Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
1»
No. 48.
Zaterdag 26 Februari 1898.
Elfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baara, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonaemaataprijs ptr ürii muadini
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereenlging De Eembode.
PrU» dar AdverttntUai
Van 1 tol 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 8.0}
HENRICUS VAN DE WETERING,
door do genode Gods en de gunst eon
den Apostolischen Stoel
AARTSBISSCHOP VAN UTRECHT.
Aan de Geestelijkheid en de Geloovigen
van Ons Aartsbisdom,
Zaligheld In den Heer.
In het jaar 1868 hebben Onze Door
luchtige voorgangers, de Bisschoppen
van Nederland, gezamenlijk een mande
ment uitgevaardigd, waarin zij klaar en
helder uiteenzetten, van hoeveel belang
het is, dat de kinderen katholiek, gods
dienstig onderwijs ontvangen, en dat
gevolgelijk katholieke ouders verplicht
zijn hunne kinderen, zoo mogelijk, naar
geschikte katholieke scholen te zenden.
„Wij Katholieken van Nederland,"
zoo zeggen zjj in den aanhef van het
mandement, „die thans leven, gaan
weldra heen, om ons bjj den Oppersten
Rechter voor de eeuwigheid te verant
woorden die Rechter zal niet verzuimen
dns te vragen, wie wij na ons achter
laten om het katholiek geloof in ons
vaderland waardig te vertegenwoordigen.
Hij zal ons vragen, wat er geworden
is van de katholieke jeugd en jonge
lingschap j hoe wij hebben getracht te
verhinderen, dat zij van den ouden
stam ontaardden: hoe wij bezorgd zijn
geweest om een echt geloovig, gods
dienstig, deugdzaam geslacht van Katho
lieken in Nederland op te kweeken.
Welnu eene der zaken, die, naar
Onze overtuiging, het meest zou kunnen
toebrengen, om, wat God verhoede, eene
jammerlijke ontaarding in godsdienst en
zeden voor te bereiden, zou zijn het
gebrek aan het verwaarloozen van
een degelijk katholiek onderwijs.
„Immers het is niet te ontkennen,
dat het niet-katholiek onderwijs met
den dag voor de katholieke jeugd meer
en meer onbruikbaar, uiterst gevaarlijk
dreigt te worden: dit is het natuurlijk
gevolg van het ongeloof, dat buiten de
Katholieke Kerk dagelijks veld wint, en
van de verderfelijke beginselen, die
overal verwoestend om zich heen grijpen.
Ten andere is hef blijkbaar, dat juist
de voortgang, welken de kwade tijdgeest
rondom ons doet, het meer en meer
noodig maakt, dat de beginselen van
ons H. Geloof, echt katholieke geest
en gezindheid en ware Christelijke deugd
diep en vast in de harten der opgroei
ende Katholieken wortelen."
Dat deze woorden, deze ernstige ver
maningen, dertig jaar geleden, door
Nederlands Bisschoppen tot de Katho
lieken gericht, nu, zoo mogelijk, nog
meer behartiging verdienen dan toen,
zal wel niemand ontkennen. De gevaren
immers, welke het openbaar neutraal
onderwijs voor de katholieke jeugd op
levert, zijn zeker niet minder geworden.
En meer en meer blijkt het, hoe nood
zakelijk het is, dat de jeugd diep door
drongen worde van de waarheid van
onzen H. godsdienst en van de heilige
beginselen der Christelijke zedenleer, zal
zjj bestand zijn tegen de gevaren der
verleiding, die talrijker zijn dan te voren.
Om die reden dan ook meenden Wij,
B. G., nu Wij bjj het naderen van den
vastentijd naar gewoonte het woord tot
n richten, niet be'.er te kunnen doen.
