Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No 23.
Zaterdag 2 September 1899.
Dertiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs par drie mn&aden i
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, 349, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Adrertentièa:
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
i uiterlijk Vrydagavnnd
Volks-Kof flehuizen
(Ingezonden).
Op het eerste Nederlandse!» katholiek
Congres lot bestrijding van het drank
misbruik, werd als vijfde punt behandeld
het onderwerp: „Volks-kolliehuizen" en
werd naar aanleiding dier bespreking
de volgende motie met algeraeene stem
men aangenomenHet Congres,
Overwegende
dal het bestaan vuu vele gelegenheden lot
rust- en ontspanning waar goede en goedkoops
volksdranken te verkrjjgon zijn, heden len dage
dat het terzellder plaatse verkoopen van sterke
en andere dranken voor velen een groot ge
vaar ia om aan de eerste de voorkeur te geven
spreekt den wenseh uit
dat allerwege, maar voornamelijk in de ste.
den gezellige rust- en onlapanningslocaleu wor
den opgericht, waar met wering van sterke
dranken goede en goedkoope volksdranken
verkrijgbaar zjjn
dat de oprichting on exploitatie zoo mogelijk
(eschiede door vereeniglngen, die door geen
winstbejag gedreven worden dal waar om
bijzondere redenen aan icdividueele onderne-
niogen de voorkeur gegeven moet worden
leze zedelijk en stoffelijk gesteund worden,
leid en prjjs der te verstrekken dranken het
goede doel de strjjd tegen liet drankmisbruik
Dat woord in Utrecht gesproken door
mannen van het vak, door onze
katholieke drankbestrijders zou het
misschien ook geen lichtstraal kunnen
zijn voor onze stad Amersfoortzou dai
woord ook geen goeden raad bevatten
voor deze gemeente, die zoo gedrukt gaal
onder de jammeren van den alcohol
Als wij in deze stad om oni heen
zien naar de gelegenheden tot rust en
ontspanning voor het volk, dan vinden
wij bijna niets dan ellendige jenever-
kroegen, die het geluk, den vrede en
de welvaart van het volk verslinden, en
armoede, twist en ellende er voor in
de plaats geven. Helaas ook ten
volle toepasselijk op onze stad is de
beschrijving, die de heer J. H. van de
Pavert gaf op het Congres in Utrecht
.Wanneer men ziet, dat van het dik
wijls karige loon van den arbeider, de
kroegbaas de jenever-schuld ontvangt,
nog vóór om eigen vrouw en kroost
wordt gedacht, die dikwijls in armoede
en ellende hun leven voortslepenwan
neer men Zaterdag-avonds arme vrou
wen en kinderen aan de deurposten
dier herbergen ziet staan, angstig luis
terend of zij daarbinnen de stem van
hun echtgenoot of vader ook vernemen,
die hun levensonderhoud in de lade
van den kroegbaas laat glijden, dan kan
men zijn afschuw voor die huizen niet
onderdrukken en komt de wensch, neen
de bede op onze lippen„Moge het
toch eenmaal onzen edelen menschen-
vrienden gelukken de arbeiderswijken
van die gepleisterde graven te verlos-
ls nu de verderfelijke invloed dier
kroegen voornamelijk toe te schrijven aan
de kroeghouders zeiven, zijn deze het
die het ongeluk en de ellende van het
volk beoogen Volstrekt niet 1 Onder
hen vindt men dikwerf zeer goedhartige
mannen, die soms veel voor hun even-
mensch overhebben, of wel ongelukkigen,
die nog dieper dan hunne klanten door
den jenever in het ongeluk worden ge
stort.
De fout zit in de inrichting dier kroe
gen zelve, de groote fout is deze, dat
in die kroegen, de jenever schering en
inslag is, en zoodoende die localen, die
moeten dienen tot rust en ontspanning,
aan het volk slechts bieden de onrust
de dronkenschap en de ziekelijke
zenuwspanning van het alcoholisme.
