Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 18.
Zaterdag 30 Juli 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn. Barneveld. Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland.
Laren, Leusden, Naarden. Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Yeenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden i
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Brijs der Advertontiên:
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en Advortentifa moeien uiterlijk Vrijdagavond
De Katholieke Staatspartij.
UI. (Slot).
Men veroorlove ons hier de vraag
wat geeft het toch na teleurstellingen
bij verkiezingen en andere politieke
gebeurtenissen elkaar verbluft aan te
staren en verward dooreen te rede
kavelen, om uit te maken, aan wie toch
eigenlijk de schuld te wijlen is
Lit de geschiedenis kan immers ieder
weten, dat niet alleen de anti-revolution-
naire kiezers, maar veel meer de poli
tieke leiders en, helaas, ook de gekozenen
dier partij, de anli-revolutionnaire Ka
merleden, ons, Katholieken, vele onaan
genaamheden hebben bezorgd. En
hiertegen gepaste maatregelen Ie beramen
achten wij allerdringendst noodig, opdat
de Katholieke Staatspartij hare plaats
met eere blijve innemen onder de staat
kundige partijen in Nederland.
Want hoe grievend was het niet
voor onze partij, dat, terwijl in de Tweede
Kamer de katholieke Afgevaardigden bij
debehandelingvan het wetsontwerp tot in
voering van persoonlijken dienstplicht lier
en vastberaden den strijd voor de vrijheid
des volks streden zelfs een dier
edele Kampioenen, wijlen Mr- Balilmann,
in de volle beteekenis des woords, tot
zijn laatslen ademtocht, tot in den dood
onze bondgenooten daar den rug
keerden r.aar mannen, die voor hunne
anti-revolutionnaire collegaas. in de ge
denkwaardige vergadering te Utrecht
op 5 Mei des vorigen jaars, met kracht
en klein juist in zake de teère
quaestic van persoonlijken dienstplicht
onvoorwaardelijk vertrouwen ver
langden.
En voorzeker moet het tot nadenken
stemmen, als men bij de bestrijding van
genoemde dwangwet in de Eerste Kamer
door den heer Van Zinnicq Bergmann, na
dat deze eminente Staatsman de onverant
woordelijke houding der besliste anti-
militairisten in de l'weede Kamer naar
verdienste op de kaak had gesteld, de
klacht hoort slaken
die twee jaar geleden, loen zjj mei ons Ier
politieke verovering len strijde optrokken, deze
zaak niet van zoo groole urgentie achtten, en
zelfs Ier bewaring van den lieven vrede dit punt
achterwege lieten, zich nu zoo eeDstemmig
verklaren vóór dit ontwerp. Zoo zien wjj, die
eenige medewerking hadden verwacht voor ons
stelsel, dat de anli-militairisten meegaan met
de Regeeriog, en dat onze trienden het ge
beurt ook met de verkiezingen ons in den
steek laten, zoodat wjj thans alleen slaan en
alleen onze stem moeten verbetten.
Het valt dan ook niet te loochenen
't is eene harde leerschool, welke de
Katholieken als politieke party in de
jongste periode weder doorloopen heb
ben uit de lessen der ervaring
kwamen zij tot de wetenschaplo. dat
bij de verkiezingen in 't vorig jaar het
verkrijgen van eene anti-liberale meer
derheid in de Tweede Kamer door onze
bondgenooten-zelven, en met name door
een der partijleiders, den heer de Sa-
vornin Lohman met opzet verijdeld is
2o. dat door de oondgenooteD niet enkel
een tweetal Kamerzetels aan de Katho
lieken ontrukt werden, maar dat ook
de herkiezing van een Katholiek in
district Beverwijk, en de verkiezing van
Katholieken in sommige andere distric
ten, door volgelingen van Dr. Kuyper en
meer nog door het heulen van mr.
