Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 10.
Zaterdag 4 Juni 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEIBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baam. Barneveld. Blaricum, Bussurn, Driebergen, Eemnes, Harderwijk. Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verscnijnt eiken ZATERDAG.
mentsprijs par dris n
ranco per postf 0,40.
fzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBrccdcstraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentièn:
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en Advurlentiün moeten uiterlijk Vrijdagavond
Leerplicht.
UI. (Slot).
s echter meer, wat ons in
wetsontwerp-Borgesius tegen de borst
tuil. Wij willen hier wederom wijzen
twee bezwaren van zeer teederen,
onscienlieusen aard.
Onder den schgn van het geweten
Ier ouders en verzorgers der kinderen
eerbiedigen, door in het ontwerp de
'olgende bepaling op te nemen, dat
irnstige gemoedsbezwaren geëerbiedigd
een worden, wordt feitelijk voor velen
afschuwelijke gewetensdwang in het
rerschiet gesteld. Dat kunnen geëerbie
digd worden, laat overvloedig ruimte
voor allerlei willekeur. Vele duizenden
tinderen, die thans de openbare sch"c'
aezoeken, bij gebrek aan bizonder i..-
derwijs, zullen in de toekomst deze
school niet meer mogen bezoeken, wan-
wat waarlijk te vreezen is, de
openbare school, ten minste voor een
zeer groot gedeelte zal worden ingenomen
door onderwijzers, van 't socialisme en
inarchisme doortrokken. Immers hun
lantal neemt ais met den dag toe.
Wie zuilen in dit geval de beoordee
laars zijn dier gemoedsbezwaren Vol-
het ontwerp het schooltoezicht
.igt het niet voor de hand, dat dit
schooltoezicht, veelal bestaande uit per
sonen, die met God en godsdienst hebben
gebroken, de ernstigste gewetensbezwaren
der ouders overeenkomstig zijn begin
selen zal beoordeelen en als ijdele
voorwendsels verwerpen? Hoe kan een
jurie, bij totaal gemis aan kennis van
plichten, door den godsdienst in geweten
opgelegd, een oordeelkundige beslissing
geven Het eerste vereischte ontbreekt
e rechtvaardige uitspraak kennis
'an zaken, waaruit noodzakelijk volgen
moet, dat duizenden, aan eene onbevoeg
de rechtbank en derhalve aan willekeur
overgeleverd, in hunne diepste overtui
ging zullen worden aangetast en voor ge
wetensdwang hebben te bukken.
Het tweede dieper gaand bezwaar tegen
dit wetsontwerp is, dal de rechten en
vrijheden der ouders en der Kerk blijk
baar worden aangerand. Wij willen ons
hier niet verdiepen in de theoretische
quaestie, in welke gevallen de Slaat
recht heeft leerplicht in te voeren 't
zou ons verder voeren dan de ruimte
gedoogt. Bovendien hebben wij het
wetsontwerp in concreto te beschouwen,
zooals liet daar ligt in betrekking tot
ons volk. Van ons standpunt wordt
algemeen als beginsel gehuldigd en aan
genomen, dat de opvoeding, waartoe
ook het onderwijs als onderdeel behoort,
door de natuurwet en door de Godde
lijke Openbaring als recht wordt toe
gekend aan de ouders en de Kerk cn
derhalve door den Slaat de vrijheid
aan beiden in deze moet worden ge
ëerbiedigd. Nadrukkelijk verklaart de
II. Vader in de Encycliek, bij gelegenheid
van het derde eeuwfeest van onzen
gelukzaligen landgenoot Petrus Canisius
uitgevaardigd„Bij het onderwijs en
de opvoeding der jeugd moeten de rechten
der ouders en der Kerk onaantastbaar
bewaard cn gehandhaafd blijven."
