Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 23.
Zaterdag 14 September 1901.
Vijftiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs por drie n
Franco per posl
Afzonderlijke nummers
BureauBreedestraai, 18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel
Aanslag op het leven van
Mac Kinley
Te Buffalo hield Pan-Ainerika ten
toonstelling zijner producten, zijner indus
trie, ook zijner kunst, 't Was niet eerslens
bedoeld als dreigement voor Europa,
maar om eigen kracht, ook eigen te korl,
te weten. Meer ontwikkeling, ruimer
afzetgebied, ziedaar de vordering. Bij
een bezoek aldaar, detailleerde de Presi
dent der Vereenigde Staten die vordering
inmeer schepen alles Amerikaansch
werk meer onderzeosche telegraaf
kabels een kanaal, de Oceanen verbin
dend. Een uitzeltingspoliliek op 't pro-
ductieveld en op handelsgebied. Als
novitsima verba zou zulk een program,
een lijkrede in een lofrede omzetten. En
Mac Kinley had bijna zjjn zwanenzang
gehouden.
Naar Amerikaansch gebruik, aan hand
drukkers geen gebrek, maar van Gzolgosz
was een hand de sympathie huichelen
de judashand, en een moordenaars
hand, de revolver verbergend, die met
twee kogels President Mac Kinley trof.
Pas een jaar is 't graf gesloten van
Koning Umberto, door den anarchist
Bresci vermoord. Nu was 'l gemunt op
den President der groole Republiek, in
Amerika, gevestigd op democralischen
grondslag. In beide gevallen werd de
hooge drager van 't Staatsgezag als
levende schijf gekozen; daarmee spreekt
do aanslag voor zichzelf.
Wie is Czolgosz, in wien misschien
de Antropologie Cr im incite, wier verdedi
gers thans te Amsterdam congres houden,
een gesuggereerd individu ziet? Van
afkomst een Pool in Amerika een
handwerk uitoefenend, - die geloofde
aan de leer van een befaamde anarchiste,
Emma Goldmann, vol idëes, geput uit
de bron, waaruit de anarchisten putten,
die wegens hun aanslag te Chicago in
1887 werden gehangen. Haar beminde,
zekere Bergmann, was in 1892 terecht
gesteld bij een werkstaking had hij den
directeur der Carncgie's-werken dood
geschoten. In Czolgosz staan wij derhalve
voor een overtuigd anarchist van de
daad. Hij vond den Amerikaanschen
regeeringsvorm niet goed, daarom achtte
hij zich verplicht den President te doo-
den. Zoek nu bij hem geen berouw wat
hij deed, noemt hy een loffelijke daad.
Ziedaar de man misdadig en dwaas,
FEUILLETON.
Een offer van bet bieehtgeheim-
Naar het Duitcch van L. Ilcihtr.
7), De dag der uitspraak was daar. De nieuws
bladen hadden weken lang zich bezig gehouden
met den di-fstal van den kalholioken geeste
lijke Paul Lurlz; op den dag der uitspraak was
dan ook de gerechtszaal tot op de laatste plaats
bozet. Alle grooto nieuwsbladen der groote
steden van de Vereenigde Stalen hadden be
richtgevers gezonden, om hunne lezers uit
voerige verslagen te kunnen leveren over het
verloop van het rechtsgediog. De aanklacht
liep over een diefstal van SOOOO dollar, gepleegd
door den ziekenhnispriester Panl Lurtz onder
verzwarende omstandigheden.
Op alle vragen van den president der recht
bank gal de aangeklaagde niet anders dan steeds
hetzelfde antwoord.Mjjoheer de president, ik
ben geen died" Als getuigen verschenen de
beide zoons van den ovorledecen bankier, Henri
en Patrick Biacktord, de ziekenverpleegster,
dokter World en de koorknaap, die den eer
waarden heer Lurtz naar den stervende gebracht
had. Vooral het getuigenis van Patrick Black
ford woog zwaar. Hij verhaalde nauwkeurig de
nadere omstandigheden by den dood zöns vader»
en gaf ten slotte als z(jn vaste overtniging Ie
kennen, dal niemand anders dan de geestelijke
het geld ontvreemd kon hebben. Op de vraag
ilie mei een paar revolverschoten tie
politiek in de Vereenigde Staten onderst
boven koeren wilEn dat vraagt slechls
een minimum arbeid, is te volbrengen in
bijna geen lijd
De booswicht verklaart geen mede
plichtigen te hebben. Gunt zijn groot
heidswaanzin aan geen ander ecnig deel
in de .loffeljjke" daad? De anarchisten
van Detroit en Paterson zeggen Item
niet te kennen. Is die onbekendheid
voorgewend om liefst buiten 't gedrang
te blijven Maar den geestverwant
kunnen zij niet verloochenen. De ideeën,
die in hem den politieken moordenaar
ontpopten, zjjn de hunne, hun ideaal
is het zijne, het middel om dit te ver
werkelijken, dolk o( revolver. Des ondanks
achtte de politie 'l raadzaam eenigen
van 't roode koppensnellers-gilde voor-
loopig ir. arrest le nemen, onder wie
ook miss Goldmann.