dan u, in navolging van al onze voor
gangers. nog eens te herinneren aan
den duren plicht, die op u rust, te
zorgen voor eene godsdienstige opvoeding
uwer kinderen, u met allen aandrang
te smeeken, krachtens de verheven zen
ding, welke Wjj van God ontvingen,
dat gg toch wel begrijpen moogt, van
hoe onberekenbaar groot belang het is,
dat uwe kinderen degelijk, godsdienstig,
katholiek onderwijs ontvangen. Wij doen
dit mei des te meer aandrang, omdat
er, helaas, nog alljjd Katholieken zjjn,
die het hooge belang van dit onderwijs
niet schjjnen in te zien. Die, ook al
hebben de besten onder ons jaren en
jaren voor dit boog* belang gestreden,
en al worden schallen besteed om bij
zondere katholieke scholen te hebben,
toch nog meenen, dat zij hunne kinderen
gerust aan het openbaar onderwijs
kunnen toevertrouwen. Katholieken, die,
ook wanneer zij de gelegenheid hebben
om hunne kinderen naar bijzondere
katholieke scholen te zenden, waar de-
geljjk onderwijs gegeven wordt, toch
om nietswaardige, ja niet zelden ge
zochte redenen hunne kinderen naar de
openbare school zenden. Wij geven toe,
B. G., dat er redenen voor kunnen
bestaan. Wij erkennen, dat velen, door
de omstandigheden gedwongen, van hel
openbaar onderwijs voor hunne kinderen
gebruik moeten maken. Al betreuren
Wij het in het diepst van onze ziel,
Wij kunnen nu eenmaal niet overal en
voor allen de gelegenheid openen voor
voldoende katholiek onderwjjs. Waar
deze bestaat, danken Wij haar aan uwe
offervaardigheid. Maar daarom is het
des te meer te bejammeren, B. G., dat
er onder ons zjjn, die om nietswaardige
redenen hunne kinderen naar de open
bare scholen zenden, terwjjl er goede
katholieke scholen zijn, die ten koste
van zware uffers worden instand ge
houden. Meenen dezen dan in ernst,
dal hel openbaar neutraal onderwijs,
waarbij de godsdienst is uitgesloten,
zoo weinig gevaar voor hunne kinderen
oplevert Bedenken zij wel, dat ook op
de lagere scholen het onderwijs niet
alleen in schrijven en rekenen bestaat
Denken zij ook aan de opvoedende kracht
der school Beter dan sommige Katho
lieken begrijpen de voorstanders van het
zoogenaamd neutraal onderwjjs, dat de
school noodzakelijk eene groole opvoe
dende kracht moet bezitten. Zij verkon
digen het luide, dat de school een der
krachtigste middelen is lol veredeling
van den volksgeest en lol vorming van
het hart, en dat niets op de ontwikke
ling der jeugd en op hare vorming voor
het maatschappelijk leven een zoo
krachtigen en beslissenden invloed heeft
als de school. En in aanmerking genomen,
dat het hart van het kind zoo ontvan
kelijk is voor alle indrukken, kan het
wel niet anders, of de school, waar
het kind een groot gedeelte van den
tijd, dien hel aan ernstige oefening kan
besteden, doorbrengt, moet een beslis
senden invloed hebben op de vorming
van geest en hart. Om nu niet te spre
ken van het gevaar, waaraan de deugd
uwer kinderen niet zelden is blootgesteld
door den omgang met andere kinderen
op de openbare scholen, vragen Wij
1. G., in gemoede afwanneer de
ing met personen, met wie wij
dagelijks in aanraking komen, zelfs op
ons, volwassenen, niet zonder invloed
is, kan dan uw kind dagelijks vjjf of
zes uren omgaan met den onderwijzer,
die ver boven hem staat, en naar wien
het kind met eerbied en ontzag moet
opzien, zonder dat dit invloed heeft op
zijn geest en hart? En hoe zal die in
vloed zijn Wij nemen aan, B. G., dat
hij stipt zijn plicht betracht, nooit iets
zegt, zelfs niet bjj het onderwjjs in de
geschiedenis, wat het godsdienstig gevoel
kan krenkenzal dit alleen, dat die
onderwijzer met opzet over God en gods
dienst zwijgt, niet reeds een verderfeiijken
invloed hebben op de vorming en op
voeding van uw kind Moeien de eerbied
en de liefde voor den Verlosser niet ver
minderen, wanneer het kind bemerkt,
dat zjjn onderwijzer over Christus, Zjjn
leer, Zijn leven en Zjjn werken niet
durft spreken? Zullen kinderen, aldus
opgevoed, later kloeke beljjders zijn van
den naam des Heeren, naar het woord
van den VerlosserDie Hij belijden zal
voor de menleken, dien zal ook Ik be-
lijden voor mijnen Vader, die in de
hemelen it
En wanneer ge mocht meenen, dat
die verkeerde invloed voldoende wordt
weggenomen door uwe kinderen geregeld
naar de kerk en de Christelijke leering
te zenden, dan herinneren Wjj u, B.
