Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 43. Zaterdag 21 Januari 1899. Twaalfde Jaargang. DE EEMBODE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland. Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist Verschijnt eiken ZATEBDAQ. Abonnementsprijs par dria nundam Franco per post Afzonderlijke nummers BureauBreedestraat, E 349. Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. Prijs dar Advertentttni Van 1 tol 6 regelsf 0.35 Voor iederen regel meer- O.Oo Correspond,oliën e Bij dit nummer behoort De openbare School. Naar aanleiding Tan het artikel, dat onder bovenstaand opschrift voorkwam in „de Eembode" van 7 Januari jl., werd het volgende schrijven toegezonden. Open brief aan de Redactie ww de ,Eembode" naar aanleiding van het artikel,De openbare School." Geachte Redactie! Bovengonoemd artikel beeft aanleiding ge geven tot eene bespreking in eene vergadering van do afdeeling Amersfoort 1. o. Tanden Bond too Nederleodscbe Onderwijzers met het gevolg, dat aan de Pers-Commissie dier afd. is opge dragen, op te komen tegen de vele onjuistheden, die baars intieos in dit artikel voorkomen. Of onxe tegenwoordige regeeriog werkelijk moreel zoo laag staat, dat zjj dea leerplicht slechts gebruikt als een middel om de eendacht van andere sociale vraagstukken al te leiden, is een ongemotiveerde conclusie, waarop wjj niet sollen ingaan. Iets anders is het, wat de quaeslie Dunner betreft. Het komt ons voor, dat Minister Bor- gesius dien tanval volkomen afgeslagen heeft door zjjn uitspraaknimmer is de gehechtheid der Israëlieten aan de Openbare school duide lijker gebleken, dan door ban algemeen protest tegen de onbewezen beschuldigingen van hun Opperrabbijn. Het betreuren wjj de wijze, waarop collega de Tietter zjjn geschiedenisonderwijs been in gericht, doch eerlijkheidshalve mogen wg niet verzwijgen, dat deze zon spijt heeft betuigd, andersdenkenden mogeljjk In hun overtuiging te hebben gekrenkt. Wjj ontzeggen echter ieder het recht nit het gebeurde in Den Haag bet bewijs te putten, dsl het gros der openbare onderwijzers de noulraliteil bjj dit vak opvat, als genoemde heer. Op geljjke wijze wordt door U, Redactie van de Eembode, tegoo de openbare school hier ter stede, een aanklacht ingediend, gegrond op een ingezonden stukje van dea Heer Ooe- terman in een der locale bladen. Zelfs al waren de gevolgtrekkingen, die U uit dat schrjjven meant te mogen mikeo, ten opzichte van de godsdienstige overtuiging vso den Heer O. juist, den nog beweren wjj, dat er niet gegenerali- eeerd meg worden en bjjoe hel geheele open bare onderwjjzerseorps alhier niet de beginselen mogen toegedicht worden, die U den Heer O. Daar rolt de klaterende donder I De ganscbe Schepping beeft! Zoo schrik'lijk klaterde de donder, Toen God de wereld sprak 1 Nog beeft de wereld voor die stemme Die schrik is dankbaarheid 1 Naar deze aanhalingen is niet gezocht, ze zjjn voor 't grjjpen. De beschuldiging uitgebracht tegen vele Katholieke ouders, die hun kinderen naer de openbare school zenden, stoet niet tan ons te weerleggen, al zjjn ons van vele ge vallen de redenen bekend, die geheel andere zjjn, dan óe Eembode veroodersteli. Wjj willeo het liever aan een der betrokkenen overlaten, uw blad te dieu aanzien van repliek te dienen. Wat betreft uw oordeel over de niet-Katho- lieke ouders in wier gezinnen," niet alleen alle godsdienstzin miskend, maar zells bespot en veracht wordt en waar vloeken, godslasteringen en zcdeloozo taal lol het gezellig verkeer schij nen te behooren," hiertegenover stellen wjj onze ervaring ale openbare onderwijzers, die uit het gedrag en de uitingen