En wal is de winst van liet aanleggen
op zoo'n hoog wil? Na Umberto werd
zijn zoon door Ilalia Una gehuldigd. Een
paar dagen na de vermoording van
Carnot was I-'aure gekozen. In de Ver
eenigde Staten trad reeds de n'ce-Prcsi-
dent Roseveld op, en is de President,
indien Mac Kinley zou bezwijken. En
dan is voor CzolgoBz de galg bestemd.
Misschien poseert hij als held, ja als
martelaar der rechten des volks, of, wal
meer schettert, van de geheiligde rechten
der menschheid. Maar waaraan ontleencn
ze 'l gezag om als verdedigers of wrekers
dier zoogenaamde heilige rechten op te
treden En welk volk, of deel van een
volk vertegenwoordigen die anarchisten
van de daad? Een Staat formeeren zjj
niet, en al formeerden ze er ooit een,
dan moet deze nog zijn buurstaten, naar
eigen bevinding laten regeeren. En in de
Rijken maken zij slechts eene kleine
minderheid der bevolking uit.
Zie echter hun tactiek, zjj is een be
roep op de z.g. volkssouvereiniteit, als
op een quasi-natuurrecht, dat geen
afstand doen gedoogt. Is daarmee nu
de politieke moord bij de nationale in
stellingen ingeburgerd? Vergrijpen zij
zich aan voor heilig verklaarde rechten
der menschheid, die zich tegen zulken
gevaarlijken onzin verzetten Dat is de
waarheid op haar hoofd zetten.
Maar de verdedigingstactiek houdt
geen steek, is een proefje van onlogische
redeneerkunde en een uiting van brutaal
egoïsme. Op zulk een grond vermag
ieder zich inbeeldende Staat ben ik
van den voorritter tot dea beschuldigde, of bjj
iets te antwoordden had op het getuigenis van
Patrick, antwoordde hij, na eeo langen onbo-
scbrglelgken blik op Patrick geslagen te hebben,
zooals altjjd: .Mijnheer de president, ik hen
De onbcscliryfelijk smarlelgke blik van den
priester drong den jongen bankier diep in do
ziolbad by op dit oogenblik de aanklacht kunnen
terugnemen, by tou het zeker gedaan hebben.
Zou de priester dan toch onschuldig zgn Het
bewustzijn zou te verschrikkelijk zgo, ecu on
schuldige, en dan nog wel een priester, die
zynen vader b'u zijnen doodstrgd had bijge
staan, op de bank dor beschuldigden to hebben
gebracht. Vanaf dit oogeublik hoopte Patrick
nog op een toeval, dat de onschuld van den
aangeklaagde zou doeu uitkomen. Dit toeval
kwam echter niet. De priester was toch bg de
bebandeliog van de aangelegenbeden dea over
ledenen met zulk ecu pjjnlyke voorzichtigheid te
werk gegaan, dat niemand ook maar eenig ver
moeden bad van de ware toedracht der zaak.