Met dit recht is voor de ouders le
gelijk de plicht verbonden onder de
hoogere leiding en toezicht der Kerk aan
hunne kinderen eene godsdienstige op
voeding te geven en hen le onderwijzen
of te laten onderwijzen in de kennis,
welke hunne maatschappelijke positie ver-
eischt. Wij schromen niet toe te geven,
dat, ingeval het onderwijs tolaal door
de ouders wordt verwaarloosd en
de zedelijke middelen der Kerk ontoe
reikend blijken, de Staat het recht heeft
de ouders te dwingen zorg te dragen
voor een dusdanige kennis der kinderen,
die hun noodig is om later hunne maat
schappelijke verplichtingen te kunnpn
vervullen. Daar nu de school voor veel
ouders het eenige middel is om hunne
kinderen die kennis te doen geworden,
welke de Staat kan en mag vorderen,
zal de leerplicht in den eigenlijken zin
des woords door de Staatsmacht voor
geschreven, indirect schoolplicht voor
dusdanige ouders in zich sluiten. In
zooverre kan men, wij willen liet niet
betwisten, aan den Staat het recht toe
kennen tot eene wetgeving, waarvan
indirect voor bedoelde ouders het gevolg
is, dat z\j tot schoolplicht worden ge
bonden op voorwaarde echter, dat de
Staat zorge voor de bruikbaarheid der
school.
't Is duidelijk, dat de Staat dit doel
bereiken kan, waar de noodzakelijkheid
blijken mocht, door te vorderen, dat de
kinderen vóór de maatschappelijke loop
baan in (e gaan hem het bewijs leveren,
hetzij bij examen of op eene andere wijze,
genoegzaam onderwezen le zjjn in du
laagst mogelijk gestelde eischen, in de
elementaire kennis. Dit is het eenvoudig,
afdoend middel tot bereiking van ge
noemd doel, waardoor juist de zorge-
looze ouders, die men treffen wil, worden
getroffen, daar de kinderen der overigen
zeer gemakkelijk aan de gestelde eischen
kunnen voldoen. Volgens de ware be
ginselen van het recht heeft de wetgever
bij het nemen van dwangmaatregelen,
alleen geoorloofd in geval van nood
zakelijkheid, zooveel mogelijk de rechten
en de vrijheden der onder de wet
vallende burgers té ontzien; het minst
de vrühcid krenkend middel is hem
plicht, dure plicht. En is dit geschied
bij liet wetsontwerp-Borgesius? Wie,
die dit wetsontwerp aandachtig heeft
nagegaan, ziet daarin niet een dwang
buis, dat de ouders van alle kan
ten knellen zal en benauwen Er
dreigt ons in dit wetsontwerp een
dwangmaatregel zonder dat de noodza
kelijkheid, welke alleen daartoe recht
geeft, is bewezen, een dwangmaatregel,
die in plaats van de vrijheden der ouders
zooveel mogelijk te eerbiedigen, op al
lerlei wijze integendeel die vrijheden
aan banden legt.
Bovendien randt het de rechten der
ouders aan. Leerplicht voor te schrijven
kan alleen dan geoorloofd zijn aan de
wetgevende macht, wanneer liet bewezen
is, dat de ouders het onderwijs der kinde
ren, noodzakelijk voor hunne maatschap
pelijke toekomst, totaal verwaarloozen,
welk bewijs voor ons land nog moet
geleverd worden. Veronderstel, dat deze
noodzakelijkheid, wat wij ten stelligste
ontkennen, zoude bestaan, dan mag de
wetgever slechts invoeren leerplicht in
den strengen zin des woords. In het onder
havige wetsontwerp hebben wij feiteljjk le
doen met schoolplicht, of liever school
dwang. Onder den titel van leerplicht wor
den de ouders gedwongen Hunne kinderen
schoolwaarts te zenden, wordt het ouder
lijk recht der opvoeding geschonden, de
vrijheid ontnomen om te zorgen voor
het onderwijs van hun kroost, gelijk zij
zulven goedvinden en zal, met het oog
op het toenemend bederf der onder
wijzers op de openbare school, dikwijls
gewetensdwang van deze wetsregeling
het gevolg zjjn.