Wat nu is daartegen te doen Tegen
den werkman zeggen verbind u den
gevaarlijken jenever niet meer te gebruiker,
en dan lijdelijk toezien, dat bij iedere
gelegenheid tot ontspanning en rust hem
de verraderlijke jeneverH-Sui onder den
neus wordt gehouden, dat is een drank
bestrijding, die al zeer weinig succes
hebben zal. Neen, willen wij metterdaad
hen, die van goeden wil zijn beveiligen
voor het ongeluk van het alcohol-mis
bruik, dan moeten wij voor hen gele
genheden openstellen, waar zij werkelijk
rust en ontspanning kunnen genieten,
zonder bloot te staan aan de verleiding
der sterke dranken, m. a. w. dan moeten
wij hier in Amersfoort vooral in die
wijken, waar de minder gegoede be
volking woont, en waar men als hut
ware zjjn beenen breekt over de vele
jeneverkroegen, zien te krjjgen goed in
gerichte volks-kofliehuizun. Zulk een
volles-koffiehuis moet zjjn een helder en
gezellig plekje, waar de vermoeide werk-
heltjj in den korten rusttijd lus-
schen zjjn werk, hetzjj na den arbeid,
eni hij den verren weg naar zijn
afgelegen woning inslaat, een oogenblik
zijn vermoeide leden behagelijk kan
uitstrekken, waar hjj tegen zeer billijken
prijs, datgene kan krijgen, wat hem
werkeljjk lafenisen nieuwe kracht schenkt
een matig glas bier, vcrsche melk, een
goede kop koffie of thee, een fiinkc bo
terham en verfrisschcnde limonades,
zonder dat de verfoeielijkc jeneverlucht
de oude begeerte prikkelt.
In dat huis moet hij vinden een vrien
delijken waard, die geen belang heeft
bij de groote vertering zijner klanten,
maar die er een eer in stelt, dat de ge
regelde bezoekers van zijn koffiehuis
mannen zijn of worden, die het sieraad
van hun stand, op wier naam geen
vlek van onmatigheid kleeft.
In zulk een huis moet de voor een
oogenblik losse of nog niet gevestigde
werkman helder en goedkoop logies
vinden, zoodat hij niet, zooate nu dik
wijls het geval is, zijn toevlucht moet
m tot eene plaats, waar het slofi'e-
lijk en zedelijk ongedierte welig tiert,
De oprichting van zulke volks-koffic-
huizen in Amersfoort zou in waarheid
een groote weldaad zijn voor onze stad,
zou een behoud zijn voor vele
zwakken, die wel van goeden wille toch
herhaaldelijk in hun treurige drinkge
woonten hervallen, omdat zij thans nog
hun toevlucht moeten nemen tot de
jenever-kroegen.
Voor hen, die het oprecht meenen
et een ernstige drankbestrijding zou
zulk een huis hier in Amersfoort zijn,
wat de herberg was op den weg van
Jerusalem naar Jericho voor den barm-
hatGgen Samaritaan. De gewonde rei
ziger zou ondanks de beste zorgen
zijns redders zeer waarschijnlijk gestor
ven zijn zonder de rust en de goede
oppassing in die herberg. En de Sa
maritaan, om zijn werk van barmhar-
heid tot een practisch einde te brengen,
stelde dan ook den inhoud van zijn
geldbuidel ter hand aan hem, die de
leiding over die goede heiberg had.
Zoo ook, willen wij hier in Amers
foort practisch iels doen voor zoovele
door den alcohol ongelukkige gewon
den, dan moeten wij zorgen voor
een goede herberg ter verpleging, waar
de verpestende jenevcr-atmospheer is
buiten gesloten, en waar echte rust en
verkwikking den verzwakten reiziger
wordt geboden.
