Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No, 50.
Zaterdag 10 Maart 1900.
Dertiende Jaargang
DE EEMBODE
voor Amersfoort. Apeldoorn. Baarn. Barneveld. Blaricum. Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden. Nijkerk, Soest. Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie meenden i
Franco per post
Afzonderlijke
f 0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraai, E 349. Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging 0e Eembode.
Prije der Adrertentitn
Van 1 lot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meer- 0.05
IVirre,|KmilenlifD en AilverlroliPn moeien uiterlijk Vrijdagavond
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
VERKIEZING
voor den gemeenteraad.
Zooals we reeds meldden, is, wegens
het bedanken van den heer Mr. F. D.
Graaf Schimmelpenning, in den gemeen
teraad eene vacature ontstaan, lot welker
aanvulling op Dinsdag 13 Maart a.s.
in hel derde district eene stemming moet
gehouden worden.
Ten opzichte van deze verkiezing
heeft de R. K. Kiesvereeniging „Recht
en Orde," als gewoonlijk, een zeer ver
standig besluit genomen. Uitgaande van
de gezonde stelling, dat iedere partij
naar billijkheid in den Raad behoort
vertegenwoordigd te worden, meende
zij terecht, nu een raadzetel, door een
anti-revolutionnair ingenomen, vacant
was geworden, niet passender te kunnen
doen dan den heer N. Veis Heijn, tot
haren candidaat te proclaineeren. 't Is
dan ook niet te verwonderen, dat dit
besluit algemeene instemming vindt, als
men daarenboven in aanmerking neeml,
dat de heer N. Veis Heijn, sinds jaren
hier woonachtig, als eerzaam burger en
man van zaken algemeene achting ge
niet. Eenparig is men van gevoelen, dal
.Recht en Orde" een gelukkige keuze
heeft gedaan.
Op de kiezers in district III rust nu
de gewichtige taak de verkiezing van
dezen candidaat te verzekeren. Maar
daartoe behooren alle krachten te wor
den ingespannen.
Mogen daarom de kiezers trouw hun
plicht doen en eenparig stemmen op
den heer
N. Veis Heijn.
B. Est stembureau Koestraat ia
geopend ran s voormiddag» 8 uur tot
namiddags 6 uur.
Het Binnenhof
is weer het worstelperk, waar de parlijen
schrap legenover elkander staan. Zal
Nederland bukken onder het sehool-
dwangjuk? Zal de wet onnoodig en
brutaal ingrijpen op het oude natuur
recht der ouders, en de hoogmoedige
Staat allen ter verantwoording eischen?
Wat povere redeneerkunst is deze:
een betrekkelijk groot getal (eigenlijk
10 pet. van de geijkte opgave) kinderen
verzuimt de school, derhalve moet leer
plicht ook de andere kinderen treffen.
Dat is de dwingelandij van een Cham
berlain tegenover Transvaal, en, hem
geljjk, blijven de leerplichters voor de
argumenten hunner tegenstanders doof.
Zij vertoonen lichtbeelden, die evenwel
den toestand niet weergeven. Leerplicht
zou de misdrijven verminderenmisschien
hengelt het ergens een genie op, als
het genie maar niet blijkt een afbreker
te zijn, of een clown der wetenschap!
Houden die wijzen hun toekomst-
mensch door de school af te leveren,
voor een Adam maar vóór zijn val
Hoe rijmt daarmee, dat sedert 1878,
na uitbreiding van 't onderwijs, de kos
ten voor '1 gevangenwezen stegen en
er soms geen plaats open is in de
gevangenis. Waar 't verborgen genie te
zoeken, weten we niet, wel weten we,
dat het aantal krankzinnigen toeneemt.
Waarheden als koeien, maar waarheden.
Laten we, ten gerieve onzer lezers, ook
op de worstelaars het hun toekomend
licht doen schijnen, ünze beperkte
ruimte evenwel noopt ons die mannen bij
groepen Ie plaatsen. Vooraan en voorop
is Ur. Schaepman. Hioft de Minister hem
ingepakt, dat hij de gewetensvrijheid in
de wet gewaarborgd acht V Wil de
Doclor op zijn beurt den Minister in
pakken, door den eiscli van ruimst moge
lijke vrijheid der ouders in de keuze der
school voor hun kinderen (i. a. w. rechts
gelijkheid voor de bizondere school
Maar dit hapt de Minister zeker niet.