O., aan hetgeen Z. H. Paus Leo XM
over de noodzakelijkheid van het katho
liek onderwjjs zegt in de Encycliek, het
vorige jaar uitgevaardigd bjj het derde
eeuwfeest van onzen grooten landgenoot,
den gelukzaligen Petrus Canisius.
„Bjj het onderwijs en de opvoeding
van de jeugd," zegt Z. H., „moeten de
rechten van de ouders en van de Kerk
onaantastbaar bewaard en gehandhaafd
bljjven.
„In dit opzicht zijn vooral twee din
gen na te streven. Vooreerst moeten
de Katholieken zich niet met gemengde
scholen tevreden stellen, maar overal
hunne eigene scholen hebben, en moeten
aan deze goede en beproefde leermees
ters worden aangesteld. Zeer gevaarlijk
is een onderwijs, waarbij een valsche
of geen godsdienst wordt onderwezen,
welk laatste dikwijls aan gemengde
scholen het geval is. Niemand verbeelde
zich, dat godsvrucht en wetenschappelijk
onderwjjs niet hand aan hand behoeven
te gaan. Wanneer het waar is, dat geen
deel noch van het openbaar, noch van
het bijzonder leven zich van de plichts
betrachting jegens den godsdienst kan
ontslagen rekenen, dan geldt dit vooral
wel voor den leeftijd, die, onervaren,
vurig en onstuimig als hij is, aan zoo
veel prikkels van verleiding blootstaat.
Wie dus den godsdienst van het we
tenschappelijk onderwijs wil scheiden,
onderdrukt elke kiem van het goede
en schoone in de harten en kweekt
niet sleunsels voor het vaderland, maar
brengt onheil en verderf over de mensch-
heid. Wat zou in staat zijn, om, wan
neer eenmaal God uit de harten ver
wijderd is, de jeugd nog in toom en
tucht te houden of haar op het goede
pad terug te brengen, wanneer zij van
den weg der deugd is afgedwaald en
in den afgrond der misdaad gestort is?
„Daarom is het noodig, dat niet al
leen vasle uren voor het onderricht in
den godsdienst bepaald zijn, maar moet
ook het geheele onderwjjs met den geest
van Christelijke godsvrucht vervuld en
doordrongen zijn."
En in de Encycliek, den 8 December
van het vorig jaar aan de Bisschoppen
van Canada gericht, zegt Z. H. de Paus,
over het Katholiek onderwijs sprekend
„Geen zedenleer is dien naam waar
dig en zal iets vermogen, wanneer de
godsdienst wordt uitgesloten. Want alle
plichten ontleenen hun grond en hun
kracht aan de plichten van denmensch
tegenover God, die gebiedt en verbiedt,
die vaststelt wat goed en kwaad is.
Immers goede zeden willen kweeken in
de harten buiten allen godsdienst om
is even ongerjjmd, als tot een deugd-
zaamleven te verplichten, naden grondslag
der deugd te hebben weggenomen. En
daar nu voor den Katholiek de katho
lieke godsdienst de eenig ware is, en
hij geen godsdienst of zedenleer kan
aannemen of huldigen, die niet aan de
katholieke leer ontleend is, zoo eischen
recht en rede, dat het kind op de school
niet alleen onderricht ontvange in de
leervakken, maar ook in de zedenleer
volgens de voorschriften van onzen
godsdienst, zonder welke alle onderwjjs
niet alleen onvruchtbaar, maar verder
felijk zal zijn."
Waar, B. G., de Opperherder der
Kerk, Z. H. de Paus, en uwe Bisschop
pen zich zoo beslist uitspreken over de
noodzakelijkheid en het hooge belang
van katholiek onderwijs, daar kan het
voor u geen vraag meer zjjn, of ge
verplicht zijt uwe kinderen zooveel mo
gelijk naar katholieke scholen te zenden.
Mochten allen dien plicht beseffen
En u, B. G., die het voorrecht niet
hebt aan uwe kinderen Katholiek on
derwijs te kunnen geven, u vermanen
Wjj vooralwaakt met dubbele zorg
over uwe kinderen. Ziet nauwlettend
toe, met wie uwe kinderen omgaan.