onzer leerliogen beid in die gezionen heerschl. We veronderstellen met dit alles voldoende te hebben aangetoond, dat de Eembode in ge breke is gebleven te bewjjzen, dal er werkelijk zulke „ernstige gevaren" aan de openbare school verbonden zijn. Nu moet ons leo slotte nog iete van 't hart. Wjj zullen de lealalen zjjn om te bestrijden, dat er onder de meer den 10.000 openbare onderwijzers enkelen gevonden worden, die handelingen gepleegd ol woord-- gesproken hebben, die strenge afkeuring v i ieder wei- Maar ver, ver beneden ons z scliten, deze kennis te gebruiken r tegen de bijzondere school, omdat verachtelijk wapen zouden vindeo er de Redactie van de Eembodi dat geen neutraal onderwijsblad I school Ie verbotten. iet bijzonder de openbare W(| geven toe, det de vorm, waarin genoemde Heer zijne gedachten heelt uitgedrukt, minder golnkkig gekozen was en aanleiding XAH geven lol onjuiste opvattingen. Bij nader onderzoek ia ons gebleken, dat onze lezing de jniste was en de. br. O. dos niet de etelliog: .Het onder lijk gezag is van Goda wege ingesteld" heelt willen aantasten, doch eenvoudig baar els punt van uitgang tot butrjjding van leerplicht ver werpelijk vond. Wanneer U das,niet tan onze waarheidsliefde twjjfelt, moet U erkennen, dal de Amerafoortsche Openbare onderwijzers nog niet getoond hebben, stellingen te verkondigen, zoo geheel ia strjjd met de Christelijke leer en derhalve op dien groDd hel zenden ven kinde ren van Christelijke ouders nssr onze school niet diep Irenrig mtg genoemd worden. Doch al was dit wel "l geval, dan nog staan we er borg voor, del geen opvoeder zoo onpaedago- gisch zou zjjn, dergeljjku beginsalen in do school te propageeren. Diep verontwaardigd zgn wjj, waar U 'tneu- tola onderwijs de beschuldiging voor de voeten SÜfJit, dat bet traebt alle godsdienstig lei vernietigen. Totale onbekendheid mei de Open bare jchool en mei de daar gebruikte school boeken spreekt zoo duidelijk uit die bewering, dat we zoo vrjj zjjn, de Redactie te verwijzen zuur hier gebruikte boekjes als Vertellingen van den Torenwachter door Hof kamp Do onde Tolbaas door Koopmans van Boeker enProza eo Poëzie van Koenen; Dnitsch Leesboek ren Ter Bruggen en Koenen, waaraan wjj de volgende citaten ootleeneo: Wer anf den lieben Gott vertraut, Der bat aai fasten Grond gebaut O, Ooit, w Wie gul ii t' ich dirl n gemocht baat. Pl Peri Commitiii voornoimd O. AKKERMAN. P. W. r. SCHENDEL. C. 1. T. PRINS. Zooals in den aanhef van bovenstaand schrijven wordt meegedeeld, heeft de Pers-Commissie van de afdeeling Amers foort, l.o. van den Bond van Neder- landsche Onderwijzers in eene verga dering van dezen Bond de opdracht ontvangen om de Redactie van ,De Eembode" eene terechtwijzing toe te dienen naar aanleiding van haar artikel „De openbare school." Genoemde Com missie heeft zich dus van deze haar opgedragen taak gekweten door inzending van boven vermeld schrijven, welk schrij ven wij echter op onze beurt thans aan eene korte beschouwing wenschen te onderwerpen Gelijk men ziet, richt deze Commissie haren eersten aanval tegen onze be wering, dat minister Borgesius het wetsontwerp op den leerplicht indiende, om de aandacht van de sociale vraag stukken af te leiden zij noemt dat eene ongemotiveerde conclusie, waarop zij echter niet zal ingaan. Met de opmer king: „leder zijne opinie" meenen wij hier gevoeglijk te kunnen volstaan. Wat nu volgt lijkt ons in de gegevene omstandigheden al evenmin belangrijk voor een wijdloopige polemiek. Wij heb ben beweerd: „Zelfs van joodsche zijde treedt men nu immers met beslistheid op tegen de ojtenbare school." Deze bewering blijven we ook