Lohman met de liberalen, onmogelijk
werd gemaakt3o. dat derhalve het
optreden van het huidige liberale Mi
nisterie, hetwelk ons reeds de ramp
zalige dwangwet van persoonlijken
dienstplicht heeft bezorgd, uitsluitend
en alleen aan dezelfde invloeden te wij
ten is 4o. dat onze bondgenooten zelf
niet aarzelden het liberale Ministerie te
helpen genoemde heillooze wet tot
stand te brengen, en dit wel geheel
strijd mei de goede trouw door ons,
Katholieken, onvoorwaardelijk in hen
gesteld5e. dat, indien ook hei inge
diende wetsontwerp op den leerplicht
mocht worden aangenomen, zulks mede
de onverantwoordelijke houding van
Lohntan c. s. zal te danken zijn.
!en ziet, het streven naar eene re-
geeringstneerderheid met de anli-revo-
lutionnairen, met eene partij, die erbar
melijk in zichzelve verdeeld is, heeft
ons leelijke parten gespeeld. En toch
zouden wij niet gaarne instemmen met
de dwaze meening van sommigen, om
geen geval bij verkiezingen voor de
Tweede Kamer een anti-revolutionnair
Ie candidi en of te steunen. Uit denk
beeld behoort met kracht onderdrukt
ie worden.
Maar geheel anders is onze meening
omtrent de vraag, of op dezelfde wijze,
als met de vorige Kamerverkiezingen,
moet worden voortgegaan. Van onvoor
waardelijk vertrouwen stellen mag o.i.
geen sprake meer zijn. Neen, wij moe
ten den wenk, door de Standaard zelf
gegeven, ons ten nutte maken. Toen
immers in een der Haagsche brieven in
de Tijd de opmerking werd gemaakt,
dat het in verband met de verkiezings
afspraak deloyaal van de anti-revolu
tionnaire partij zou zijn, indien ze voor
dienstplicht stemde, gaf de Standaurd
hooghartig lol bescheid, dal haar geen
district bekend was, waar eenige afspraak
dien zilt was gemaaktbestuut er
zulk een district, zei hel blad, dan is
liet kamerlid, dal er zitting voor heeft,
ter zeker aan zijn ecrewoord gebonden.
De (eitcn, door ons vermeld, vcroor-
deelen wel zóó krachtig deze spitsvon
dige redeneering van de Standaard, dat
wij liet onnoodig achten daarop verder
in te gaan, tnaar welzijn wij overtuigd,
dat hier ongevraagd de juiste te volgen
politieke richting wordt aangewezen. Bij
toekomstige verkiezingen voor de Tweede
"wier zij ons paroolnimmer een
i-kalitoliek candidaat stellen, vooraleer
j ons de overtuiging hebben verschaft,
later niet bedrogen te kunnen uitkomen.
Een anti-revolutionnair stempel door een
der partijleiders afgedrukt, geeft ons
niet de noodige waarborg, dit weten we
bij ondervinding en bovendien wanneer
een persoon als ni it welgevallig aan de
politieke leiders der anti-revolutionnaire
partij wordt terzijde geschoven, is daar
mede nog geenszins gezegd, dat zijn
antwoord op gestelde vragen van een
onzer R. K. kiesvereenigingen onbevre
digend wezen zou. Derhalve is het hoogst
wenschelijk, dat deze kiesvereenigingen—
doch voorgelicht door onze Katholieke
Kamerclub zich de vrijheid voorbe
houden, zoo noodig, zelf candidaten
op te sporen, van wie met genoegzame ze
kerheid mag worden verondersteld dat zij,
gekozen zgnde, met de katholieke ledeu
in de Tweede Kamer zullen mede
werken tot waarachtig welzijn des lands.
Geen enkel candidaat moet men zich
laten opdringen, die in onbevredigenden
geest zich omtrent zijn politieke begin
selen rnochl uitlaten Reeds te veel zijn
wij teleurgesteld in onze goede trouw
om niet voorzichtiger te handelen. H'ij
moeten niet vergeten, dat we nu eerst
gaan leven onder eene tirannieke dwang
wet, die mede door onze bondgenooten,
zel/s mei geestdriftder bevolking des
landis opgelegd.
