Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 31.
Zaterdag 29 October 1898.
Twaalfde Jaargang.
DE EEMBOOE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
«trprijs psr drie n
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar Advartentilai
Van 1 tot 6 rogelsf 0.30
Voor iederen rogol meer- 0.05
Bij dit nummer bekoort
een bijvoegsel.
De Katholieke Staatspartij.
Thans komt de geachte schrijver, na
gezegd te hebben, dat ook „De Eembode"
erkent, dat de leden der Iractie-Lohman
de grootste oorzaak zjjn, dat in verschil
lende kiesdistricten ten vorigen jare de
katholieke candidaat niet gekozen werd,
tot de vraag: ,kan men dan die niet-
vcrkiezingenaan de Anti-revolutionnairen
wijten?" En gaat dan voort:
Zeker, er waren io 1897 katholieke kiesver-
eeoigeo, die nelef genoeg waren aan aanhangen
der fractie-Lohman de voorkeur te geren boven
erkende partygenooten ran Dr. Knyper
Ter voorkoming van misverstand moe
ten wij den geachlen schrijver hier even
onderbreken, om op te merken, dat ons
eene katholieke kiesvereeniging bekend is,
dieaaneenen aanhanger der fiactie-Loh-
man, maar die zich steeds als een
medestander van de Katholieken had ge
toond, de voorkeur gaf, doch alvorens daar
toe over te gaan een invloedrijken Staats
man en blijkbaar hooggeachten vriend
van den heer A. hiervan kennis gaf,
welke Staatsman aan het stellen van
deze candidatuur zijn volle adhaesie
betuigde.
Verder den gedachtengang van den ge-
achten schrijver volgend, hooren wij deze
bewering
Wil non derhalve sproken van ome .anti-
rovolatioonairo boudgenooteo," dan raag men
daaronder niet andera verslaan, dan die anti-
rsvolnUonnairen, die in dr. Kuyper's .Standaard"
hun hoofdorgaan rien.
Derhalve komen de volgelingen van
dr. Kuyper alleen als bondgeDooten bij
den geachten heer A. in aanmerking.
Om nu deze bondgenooten als bovenste
beste voor te stellen, maakt de
schrijver eene berekening, waarin hel
district Leiden alweer eene hoofdrol speelt,
en welke ten doel heeft te bewijzen, dat
deze bondgenooten aan de nederlagen
der Katholieken bij de stembus dood
onschuldig zijn. Tot besluit daarvan
zegt hij:
lk kom tot doxa conclusie.
De stelling, dat deanli-revolnüonnairenonbe-
jonwbare bondgenooten rijn bg de Terkieringeq,
ia, in haar algemeenheid, beslist onjuist
Ten bewjjze, dat niet wg alleen, maar
dat ook het Huiegezin, om slechts één
katholiek orgaan te noemen, tot eene
geheel andere conclusie komt, laten wij
hier volgen een artikel, dat onder
hel opschrift ,De cijfers wijzen het uit"
in genoemd orgaan, onmiddellijk na de
jongste Kamer-verkiezingen, voorkwam.
Het luidt:
De dar der herstemmingen ia een groole'
teleurstelling geweest voor de katholiekendrie
oneer verdienstelijke altredende leden ign niet
herkozen, on geen enkele der katholieken, die
in 11 districten het tot herstemming gebracht
hadden (van wie sommigen met leer mooie
kansen) ia gekozen. Is deze teleurstelling groot,
rachlmtligen wrovel mag en moet hot foil wek-
v.. Amt •nii-revolutioonsiren, dia door de
e en trouw gesteund zijn, io
zr den vjjind zjjo over-
geioopea ot - war ngna even erg is - rijn
""zéké? wVwisteo wet, dat liberalen, radicalen,
socialisten en liet het minst de cbrisleigkhis-
lorischen alles zooden doen, om do verkiezing
»n dus 3676 stemmen uitgebracht
1530 op den
„X
rptetterende meerderheid
dus bjj de eerste stemming uitgemaakt, dat
Hootenisse een anti-liberaal district is.
Toch ia bjj de herstemming de libertsl ge-
1mei 9633 stemmen tegen 9419 op mr.
