Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 20.
Zaterdag 13 Augustus 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn. Baarn, Barneveld. Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk. Hilversum, Hoogland.
Laren. Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
abonnementsprijs par drie maasden i
Franco per postf 0,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
BureauBr eedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prija dar AdTartantiêns
Van 1 tot 6 regelsf 0,30
Voor iederen regel meer- 0.05
Correspondenten en AdvertentiBn raoilan uiterlijk Vrijdagavond
De vrede van onzen tijd.
Deze eeuw slnit, trots de vredes-
verzekeringen, die alom worden aan
geheven, met eene reeks van moord
dadige oorlogen en met steeds die
per gaande verwikkelingen, die in de
toekomst niets beters voorspellen.
In korten tjjd hebben wij gezien
een verraderlijken aanslag op het onaf
hankelijk volksbestaan van Transvaal
door Engeland, een oorlog van Italië met
Abessynië, een oorlog tusschen China en
Japan, tusschen Griekenlanden Turkije,
en thans tusschen Spanje en Amerika. De
kreetvredevredeis een ijdel woor
denspel, eene bittere ironie, scherp met
de daadwerkelijkheid in strijd, want „er
is geen vredeEn boven al deze snel
op elkander volgende oorlogen ziet
men het sluwberekende politieke drijven
der Europeesche Kabinetten, de politiek
van 't vuigste eigenbelang, van 't meest
cynisch egoïsme, de politiek, die spot
met rechtvaardigheid en recht, die zich
slechts regelt naar de valsche en infame
beginselen van 't modernenon in
terventie, en 't recht van den sterkste.
Wat een schandelijk spel werd door
de aanzienlijkste Machten van Europa
afgespeeld op het politieke schaakbord
ten opzichte van China, toen het ver
pletterd neerlag onder de zegevierende
wapenen van Japan. Den overwinnaar,
op uitbreiding van grondgebied belust,
werd door Europa het halt toegeroepen,
en wat helden zegevierende niet gunde,
moesthem als den machtigere zonder slag
of stoot ten buit wordenalleen eene
oorlogsschatting en een onderpand ter ver
zekering werd Japan toegestaan, Europa
zelve zou ten eigen bate het verslagen
reusachtig rijk verdeden. De Europeesche
Mogendheden hadden vrjj spelvan 't
machteloos geworden China hadden zjj
geen tegenkanting te vreezen. Ais
roofvogels op een lijk streken zij neer op
het reusachtig gebied om den besten buit
te bemachtigen. Het eigendomsrecht werd
niet ontzien, hier gold het recht der
sluwste berekening, het recht van den
sterkste. Zoo ligt thans China voor
ons, dit uitgestrekte rijk, terwijl de
Europeesche roofvogels hunne klauwen
diep gezet iiebben op zijn voornaamste
levensdeelen.
Turkije, hel aan verval van krachten
lijdende Rijk wilde, getrouw aan zijne
traditie, zijn toomeloozen haat nog eens
bevredigen in het bloed der christenen.
Sterk door den onderlingen naijver vooral
van Engeland en Rusland vervolgde de
Sultan inzjjn uitgestrekt Rijk de chris
tenen te vuur en te zwaardhonderd
duizenden werden vermoord, of door de
afschuwelijkste verwoestingen tol den
bedelslaf gebracht, of tot den honger
dood veroordeeld, 't Christelijk Europa,
onder den bedriegeljjken tilel van 't
Europeesch Concert, aanschouwde dit
drama van verwoesting en dood en
't bleek onchristelijk't liet den Sultan,
,den grooten moordenaar op den troon,"
begaan, cynisch vorderde de Ijskoude
politiek non interventie, vrees voor
elkander weerhield de executie van den
moordenaar van honderd duizenden
weerlooze christenen.