Tracht zooveel mogelijk door eene innig
godsdienstige opvoeding te huis aan te
vullen, wat aan de opleiding in de
school ontbreekt. Leert uwe kinderen
begrjjpen, dal de kennis van God, en
van hetgeen Hjj wil, dat wjj gelooven
en doen moeten om zalig te worden,
de noodzakelijkste kennis is voor den
inensch. Spreekt dikwjjls, B. G., met
uwe kinderen over godsdienst en gods
dienstige zaken. Er wordt, helaas, in
de huisgezinnen te weinig over gods
dienst gesproken. Ondervraagt uwe
kinderen, wat in de Christelijke leering
is uitgelegd en verklaard, wat in pre
dikaties en onderrichtingen is verkondigd,
en of zij dit hebben begrepen. Die be
langstelling der ouders zal bij de kinderen
belangstelling en ijver voor het gods
dienstonderricht wekken. Vooral bidt
veel, bidt dagelijks met en voor uwe
kinderen. Ten slotte vragen wij u, B.
G., helpt Ons het katholiek bijzonder
onderwijs bevorderen door de hoogst
verdienstelijke vereeniging te steunen,
welke onder bescherming van den H.
Ludgerus tot bevordering van het on
derwijs in Ons Aartsbisdom is opgericht.
Dringend vermanen Wjj u, B. G.,
vooral gedurende dezen Vastentijd veel
en vurig te bidden voor de H. Kerken
haar zichtbaar Opperhoofd, onzen H.
Vader Paus Leo XIII, voor onze ge
ëerbiedigde en beminde Koningin, die,
naar wij hopen, dit jaar onder Gods
zegen de regeering zal aanvaarden, voor
hare Koninkljjke Moeder de Koningin-
Regentes en voor allen, die in overheid
gesteld zjjn.
Krachtens Apostolische volmacht ver-
leenen Wij bij dezen aan de geloovigen
van ons Aartsbisdom, voor dit jaar,
dispensatie in de onthoudingswet op
alle Zaterdagen, uitgenomen die Zater
dagen, welke geboden vastendagen zijn.
De geloovigen blijven derhalve ver
plicht zich van vleeschspijzen te ont
houden op de Zaterdagen van de Vasten,
de Quatertemper-Zaterdagen en de Vi
gilie-Zaterdagen, waarop moet gevast
worden om het hooge feest, dat zjj
voorafgaan. Deze dispensatie geldt tot
de veertigdaagsche Vasten van het vol
gende jaar,
Wij vermanen u evenwel om door
aalmoezen en andere goede werken aan
te vullen, wal door het gebruik van
deze dispensatie aan uwe boetedoening
ontbreekt.
Overeenkomstig de Ons daartoe door
den Apostolischen Stoel verleende vol
macht, geven Wjj voor dit jaar de ge
wone dispensalies in de vastenwet onder
de gewone voorwaarden.
En zal dit Ons herderlijk schrijven in
alle tot Ons Aartsbisdom behoorende
kerken, alsmede in kapellen, waarover
een rector is aangesteld, op Zondag
Quinquagesima op de gebruikeljjke wjjze
worden voorgelezen.
Gegeven te Utrecht, den löden Fe
bruari 1898.
t H. VAN DE WETERING,
Aartsbisschop van Utrecht.
Op last van Z. D. Hoogwaardigheid,
Dr. A. C. M. SCHAEPMAN,
Secretaris.
BUITENLAND.
Door den Sultan van Turkije is aan
Keizer Wilhelm de bemiddeling gevraagd
in zake de candidatuur van prins Geor-
gios tot gouverneur van Kreta of een
ander. Van Duitsche zijde wordt inmid
dels aangeraden de invoering der auto
nomie van het eiland op te dragen aan
Engeland en Italië, maar Engeland zoo
wel als Rusland blijven nog vasthouden
aan de candidatuur van Georgios. Rusland
dringt niet meer zoo aan op dezen
candidaat als voor eenigen tijd, doch
dit neemt niet weg, zeggen de Russische
bladen, dat het rustig blijft afwachten
totdat de diplomatie het verkieslijke van
deze candidatuur zelve zal inzien. Nog
sleedt komt er derhalve geen uitkomst
voor de Kretenzers, die reeds zoo veel
hebben verduurd van de Mahomedaanscho
bevolking van het eiland en juist in prins
Georgios den man zagen, die hen uit
hunnen ellendigen toestand zou verlossen.