Dat hinken op twee gedachten brengt den
Doctor in geen benijdenswaardige positie.
Dan verstaat .Vlr. Travaglino beter
zijne taak als katholiek afgevaardigde.
Zijn beroep op 't oude natuurrecht der
ouders, zijne verklaring, dat de adres
beweging tegen Leerplicht is een spon
tane uiting, stempelen hein tot tolk der
overgroote meerderheid onzer Katho-
Een lovend woord aan de heeren
van den Burch van Heemstede, Harte
en Vermeulen voor hun kloek verweer I
't Borgesius-ontwctp wordt bestreden
door de Anti-revolutionnairenvolgens
Dr. Kuyper is hel voor hen absoluut
onaanneembaar. We noemen onder hen
de heeren Brummelkamp, Malefljt enz.,
maar vooral de groole goden Mackay,
Savornin Lobman, Kuyper. De laatste
wees de eigenlijke bron aan van Leer
plicht in de beginselen van 1789, daar
uit volgde dit: het kind eerst aan den
Staal, daarna aan de ouders.
Ziedaar de bestrijders, we mogen bij
hen voegen de liberale heeren Basterl,
die hel ministerieel staketsel danig
havende, en Pijnappel, die het ontwerp
niet Nederlandsch in aar Pruisisch noemde.
Het dwangjuk te helpzn opleggen,
hiertoe waren de overige liberale en
radicale sprekers bereid. De heerTijde-
man stak den Minister een pluim op
den hoed, en van Gilze scheen tot in
zijn hart geroerd. De heer Kerdijk had
een goedkeurend knikje voor Dr. Schaep
man, wegens diens bewering, dat de
Leerplicht met gewetens-vrijheid zeer
wel bestaanbaar is. De liberalerij uitle
haar welbehagen met dit ontwerp, ja,
er kleefden vlekjes aan. maar ze waren
misschien weg te nemen. Minder te
vreden was de heer Ketelaar, die voe
ding en kleeding voor de arme sehool-
loopertjes wenscht.
De minst talrijke partij maken de
socialisten uil, maar hun woordvoerder
mr. Troelstra was bizonder breedsprakig.
Dat voor hem dit ontwerp niet genoeg
gaf. nemen we aan, maar 't strekte toch
om de socialistische beginselen uit te
breiden.
Ziedaar de groepende volledigheid
vordert, dat we de eischen der socia
listen opnoemen voeding en kieeding
der arme schoolkinderen.
Nog een paar aanstippingen de heer
Harte vroeg, indien ooit dit ontwerp
wet zou worden, of dan de onkosten,
die de uitvoering van Leerplicht zal
opleggen, aan het bizonder onderwijs
ten volle zouden vergoed worden. Dr.
Kuyper deed de vraag of de Minister,
om de wet te doen aannemen, het ge
wicht zijner portefeuille in de schaal
wenschte te werpen.
Of het Centrum hierin aanleiding vond
om de rede van eerstgenoemde Subtiel,
die van laalsgenoemde te vèr- en te
hooggaande te noemen, 't is door ons
niet achterhaald kunnen worden.
Zijn de neuzen geteld? Dr. Kuyper
vreesde dat het zou worden 53 vóór
de wet, 47 (de gehe'ele rechterzijde met
de heeren Bastert, Pijnappel en De
Visser) tegen en de beslissing in handen
der socialisten. Is deze gissing juist, dan
neuriën de leerplichters reeds bij voor-
Wanneer hel kindje binnenkomt."