Dit afschuwelijk moorddadig bedr|jf,
vooral dat op Creta bedreven, werd de
aanleidende oorzaak tot den oorlog tus
schen Griekenland en Turkije, 't Euro
peesch Concert zond zijne schepen naar
Crela lot handhaving der rust; het zag
koelbloedig neer op den ongelijken strijd,
waarin spoedig Griekenland voor de
overmacht der Turksche wapenen moest
bukken. Nu achtte men het uur gekomen
van interventie, 't recht te doen gelden
van den sterkste, dat aan het overwin
nend Turkije de wet stelt, de grenzen
trekt der uitbreiding van grondgebied,
het eiland Creta aan deszelfs heerschappij
ontneemt en zjjne autonomie
kondigt.
Overbekend is het boevenstuk, de
aanslag tegen de onafhankelijkheid van
de Boeren republiek Trausvaal beproefd,
maar krachtdadig verjjdeld. 't Bleek zeer
spoedig, dat de Engelscho regeering de
hand had in dit zoo laaghartig bedrjjf, het
welk algemeen verontwaardiging wekte.
De President der Republiek vorderde
de rechtvaardige bestraffing der schul
digende comcdie der terechtzittingen
onder 't toezicht en dc bescherming
der Engelschc regeering begon en liep
uit, gelijk te voorzien was, op lichte
straffen van eenige ondergeschikten, op
alle mogelijke wijzen voor de veroordeel
den gemitigeerd, terwjjl Sir Cecil Rhodes,
de hoofdaanlegger van den verraderlijken
inval, werd vrjj gesproken en terugge
zonden naar de Engelschc Kaap-kolonie
om daar voor de regecring het schan
delijk werk van intriges voort te zetten
en nieuwe plannen te beramen en op
het touw te zetten tegen Tranvaals on
afhankelijkheid.
Deze schandelijke politiek heeft, naar
bet schjjnt, op Amerika aanstekelijk
gewerkt; de Unie werd door de ver
overingskoorts aangetast en liet haar
begecrig oog vallen op Cuba en de Philip-
pjjnsche eilanden, 't rechtmalig bezit van
Spanje. Na aldaar tegen het moederland
een opstand te hebben verwekt en jaren
lang met geld en soldaten deze te heb
ben gesteund, wierp zij eindelijk het
masker af en dwong Spanje lot den
oorlog. Om den vrede te bewaren
was Spanje gegaan tot dc uiterste grens
van toegevendheid, de H. Vader had
zich bereid verklaard om als scheids
rechter op te treden, niets mocht baten,
Amerika wilde oorlog, steunend op het
recht van den sterkste en met dit beginsel
in 'tschihl begeerlijke bezittingen aan hare
stalen verbinden. Het perfide Albion
schijnt meer en meer zijne zijde te kiezen
in zijn geisoleerde positie zoekt het blijk
baar het bondgenootschap der Vereenigde
Staten om zijne macht voor de toekomst
te versterken- Het baatzuchtig egoïsme
geeft Engeland dezen koers aan
stapt cynisch over Spanjes rechtmalig
eigendomsrecht henen door den heuler
met oproerlingen, den verkrachter
rechtvaardigheid en recht, zijne sympathie
te bewijzen, in een der onrechtvaardigste
oorlogen, die ooit zijn gevoerd.
Wie walgt niet van eene dusdanige
politiek, welke de groote Mogendheden
op het einde dezer eeuw ta zien geven,
e politiek, niet meer gegrondvest
de onveranderlijke beginselen van
rechtvaardigheid en rechl, maar voort
durend schommelend of zich bewegend
de spil van eigenbelang, van het
kc udsle egoïsmeZal God lijdelijk blij-
toezien, dat de beginselen, die in
Hem zetelen, voortdurend schandelijk
worden onder den voet verlredcn Wan
de teekenen niet bedriegen, schijnt
straf Gods niet verre meer.
verwikkelingen nemen toe in
diepte en omvang; de vrees voor de
toekomst drijft de groote Mogendheden
tot de hoogst mogelijke uitbreiding van
leger en vlootonderlinge naijver
behcerscht hare verhoudingende
zwakheid van het isolement bewust
groepeeren zij zich en trekken sa-
als zware onweerswolken, die,
elkander ontmoetend, tot eene uitbarsting
zullen komen van verwoestingen dood,
het strafgericht Gods, waarin de zonde
zich zelve straft.
