Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 17.
Zaterdag 23 Juli 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden, Nijkurk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEEDAG.
A.bonn«meat»priJi p«r dri« miudim
Franco per postf0,40.
Afzonderlijke nummers 0,05.
BureauBreedcstraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar AdvertautMm
Van 1 tot Oregelsf o,30
Voor lederen regel meer- 0-05
CorroponJcnllfn co Advorlentiftn raoclsn uiterlijk VryiUfdvooü
De Katholieke Staatspartij.
Wij zullen niel al te wijdloopig in
bijzonderheden afdalen, doch de voor
naamste feiten releveeren achten wjj
noodig tot hel verkrijgen van een helder
inzicht in de gebeurtenissen, waaruil
dan, naar onze bescheiden meening, eene
gezonde conclusie kan getrokken wor
den. In 't kort zij daarom gewezen op
den uitslag der eerste stemming voor
de Tweede Kamer, welke voldoening
schonk 22 Katholieken waren gekozen
en in 14 districten kwamen Katholieken
in herstemming. Van de Anti-revolution-
nairen waren 13 candidaten bij eerste
stemming gekozen en 31 dezer partij
moesten zich aan eene herstemming
onderwerpen. Volgens berekening moest
bij eerlijke samenwerking de loop
dezer zaak leiden tot de zoozeer ge-
wenschte anti-liberale meerderheid.
Door de liberalen van alle schakee
ringen werd zelfs rondweg een volslagen
nederlaag voor die partij bij de stembus
in 't verschiet gesteld.
In stede echter van eene overwinning
voor de anti-liberalen, brachten de her
stemmingen, vooral voorons, Katholieken,
eene grievende nederlaag. Geen enkel
Katholiek werd gekozen, al bleken de
kansen daartoe ook uitmuntend. In de
districten Hontenisse, Beverwijk, Doelir.-
chem, om slechts deze te noemen, waar
de verkiezing onzer candidaten zeker
scheen, keerden onze bondgenootcn, in
plaats van wederkeerig trouw te han
delen, den Katholieken eenvoudig den
rug en bezorgden aan de liberale can
didaten de zege. Zoo ging het even
eens op alle andere plaatsen, waar een
Katholiek slechts kans van slagen had.
Natuurlijk deed de Nederlander, het
orgaan van mr. Lohman, die in eene
anti-liberale meerderheid een schrikbeeld
zag, er het zijne toe om de verkiezing
niet enkel van Katholieken, maar ook
van Kuyperianen tegen te werken.
Zoo stonden we plotseling voor de
harde waarheid, dat, ondanks een
zoo voortreffelijk geleide verkiezings
campagne onzerzijds, het getal katho
lieke leden in de Tweede Kamer van
25 tot 22 geslonken was. Drie ver
dienstelijke katholieke Kamerleden wer
den niet herkozentwee dezer afge
vaardigden werden zelfs door onze
bondgenooten met behulp van politieke
tegenstanders van hunne zetels verdron
gen. Alleen wat door eigen kracht in
enkele districten te bekomen was, is
ons gewordenin de overige, waar
juist de meeste krachtsinspanning
vereisclit en ook geboden werd,
werden alle moeite en werkzaamheden
ten gerieve onzer party vruchteloos
gemaakt. Op het verkiezingsterrein ont
moetten de Katholieken alle andere
politieke partijen, zelfs eendeelder fractie,
die door onze party zonder eenig voor
behoud op het parlementaire kussen
geholpen werd, als verbitterde tegen
standers.
En toch durfde de Standaard ver
klaren
Wonderschoon hebben al ome mannen in
de onderscheiden districten des lands gejjrerd,
voor ome beginselen gestreden, en volhard.
Ome partg stond sterker en beter georganiseerd
dan het sinds 1888 gezien was.