Waller. I
ills katholieken, die den 15en Juni opkwa
men, ook thans aan de berstemmiog hebben
deelgenomen - veeleer mag worden veronder
steld, dat enkele thuisblijvers van toen thans
gestemd hebben beelt de beer Wallet hoog
stens 140 aoli-revolutionnaire stemmen gekregen,
tegen ile liberaal1100, ongerekend nog dat
een 150 h 900 anti-revolutionnairen, die dan I5on
bleven" "em kWameD' Ul°"
in hel district Beverwjjk waren bjj eerste
stemming 5989 stemmen uitgebracht, waarvan
op mr. Horret, den katholieken candidaat, 9905,
en op den aoti-rev. Vermeulen 364, te zameo
3959, tegen 9736 op de liberale en radicale
candidates Ook hier was er dus eeo meerder
heid vsd ruim 500 stemmen Ier gunste van do
christelijke parljjen.
Bjj de herstemming werden 400 oleminen moer
uitgebracht dan op 15 Juoi. Verondersteld zells,
dat al die stemmen van liberalen kwamen
wat natuurlijk geen sterveling zal gelooven
dan bad de liberale candidaat toch nog 100
stemmen in do minderheid moeion bljjvcn, Ms
de anti-revolutionnairen hun plicht hadden ge
daan. Dal zij dit niet deden, bljjkl hieruit, dal
de liberaal met eeue meerderheid ven 100 stom-
lo het district Doetincbem stonden de kansen
na den 15n Juoi nog mooier dan te Beverwijk
Op den heer Pauwen, den katholieken candi
daat, waren 9360, op den heer Brants, anti-rev.,
1799 stemmen uitgebracht, Ie zamen dus 4159,
leger* 3548 op de caudidalen der liberalen en
chriilelijk-historischen. Er waa dus «en meer
derheid van 600 stemmen ter gunste der ehris
lelijke partijen, waarbij wÜi zooals men ziel,
rekenen. Integendeel, dezen Ijjven wjj by do
Bü de herstemming werden 75 stemmon
meer uitgebracht, die, naar wg een oogenblik
willen veronderstellen, alle op den liberaal
zonder uitzondering der christelyk-biilorlschen.
Toch had, volgens Barljes, de heer Pauwen mol
een meerderheid 7an minstens 500 stemmen
uit de btu moeten komen, als allen, die den
tóen Juni op den hetr Brants hadden gestemd,
thans bun stem op den katholiek hadden uit
gebracht. Dat zg dit by lange na niet allen
gedaan hcbboD, bewijst het feil, dat de heer
Pauwen met meer dan 150 stemmon in de
minderheid bleef.
MocteD wg op deze wgtevorder gaan cornet
de cjjfers aantooneo, dat io de meoslo der 11
districten, waar kalboliokcn mol liberaleu in
herstemming kwamen, wg zeggen niet alle,
maar toch vele of minstens een gedeelte der
aoti-revolulionnairen zich aan trouweloosheid
hebben schuldig gemaakt en de adviezen van
Centraal Comité en kieavireenigingen in den
wind hebben geslagen
Wg gelooveo, dat znlk een gedetailleerde
uitwerking verder niet noodig ia, maar dat
- 'j met een korte vergelijking met de egfers
n den 15eoJnni volstaan kunnen.
Dat gelooven wjj ookde beejjfering
...at aan duidelijkheid, althans voor
degenen, die niet ziende blind willen
zeker zeer weinig te wenschen
eerlijk en
Mn district
r. Kuyper genoeg begrip
eerlijkheid en goede trouw zouden bezitten,
te doen, wat wy voor hun candidaten gedaan
hebben.
Die verwachting ia, zooals de egrersnitwgzen,
beschaamd. Tot hun beschaming zullen wy hier
de egfers laten spreken.
In hei district Hootenisse waren bg eerste
stemming 5906 stemmen uitgebracht, waarvan
de heer Waller, de candidaat der
er 9164, de hoer Pompo van Meez
eati-revolutiooaaiie candidaat, ar 1419 op zich
Naar onze bescheiden meening kun-
tn wij dan ook in ons geding, door
van zulk eene becijfering terdege nota
te nemen, verder komen, dan met de
schoomte zinspreuken van Socrates etc.
De geachte heer A. gaat evenwel van
deze stelling uit:
Mocht echter bewezen wordeo, dat op enkele
plaatsen gezondigd is door heu, men vrage
zich, vóer al le luidruchtig vqd zgn ougenoegeo
biyk le geven, ernitig af, ol dit alleen reden
mag zgn, voorgoed af te zien van het hooge
ideaaleen christelijke landeregeering.