tbans hand haven en daarbij zullen we het laten. De Commissie heeft den naam Dunner genoemd, en weet dus het adres aan hetwelk zij zich te richten heeft tot het bekomen van de meest juiste inlichtingen. Dat de inzenders van den open brief de wijze betreuren, waarop hun collega de Vletter de openbare Bchool nog meer in discrediet heeft gebracht, willen we gaarne aannemendoch dat ook wij daarover zouden mee treuren, deze ver onderstelling berust op eene totale ver gissing. Dat betreuren laten we aan de openbare onderwijzers over. Wat wij den Commissieleden echter niet willen betwisten is hunne meening, dat zij ieder het recht mogen ontzeggen uit het ge beurde het bewys te pulten, dat het gros der openbare onderwijzers de neu traliteit opvat als genoemde heer maar krachtig komen we in verzet, waar zjj ons beschuldigen op bedoelde wjjze legen de openbare school eene klacht te hebben ingediend gegrond op een ingezonden schrijven des hoeren Oosterman in een der locale bladen. Niet alleen toch, dat de Commissie zich hier weder ten eenenmale vergist, maar ook ontwaren we, dat zjj den persoon met de zaak verwart. Wjj hebben be zwaren en ernstige bezwaren tegen de openbare school ingebracht, en deze houden we staande geheel afgezien van de quaeslie-Ooslerman dit zullen we straks nog eens nader betoo- gen. De zaak-Oosterman zullen we echter eerst behandelen, vandaar dat we hier opnieuw een citaat uit diens ingezonden schrijven releveeren. seen der onderwijzers wilde de- batleeren, omdat mr. Heemskerk uitging van deze stelling: .Hel ouderlijk gesag ia van Goda wege ingesteld." We hadden nu wel kunnen dan lwd de heer Heemskerk gezegd, „dat is wel juist," en we waren geen stap verder go- Hier staan we dus voor het feit, dal eene redeneering van den heer Heems kerk, welke de stelling bevatte „Het ouderlijk gezag is van Gods wege inge steld," (eene redencering moet toch iets bevatten) zonder meer door den heer O. als niet juist wordt gequaliffceerd. Duidelijker, zouden we zoo zeggen, kan het niet. Wie zal dus, zelfs met den besten wil ter wereld, gaan gissen of er ook eene andere be doeling in deze tegenspraak verscholen ligt En hoe lang zou men wel moeten gissen vooraleer men bij de thans door den schrijver voorgestelde bedoeling zou zijn aangeland? De voornoemde Com missie is dar. ook wel zoo genadig te willen toegeven, dat de vorm, waarin de heer O. zijne gedachten heeft uitge drukt, minder gelukkig gekozen was en aanleiding KAK geven tot onjuiste opvattingen. Wjj echter zouden willen vragen of er, zooals de zaak hier voor ons ligt, wel een andere verklaring daaraan te geven 18, dan door ons is geschied. Wel vinden we 't heel lief, dat de bedoelde Bond van Onderwijzers zich met de verklaring der bedoeling van den heer O. zoo zeer tevreden stelt, maar nu de meer genoemde Commissie ook aan ons de erkenning van deze ver klaring met beslistheid wil opdringen, wen schen we te vragen waren de leden dier Commissie vóór de plaatsing van het bewuste schrjjven des heeren O. ook diens bedoeling onderricht zoo ja, dan verwondert het ons zeer, dat zjj niet gewezen hebben op het te ver wachten geval, dal uit zijne correspon dentie iets anders, zou kunnen gele zen worden dan zijne bedoeling was. Bleven zjj echter onkundig daarvan, wat schijnt te blijken uit hun nader on derzoek dan begrijpen we niet hoe zjj zoo beslist durven beweren, dat de heer O. bij openbaar schrjjven zjjne ware bedoeling zoo onhandig verborgen hield. Nog onduidelijker wordt ons het ge val als bjj een nader ingezonden schrijven de heer O. komt beweren, dat bijna alle openbare onderwjjzers in deze zaak denken als