Eene troost echter restte ons en wel,
dat in de Tweede Kamer toch in ieder
geval eene sterke minderheid bestond,
van wie verwacht mocht worden, dat ze
eensgezind zou optreden. Al hadden
vele anti-revolulionnaire kiezers zich door
opwinding der hartstochten laten ver
blinden, van de door de Katholieken
gekozen anti-liberale Kamerleden mocht
men verwachten, dat zy het in hen ge
stelde vertrouwen hunner kiezers niet
zouden beschamen. In deze meening
werden zij nog versterkt door hetgeen
een paar dagen voor de herstemming
in het orgaan van dr. Kuypcr voorkwam
en als volgt door de Tijd werd mede
gedeeld
c specia
iUil.
Daar toch werd, zegt lijj. erkend
1°. dat op het stuk van leger-organUallc drie
groepen tegenorer elkander slaan.
beslissing kan komen, nog menigmaal debat
«oor de publieke opinie noodig zal <yo.
En 3". Dal
ostplich
n stelsel
e»olutionnairen op dal oogeohlik zeer zeker
item aan een eenvondige copie van het
welsonlwerp-Bergansius niet meer zouden geven.
Geheel het aspect der zaak, aldus besluit De
Standaard, is veranderd, en daardoor evenzoo
veranderd de methode om de dieostvervanging
te doeo verdwenen.
Over eene opmerking in het Ubl., dat,
indien de lagere klasse zich niet zoo
fel tegen dienslvervanging kant, als men
haar mocht verwachten, dit daar
door wordt verklaard, dat menigeen in
dienst gaat, gedwongen dooi den nood
der werkloosheid zegt de Standaard
e N. RoU. Cour-, blijlt lift Hand.
ll zclls tl
Op d
r tocl
on, de i
Verbeeld
heefl, die honger lydl, maar die uu toch in de
izerne onder dak komt, en geholpen wordt.
Haar als nu. de persoonlijke dicnalplicht er
as. Idee! bij meizüo honger broodeloos slaan.
O Tempora, o mores
Wat zyn dal voor advocaten
En bovendien, als de werkloosheid den jongen
an naar het remplaijantenburoau jaagt, waaruan
iders ligt dit dan aan den vryhandel
Waaraan anders, dan dat de nationale arbeid
Last de heeren dus met ons voor proteclio
•eren, dan vallen ook die broodolooze rompla-
{anten van-zelf weg.
Waar van die zijde op zoo stelligen
toon zulke meeningen verkondigd wer
den, konden toch waarlijk wel bctrouwvol
de dingen, die komen zouden, worden
afgewacht
Toen de stembus dan ook had ge
sproken en eene regeering naar de uit
drukking van den volkswil om een
geijkten term te gebruiken was op
getreden, deed zij wel in de troonrede al
aanstonds aanzegging, dat o. m. dienst
plicht en leerplicht bovenaan prijkten
op haar program van werkzaamheid;
doch wat noodwij hadden immers
eene krachtige anti-liberale meerderheid
in de Tweede Kamer, die haar bestaan
bijna uitsluitend aan de katholieke kie
zers te danken had, en die zeker dank
baarheid en trouw toonen
zoo onvoorwaardelijk trouw geschonken
was.
Aan waarschuwende stemmen in de
katholieke pers, toen de Regeering af
schaffing van plaatsvervanging in dt
troonrede aankondigde, met de bijvoe
ging dat invoering van persoonlijken
dienstplicht eene voorbereiding zal zjjn
van de hervorming der levende strijd
krachten, heeft het waarlijk niet ont
broken. Het Centrum plaatste zich mede
in hel eerste gelid, om het publiek
wakker te schudden en schreef
Men ziet dus, waar het feitelijk om gaal. De
invoering van den persoonlijken dienstplicht zal
slechts eeo eerste schrede züo, eeo inleiding,
een voorbereiding en daarop zullen andere,
thans nog onbekende stappen volgen, welke ons
n lot
het ideaal dar militaristen.