BUITENLAND.
Zooais onze lezers weten, heeft dellali-
aansche Regeering in den laatsten tjjd hit
niet laten ontbreken aan vervolgingen van
geestelijken en katholieke instellingen, ten
einde zich op dezen te wreken over de
woelingen van socialisten en anarcliislen,
die het der Italiaansche Regaering
uiterst moeilijk maakten. Naar aanleiding
dezer vervolgingen, heeft Z. II. de Paus
eene Encycliek gericht lol de bisschop
pen, de geestelijkheid en het Italiaansche
volk. Maandag II. verscheen dit pause
lijk schrijven, waarin de H. Vader de
vervolging der katholieke vereenigingen,
welker zegenrijke invloed op zedelijk en
sociaal gebied door niemand kan ge
loochend worden, brandmerkt, niet
slechts als eene onrechtvaardige en
onverstandige daad, maar ook als een
aanslag op des PauBen vrjjheid. Z. H.
vermaant de Katholieken van Italië zich
door de vervolgingen, waaraan zjj bloot
staan, niet te laten terugschrikken van
de beoefening van het goede, maar
daarin onvermoeid te blijven volharden.
Dc eindzcgepraal toch der goede zaak
is onleilbaar zeker cn het Pausdom zal
onder den zegen Gods over al zjjne
vijanden zegevieren. Vol geestdrift werd
dit herderlijk schrjjven ontvangen en de
gcloovige Italianen worden daardoor
weder eens te meer opgewekt tot krach-
tigen strijd tegen de met machtelooze
woede bezielde Rcgcering, op wie ook
deze Encycliek wel indruk zal maken.
Ook in Frankrijk, en nog wel te Pa
rijs, het moderne Babel, heeft zich de
katholieke geest, in weerwil van de
onderdrukkingen en plagerijen door ecnen
minister Brisson, c. s,, op krachtige
wjjze geuit. In deze stad is eene in
schrijving geopend voor den bouw eener
nieuwe kerk op den Montmartre. Opdeze
plaats prjjkt reeds de prachtige basiliek
van hel H. Hart, een der eerste sie
raden van Frankrjjk. Onder voorzitter
schap van kardinaal Richard heeft zich
een comité gevormd, waarin zjjne Emi
nentie wordt bjjgcstaan door verschil
lende opperofficieren van zee- en
landmacht. De kerk zal worden toege
wijd aan den H. Michaël, patroon van
Frankrijk en van het leger, cn zal komen
Ie staan op de westelijke helling van
Montmartre, onder de basiliek van het
H. Hart. Tevens zal deze nieuwe St.
Michaëlskerk als parochiekerk dienst
doen voor de talrijke bevolking der
wijk Montmartre, die ongeveer 70000
zielen lelt, en die tot nu toe slechts eene
noodkerk hebben, die veel te klein en
bovendien bouwvallig is.
De minister van Marine, de heer
Lockroy, doet zjjn best om zjjne mari
ne-plannen populair te maken, door ze
nu reeds ter openbare kennis te brengen.
Hjj is dan ook voornemens zoodra
de Kamer weder bijeen is, zjjn Marine-
ontwerp in te dienen cn hoopt op eene
besliste zegepraal. Om reeds nu de alge-
meenc opinie voor zich in te nemen had de
minister de redactie van groote bladen der
hoofdstad uitgenoodigd de deze week
gehouden vloot-manocuvres te Brest bij
te wonen. Zelf wees hjj de journalisten
op al de gebreken, zoowel wat de viool
betrof als de kustverdediging en legde
hun zjjne maritieme plannen bloot,
's Ministers doel was hiermede bereikt,
want al aanstonds wisten de Parjjsche
bladen in geuren en kleuren mede te
deelen, wat er aan haperde en hoe hoog
noodig het was, dat hier roet forsche
hand werd ingegrepen, teneinde een eind
FEUILLETON.
Red uwe ziel.