hij, zonder ook eene enkele syllabe zijne juiste bedoeling toe te lichten. Maar tevens zjj hier ge vraagd door wien wordt hier nu gege neraliseerd De reprimande der Com missie daarover behoort dus niet aan ons, maar aan een heel ander adres. in verband met hetgeen door den heer O. beweerd werd. Waarom wij het zenden van kinderen van Christelijke ouders naar de openbare school diep treurig noemen, zullen we aanstonds behandelen j alvorens dit ech ter Ie doen, nemen we acte van de veront waardiging,die de Pers-Commissie bezielt over de beschuldiging, dat 't neutrale onderwijs alle godsdienstig leven tracht te vernietigen. Niets minder dan totale onbekendheid wordt ons aangewreven aangaande de openbare school. Dit tracht ze ons duideljjk te maken door te verwjjzen naar de daar in gebruik zjjnde neutrale boekjeszelfs citeert zjj eenige versregels waarin begrjjp eens zelfs de naam van God voor komt. En hiermede schijnt deze Commissie te meenen haar pleit genoegzaam ge wonnen te hebbenwjj echter staan verbaasd over eene zóó verregaande naïeveteit. Nog te meer zjjn wij er over verwonderd, omdat we weten, dat in den boezem dezer Pers-Commissie de volle wetenschap beslaat dat van Katho lieke zjjde heel wat meer gevorderd wordt dan het gebruik van schoolboekjes hier boven genoemd. De grieven en bezwaren tegen de openbare school zullen we thans nader toelichtenze zjjn o.m.op de bjjzondere school wordt godsdienstig onderwijs gegeven, op de openbare mag dit niet geschieden, derhalve is het onder- wijs op deze school godsdienstloos en dientengevolge alle godsdienstig leven in de jeugdige harten stelselmatig vernie tigend. De openbare school is volgens wettelijk voorschrift zoo ingericht, dat haar onderwijs zelfs moderne heidenen moet bevredigen. Kan nu, aldus vragen we, een zoodanig onderwijs voorkinde ren uit godsdienstige gezinnen dienstig worden geacht? Ook hier mag terecht gezegd: de vraag stellen is ze beant woorden. Ter voorkoming echter van eenig mis verstand wenschen we te herhalen, wat wjj in ons vorig artikel „De open bare school" gezegd hebben wij noem den het diep treurig als christelijke ouders wanneer zij over eene bijzon dere school kunnen beschikken toch het onderwjjs hunner kinderen toever trouwen aan onderwjjzers der openbare school. Wjj zeiden dit, omdat we maar al te goed weten, dal er plaatsen zjjn, waar door het schandelijk onrecht de bestaande schoolwet neergelegd onmogelijk eene bjjzondere school kan bestaan, zoodat men dddr voor een harde noodzakelijkheid het hoofd moet buigen. Ook weten we, dat er op de openbare scholen in die plaatsen nog dikwijls hoofden en andere onderwjjzers worden benoemd, die door hun gods dienstzin de bezwaren tegen de openbare school in die gemeenten veel minder sterk doen gevoelen. Doch evenzeer weten we, dat het volstrekt verlangen onzer Kerkelijke Overheid geen ander is, dan dat, waar zulks eenigszins moge ljjk is, een bijzondere school gesticht worde, en daartoe zien we, God zjj dank! met de grootste liefde soms zeer zware offers brengen. Is het nu eenerzjjds niet dubbel smartelijk eo anderzijds onverantwoordelijk, wanneer door Katholieke ouders de bijzondere school den rug gekeerd, en aan de openbare de voorkeur geschonken wordt Maar de meervermelde Commissie ver klaart, dat er geheel andere redenen beslaan voor de Katholieke ouders om hunne kinderen naar de openbare school te zenden, dan „De Eembode" veron derstelt; wij echter houden ons aan hetgeen hieromtrent door ons in ons vorig artikel is gezegd. Doch welke rede nen ook mogen worden opgeworpen, in het feit, dat, in de door ons geschetste omstandigheden, Katholieke