De bezwaren tegen dit wetsontwerp,
gelijk wij hebben aangetoond, zijn zoo
veelvuldig en zwaarwichtig, dat wij niet
aarzelen hcl/.elve ongemotiveerd en on
rechtvaardig Ic noemen. Daarom hopen
wij, dat hel dreigend gevaar worde af
gewend, het despolieke wetsontwerp
valle en het Vaderland gespaard blijve
voor eene noodlottige wet, waardoor de
rechten en vrijheden der ouders, welke
ons Katholieken bovenal dierbaar zjjn
en heilig, zoo schandelijk worden aan
getast, en welke wij, naar onze leer
en beginselen, volgens liet voorschrift
des H. Vaders, als onaantastbaar hebben
te handhaven en le verdedigen.
BUITENLAND.
De uitslag der herstemmingen in Belgie,
Zondag 1.1. gehouden, is van dien aard,
dat de Katholieken zicli alleszins kunnen
verheugen. In weerwil van het samen
gaan der liberalen en socialisten, en de
tegenwerking der christelijk-democraten,
wisten de Katholieken zich niet alleen
in de meeste plaatsen slaande le houden,
maar wonnen nog een zetel. Te Ath
verloren dc Katholieken 2 zetels en te
Thuin 1, waar echter tegenover staat,
dal zij er 1- heroverden op de socialisten
te Verviers. Overal, ook op die plaatsen,
waar de katholieke kandidaten niet her
kozen werden, was het uitgebrachte
aantal stemmen veel hooger dan voor
heen. Vooral de herkiezing van den
minister de Bruyn, die den vorigen
Zondag in herstemming was gekomen
te Dendermonde met een christen demo
craat, maar den laatsten keer met 6000
stemmen meerderheid zegepraalde, is
voor de Regeering van veel belang. Te
Oudenaerde kwamen twee katholieken
met elkaar in herstemming en kon der
halve geen zetel verloren gaan. Te Luik
behielden de socialisten hunnen zetel
voor de Kamer, terwijl voor de Senaat
een radicaal gekozen werd. De stand
der partijen in de Kamer is thans: 113
katholieken, 2 liberalen, 10 radicalen en
28 socialisten. De katholieke meerder
heid bedraagt thans 72 tegen 70 in de
vorige Kamer.
Voor den Senaat is de verhouding
onveranderd gebleven.
Ook in Frankrijk mogen de Katho
lieken op vooruiigang bogen. Zoo bevat
thans de katholieken partij 125 leden,
terwijl er in de Kamer nog 160 a 170
afgevaardigden zijn, op welke de Katho
lieken kunnen rekenen.
,De geheele meerderheid van Méline,
zoo wordt uil Parijs aan den Maasb. ge
schreven, is 314 tegen 267 (radicalen,
socialisten enz.)hij kan zonder de 125
katholieken niet regeeren en zal zich
wel wachten den staat en de orde op
het spel le zetten.
„Wij hebben een partij willen worden,
die meetelde, die onmisbaar is voor iedere
regeering, en dit is bereikt" schreef
Eugéne Veuiilot in de Utiivers. En de
Parijsehe Croix is in de wolken over het
welslagen.
„Sinds 1885 is dit de eerste maal, dat
wij gewerkt hebben, en Gods zegen heeft
onzen arbeid bevruchtwij hebben het
land getoond, dat wij willen, en het land
heeft ens verstaan. Het land wil niet
onkatholiek meer zijn. Wij hebben 34
katholiek-republikeinsche zetels veroverd,
de Kamer telt 250 nieuwe leden, zij is
gezuiverd; vele republikeinsche en op
portunistische candidaten, die sectarische
programs hadden, zijn getuimeld naast
Goblet, Hubbard, Reinach, Crémieux,
Sauzère, Denogarousse, Jaurès, Guesde,
Lebon en tal van anderenonder alle
groepen zitten nu goede katholieken.
Onze invloed heeft de slechte opportu
nisten uit de Kamer gejaagd en door
goede of betere vervangen wij gaan met
vertrouwen de toekomst te gemoet."
FEUILLETON.
Op leven en dood.
Een Calif or niech verhaal.
