjka twintig jaren
oorloofde en ongeoorloofde vermaken bekend,
aU een meermalen gelezen boek. Werkzaam
heid, rustige, uoeste arbeid, was steeds verre
van hom geblevenlijj kende slechts de ze
nuwachtige, ongelukkige speculatie aan de
bcura, wier duizelend spel niel zoo gemakkelijk
dengene loslaat, wien zjj eens te pakken heeft.
Dikwjjls verloor hjj groote sommeo, maar nog
vaker won hjj grootere. Daar kwam echter een
slag, die hem juiat toen hjj op vjjfentwinlig-
jarigon leeftijd ijjn eigen heer en meestor ge
worden was, gevoelig trof en hem een groot deel
van zjjn vaderijjk vermogen kostte. Een rjjk
huweljjk redde hem van den ondergang, maar
dit huweljjk was dan ook zjjn ongeluk. Hjj
huwde eeoe vrouw, die even lichtzinnig en
verkwistend was aU hjj, en hem tol de on
zinnigste uilgaven aanzette. Groote verliezen in
zgoe zaken kwamen er hjj en zoo brak do dag
aan, waarop Rosenthal voor 't eerst zjjn hand
uitstak naar de bjj hem in bewaring ijjndo
gelden. Toen ging helmet bliksemsnelheid naar
Daar stoorde bem een bode in zjjne over
peinzingen. De tjjdiog I Hjj opende den omslag
met bevende handen las eene rainnnl
en drnkte toen plotseling op den zilveren knop
eener electriscbo schel, die zich op zijn lasso-
naar bevond.
.Inspannen, ving!" riep hjj den binnentre-
denden bediende toe. Daarna greep hjj zijn
grijzen hoogen hoed en schoot zj|o das terecht.
Zjjoe oogeo fonkelden, zijne trekken namen
eene uitdrukking van moeilijk onderdrukte
zenuwachtigheid au. Nu nog da budacboeqep