Moet men zich dat nog ernstig af
vragen De geachte schrjjver rekent ons
zelb duidelijk voor, dat alleen de vol
gelingen van dr. Kuyper onze bondge
nooten zijn, en onder dezen zjjn er velen,
die onsbij verkiezingen ook nog in den steek
latenhet Huisgezin heeft ons dit met
cjjfers en feiten welsprekend aangetoond.
Hoe zou het nu nog mogeljjk zjjn om
daarmede em christelijke landsregeering
te verkrijgen? Zoolang de toestanden
zjjn, zooals ze ons met juistheid zjjn
geschetst, zal het dus zeer verstandig
wezen ,bet hooge ideaal" voorloopig
op te bergen, en ons met de werkelijk
heid bezig te houden.
Vervolgens loont de geachte schrjjver
srah weinig gesticht over ons betoog,
dat de Anti-revolutionnairen niet enkel
onbetrouwbaar zjjn aan do stembus,
maar evenzeer in de Slaten-Gcneraal.
Hij zegt
Bg de bespreking van deze beschuldiging sou
ik vóór allo, willen vragenWanneer hebben
de anli-rovolutionueiren zich eerbonden, om,
onder geen enkel voorbehoud, onder alle om-
'indigheden, ten onzen believe, zich, tegen
in beginsel in, vno het alemmen voor per-
sooolgken dienstplicht te ontbonden
moet my wel zeer vergissen, indien ik
on rechte kon vermoeden, dat degca:hte
acbryver onmogelgk een bepaald antwoord op
leze vraag weet le gevon.
Zien wy oven de hialorio van het zoogenaamd
.bondgenootschap."
Of wjj een antwoord op do gestoldo
vragen van den geachten schrijver weton
te geven, zullen wjj straks duidelijk
makon, maar op den historitchen tocht,
dien hij nu ondernemen gaat, wenschen wjj
hem niet te volgen. Een oprakelen van
geschillen uit dien tjjd heelt dr. Schacp-
man nu eenmaal niets dan ijdelheid en
ijdeltuiterij genoemd, en om daaraan mee
te doen, daarvoor dunken wij.
Na zjjn geschiedkundig uitstapje komt
de geachte schrjjver weder op beter ter
rein hij releveert, uit de ter vergade
ring te Utrecht, door dr. Schaepman ge
houden redevoering, het volgendo citaat
gewichtig verschilpunt is erde katho
lieken willen de Jicnilvervengiog niet pry>geven,
zoo lang dit gevaar ons dreigt, konden wg
bondgenootschap niet onomwonden ann-
•den. Wy moesten hun te verstaan gevon,
dal wg met een elaatebeleld, dat den persoon-
dienstplicht aan de orde sou •lellen, (De
curtivrtrl) geen vrede kunnen hebben,
omdat dorgeiyk staatsbeleid noch het vertrou
wen onzer kiozers, noch het onze heeft. Wij
tillen een ehrietetijke meerderheid (De heer A.
■ureireerl), maar één prjjs willen wy daarvoor
liet betalen de ophelling van de plaatsver-
De belangrijke verklaring in dit citaat
is, naar onze bescheiden meening, ge
heel ten gunste van ons betoog. Door
Dr. Schaepman is immers nadrukkelijk
gezegd de Katholieken willen de dienst-
vervanging niet prijsgeven, en zoo lang
dit gevaar ons dreigt, konden wij het
bondgenootschap niet onomwonden aan
vaarden. Het bondgenootschap werd on
omwonden aanvaard, derhalve was hel
gevaar nl. afschaffing van plaatsver
vanging dat ons dreigde, bezworen;
een andere definitie cr van te geven,
is, dunkt ons, niet mogelijk. (De geachte
heer A. gelieve hier nota te nemen van
het woord bondgenootschap). En of de
geachte schrjjver nu al enkele woorden
cursiveert, om er den klemtoon op te
leggen, het baat hem niets. En toch
laat hij op het aangehaalde citaat volgen
Werd dis voorwaarde aangenomen
Formeel, noon. Eon werkeiyk bondgenoot-
hap is nooit gesloten.
Hear wel heeft men ieedereijdech gehandeld,
eof er een bondgenootschap gesloten was,
due, alsof dia voorwaarde was aangenomen.
Een zoo diep treurige politieke co-
medie werd dus afgespeelden daarvan
schijnt de geachte heer A. op de hoogte
te zijn geweest? Als het waarheid is,
wat de geachte schrjjver hier durft te
publiceeren, dan moet zulk eene grove
misleiding ieder rechtgeaard Katholiek
smarten tol in het diepst zjjner ziel.