In ons vorig attikel hebben wij er
reeds opgewezen, dat de 22 katholieke
Kamerleden door partijgenooten gekozen
zjjnin de overige districten des lands
ging de kracht der Katholieken, te eigen
bate, totaal verloren. Het eenige resul
taat was, dat door den steun onzer partij
vele anti-revolutionnaire candidaten een
Kamerzetel verwierven. Doch de vrucht
van dien arbeid is gebleken wrang te
zijn. Een slaand bewijs dus, dat in de
jongst gevoerde verkiezings-campagne
voor de Tweede Kamer eene fout ver
scholen ligt,
toekomst wachten moeten, liet zou toch
te dwaas zijn ons andermaal aan liet
blinde lot over te geven, door onze slem-
kraclit op goed geluk af weg te schen
ken. Boven den Moerdijk bestaan er
weliswaar weinige districten, waar door
eigene kracht Katholieken ter Tweede Ka
mer kunnen worden afgevaardigd, maar
wel hebben wij - indien althans niet
politiek beleid gehandeld wordt het
geheel in onze macht een zeer groot
getal van mannen, wellicht eene meer
derheid, in dc Tweede Kamer te brengen,
die allerminst eene den Katholieken vij
andige houding zou aannemen. Van de
meeste districten toch berust bij verkie
zingen de uilslag in handen van de Katho
lieken.
Ziclt deze kracht bewust en haar ten
goede aanwendend, kunnen deR.K. kies
verenigingen hunne partij een waardige
invloedrijke positie op staatkundig gebied
verzekeren. Streng vasthoudend aan liet
Katholiek Program en geleid door de
Vereeniging van Katholieke Kamerleden
door in de politiek ervarene Staats
lieden,die nog in den jongstenlijd, indagen
van harde beproeving, zich dapper hebben
geweerd, om de banier, door hen te
Utrecht opgestoken, ongeschonden Ie
handhaven kan do komende strijd
er vrees worden te gemoet gezien.
Want dan zal de herstelde eenlteid blijven
gewaarborgil en het presiige onzer partij
genooten in de Tweede Kamer dal
dezer dagen zelfs door onze vrienden
een zeker geweld werd aangedaan
niet enkel blijven gehandhaafd, maar op
den duur verhoogd worden.
Onze Katholieke Kaïnerclub behoort
daarom met frissclten moed door de R.
K. kiesvereenigingen gesteund on als
eene «erewacht omgeven te worden. De
macht der Vereeniging van Katholieke
Kamerleden numeriek, maar ook onver
poosd zedelijk le versterken, ziedaar oen
voornaam streven en doel. En dit te
hereiken daartoe zijn de R. K. kiesver
eenigingen volkomen instaat. Zijbehooren
te beseffen dat door het prestige der Katho
lieke Staatspartij in de Tweede Kamer
te verheffen een eervol en allervrucht
baarst werk wordt verricht.
Op een verschijnsel, dat zich in de
katholieke pers soms voordoet, meenen
wij nog in allen ernst de aandacht le
moeten vestigen. Het bestaat itierin, dat
men het blijkbaar doet voorkomen, alsof in
een bondgenootschap met de anti-revo-
lutionnairen ons eenig heil verscholen
ligt, en het wil ons toeschijnen, dal dit
zeer bedenkelijke zijde heeft. Toen
ers, ouder gewoonte, ook de
jongste Statenverkiezingen ongunstig voor
de katholieke partij uitvielen, mocht zelfs
op de oorzaak daarvan niet eens ge
wezen worden. Wee hemdie het
aandurfde dit onzen zoogenaamden bond
genooten onder het oog te brengen
van uit de hoogte werd hij dan titel
allerlei bedreigingen en nog veel meer als
overstelpt. Met de gedachte te mogen sa
menwerken met die politieke vrienden
moet men zich dus maar tevredenstellen-
Maar zoo zouden we hier wiiien vra
gen zouden deze zich aanmatigende
handelingen durven permiteeren, als ze
niet de dwaze meening koesterden, dat ze
voor ons, Katholieken, toch onmisbaar zijn?
De Maasbode had, zooals wij dezer
dagen reeds met een enkel woord meld
den, liet zich len plicht gerekend, de
bondgenooten te moeten waarschuwen
tegen trouweloosheid bij verkiezingen,
wijl het geduld der Katholieken, door
aanhoudende teleurstellingen in deze,
wel eens uitgeput kon raken, en zij
ten gevolge daarvan hunne politieke
vrienden in hun isolement lieten terug
zinken. Hiermede gevoelde de Standaard
zich zóó beleedigd, dat zij schreef
De ituanbade is niet het orgaan run Je
Roomsch-Katbolieke Staatsparty,
Ware dit too, dan zon one advies luiden, otn,
Ing op politie!
a publiek beleedigt.