De drie personen, die wellicht bet procea van
den geeslelyke in verband badden kunnen bren
gen met den gelukkigen ommekeer in bunne
levensomstandighedenvermoedden volstrekt niel,
dal een priester bg hen in bnis geweest was.
hoorden zij niets van het proces,
juist in dien tgd voerden de golven baar
het groeno Erin, naar baar geboorie-
Pan) Lnrlz moest zich zelf'
bevrediging bekennen, dat zyuo pyolyke op
rechtheid hem ds deuren der gevangenis opende.
en Czolgosz navolgen, die do Anicri-
kaansche regeering niet goed vond en
het legaal hoofd van den legaten Staat
wilde vermoorden. Het bewijs, dal hel
ware, 't rustige volk, de groote meerder
heid, zoo iets moet laten hegaan, blijft
achterwege. Dat volk moge naar anar-
chisten-bogrip bestaan uit nietelingen,
soldeniers dor lyrannie. Zelfs volgens de
apostelen van 'L nieuwe mcnschheids-
idëe, blijven die politieke impotenlen,
misgeboorte van slaven, toch in 't bezit
der volkssouvereiniteit. Zoowel als
met een paar oogen, om te zien, en een
mond om te bappen, zijn ze met dit
hoogheids-recht geboren, het behoort
tot hun ntensch-zijn.
Wie in dezen besehouwingskring is
bevoegd 'I gebruik van dit hoogheids-
recht naar goeddunken bij hen le beper
ken Er is toch geen anarchislen-nppcr-
tribunaal, dat onfeilbare uitspraken geeft?
Waaraan zou het voor partijen bindende
kracht onlleenen, afgezien nog hiervan,
dat inaar zoo'n ingrijpen op de volks
souvereiniteit een anarchistische onrecht
matigheid zou zijn, ja de hartader van
het stelsel onheelbaar treft?
De politieke moord is, walde pleger
betreft, oen laffu daad, in een duel zijn
beide tegenstanders gewapend, hier niel.
Czolgosz had zijn revolver, Mac Kinley
was onbeschut, en dat poseert als held
en martelaar
Bovendien wat brutale gewelddaad is
het, de meerderheid door kogels te dwin
gen liet hoofd te buigen voor de min
derheid on te dwingen den regeerings
vorm te veranderen en naar de anar-
chislen-lccr zich te laten regeeren
Daar komt bij, dal hel gilde, waarvan
de revolverman le Buffalo de theorieën
aanvaardt, even als zijn bloeddorstige
genootcn elders, niet eens den in hun
oog waren schuldige treffen. Mac Kin
ley, de inel gezag beklecde, is slechts
de uitvoerende macht. Hem treffend, is
't kiezerskorps getroffen, dat Mac Kin
ley aan zijn zclel hielp. Daaronder
had de aanslager aan het moorden
moeten gaan. 't Zou een krankzinnig
bedrijf zjjn geweest, maar consequent.
En een Barnum der partij, die hare
100,000 leden loslaat ter triomf van
zijn en hunne volkssouvereintcit, tegen
een bevolking van ongeveer 80 millioeD,
die dat hoogheidsrecht anders toepast,
dan hij en zij verlangen, is hij niet.
We hebben in deze regelen den laf-
Het getuigenverhoor werd gcslotcu en Patrick,
wien ceno onverklaarde onrust had aangegre
pen, hoordo met schrik de koito aanklacht van
den rechter aan, wiens bewijsvoering vooral
berustte op de aanklacht van Patrick. Do kleur week
uil zyn gelaat, toen de openbare aanklager van
de jury vorderde, zich niet te laten om den
tuin leiden door het priesleriyk gewaad of do
ooschuldsbetuigiogen van den aangeklaugde.
Hel hardnekkig zwggen van den beschuldigde,
het weigcreo om ook maar het geringste mede
te deelen van wat aan het sterfbed was voor
gevallen, zgn plotsolinze afreis, dat alles nas
hem thans een onmiskenbaar bewys voor de
schuld des uangeklaagden, ofschoon hg in 't
begin zelf aan diens schuld gotwüfeld bad.
Allen aanwezigen werd hjjna bet ademhalen
benomen door de spaoniog, waarin zg ver
keerden, loen de president tjjoe aanklacht met
deze noorden sloot: ,Ik verzoek de heereu
gezworenen het schuldig over den aangeklaagde
uit le sprekon en wel zonder verzachtende om
standigheden, en cisch tegen Paul Lurtz, tot uu
toe geestelijke fu het ziekenhuis bg de SI. Pie
terskerk le Baltimore, wegens verzwarende
omstandigheden door het misbruiken van het
in hem gestelde vertrouwen iu zgn ambt en in
zgo persoon lien jaar tuchthuisstraf en ver
vallenverklaring van het burgerrecht voor den
tijd van vjjf jaren."