Doch wjj zullen ons liever houden aan
het woord van Dr. Schaepman, waar
mede overtuigend wordt te verstaan
gegeven, dat een bondgenootschap werd
gesloten, zoodat de samenwerking
bij de stembus op edeler grondslagen
berustte.
Maar is het nu niet de waarheid ge
weld aandoen, wannoor men uil dit alles
besluit: due waren de aull-revolutionnaire af
gevaardigden wel degelijk zedelyk verplicht
S.vreest, om thans, in 1898, team den persoon-
ken dienstplicht t"stemmen
Laat ik even bij ragn vergelijking bljji
de aamenwerking bg de slembos was het
gagement, de toekomstige meerderheid
lang verbeide 1,m"
taEftfê d
Heeft nn ooit iemand iets afgedongen op do
bepaling vsn art. 909 H. W.,I)o huweljjkseta
or een buweiyk ijjn opgevolgd?"
Men noemo dit geen sopblilery.
Hoo moet hel dan wel genoemd
worden? Wjj welen cr althnni geen
ander woord voor te vinden. Het hangt
letterljjk van spitsvondigheid aaneen.
Maar we krijgen nog meer van dit fraais
te genieten. Men oordeele.
ilenisod dacht er ton vorigen jare aan, van
anti-revolutionnairen le vorderen, dat zy
voorgoed legen den persooolgken dienstplicht
idon zijn. Wal men van hen vergde was
slechts dit: indien wy do meerderheid, indien
in christelijk ministerie krijgen, .dan
eerste vier jaren geen afschaffing van de
Van belgeen al ol niat geschieden
Nu hetgeen wjj zooeven betoogd
hebben, zal het zeker overbodig schjjnon
nog te roplicccren, doch wjj achten
een korte aanteekening hier niet onge
past. Wjj vragen dusZou het niet
bespottelijk moeten heoten als tor ge
denkwaardige vergadering te Utrecht,
ons, Katholieken, zulk een bondgenoot
schap waro opgedrongen? Als er een
christoljjke meerderheid verkregen werd,
mochten, volgen» dit bondgenootschap, do
bondgenooten niet aankomen met per-
soonljjken dienstplicht, maar als er geen
meerderheid verkregen werd, mochten
ze er naar welgevallen voor jjveren cn
medewerken tot vernietiging van ccno
volksvrijheid, die, ook volgens Dr. Schaep
man, do Katholieken niet willen prjjs
geven, zelfs niet voor een christeljjko
meerderheid. Eene der eerste en voor-
naninste voorwaarden, welke bedongen
werd, vooraleer de katholieke kiezers
ter stembus togen, om de bondgenooten
aan Kamerzetels te helpen, ging dan
totaai te loor, als geene meerderheid ver
kregen werd. Bijgevolg, wanneer de
bondgenooten-zelve het verkrjjgen van
een christelijke meerderheid onmogeljjk
maakten, kregen zjj vrij spel om den
gehaten dienstplicht to helpen invoeren.
Ware er dwazer bondgenootschap denk
baar?
Doch veronderstellen wjj voor een
oogenblik, dat dc zaak aldus geregeld is,
waarom dan te Utrecht niet met een
enkel duiduljjk woord daarvan gerept?
Waarom dan de Katholieken niet voor
grievende teleurstelling behoed
Want niet alleen zijn dan de eenvoudige,
goedgeloovige katholieke kiezers misleid
geworden, maar ook bijna de gehcele Ka
tholieke pers deze heeft immers mede
hare teleurstelling over dc houding onzer
bondgenooten in de Tweede Kamer luido
genoeg uitgedrukt. Zelfs Kamerleden
hebben in ons Parlement hunne diepe
teleurstelling daarover geuit. Ten bewjjze
zijbier nogmaals gereleveerd, wat door den
heer Van Zinnicq Bergroann in de Eerste
Kamer werd gezegd
n meegum met do Hcgcerlog, en dat
den het gebeurt ook met de ver-
En toch achrjjft Mr. A.:
Ik kom tot deto conclusiede beschuldlgio|
dat de anti-revolutionnairen onbolrouwbat
bondgenooten zUn in de Staten-denerael wordt
niet bewezen, door het feit, det zy ti
de wet-Eland hebben gestemd, want
lo. stemden zjj volgens hnu,
Ja, dat welen we, maar dat was tegen
ns beginsel, en daar komt 'top
En de Standaard schreef onlangs, dat
er „op geenerlei wijs, onder wat vorm
ook, een actoord, of accoordsgeUjke, mon
deling noch schriftelijk, in zake den
dienstplicht was aangegaan" door de
Anti-rorolutionnairen jegens de Katho
lieken. De gcnchto heer A. mag dus wel
oppussen of hjj krjjgt 't nog mot de Stan-
'aard aan den stok.