De laatste zinsnede dezer aanhaling
zon trien gevoegelijk ten dienste der
Katholieke partij kunnen stellen, slechts
aldus gewijzigd
.Samenwerken willen we, maar niet
s men ons publiek trouweloos be
handelt."
De katholieke pers heeft echter zeer
wijselijk van dezen oitbosuisden uitval
van de Standaard zich weinig aange
trokken, wat zeker de waardigste hou
ding was. Ook wij wcnschcn dit vour-
beeld te volgen alleen zij dienaangaande
gevraagdWat bedoelt de Standaard
harerzijds met afbreking der samenwer
king? Waarin beslaat van den kant
der anti-revolutionnaircn samenwerking
len opzichte der Katholieke purtij In de
politiek gaaldeanli-revoltilionnaii'e fraclie
haar eigen weg, soms zelfs lijnrecht tegen
dien der Katholieken in, zooals wc in
de dierislpiiclit-quaestie gezien hebben
en geen enkelen zetel in dc Tweede Ka
mer hebben we aan den steun dier
fractie te dankenwat vermag zij dan
af tc breken? Neen, afbreken van hel
bondgenootschap met de anli-revoltilion-
nairc partij staat, in de gegeven om
standigheden, geheel ctt alleen in de
macht van de Katholieke Staatspartij.
Tot besluit wensclten wij hier eert
enkel citaat te releveeren uit het merk
waardig afscheidswoord in dc Maasbode,
vandciionlangsafgetredon hoofdredacteur
den heer J, W. Thompson. Als ik mij
niet geheel en ui bedrieg, zcidc hij,
dan gaal eert nieuwe periode in liet
leven der Ncdcrlandsche Katholieken
aanbreken. „Van alle zoogenaamde bond
genooten beroofd, door alle parlgcn
aangevallen, zullen zij weldra alleen
staan en nergens steun vinden dan in
de politiek der vrije hand. Gelijk zullen
onze Kamerleden worden aan het Duit-
schc Gentrum, dat ook zjjn tijd van
volstrekt isolement heefL gehad, toen
het met zijn 100 leden stond tegenover
300 tegenstanders, die geen genade
kenden. Ook hier zal 20 it 25 pet. der
Kamer strijden tegen bijna 80 petmaar
wat nood, die 20 pet. zal overwinnen,
zooals bet Duitsehe Centrum overwonnen
heeft."
De voorspeiling is, wat het isolement
betreft, reeds in vervulling gegaan. Onze
katholieke Kamerleden hebben al hel
krenkende en grievende daarvan onder
vonden, wat echter veel verzacht zal zijn
geworden door de innige overtuiging
zich te mogen verheugen in de oprechte
sympathie van het geheele Katholieke
Nederland. Of nu de profetie omtrent
de te volgen staatkunde van liet Duilschc
Gentrum door de Katholieke Staatspartij
hier te lande mede zal worden bewaar
heid, moge men gerustelijk als eene quaes-
tie van tijd bescitouwen. Als men niet
halsstarrig de oogen blijft sluiten voor de
heillooze uitkomsten, welke in den schom
mellenden, onvasten politieken strijd der
laatste jaren verworven zijn, dan zal die-
lijd wellicht spoedig aanbreken. De
politiek van het Duitsehe Gentrum moet
ieder toelachen bij het overwegen der
schoone zegepraien, die hel behalen
mocht. Zonder een oogenblik te wijfelen
heeft hel sinds jaren onverdroten, moedig
eenzelfde staatkundige richting en wel
met voorbeeldig succes gevolgd.
Reeds vóór twintig jaren schreef Dr.