Mochten er dan in ons midden soms
mannen gevonden worden, die dat wer
kelijk schoone werk van naastenliefde
beginnen, dieniet uit winstbejag of con-
currentiegeest, maar enkel uit heilige
overtuiging voor een waarachtig goede
en nutlige zaak hier in Amersfoort zou
den overgaan tot de exploitatie van een
volks-kofflehuis, dan zij in dit blad van
het katholieke Amersfoort de wensch
uitgesproken, dat hun onderneming
moge slagen en ook de geldbuidel van
den barmhartigen Samaritaan, in de
vorm van giften en bijdragen onzer
Katholieken en ook andersdenkenden,
(want dit is een quaestie van algemeen
belangt hen daarbij niet moge ont
breken.
BUITENLAND.
Spanje wordt in de Philippijnen fel
gewroken. De wederrechtelijke handel
wijze der Amerikanen zal hen lang
heugen, daar tot nu toe nog weinig
vorderingen gemaakt worden op de
eilanden der Philippijnen. De toestand
der Amerikaansche soldaten wordt bij
den dag hachlijkerlast van hevige
stortregens, gebrek aan voedingsmidde
len en een taaie volharding der Filipi
no's, ziedaar de groote factoren, waar
mede de Yankees hebben rekening te
houden.
Mac Kinley ziet thans dan ook zonne
klaar in, hoe verkeerd het van hem
geweest is, steeds alles zoo optimistisch
mogelijk te hebben beschouwd grootere
troepenbezendingen zullen dan ook weldra
volgen; of dit echter veel zal helpen
is meer dan twijfelachtig. Wat loch is
het geval. De regentijd is aangebroken
orkanen en wolkbreuken hebben van
Manilla een waar inoerss gemaakt; de
gemeenschap moet met bootjes worden
onderhoudende politieposten staan
onder water. Admiraal Watson, de op
volger van Dewey, had het bijna zijn
leven gekost. Vooral de soldaten in de
loopgraven hebben veel te lijden, daar
toch het land onder water staat en hen
geen proviand kan worden toegevoerd.
Ook in Manilla zelf is de toevoer
van levensmiddelen zeer geringversch
vleesch en versche groenten zijn zeld
zaamheden.
Tengevolge van hel heulen met de
Filipino's en het leveren van ammunitie
aan de opstandelingen,' zjju reeds vier
Amerikaansche consuls in China ge
schorst.
Ofschoon alle partijen in de Belgi
sche Kamer besloten hebben de Re
geering haren steun te bieden bij de
behandeling der Evenredige Vertegen
woordiging, blijven de socialisten ver
deeld. Maandag 1.1. ter gelegenheid van
hun te Brussel gehouden congres, is
weer eens duidelijk gebleken, welke
bondgenooten zij voor de liberalen zijn.
De groep Bertrand toch verklaarde zich
bereid de Evenr. Verteg. te aanvaarden
onder gestadige voortzetting eener kalme
veldtocht ten gunste van het algemeen
stemrecht. Hiertoe konden echter de af
gevaardigden uit Henegouwen niet be
sluiten en toonden zich vooral vijandig
tegenover het stelsel van Evenr. Ver
tegenwoordiging, en zij bleken vast be
sloten de doorvoering ervan te bestrijden,
desnoods door gewelddaden, zoowel op
straat als in het Parlement. De ten
slotte met algemeene stemmen aange
nomen dagorde draagt aan den alge-
meer.en Raad op alle middelen, ook de
meest energieke, aan te wenden teneinde
de agitatie levendig te houden en te
voeden en de zegepraal van het alge
meen stemrecht te verzekeren. De reden
waarom dit Congres was samengeko
men^ n.I. om te spreken over de wijze
der bestrijding van het regeeringsont-
werp, werd niet aangevoerd, zoodat de
afgevaardigden vrijheid van handelen
hebben.
FEUILLETON.
De Pastoor van Vols.
3) Hy lot wien dit gezegd werd, schudde
treurig het hoofd. .Thuis zit mjjoe vrouw eo
weeot bitter. Gy weet, Peter, ik heb mijn kleinen
winkel in de eteeg, en vóór ons dit ongeluk
overkwam, kocht ieder gaarne van myn soy-
werk en wjj behoefden geen armoede te lijden.