Een langgerekt o! kwam als uit één monJ van
de lippea der toehoorders. Van de bonk der
getuigen hoorde men echter een onderduikt ge-
Prija dar AdvartantiSn i
Van 1 tot 6regeli
Voor iederen regel meer
fen, akcligenonzinnigen, onverdedig-
baren aanslag beschouwd van anarchis
tisch standpunt. Dit was voldoende
om de bnoze daad en de leer, die haar
inblies, le brandmerken.
Do Christen, dien zij met afgrijzen
vervult, gaal verder, door op het on
houdbare der theorie en op do tegen
spraak in die anarchiston van de daad
te wijzen.
Als een rots slaat vasl, de op
permacht en 't opperbestuur van den
Souverein, door Wien de vorsten heer-
sclinn. Vast slaan wy in de leer, dat
wie aan de gestelde machten weerstaat,
aan God weerstaat. Die leer zegevierde
over alle dwaalsystecmcn, door 'l vroe
ger of later anarchisme uitgedacht, dat
elk op zijn beurt voor de menschheid
een paradijs wilde openen, maar moest
uitloopt:» op een toestand, welke den
ken doet aan 't huiveringwekkend oord,
waar geen orde ooit woont, maar wan
orde heerscht voor eeuwig.
Hoe meer die Chrislen-locr vasten
bodem vindt in de harten, te minder
beroering heeft de incnschcn-maatschap-
pij le vreezen, en met te beter kans op wel
slagen kan, zoo niet aan de gehcele op
ruiming, aan de beperking van misstan
den worden gearbeid in voortdurend
uitgebreider kring.
Een paradijs-toestand wordt deze
aarde ook dan niet -, 't Paradijs is door
de zonde van den inensch gesloten. Het
wordt echter evenmin, onder alle leng
ten of breedten, een voorspel van 't
oord, waar de orde nooit, de wanorde
eeuwig is, een wereld zooals 't anar
chisme van de daad voorbereidt.
BUITENLAND
De vrede met China is eindelijk deft-
lief geslotende Europceschc gezanten
en dcChincesche gevolmachtigden heb
ben hot protocol te Peking onderteekend.
Hiermede is in China een andere staat
van zaken in het leven geroepen, maar
op de uitvoering en nakoming der arti
kelen, welke hel vredes-protocol beval,
zal het nu aankomen, of do onderhan
delingen met de Ghiueesche regeering
tot eon bevredigende uilkomst hebben
geleid. Reeds zijn enkele der aangegane
verbintenissen ten uitvoer gebracht, maar
blijven nog overde oprichting van
gedenkstcenen door China, als eerherstel
voor de schennis van do graven der
snikhel kwam uil de borst der arme zuster,
dio met een gevoel van biltere smart hare ge
tuigenis had afgelegd. Ach, ook dit getuigenis
diende den aanklager als schakel in den keten
van beschuldigingen, die hy legen den armen
priester had gesmeed.
Patrick Blackfords oog hing aan de gestalte
vao den man op de bank der beschuldigden.
Dezo zat daar met gevouwen handen, zjjn hoofd
op de horst gebogen, een beeld van stille, ge-
duldigde berusting, een offer van zijoe plicht.
Tevergeefs riep de jooge bankier zich alle
omstandigheden bij Jen dood zgos vaders voor
den gcesl, om de beschuldigiog van den pries
ter voor zgn geweten le kunnen rechtvaardi
gen, Waarom kou hy thans do inwondige stem
niet tot zwggen brengen, welke hem zeide:
Het is slechts schijn en bedrog, wat hier ia
gepleegd, en moet nu dien «lachen schgn een
meoschengeluk geofferd wordeo Reeds wilde
hg opstaan, om z'gncn twgfel aan de schuld
van don aangeklaagde le opperenmaar op
hetzelfde ongenblik verhief zich de verdediger
van den prlooter. De eerwuardo beer Lurtz
zelf had gecu verdediger willen hebben, wat
zou hem toch een verdedigor gebaat hebben,
daar hy ook tegenover dien het stilzwggen bad
Daarom werd den beschuldigde door de
rechlbaok zelf een vordediger toegevoegd en
deze begon thans zyn pleidooi: „Heeren ge
zworenen, nooit is my het ambt van verdediger
zoo zwcar gevallen als in dit oogenblik. In
mgn binnenste leeft de vatte overtuiging, dat
dezo boer op de bank dér beschuldigden on-
vreemilelingendo ten uitroer-legging
van hel verbod van den wapen-invoer
gedurende een lydvak van minstens twee
jaren; de betaling cener schadevergoe
ding van 450 millioen laëls (ongeveer
800 millioen gulden)de praclische
erkenning van het recht der mogend
heden om haar gezantschappen te doen
bewaken door een permanente wacht;
de ontmanteling van een aantal forten
tusschen Peking en de zeede militaire
bezetting van een tiental steden in de pro
vincie Pe-Tsji-Lide handhaving van
het verbod aan eiken Chinees om lid
te zijn van eenig anti-vreemdelingen-
gonoolschapdojdoorvoering van nieuwe
handelstraktatenen ton slotte de hervor
ming van het Tsjoeng-Li-Yamen en Minis
terie van Builenlandsche Zaken geschoeid
op westersche leest. Dus ziet men, dal
er nog heel wat te doen valt, eer de
zaak heeleraaal in 't reine is.