1) Copper Tom was zonder twgfel een der
gevaarlijkste struikroovers, wien het tol nn toe
bjj eiken strooptocht gelukt was, de verwachte
buit te bemachtigen en den op hem loerenden
politieagenten gelukkig te ontkomen. Vrees kende
Copper Tom niet, zells was hij niet bang voor
i dood, welke hem reeds meermalen door
goed aangelegden kogel eene waarschuwing
had gezonden. Zjjn gelaat, dat haat, woede en
verachting togeljjk uitdrukte, was leeljjk als de
nacht en als hjj het vertrok, werden allen, die.
lem zagen met schrik en angst bevangen.
Copper Tom, voorheen de zoon van oen fal
ser (landbouwer en grondbezitter in Noord-
Amerika) was zijnen vader als twaalfjarige knaap
ontloopen, daar hjj eene tuchtiging verdiend
had. Hg had evenwel niet verzuimd bet beste
geweer zjjns vaders, voldoende amnnitie, proviand
werktuigen om vuur aan te maken mede te
men. Hjj was van plan Galatin, de stad,
^wclke het dichtst bjj den farm lag, te bezoeken
en moest daartoe verscheidene dagen door het
dichte woud loopen. Men beweert, dat bjj toen
maals Galatin niet beeft bezocht, ja, dat bjj
zelfs nooit nit het dichte wond geweest is. Het
is onbekend gebleven of hjj de schold draagt
van den kort na zijne vlncbt ontdekten moord,
op twee personen gepleegd, en wel op een rijken
burger uit Galatin en diens koetsier, wiens rijtuig
plotseling nit het woud, waardoor do wegnaar
Helena leidde, den volgenden morgen zonder
reizigers te Galatin terugkeerde. Sedert dien t(jd
evenwel werden elk jaar dergelijke aanslagen
gepleegd, waarom dan ook ieder met angst voor
zjjn leven bet woud doortrok.
Eindelijk vereenigden zich farmers en stede
lingen, trokken in alle richtingen bet woud door,
om den onbekeoden misdadiger op le sporen,
maar er was geen spoor van bem te
vinden.
Copper Tom was gedurende deze opsporing
iu hel vaderlijke huis, waarin hem z'|jn vader
lietdevol weer had opgenomenhjj zeide, dat
hjj in New-York, Philadelphia en Boston geweest
was en daar veel geld verdiend hadzjjn pa
troon verlangde, dat hjj spoedig terugkeerde;
naar zjjn verblijf voor '1 oogenblik. En zijne
vertellingen moesten wel waar zjjn, want hjj
overlaadde alle huisgenooten, zijne ouders en
broers en zusters roet kostbare geschenken tu
geld. Eenige dagen later had Tom het vaderlijk
huis weer verlaten. Acht dagen later beweerden
eenige buren hem in den hoofdman eener hen
aanvallende rooverbende, in weerwil zjjner koper
achtige gelaatskleur, herkend te hebben, en
sedert dit tijdstip zeide men in den geheelen
Staat, zoodra een moord begaan of straalrool
gepleegd was, dat Copper Tom de dader, dat
hjj de spitsboef was.
In 1867 was Coprer Tom met eenige ver
trouwelingen weder in zjjneu geboortestaat Mon
tana aangekomen, De methem bevriende Indianen,
die hem reeds dikwijls in zjjne ondernemingen
geholpen hadden, spoorde hjj aan tot vijande
lijkheden tegen zjjn eigen landslieden, opdat
menige door hem ontworpen straatroof op hun
rekening zou geschreven worden.
In dienst van de Vereeniging voor brieveo-
en pakketlenvervoer stond Jacob Butler, een
oude in den dienst grjjs geworden postiljon, van
wien de spraak ging, dat bjj nooit loor bcroo-
ving eenig goed verloren had, wat aan zjjne
zorgen was toevertrouwd, en toch wemelde het
van straatroorers op den weg van Galatin naar
Helena.