Een Zondagskind zal het monstertje
niet zijn, al zorgt de Minister voor soep-
bedeeling en kleertjes op 't platte
land tot de klompjes inkhiis. De socia
listen aldus voor een goed deel over
de toekomst vnn Nederland beschikkende
Nog een geval is denkbaar de socia
listen onthouden zich, ol enkele voor
standers ontbreken bij het appi-1, en de
stemmen van de heeren Borgesius en
Lelj, die ook kamerleden zijn, hebben
beslissende kracht. De ministers als
sloeproeiers eigen sloep binnenslepende I
De Minister, toen hij aan 't woord
kwain, moest wel erkennen, dat de verkla
ring van Dr. Kuyper4(i stemmen zjjn
tegen 'l ontwerp, een vreemd verschijnsel
is. De konkhisie lag echter voor de
hand de Itegeering levert anti-nationaal
werk. Die natuurlijke konklusie maakte
de Minister niet, wel verklaarde hij, dat
liet Ministerie hier homogeen is, d. w. z.
valt hel ontwerp, dan valt de Regcering
mee, wat waarlijk geen algemeene
ramp behoeft te veroorzaken. De socia
listen weten het nu, dut zij ministers
kunnen redden of afmaken.
Dat de heer Borgesius enkele zijner
tegenstanders met elkaar of wel zich
zelf in tegenspraak trachtte ie brengen,
is duidelijkmaar hij noemde toch
zijn ontwerp, waartegen bijna 11 '10
adressen zijn ingediend, menschelijker
wijze geen volmaakt werk.
En wat averechtsche voorstelling is
het, dat de liberalen nu volstrekt niet
meer strijden tegen de bizondere scholen,
terwijl toch dit ontwerp voor velen dier
scholen een onhouiiliaren toestand
schept. Tegenspraak en luchthartigheid
spreken uit dit ministeriëel verweer.
Met gemoedsbezwaren was rekening
gehoudenZijn nu met deze verzeke
ring de argumenten van hen, die ont
kennen, dat het ontwerp ze voldoende
wegneemt, omgeblazen Luchthartig
noemt zelfs de Telegraaf 's ministers
omspringen met het groote beginsel
Leerplicht is gevaarlijk voor het ouder
lijk gezag, de kwestie, waar de grens
ligt der staatsbemoeiingen is nog niet
wetenschappelijk opgelostWelnu, laai
Vader Slaat dun hier den ouden regel
gedenken in tlubiis absline, in twijfel
achtige zaken past onthouding.
Behendig ondervangt mr. Borgesius
de voedings- en kleedingskwestie der
socialistende tegemoetkoming volgt
wel, wanneer de verzuitnlijslen de arinoe
en den nood aan het licht brengen.
Happen nu de socialisten toe En hoe
lief poseert hij tegenover niel-gesubsidi-
êerd bijzonder- en het huisonderwijs,
desnoods wil hij daarvoor wel 't getal
leervakken verminderen, en door grooter
subsidie wil de Regeering zorgen, dat
de bizondere school niet in slechter con
ditie komt.
Moeten we hier denken aan den kin
derboom, waaruit deze Minister zjjn
ontwerp lot alle parlijen laat toezingen
Pluk mij ik zal altijd zoet zijn!
Maar de Clou is echter de wegdam-
ping der schooldeugden, waaraan de
wel tol heden officieel vasthield, ja, ook
Borgesius hecht aan die christelijke en
maatschappelijke deugden een onderwij
zer, die zich aan de oudere ethica ver
grijpt, o. a. verdedigt:eigendom is diefstal,
zelfmoord is geen kwaad, wordt ontsla
gen.
Maar al verzwakt misschien mettertijd
de nieuwe ethica, een en ander wat
vroeger voor levensbeginselen gold, de
Borgesius-wet is o. m. een spierverster-
ker. Leerplicht, met aankleve van dien,
brengt in den toekomst-mensch den
geest van orde, tucht en onderwerping,
en zonder Pruisische soldaten van de
Nederlanders Ie willen maken, mogen
onze landgenooten wel een beetje gedrild
worden. Een echt kazerne-argument!