3D schijnt ons een woord van ernstige
ving dringend noodzakelijk, Nederland
mag geen klein-Pruison worden. Dat
traditie en onze sympathies. Hol
ie is, voor kleine Stalen vooral, een
wisling. En wanneer wy
Niettegenstaande de dreigende hou
ding der Regeering, kon de Nederlander,
hel orgaan des heeren Lohman, geen
verzwakking dulden der liberale parlij
de Tweede Kamer. Dit bleek aller
duidelijkst, toen een liberaal afgevaar
digde voor een Rolterdamsch district,
de heer Hintzen, tot aftreden werd be
wogen, om den heer Mees, die bij de
algemcenc verkiezingen gevallen was,
een Kamerzetel te helpen. Hiermede
werd immers eene schoone gelegenheid
aangeboden om te beproeven, dien zetel
voor de anti-liberalen te bemachtigen.
De Chr. Hist. Kiesvereeniging, haar
streven getrouw, wilde dit natuurlek
verijdelen: wel steunde zij niet openlijk
den liberalen candidaal, maar zp liet
de kiezers vrij naar eigen goedvinden
te handelen. En wat deed nu de Ne
derlander Y Zij gaf een verslag van het
verhandelde in de vergadering van ge
noemde kiesvereeniging, en zeide daar-
i o. a.
De C. H. Kiesvereeniging stelde zich Mnnn-
igavoml op een volkomen geljjk standpunt
genover beide candidaten. De secretaris, hel
et nagenoeg algemeene stemmen aangenomen
mtuursvoorstel toelichtende, omschreef de por-
e daarvan aldus: de vereeniging kiest geen
parlfide leden kunnen slemmen al naar hun
geweien ingeeftwie dos ineer wil lellen op
len eisch om hel huidige ministerie het werk
nogeljjk Ie maken, stemme den heer Meeswie
laarentegen meent te moeten letten op hol
Jirlalolyk beginsel, stemme den lieer v. Ascli
i. wyek.
Dio houding is correct.
„Correct, ja," merkte de Maasbode
op, .zooals Pilatus correct wus, toen
hij de Joden vroeg, wien zij wilden:
Christus of Barrabas.
.Hier mocht men stemmen voor de
Christelijke beginselen maar ook, als
men dit verkoos, voor een ongeloovig
ministerie.
.Alles was correct!"
De Standaard zorgde intusschen voor
eene andere, den Katholieken grievender
verrassing. Toen bet wetsontwerp tot
invoering van persoonlijken dienstplicht
met de Memorie van Toelichting bij de
Tweede Kamer was ingekomen e:
katholieke pers het eenparig, met de
klemmendste redenen, als rampzalig
verderfelijk voor land en volk gevonnisd
had, onderwierp genoemd orgaan ii
hoofdartikel het aanhangige wetsontwerp
aan een zóó scherpe criliefc, dat geene
andere conclusie te verwachten scheen,
dan dat het ten eenenmale onaannemelijk
was. Met verwondering, maar ook niet
verontwaardiging kon men echter kennis
nemen van de volgende slotredeneering
Docli wat biervau zy, by dit vraagstuk moe
de militaire noodwendigheid ten behoeve vat
's Lands defensie den doorslag gevenen nu
deze Regeering hel aandurft, om de quaestle
afgescheiden van de legerorganisalie teregele
en zy hiervoor de verantwoordelijkheid op zie
neemt, zouden geen der opgenoemde bezware:
ook al vertrouwen wjj, dat ze ten deele zullen
worden weggenomen, o.i. de verwerping
deze voordracht rechtvaardigen.
Eene 'iberale regeering dus, die eene
zaak aandurft en de verantwoordelijk
heid ervan op zich neemt, al kan die
zaak de toets eener rechtvaardige,
gezonde critiek in de verste verte
niet doorstaan, kan, volgens de Stan
daard, op den steun rekenen van de
nnti-revolutionnaire partij, al mouten de
bondgenooten er metle in hunne
goede trouw allerdiepst gogriufd worden.
Deze fraaie verrassing werd ons
door de Standaard bereid.