Reeds meer dan 30 jaren reed bij dagelijks
zjjne vierspannige koets en legde de zeventig
Engelsch» mjjlen nauwkeurig af, ofschoon de
weg door de wildste streken leidde, langs de
gevaarlijkste afgronden, nu eens door schuimende
wateren, dan weer door donkere klooven en
reusachtige wouden. In weerwil van dit alles
mocht James Butler zich gerust met een zekeren
trots de gelukkigste koetsier noemen, die zjjn
tjjd wist te gebruiken cn hol best er toe in
staal was bet gezelschap prettig te onderhonden
en zoo noodig te redden. Maar als nu toch ook
Het kon zoo ongeveer zes uur in den ochtend
zjjn, toen Butler voor de deur van het expe
ditie-kantoor zjjne koets bracht, om de verschil
lende ijl- en vrachtgoederen, alsook de passagiers,
die hun kaaltjes genomen hadden, af te halen.
alles duidde eeo onaangenamen dag aan. Reeds
vjjt minuten bad bjj gewacht, in de hoop, dat
de deur open zon gedaan worden, maar niemand
verscheen. Eindelijk zag hjj van den bok af,
dat de chef van hel kantoor hem wenkte bionen
te komen. De chef sloot de deur achter hem
en trok hem in een zijvertrek, waar hjj bijna
fluisterend zeide:
„Butler, er moeten heden 16000 dollars in
.Goedantwoordde Butler. .Ik heb, Goddank,
al wel meer te bezorgen gehad, en ik heb het
snel en veilig gedaan
,Ja wel maar fluisterde de chef hem
toe, „mjjnheer Marnisch is ziek en er is
voor 't oogenblik geen wagenmeesler bij de
„Zoo, zoo I" zeide Butler nadenkend en zocht
naar zijnen .evolrer, welke hjj omhing, „dan
zal ik beide in een persoon zjjn, mijnheer, wagen-
„Zoo had ik mij uw antwoord voorgesteld,
Butler 1" antwoordde de chet. .Maar er is
nog iets gewichtigs aan verbonden Met deze
woorden bracht hjj zpnen mond aan Butlers
oor. .Copper Tom" en zjjo makker .Old Jim"
mnken de wegen weder onveilig. Juist werd mjj
daar oog van eenen aanval op eeuen koopman
Crasz-tree verteld."
Langzaam klonk van Butlers lippen een zacht
gefluit, zjjne hand had naar den revolver ge
grepen en bjj deze mededeeling liet hjj h;m
naast zich glijden. Hjj bad reeds te veel van
Copper Toms schurkenstreken gehoord, om
bem niet te kennen en in het eerste oogenblik
min of meer beangst te worden.
„Laat dan bet geld nog wat bier!"
„Dat gaat niet," antwoordde de chef eenigs-
zios besluiteloos. De boodschap„snelle
overzending," is beslist gegeven I Het geld
moet nog heden mede, met of zonder wagen-
meesier, dat blijft hetzelfdevoegde hjj er toen
wilt gjj het medenemen en het trachten over
Butler lachte. „Zeker mjjoheer, ik zal het
meenemen, dat behoort nu eenmaal lot mijn
beroep! Laat de kiet maar onder mjjne zitplaats
aanbrengen en leen mij uwen revolver, want
ik mocht er eens twee noodig hebben 1" Daarop
nam hij den revolver des chefs van den lesse
naar en stak hem in de kap zjjner laars.
,Of ik het ter bestemde plaatse zal brengen,
mjjnheer, is de vraag nog, daar deze echurken
van slraatroovcrs mij zeker zullen trachten aan
le randen. Maar dal wil ik n wel beloven, kom
ik er heelhuids af, dan bezorg ik het
geld
Getroffen door zulk cou waar belang als But
ler toonde voor de Verzending drukte de chef
Bntler warm do hand en klopte hein dankbaar
op den schouder. Daarop werd de deur van bet
kantoor geopend, Bntler steeg op den bok, ter.
wjjl de ijzeren geldkist onder zjjne voeten werd
vastgemaakt. Een enkel passagier, eene oude
vrouw, die op de eerstkomende pleisterplaats
moest uitgelaten worden, stapte in en
onder vrooljjk zweepgeklap ging het voor-