S) Ook ooz« reizigers, hoe algekeerd lij an-
dera ran hun eigen geloof, hel Katholicisme ook
waren, moesten toch toegeven, dat daaruit oei
iets grootscb, zelfs bovenaards schoon» ont
staat. Zjj zagen hier de heerlijkste tempels, toe-
gerost en opgesierd met kostbare christelijke
konilwerkeo, waarbij de reozeostad aan de Spree
toch arm te noemen ia aan christelijke monu-
Von Pelken was niet alleen een liefhebber
van de kunst, maar ook oen werkelijke kunst-
kenner. Hij verklaarde daarom ook een genot
met deze reia to smaken, als hg zich niet had
herinneringen eeo rgk genot bereiden,
zeide hjj tot zjjne vrienden. Merkwaardig e
zeer opvallend kwam hel hem tevens voor, dat
hem bjj ieder kerkbezoek, bjj iedere bezichtiging
ergons van een heilige plaats steeds de mar
meren boste van den kapucijner monnik van
Bellinzooa voor den geest zweefde; hel inler-
ressante, aantrekkelijke gezicht bleel hem bjj.
„Die eerste indruk van het katholieke ordens-
leven schjjat mg niet te tullen verlaten," zeide
hjj dikwgla.
In Padou, Je gelukkige stad, die den grooten
wonderdoener Antonioi hear heilige
mag, hield aea zich eenige dagen op, omdat
een der leden van het gezelschap een voet had
srzwikt. Door dien beschikbaren tijd konden
e andere heeren alle wetenswaardigheden der
euwenoude, maar toch merkwaardige stad be-
iehtigen.
De dom met zjjo gemeogden bouwstijl moest
zich wel door de scherpe krilicutsen plompe
beoordeelingen laten welgevallen, maar de heer-
Ijjke .Capeila del Santo," die door den H. An-
is gewijd, en wiens stoffelijk overschot
onder het altaar rust, werd ook door hen als
ostbaar juweel uit den tjjd der renaissance
geteekend.
Von Pelken verklaarde, dat vooral de oienwe
groote reliefs de belangtjjkste wonderdaden van
den H. Anlooins voortreffelijk voorstelden.
.Maar, Von Pelken, gelooft ge dan aan de bo
vennatuurlijke daden, die aan den H. Anlonius
worden toegeschreven vroegen de anderen
spottend.
,Aan de wonderen zelf gsloof ik in werkljjk-
beid niet; maar dat dezo voorstellingen Jaarvan
zelf wonderwerken der christelijke kunst zjjn,
dal staat vast, en dezen schenk ik mjjn oprechte
bewondering. Men kan zich toch niets schooo
meer volkomener hierin denken I" aotwoor
deze.
Onder zulke verklaringen verliet hel reisgezel-
achap het heiligdom. Von Pelken knikte evenwel
het heerlijke altaar des heiligen nog een
men afscheidsgroet toe.
Op hst groote volkspieinveo Padua beschouwden
de Berljjner studenten de gestallen der
beroemde manneo der universiteit, die
.Galileiriep een van ben. „Zie daar Guli-
Ach, de arme groote manHjj toch werd
Rome door den Paus daarom gekweld en
gemarteld, omdat hij beweerdeenzjj
beweegt zich toch."
„Duisternis! O, duisternis! Zulk een man te
iwellen, slechts omdat bij meer wist, dan de
indeien en zjjn licht hen overstraalde!" riepen
ie geleerde heeren studenten door elkander.
„Hall, mijne heere.i," riep Von Pelken. „Deze
beschuldiging kan ik niet dulden. Ik ben wel
waar, zooals ge weel, een goed katholiek in
geheel niet meer, en ik schat de vrijheid
boven alles. Maar de waarheid legt mg loch
ook verplichtingen op eo die zal ik verdedigen
zoo goed ik kan. Deze geschiedkundige onwaar-
beid kan ik bijvoorbeeld heel eenvoudig met
de eigen woorden van den astronoom Galilei
tegenspreken, wanneer hjj zsgt; De Paus behan
delde mg op een achtenswaardige wjjze."
„Hoort, hoort I Gaan wjj liever verder, anders
mocht hjj o#s nog overtuigen, dat de geschie
denis den Pausen te Rome steeds onrecht heelt
gedaan."