Uit het erop gevolgd debat blijkt niet,
dat du minister maar één tegenstander
bekeerd heeft. Toch kan hij het pleit
winnen, als hij de socialisten heelt inge
palmd maar dun heeft hjj geen natïo-
naai werk, wel liberaal-parlij-work gele
verd. Want de Regeering vergete het
niet, bij de verkiezingen van 1897 waren
hij mekaar geteld en niet door de
dislriksverknipping versnipperd de
meeste stemmen op anti-liberale kandi
daten uitgebracht, waarvan dit het tast
baar gevolg is, dat de Kamermeerderheid
niet vertegenwoordigt de meerderheid
der kiezers. Zonder dit brandmerk treedt
het ontwerp niet in het levenslicht.
BUITENLAND.
Tc Rome is het feest der verjaring
van Z. H. don l'aus en dal zijner kioning
weder plechtig gevierd. Bij gelegenheid
van zijn verjaardag heeft Z. II., antwoor
dend op een toespraak van den deken
van het II. College, kardinaal Üreglia,
o. m- gezegd, God te smeeken mede-
doogen te hebben over den blocdigen
tweeslrijd in Afrika en niet le gedongen
dat deze voortdure. De strijdenden zijn
allen onze broeders en de slachtoffers
zijn reeds al le talrijk. Moge God tot
wederkeerige gematigdheid leiden, i pdal
weldra een eerlijke en degelijke vriend
schap hersteld zij.
Op dien heugelijken dag ontving de II.
Vader van den Duitschen Keizer het
volgend telegram
.Ik verzoek Uwe Heiligheid, mijn
warme gelukwenschen bij den 90en ver
jaardag Uwer geboorte le willen aan
vaarden. Ik vorm de oprechtste wensci.cn
voor Uw geluk en gezondheid, en ik bid
God, Zijn volslen zegen over Uwe Hei
ligheid uil le storten."
Hierop, heelt Z. H. de Paus 't vol
gende geantwoord
„In de gelukwenschen, die Uwe Ma
jesteit tot Ons richtte bij den 90en ver
jaardag onzer geboorte, zien Wij met
genoegen een nieuw getuigenis van
vriendschappelijke gevoelens. Uwe Maje
steit gelieve daarvoor onzen dank te
aanvaarden, alsmede de wenschen, die
Wij op onze beurt tot den almachtigen
God doen opstijgen voor den voorspoed
en het geluk van Uwe Majesteit en van
de keizerlijke familie."
De H. Vader heeft zich Zaterdag, den
gedenkdag zijner kroning, naar de Six-
tijnsche kapel begeven, onderweg aan
de ingangen en zalen opgestelde duizen
den vreemdelingen, den zegen gevend.
In de kapel waren het diplomatieke corps,
de adellijke geestelijken, de Mallhezer
ridders en anderen gezeten. Z.Ein. kar
dinaal Mazella droeg de H- Mis op,
waarbij muziek van don Perosi werd
uitgevoerd. De plechtigheid duurde een
uur en werd door 10.000 belangstellen
den bijgewoond.
Het door de Paters Assumptionisten
in Frankrijk aangeteekend appèl tegen
het vonnis, waarbij de congregatie ont
bonden verklaard en de paters tot 16
francs boete veroordeeld werden, heeft,
gelijk mocht verwacht worden, niets
gebaat.
De Kamer van Strafzaken bij het
Hof van Appèl te Parijs heeft het vonnis
in zijn geheel bevestigd Op de geld
boete werd de wet Bérenger toegepast,
zoodat deze boete voorwaardelijk is
doch de ontbinding der congregatie
werd gehandhaafd, waardoor de Eerw.
Paters in al wat hun heilig en dierbaar
is ten zwaarste worden getroffen. Bij
de bespreking van dit vonnis verklaarde
het Hof dat „de autorisatie door den
H. Stoel aan de geestelijke congregaties
geschonken, slechts betrekking heeft op
haar geestelijk leven, terwijl zij in den
Staat enkel bestaan krachtens de goed
keuring van de wereldlijke macht. Van
daar, dat in deze omstandigheden de
Rt'geering. die enkel recht van bestaan
heeft toegekend aan de seniinarién en
de kathedrale kapittels, zonder het Con-
Nirdaat te schenden, het tweevoudig
recht heelt om de niet-geautoriseerde
congregaties te vervolgen en ontbonden
te verklaren."