ouders hunne kinderen aan de openbare school toe- vertrouwen, ligt iels diep treurigs, iets Wjj' immers hebben slechts geschreven I grievends voor het katholiek gemoed. Men vergete ook niet: op de openbare schooi is voor ieder plaats en juiat daarin ligt tevens het grooto gevaar voor kin deren in aanraking te worden gebracht met die kinderen, tegen wie wjj het als een duren plicht achten te waarschuwen. De naïeve verzekering der voornoemde Commissieleden, dat zij bij ervaring uit het gedrag en de uitingen hunner leer lingen nimmer konden opmaken, dat zulke verdorvenheid in die gezinnen heerscht, als door ons werden aange wezen, is toch te onnoozel om er ons lang mede bezig te houdenop grond van andere ervaring, die maar al te be trouwbaar is, meenen we dan ook, dat niet genoeg op het door ons aangeduide gevaar kan gewezen worden. Wat de Pers-Commissie ten slotte van "t hart moet is alweder onjuist ten onze opzichte; wjj hebben niet noodig, geljjk we immers duideljjk bewezen hebben, den openbaren onderwjjzer in een on gunstig licht te plaatsen ter bestrjjding van de openbare school. Aan deze school- zelf kleven bezwaren te over om haar van onze zijde met klemmende betoogen te kunnen bestrijden. Toch zullen we ons er wel voor wachten den onder wjjzer te scheiden van de schoolwant even als tusschen de bijzondere en de openbare school eene breede klove ligt, be staat ook een groote alstand tusschen het onderwijs gegeven door een onderwjjzer van de openbare en die van de bjjzon dere school. Die van laaUgenoemde school moet godsdienstige beginselen ver kondigen, terwijl die van de openbare deze beginselen indien hjj ze bezit aan den kapstok hangen moet. Derhalve is een ongeloovige onderwijzer, ol een, die zich al weinig om godsdienstige be ginselen bekommert, in de openbare school juist op zjjne plaats. Tol besluit wenschen wjj het woord te geven aan eenen onverdachten ge tuige in zake de openbare school. Wjj ontleenen dat aan De Maasbode van 15 dezer, waarin we lezen „Niet langer zjjn het alleen de tegen standers, ook de vrienden van het openbaar onderwijs slaken dag aan dag hunne verzuchtingen. „Een „verlicht, vrjjzinnig man" (stjjl Amst- Ct.) dr. C. J. N. Niemejjet-, klaagt in Teekenen des Tijd» aldus lntusechen ia hel een feil, dat het vertrouwen in de openbare echoot vermindert, en dat zeker niet het minst om dea snti-godedienstigen geest, waarvan sommige onderwijzers blijk geven. Ook bjj hua onderwijs f Het ie eenvoudig ondenk baar, dat dit nimmer het geval zon z(ja. En bovendien ondervinden de kinderen, vooral in kleinere plaateen, voor wie hun onderwijzer ook buiten de echool onderwijzer blijft, al heel licht van zgn openbaar optreden zijdelings eenigen invloed. Die Invloed moge niet nauwkeurig zijn aan ie wijzen, bepaalde voorbeelden van min achtend spreken in de school over den gods dienst mogen moeilijk Ie geveu zgn, liet is niet meer dan natuurlijk, dat men ann sommige onderwijzers zijn kinderen niet wenschl toe te „Dal du* is onbetaalbaar I" Dat zeggen wjj ook 1 BUITENLAND. Op Kreta zijn orde en rust zoogoed als teruggekeerd. Prins George neemt zjjne taak van Oppercommissaris ernstig op en doet zjjn best in alle opzichten Kreta de zoolang ontbeerde rust terug te schenken. Met de nauwgezetheid en het voorzichtig beleid van een wjjs regent stelt hjj alle pogingen in het werk om zich van zijne taak te kwjjten en slaagt daarin tot nu toe naar weusch. De Prins uioet het voornemen hebben tot minister president te benoemen den heer Spha- kiarukis, deu gewezen chef van het

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1899 | | pagina 1