„Heel dikwgla," antwoordde Vod Pelken.
Werklijk Maar toch oiel altjjo. No, Von Pel
ken scbjjntreehtvaardig te willen zjjo dus moeien
wjj van hem ook de Galilelsche woorden maar
gelooven, ofschoon het heet, dit de astronoom
inderdaad is gekweld geworden."
„Een geschiedkundige lengen I" riep Von Pelken,
en zocht daaroa het gesprek een andere wen
ding te geven. Hjj leidde de opmerkzaamheid
van Galllel op bet knnalwerk dor standbeelden
„Deze ia prachtig, maar
Hjj werd ooderbrokoo, want zjjn reisgeoooten
iepen als uit een mond, lachend en spbt-
lend;
.Zoo aantrekkelijk als de kop van den kapu-
ojjnerpater Ie Bellinzooa zjjn ze allen niet!"
Zeker niet!" gat hjj met beslistheid ten
antwoord.
Ooderwjil had men de kluiienaarskerk bezocht,
die ven wege hare heerlijke (reacoechihleriogen
beroemd is. Van danr bereikte men een ander
heiligdom, de kapel van „Annunciata del Arena."
Evenwel moest men het lot kazerne ingerichte
eremitenkloosler doorwandelen, en onze vermaak-
zoekera deden dit niet een streelend gevoel voor
hun liberalisme.
„Wat de vrome monniken wel voor gezich
ten zullen gezet hebben, toen zjj voor do uni
formen der veraeoigdo Italian.n moesten plaats
maken?" spotte men.
De nietige kapel, die van builen het oog bjjna
ontsnapt, nain nn het gebeelo onwaardigo ge
zelschap in hare heilige ruimte op. Hior echter
Blonden zjj verstomd van verrassing.
Er was veel, dat wonderbaar schoon mocht
heeten, Ie zien. De fresco'» van Giotto ïjjn daar
in de gewelven zoo levendig en Iriseh gebleven,
dal men meenen zou, dat de reeda lang ge.
atorvene schilder nog io jeugdige friscbheid voor
den beschouwer zou optreden.
„Dat lijn heerlijke gestalten!" riep Von Pelken.
Alle gevoel van het gekozen oogenblik spreken zoo
klaar en doideljjk nit de gezichten, dal zjj nog
dezelfde gewaarwordingen opwekken I"
I Do in drie rjjen aangebrachte acht on dertig
tjjd.
even van lts us en Maria
een taal dar wtarhald
den goudan kiedar-
,Io den geest heb ik mjj dikwijls deze heilige
gedaanten voorgesteld, eo heb se met da oogeo
mjjner ziel aantrekkelijk bevonden I" sprak aan
slem in zjjn binnenste. Msar zoo beerljjk schoon
hjj zich nooit daarvan eeoig begrip kaoneo
maken. De opwekkiog van Lala rus sn hot ver
ia Judas schokten hem. Welkeen tegen-
De geloovigs, vrome Lazarus en da
evenzeer geloovige maar duivelsche Judas t
Groote GodIn dit oogenblik voolda hjj zich
ook aan verraad van zjjn goddeljjken Meostar
schuldig. In hst volgends oogenblik eohter stond
hjj voor jhel groolscho kunstgewrocht van den
schilder Giollo: „Hel laatste oordseL"
Von Pelken sprak niet meer. Hjj was ver
zouten in ds aanschouwing van Deng ene, die
daar komen zal om Ie oordeeien levenden eo
Da laatsten stegen daar nit hunne graven met
bet kainsteeken op het voorhoofd, mot vertwjj-
teling op bot aangelicht en in hunne gebaren.
Hem echter, den nog lavende, stood, n groote
aogsldruppelen op het voorhoofd I Zijn aange
zicht wat bleek ala de dood.
Maar ook zjjne makkers werden steeds ern
stiger en stiller. Maakte het beeld of Von I'elkeoe
stemmiog en uitzicht hen nadenkend? Mogeljjk
(Wordt