In kernachtige, als uit ons hart gc~
grepen taal sprak de Tijd, toen het
wetsontwerp tot invoering van persoon
leken dienstplicht in de Tweede Kamer
aan de orde kwam
Hot heliouil dor diinslvorvanging achten zjj
(do Katholieken) van zóó hoog belang, dal, waar
hot op verdediging van dat belang aankomt,
pjjnljjke offers op politiek
gebied niot mag worden teruggedeinsd.
'en niet, dal hot op eonigen grond kan
n tegengesproken - dan Is ook niet de
geringste twyfel mogelyk omtrent de wezenlijke
gevoelens, waarmedo hel katholieke Nederland
de behandeling van hot wetsontwerp tegemoet
ziet.
Al liolgeon is voorafgegaan geelt den katho
lieken afgevaardigden, welke het noodlottige
i naar hoste kracht boslrijdoa zullen, de
ld, dat zü by hun hostryding op de schier
onverdeelde insloinming en sympathie van hot
katholieke volk mogen rekonon.
Met hot volste recht mocht do 'Tijd
zoo spreken, want die /.okerheid bestond,
en bestaat nog onverdeelde sympathio
blijve gewaarborgd aan de wakkere
katholieke Staatslieden, die, toen alle
uitzicht op overwinning vervlogen bleek,
'n ons Parlement den strijd voor de
'rijheid en de rechten des volks tot het
uiterste hebben gestreden en onze be
ginselen met onversaagdheid hebben ge
handhaafd.
Komen wjj nu terug op de
houding onzer bondgenooten in de
Tweede Kamer. Juist in zake dienstplicht,
in welke teère quaestie vóór de Kamer
verkiezingen de meest duidelijke ver
klaringen tegenover elkander waren
afgelegd, waarin onvoorwaardelijk ver
trouwen werd aangeboden en ook werd
aanvaard, traden zij op als besliste tegen
standers der Katholieken. Met een zelfde
driesthoid als de Standaard de door
ons gereleveerde verklaring aflegde, kwam
het Kamerlid, de heer Serel, namens
zijne politieke vrienden meedeelen, dat zjj
de Regeering zouden helpen het Nedcr-
landsohe volk den rampzaligen persoon-
lykon dienstplicht op den hals te schuiven.
Deze povere bekentenis werd door alle
anti-revolutionnaire Kamerleden vol
doende geacht, want niettegenstaande
de nadere raotiveering zijner stem zoo
onbeduidend was alsof het de eenvou
digste zaak ter wereld gold, heeft niet een
hunner de zaak met deugdelijke bewijzen
verdedigd. Volgens den wenschvanden
heer Serct moest dit wetsontwerp zelfs met
eene overgroolc meerderheid worden
genomen, om het voorgoed .van de bi
te helpen. - Zonder ons echter aan voor
spellingen te wagen, willen wij toch op
merken, dat genoemd Kamerlid zich in
dit opzicht ten eenen male vergist. Nooit
zullen de Katholieken de aanneming van
die dwangwet als iels onherroepelijk-
beschouwenzy zullen daartegen blij
ven protesteeren en wel zoolang tot
dit struikelblok, naar zij blijven hopen,
„van de politieke baan," in den waren
zin des woords, zal zyn weggeruimd.
Intusschen moest men andermaal ont
waren, dat de goede trouw der Katholie
ken door de zoogenaamde bondgenooten
allei teleurstellends werd ingelost.
Omtrent hetgeen de Katholieke Staats
partij wellicht in een niet al le verre
loekorast zal te doen staan, zullen wij
met alle
zeggen in een slotartikel.
BUITENLAND.
In Frankryk heerscht voor 't oogen-
blik eene vervolgingsmanio tegen de
ambtenaren van den Staal, die niet zoo
radicaal zyn als minister Brisson. Woens
dag 1.1. werd in den ministerraad een
besluit getcekend, waarin over 95 func
tionarissen eon noodlottig vonnis werd
uitgesproken dit vonnis werd Donderdag
1.1. in het Journal of/lciel gcpubliseerd.