3o. hebben wij hot voor een goed deel aan
js zeiven te wyien. dat op het punt van per-
sonnlllken dienstplicht trnnsigeeren voor ben
uiterst moeiiyk, zoo niet onmogeljjk lt geworden.
En deze laatste bewering wordt ge
grond op de omstandigheid, dat Dr.
Schtepman in 1889, aldus waarschuwend
zjjno stem verhief: „Da door de tegen
standers van den persoonlijken dienstplicht
gewekte hartstocht moet ook bjj de voor
standers hartstocht wokken."
Hier slecht» doze vraag: Wanneer
cn zoo zeker wist, dat or zulk een
ernstig gevaar aan eon krachtige bestrij
ding van dienstplicht verbonden was,
waarom dan tor vergadering te Utrecht
met een nog ongekonde geestdrift don
strjjd daartegen aangebonden?
BUITENLAND.
Woensdag 1.1, hooft hol or in do
Franscho Kamer gospannon I Zooals don
moesten onzer lozors wel bekend zal zjjn
stond het ministorie-Brlsson in den laat-
sten tjjd zoor zwak, eensdeels door de
Dreyfus-Zola-zaak en ten andero, wjjl
een groot gedeelte der Kamerleden in
hunne heiligste overtuigingnn op het
punt van godsdienst cn Kerk gekrenkt
werden door Briston c.s.
Dat het er Woensdag j.l. warm zou
too gaan, wist iedereen uitgebreide poli
tiemaatregelen waren dan ook genomen.
Dragonders, kurassier* on garde rópuli-
caine luidden in den omtrek van het
s Bourbon en de aangrenzende
stralen postgevat, om de woelige en
ontzettende menschonmaasa in toom to
houden.
Veel stoorde men zich daaraan echter
at en 't gevolg ervan was, dat reeds
a vier uur oen vicrhonderdlal gearres
teerd waren. In dc Kamer zelf was ook
het tumult in vollen gungNauwljjks
toch verscheen de minister-president
Brisson op de tribune, of het gejoel en
geraas werd zoo hevig, dat hjj zich niet
verstaanbaar kon makon I Eerst toen
Paul Deroulède ais spreker optrad, keerde
de kalmte eenigszins terug. Doch slechts
voor een oogenblik, want bjjna onmid
dellijk na Dcroulèdos redevoering, staat
Chanoine, de minister van Oorlog op, on
verklaart, dat hjj .als waker voor de
eer van het leger," ontslag neemt als
minister. Groot was de toejuiching van
de tegenstanders der Regeering; groot
ook de vorwondering en teleurstelling der
voorstanders. Brisson trachtte hiorop den
minister Chanoine het als eene klad aan
te wrjjven, dat hjj zoo midden in de
Kamerzitting de zaal verliet en zjjn man
daat neerlegde, doch dit gelukta hem
slecht, daar de meerderheid der Kamer
leden de handelwjjze van den minister
van Oorlog correct rtoonden. Ook be
proefde de minister-president de andere
ministers Le bewegen met hem de zaal
te verlaten, doch dit lukte evenmin.
Motie op motie werd ingediend, heftig
werd de Regeering bostredeu door Ber
ger, Ribot, den socialist Bcrlhnu, Serabat
e.a. en ten slotte wordt der Regeering
het vertrouwen geweigerd met 286 togen
254 stemmen I Na nog eenige felle dis-
cussién, waarbij zelfs de afgevaardigde
Baudry d'Asson het voorstel deed alle
ministers, met uitzondering van Chanoine,
in slaat van beschuldiging te stellen,
verlaten de ministers de zaal en begeven
zich naar het Elysée, waar zjj den Pre
sident der Republiek hun ontslag aan
boden enPresident Faure nam bet
Een der laatste en hateljjke besluiten
van het thans demissionnairc ininiste-
tïe-Brisson zij hier nog vermeld.
In den ministerruud is besloten de
kerkfabrieken en geesleljjkon te verbie
den in de kerken to collecteeren voor
de armen. Met deze collecte zullen be
last worden de bureau's van weldadig-
j beid, welke in handen zjjn van de tateren