Gisteren bemerkten wij, dal een troep soldaten
in den nauwen doorgaog, juist voor onze huis
deur, schreeuwend en joelend 't een of ander
uitvoerden. En wat deden de schelmen Zjj
stookten een vuur om zich de handen te wor
men en ons den schrik op hel lijf te jagen. Steeds
brachten zjj hout aan, dat zü, wie weel waar,
gestolen hadden en wierpon het in het knappende
vuur en een wonder is het, dat de steeg niot
in brand vloog. Vol angst ga ik den winkel
uit en beproef heel bescheiden op het gevaar
opmerkzaam te maken. Wat wil de kerel, riepen
zij, en één spotte: de goede man wil ons nog
moer hout verschaffen, opdat we ons beter
kunnen verwarmen, en joelend wierpen sy mij
op zjjde, drongen met geweld den winkel b
eo nog wordt mg de keel losgeschroefd
al myn fraaie snywerk, waaraan ik met zooveel
moeite en zorg gewerkt heb, de mooi gedr
kaatjes, menig stuk van waarde, rukken de ruwe
gasten uit mynen winkel en ik moet toezien,
hoe alles in vlammen opgaat. Hat werk van
meerdere jaren lag daar vernietigd. Ik denk,
dat God zelf het gedold moet verliezen bjj zulke
gruweldaden en dat Hij 'l best deed het geheele
boevenpak het land uil te jagen
Op dit oogenblik verhief zich een luid rumoer
voor den wiokel eo eene toornige menigte drong
door de straat naar de Eisackpoort. .Daar bren
gen zy er weer een op," hoorde men roepen.
Beide mannen traden naar huiten om de nieuws
gierigen te volgen. Een treurige stoet kwam
hen tegemoet. Een bende soldaten trok en
duwde een geboeiden grijsaard voort, die, van
koude en uitpntling bevend, nanwlyks meer
.Een priester! God sta ons bjj, dat is de
pastoor van Vóls!" Zoo klonken kreten van ont
zetting uit de menigte. De verontwaardiging der
omstanders bg dit ellendig schouwspel gaf zicb
lucht in dreigende bewoordingen tegen de Fran-
schen en hunne gruwzame willekeur.
.Mooton wy dal ook nog gedaogon? Durven
de schelmen zelfs hunne handen aan de
naren der Kerk slaan Wat zal er mol
gebeuren, wal voor kwaad kan by gedaan
ben? Zulk een eerwaardig priester! En by zulk
eene koude zoo dun gekleed V' Zoo praatte men
door elkaar en de monigte werd steeds talrijker.
Uit eene zystraat kwam eene afdeeling soldaten,
zy dreven de burgers uiteen, dis slechts noodo
weken voor de gewapende macht, en voerden
den gevangene weg.
Toen de troep voorby het hotel „de Ke
kroon" trok, verschoen, aangetrokken doe
rumoer, eene dame voor hel venster vu
hotel. Een diep gevoel van medelyden slond op
haar trekken te lezen, toen zu den ongelukkige
zag, die met gebogen hoofd daar bean lit
mart drukte zy du handen tegen de borst
iog zich buiten bet venster, om den grysaard
staren. Daar ontwaarde zy hoe uil do
voortdringende menigte eenigo mannen bleven
die met van toorn gloeiende oogen naar
enster keken en haar met de vuist dreigden,
trad ZU terug en zonk snikkend voor eenou
neer, uitroepende: .AlmachtigeGodLaat
b"l bloed van onschuldigeo niet op ons
p onze kinderen komen O Louiszoo
zy tot den juist binnentredende, .wat
heb Ik weer moeten zienIs zulke ruwheid
niet te vermijden? Moet dit weer een nieuw
offer worden Louis, huivert gij niet als gü
aan de eenwige vergeldiog denkt, als eenmaal
rekenschap zal gevraagd worden van u eo al
degenen, die zulk gruwelyk moorden toelaten V"
.Vrouw, gy zyt overspannen! Uwe zenuwen
zyn geschokt," antwoordde haar echtgenoot
lachend. .Waarom hebt gy er op aangedrongen
rag op myne tochten le vergezellen inplaats
van op ons lustslot te SI. Odilie in zorgelooze
rust te verblyven
.Spreek toch niet van rust in zulke tydun!