Wel is de toestand nog niet rooskleurig,
maar op lange na niet, wat deze in
Armenië is. De provinciën vnn dezn
landstreek worden door ejn hevigen
hongersnood geteisterd, waardoor vooral
in Wan, Moelsj en Bitlis zeer veel men-
schen sterven. Gehrele troepen verlaten
hunne dorpen, waar geen graan meer
te krijgen is en de Turken alles hebben
geplunderd en verwoest. De nood der
arme, vervolgde Christenen is zoo hoog
gestegen, dat pater Charmetanl, die reeds
zoo veel voor de Christenen in het
Oosten gedaan heeft, een beroep doet op
de offervaardigheid der Christenen, om
hem te helpen de Christenen, die nog
niet gevallen zjjn onder de slagen dei-
fanatieke Turken, hjj te staan,
Naar aan de Times gemeld wordt
uit volkomen zekere bron hebben de
Turken weer onmenschelijke wreedheden
gepleegd in districten aan de Balgaar-
sche grenzen. Vjjfhonderd personen zjjii
mishandeld en gevangen gezet en twin
tig ii dertig zjjn op de wreedste wjjze
gemarteld. In het geheele wilajet Kos-
sowo is geen Christen zeker van zjjn
leven.
Uit Londen komt het bericht, dat China,
op de verloogen van den Britschen ge
zant te Peking, ix in heeft toegestemd,
de binnenlandsche waterwegen in Chino
met Juni a.s. open te stellen voor En-
gelsche en anderen stoombooten. China
heeft zich formeel verbonden de Yangtse-
vallei niet te verliypolhekeeren, te ver
pachten of af te staan aan een vreemde
Mogendheid. Voorts heeft China er in
toegestemd, dat do inspecteur-generaal
der douane-ontvangsten in de verdrags
havens een Britsch onderdaan zal zjjn,
omdat de Britsche handel dien van eenig
ander land overtreft, en ten slotte, dat
binnen twee jaar een verdragshaven iii
Hoenan zal worden opengesteld.
De Chineesche leening, waarvan wjj
in ons vorig overzicht melding maakten,
en welke dienen moest om den laats tan
termjjn der oorlogsschatting aan Japan
te betalen, zal gemeenschappelijk worden
gefourneerd door de Hongkong and
Shanghai Banking Cooperation en door
de Duitsch-Aziatische Bank.
De Duitsche gezant bjj den H. Stoel,
Von Bülow, heeft op 's Keizers verjaar
dag aan een feestmaal van DoiUclie
Katholieken na den toost op den Keizer
er ook een gehouden op Z. H. den
Paus. Dit heeft in hooge mate de erger
nis gewekt van den Evangelische Bund,
die daarover zelfs een memorie aan dan
Rijkskanselier deed toekomen.
Het antwoord, dat hierop volgde,
as verre van malschDen Bund toch
werd medegedeeld, dat deze in hooge mate
zich het ongenoegen van den Keizer op
den hals had gehaald, door eene handel
wijze af te kenren, die uiterst correct
was. De Evangelische Bund zal zich dan
ook in de toekomst wel tweemaal be
denken, alvorens een licht vaardig oordeel
over personen te vellen, die in alle op
zichten handelden naar behooren.
Weer is een Duitsch officier het
slachtoffer geworden van de zoogenaamde
„raad van eer," ingesteld voor officieren,
waardoor zjj genoodzaakt worden te
duelleeren of als eerloos gebrandmerkt
te worden!
Te Augsburg had een boekhouder
in eene restaurant de ledige plaats van
eenen luitenant ingenomen en toen deze
hem tot teruggave aanmaande, den
luitenant lomp beleedigd, ja hem zelfs
een oorvjjg gegeven. De luitenant diende
hierop eene klacht in de rechtbank van
schepenen en de boekhouder werd ver
oordeeld tot twaalf dagen gevangenis
straf. En hiermede zou het incident
afgeioopen geweest zjjn, indien niet de
„raad van eer," zich de zaak had aan
getrokken. Deze daagde den lui tenant