Uit bovenstaande blijkt ten duidelijkste,
dat de Regcering van het katholieke
Frankrijk het niet bij deze eene veroor
deeling zal laten, en wie weel, hoe spoe
dig wij reeds van een nieuwe vervolging
zullen hooren.
Nu de dolle vreugde der Engelschen
over het ontzet van Kimberly en Lady-
sniyth en de overwinning op Cronjé be
haald, weder tot het verleden behoort,
heeft de minister van financiën in het
Engclsche Lagerhuis weer voor lange
gezichten gezorgd.
Bij de indiening der begrooting rasmde
de minister, Sir Michael Hiks-Beach het
tekort over 't jaar eindigende 31 Maart
1900 op 18,000,000 p. s. en de uitgaven
voor het komende jaar op 154,000 p.s.
De uilgaven in verband met den oorlog
werden op 60,000,000 p. s. geraamd, de
inkomsten op den bestaanden grondslag
der belastingen op 116,900,000 p. s. De
minister stelde daarom voor de inkom
stenbelasting te verhoogen tot een shil
ling per pond sterling, het zegelrecht
op contracten ook te heffen van con
tracten omtrent den verkoop van pro
ducten, de belasting op bier te verhoo
gen niet een six pence per gallon, het
recht op buitenlandsche sigaren met een
six pence per pond en dat op thee met
twee pence per pond. De opbrengst
van deze nieuwe belastingen wordt op
12,300,000 p. s. geraamd. De schorsing
van het amortisatiefonds in verband
met enkele alloopbare annuïteiten zou
de uil gaven verminderen met 4,640,000
p. s. De schatkistbiljetten tot een bedrag
van 8,000,000 p. s. zouden worden her
nieuwd, zoodat nog 35,000,000 p.s.
moet worden geleend. De minister stelde
voor een zekere som op te nemen door
uitgifte van bonds of effecten betaalbaar
in een zekeren termijn, tien jaar niet
te bovengaande. Hjj stelt geen bijzon
dere maatregelen voor de terugbetaling
van deze leening. Deze maatregelen
zouden voorbarig zijn, zoolang niet het
totaal der verplichtingen bekend is en
zoolang men niet weet, welk deel der
verplichtingen voor rekening van Enge
land zal komen en welk deel gevoege
lijk geëischt kan worden van Transvaal.
Met 223 tegen 48 stemmen werd reeds
een voorstel tot goedkeuring van het
hoogere recht op thee aangenomen ook
de hoogere rechten op spiritualiën, bier
en tabak werden goedgekeurd.
Naast de ontzettende offers van men-
schenlevens zal het Engelsche volk dus ook
ontzaglijke offers van geld moeten bren
gen, om de gouddorst van enkelen te
bevredigen.
Het Reynolds Journul te Londen, een
Engelsch blad, geeft een lijst van aan
deelhouders in de Afrikaansche Chartered
Company waarvan Cecil Rhodes, zoo
als men weet, de directeur is.
Welnu, de bloem van den Engelschen
adel prijkt met zijne namen op deze Ijjst.
De hertog van Tite (schoonzoon der
Koningin) een schoonzoon van den Prins
van Wales, de gebroeders Hamsworth,
eigenaars van de Daily Mail, paradee
ren vooraan. De Ijjst vermeldt voorts
een groot aantal hooge ambtenaren,
250 generaals, kolonels en andere offi
cieren, vele leden van het Lager en
Hoogerhuis, o. a. lord Cecil, zoon van
minister Salisbury, en Rider Haggard,
de bekende schrijver, die in zjjne romans
voortdurend de boeren belastert, i»n op
wiens werken de vijanden der boeren
zich zeer dikwijls beroepen. Het Rey
nolds Journal voegt er bij, dat de
Chartered Company 74 filialen heelt,
waarvan de aandeelhouders onbekend
zijn, doch eveneens onder de politici en
financiers moeten worden gezocht, die