De ontmoeting van Edward VII en don
Tsaar heeft Zondag plaats gevonden.
De koning van Engeland kwam legen
11 uur met zijn jacht Osborne" te
Hclsingfors aan. Even later arriveerden
de Tsaar en de Koning van Denemarken
van Fredensborg. De ontmoeting was
uiterst hartelijk. Na hel eerste onderhoud,
waarbij o.a. de DeenBche Ministers van
Builenlandsche Zaken en Marine aan
wezig waren, vertrok het geheele vor
stelijke gezelschap'naar ^Fredensborg.
Al doet men het nu voorkomen, dat
deze ontmoeting van weinig politieke
beteekenis is, toch zal ze wel in verband
stuan met de besprekingen, die Keizer
Wilhelm'en de Tsaar te Dantzig gehou
den hebben. Deze samenkomst wordt
althans voor de politiek van groote
beteekenis geacht. Woensdag tegen 3
uur kwamen de Keizerlijke jachten en
de schepen van het convooi in het ge
zicht der haven van Dantzig, de „Hohen-
zollern" vooraan. Om kwart voor vieren
werden zij door de andere voor Dantzig
liggende oorlogschepen, die geheel ge-
pavoiseerd waren, met saluutschoten
begroet. De Majesteiten voeren langs
hel front van liet eskader. Begunstigd
door fraai weder, staken vele particuliere
vaartuigen in zee, doch deze werden op
oen behoorlijken afstand gehouden.
Wat tusschen de beide monarchen
gesproken is, zal voorloopig wel geheim
blijven, maar over de samenkomst laat
de pers haar oordeel hooren. Invloed
rijke Russische en Duilsche bladen laten
zictTzeer tevreden uil over de hartelijke
Bchuldig is aan de misdaad, die men hem ten
laste legt. Maar ik ben niet in staat dit beweren
le staven, wgl de aangeklaagde mg even als
het hooge gerechtshof elke opheldering over
het voorgevallene weigerl. En too kan ik niet
anders dan u, heeren gezworenen, toeroepen
Deze priester is onschuldig, omdat hg onmo-
gelgk schuldig kan zyn nan ecu dergeiyke mis
daad. Wie eu wat is de aangeklaagde? Een
katholiek priester, geheel vervuld van do plich
ten van zgn hoog beroep. Hg wenscht geen eer
en aanzien in de wereld. Zyoe zorgen, zyne
moeite besteedt hg aan de armen, zieken, ver-
lalenoD, die overgegeven zgn aan de barmhar
tige zusters in het hospitaal. In dat groote huis
van smarta ging hy daagiyk9 van het eene siek-
bed naar 't andere, alle armen trooat en tetania
brengend. Dat was den gverigen priester echter
niel genoeg. Hjj heeft de armoede opgezocht
in de ellendigste hoekeo, in de hoogste zolder
kamers, en daar heeft hg niet alleen degeeste-
ïyko ellende, maar ook den lichamelgken nood
zoeken, te lenigen. De schatten dezer wereld
zocht hy niel. Wat hom overbleef van syn
bescheiden inkomen heeft hy niet opgestapeld
tot verkrygiog van schatten, doch bg beeft
het in de holten der armen gebracht, om hun
nen nood te verminderen. Waarom at die
getuigen opgeroepen, die
n ik dat kan?
o loUchteu c
beier zouden kt
En zulk een man
eene misdaad, die slechts in de hebzucht bare
verklaring vindt 1 Welke bewijzen zgo er dan
voor )zyne schold? Het zwaarst in de weef-