Van deze 95 ambtenaren zyn drie
onder-prefecten en één secretaris-gene
raal ontslagen, en twee anderen werden
geroepen tot andere werkzaamheden,
de overige 89 werden verplaatst. En
nog schünt het niet uit te zyn, zoodat
er wellicht nog menig ambtenaar zijn
carrière ziet breken.
De beruchte zank-Zola Is Maandag
voor hel gerechtshof te Versailles be-
hanucld. Door Labori, de verdediger
ran Zola, worden verschillende conclu-
liün ingediond, die alle door het Hof
verworpen werden. Daarna verklaarde
Labori, dat liy en Zulu zullen heengaan,
waaraan beiden gevolg gaven.
Na hot pleidooi van mr. Ployervoor
de leden van den Krijgsraad, en een
kort requisitoir van don procureur-ge
neraal, waarin deze botoogde, dat
Frankrijk bozoodold is door do Aurore,
het leger gehoond on boloodigd is, waar
voor hij toepassing van de wet oischte,
beraadslaagdo het Hof een kwartier en
deed daarna uitspraak.
Zola on Porrcux worden beiden ver
oordeeld tot een jaar gevangenisstraf,
i 3000 francs boete.
Zoouls bekend zal zyn, was de eerste
maal Zola eveneens veroordeeld tot deze
zelfde straf, en Porroux tot 4 maanden
gevnngnnisstraf en 3000 francs boete.
Do roclnme-held Zola is er onder nl
die bedryvon van doorgegaan en heeft
zich naar Zwitserland begeven. Naar
wordt voorgesteld, is het doel van Zola
do nieuwe behandeling van hot proces
uit te stellen tot October, opdat eerst
uitspraak zal zijn gedaan in do zattk-
Esterhazy betreffende de vervalsching
n stukken.
De Soir, liet orgaan van den generalen
stuf, richt intusschen heftige verwytcn
aan liet adres van Brisson, omdat deze
dc vlucht van Zola niet hoeft weten
to vorhindoron.
Nu Santiago do Cuba de tweede
hoofdstad in handen der Amerikanen
gevallen is, deelen wy iels naders mede
aangaande de overgave dor stad. Nadat
de stad in handen der Amerikanen
overgegaan, werd volgend tele
gram aan het dopartement van oorlog
te Washington aangeplakt:
.De voorwaarden der capitulatie van
Santiago omvatten alle troepen en al
het krijgsmaterlaal binnen het gebied,
waarover de capitulatie loopt. De Ver-
eenigde Staten verbinden zich om zoo
spoedig mogelijk alle Spaansche troepen
uit het gebied in quaestie naar Spanje
te vervoeren. De troepen zullen zich
zooveel mogelyk nabij het gurnizoen,
waar zy thans liggen, inschepen, de
Spaansche officieren zullen hun wapenen
behouden, de onderofficieren en soldaten
mogen alles wat hun persoonlijk toe
behoort, behouden. De Spaansche
commandnnt wordt gemachtigd de mi
litaire archieven mee te nemen van het
district, dat aan de Amerikanen is over
gegeven. Wat de vrywilligers, de onder
de wapenen gcroeponen en de vry-
scharen betreft, zy kunnen als zy willen
in Cuba blijven en worden op hun
eerewoord vrygelaten, maar zij moeten
hun wapenen afgeven. De Spaansche
troepen zullen met krygseer Santiago
verlaten en zullen hun wapenen op een
afgesproken plaats ter beschikking stel
len van de Amerikanen.
Er is overeengekomen, dat de Ameri-
kaansche commissarissen aan hun regee
ring zullen vragon, of de Spaansche
soldaten de wapenen, die zy met zooveel
dapperheid gehanteerd hebben, mogen
meenemen naar Spanje. Door deze be
paling staat de kwestie van de terug-