Gy weel te goed, dat myne overgrooto lielde
lot u, uw vaderland ook tot het myne maakte.
Nooit echter heb ik li.', zoo ondervonden als
hier, dat die menschen ook myne landsliodcn
zyn, dat ik eene Duitsche ben. Wal gevoel ik
medelyden met dit arme volk eo mijn hart vraagt
onstuimig„Wie gaf uwen Keizer het recht,
duizenden en nogmaals duizenden in 't ongeluk
.JeannetteGij gaat te verBelami
woorden ia den mond der
Franschen ofliciers, die begeestert opziet naar
de grootte van zyn oppersten veldheer?"
De bevelvoerende generaal Baraguey d'Hilliers
liep met groote stappen de kamer op en neer,
bleef toen voor de wecnendc staan en legde
d troostend op den schouder.
.Hoe zouden
srige gen
volk z
hold a.
dat d
styfkoppig ver
zet legen verbeturingen en weldaden, welke
voor hen bestemd zyn Er zit derhalvo niets
anders op don hen ertoe te dwingen. Opdat
echter de lui ten slotte zulks gaan inzieo, is
het noodzakciyk, de onruststokers en oproer
lingen van de baan te schuiven, welke telkens
weer den smaulenden gloed aanwakkeren en de
hartstochten der menigte trachten aan le zetten.
En hel zekerste en geruakkelykslo middel om
Waarlyk, ge schynt minder medelyden te hebben
met onze dappere Fransche soldaten, die door
de listige manier van strydvoeren van dit volk
worden gewond en vernieligd! Maar laten wü
dat daar, kiodBederI uwe oogen niet met
nutteloos vergoten tranen. Vaarwel, Jeannelle,
als ik terugkom hoop ik u in een beleren luim
aan te treffen
Tegen den middag van denzelfden dag, klonk
een dof tromgeroffel door de straten en van de
Hospitaalkerk luidde het doodsklokje. Als een
krampachtig weenen en pynlyk zuchten klonken
de doffe tonen. De gisteren gevangengenomen
boeren werden ten dood geleid, in weerwil van
het smeeken der burgerij, in woerwil van den
voetval door eenige edele dames voor hen ge
daan Toen de torenklok twaalf uur sloeg had
den twee dappere harten opgehouden te kloppen.
Als eene verlamming greep doze terechtstelling
bet volk nan en eene onheilspellende stilte
volgde op deze nieuwe gruweldaad. En al weder
was een nieuw doodvonnis uitgesproken. Reeds
den volgenden dag moest het voltrokken wor
den en hel gold thans den ongelukkigen priester,
den opgebrachten pastoor van Vóls. Het vonnis
luiddeOp het publieke plein wordt de geea-
lelyke den 18un December doodgeschoten, wegens
ophitsing der boeren en aansporing tot het
grypen naar de wapens.
Als een loopend vuurtje ging deze onheils-
mare van mond tot mond en deed de maat
tot overioopena toe vol worden.
Een algemeen oproer dreigde los te barston.
De mannen schoolden samen en roekelooze
plannen werden gesmeed om bet gehate juk al
le werpen en den gevangene le bcvrgden. Hel
gelukte dan ook, door hel Hink optreden van
den burgervader van Menz en de overige raads
leden, slechte mat moeite do vorloornde menigte
te heteugolen. Dit had de magistraat te danken
aan bet besluit om onmiddellyk bjj generaal
Baraguey d'Hilliers ooderdanigst te verzoeken
den priester op vrije voeten te stellen.
Vurige wenschen voor hun welslagen bege
leidden de vroede vaderen dor stad en met
nieuwe hoop vervuld wachtte men hunne terug
komst. Doch ook deze stap leidde tot niets.
Wel had de generaal de depntatie uiterst
beleefd ontvangen, doch overigen» zyne spyt