Schaepman in „Onze wachter"
Onder dc groote parljjen nn, die op dit oogen
blik op het veld dor Europeesche Staatkunde
baar leuzen verbelTen uu baar alrjjj alrydcn,
is or éene, die de Katholieke Kerk erkeoi, hul
digt, steunt cu verdedigt, die de waarheid van
baur beginsel eu beloüeo beljjdl, de vrijheid van
baar beslaan bescherm I, het recht van bnar
eischen boog houdt. Teiwjjl alle andore rich
tingen als drijfveer ot als doi
den baat eq de vernietiging
doin min of moer opeoiyk toonen, heeft deze
party den ridderiyken inoed om dc Hoeder en
de Koningin der Europeescbe beschaving, na
verlaten, veracht, vertreden, lo dekken met haar
bestaan, te omgeven als een eere- en ïyiwacht
le geluk.
Die party is liet Duitsrbo Centrum.
En nu een twintigjarig tijdvak door
het Duitsehe Centrum weder doorstreden
is, gaf dezer dagen liet orgaan van het
Vaticaan, de Osscroatore ilomano, dit
schoone getuigenis
Het Ce-'-.m is tact voorbeeld eoocr politieke
party, zoowel door de duideiykbeid van xön
program als door de goedo keuze en de tucht
xjjner leden, zoowel door de bekwaamheid zü'ner
aanvoerders als door do kracht agocr organisatie,
en vooral door zyn kloek, vastberaden optreden.
Er behoeft dus niet aan getwijfeld te
worden: wanneerde politiek van liet hoog
geroemde Duitsehe Gentrum ook in Neder
land haar toepassing vindt, en eenheid en
liefde, gepaard met geostdrill en ijver
daarbij de leidende geest zul zijn in den
te verwachten strijd voor God, Kerken
Vaderland, dan zal de uitkomst ook voor
onze Staatsparty eervol en verblijdend
BUITENLAND.
Vorst Ferdinand van Bulgarije heeft
met zijne gemalin en prins Boris een
bezoek gebracht aan het Russische
Hof ett is daar met veel eerbetoon
ontvangen. Van den Czaur ontving kg
de St. Andreas-orde en zijne gemalin de
orde van St. Catharine.
Aan een gala-diner, dat ter eere van
den Vorst plaats vond, sprak de Czaar
de volgende toost
„ik drink op de gezondheid van Uwe
Koninklijke Hooglieden, don Vorst en
de Vorstin van Bulgarije, en levens op
die van mijn lief petekind, prins Boris
cu op de welvaart van Bulgarije."
De laffe vleier Vorst Ferdinand ant
woordde
„Sire! ik dank Uwe Majesteit van
gansclter harte, voor de welwillende en
vriendelijke wcorden, die Uwe Majesteit
zoo even heeft uitgesproken. Aan de
banden, die Bulgarije reeds zoo nauw
met de groole zusler-natie vereenigen,
volksaard, godsdienst en eeuwigdurende
dankbaarheid aan den verheven en onver-
getelijken stichter van de vrijheid van ons
vaderland, heeft Uwe Majesteit er nog
een toegevoegd, door peet te willen zijn
bij den doop an mijn zoon en opvolger,
den prins van Tirnovo, bij zijn opname
in den schoot der heilige orthodoxe kerk.
Ik meende daarom den heiligsten en
duursten plicht te vervullen, hierheen te
gaan om prins Boris aan zijn verheven
peetvader voor le stellen."
Hierna dronk hij op de gezondheid
van den Gzaar en de Czarina, de Kei
zerin-weduwe, en op den bloei van
Rusland.
De laatste woorden sprak hij in het
Russisch.
Wie zou meer le beklagen zijn: de
arme prins Boris of de rampzalige ver
blinde vorst Ferdinand?
De taalquaeslie in Oostenrijk is en
blyit voor graaf Thun het groole strui
kelblok. hetwelk hg nog maar niet uit
den weg kan ruimen. Naar een te
legram meldt, moet de graaf er in ge
slaagd zijn den keizer lot zijn denkbeeld
over te halen, om de regeling der taai-
quaestie uit te stellen tot den herfst,
teneinde van nu af de handen wat vrger
te hebben en voor 't tegenwoordige le
kunnen regeeren zonder de lastige Kamer.
Franz Joseph heeft dan ook, volgens de
IVccner Ztg. hel besluit geteekend, waar
bij de zitting van den cisleitiiaanschen
Rijksraad wordt gesloten, 't ls te hopen,
dat thans graaf Thun wat tot herade
ming kan komen, daar hg als minister-
President zgne handen vol had en zoowel