Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 48.
Zaterdag 28 Februari 1903.
Zestiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricnm, Bussum, Brioborgen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden. Nijkork. Soest, Stoutenburg, Veonendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Tweede Blad.
HËNBICOS VAN DE WETERING.
DOOR DE OENADR GODS EN' DE OUÜST VAN
DEN APOITOLI8CHEN STOEL,
lluieprelaat van Z, II, I'aus Leo XIII,
Assistent-Btsscnop b{j den Pauseltjken Troon,
AARTSBISSCHOP VAN UTRECHT.
Aan de Geestelijkheid en
de Geloovigen van one Aartsbisdom,
Zaligheid in den Heer!
Binnenkort zullen twee hoogst ge
wichtige gedenkdagen aanbreken, die
voor ons jubeldagen moeten zijn en
onze harten met innige, groote dank
baarheid voor God moeten vervullen.
Wy meenen u, B G., met een enkel
woord aan die beide groole gebeurte
nissen te moeten herinneren.
De eeiste dezer gedenkdagen is het
jubelfeest van den Stedehouder v.,n
Jezus-Christus.
Den 3den Maart zal hel 25 jaar go
leden zijn, dal H. Paus Leo XIII is
gekroond. Eene gebeurtenis, haast eenig
in geheel de geschiedenis der Kerk.
Na den H. Petrus loch is Pius IX z. g.
de eerste en eenig9te onder de Pausen
geweesl, die gedurende een tijdsverloop
van vyf-onlwintig jaren de Kerk be
stuurd heelt. En nu, onmiddeliyk na den
onstcrfelijkcn Pius, zal onze roemrijk
regeerendc Paus Leo XIII door Gods
goedheid eveneens zijn zilveren Paus-
feest mogen vieren. Mogen, ja, moeten
we er niet een bijzondere beschikking
der Goddelijke Voorzienigheid in zien,
dat achtereenvolgens twee zoo groole
en eminente Pausen langer dan een van
hun voorgangers aan hel hoofd der
Kerk gestaan hebben
Hoe zegenrijk het vijf en twintigjarig
Pausschap van Leo XIII voor de Kerk
en voor geheel de wereld geweest is,
hoeveel deze groole Paus in dal tyds-
verlooo golueraard, gewerkt, tot stand
gebracht heeft, kunnen wij onmogelijk
inet enkele woorden u schetsen. Genoeg
zy hel B. G. u eraan Ie herinneren, dat
Z. 11. Leo XIII, krachtens de liooge zen
ding den Paus gegeven, maar ook van
de zware verantwoordelijkheid dier zen
ding zich diep bewust, als het liclil aan
den hemel, niet opgehouden heeft, de
waarheid te verdedigen, de dwaling le
bestrijden on de wereld door zijn mach
tige en heerlykc Encyclieken voor le
lichten. Il[j heeft do wetenschap bevor
derd, de studie aangemoedigd en haar
den eenig vciligen, door haar le vol
gen weg gewezen. Alle groole vraag
stukken van onzen lijd heeft z(jn
diepe geest bestudeerd, overwogen en
doorschouwd en voor allen i1o eenig
juiste on ware oplossing aangegeven
en in het lirlil gestold. Hij heeft de
wonden gepeild van den knnkei, welke
de maal schappij dreigt lu verwoes
ten, en aangetoond, welk redmiddel
haar voer ondergang behoeden kan.
Tegenover de heiilcnsche wanbegrippen
van onzen lijd heeft hy de heiligheid
en onschendbaarheid van hel huwelijk
rerdrdigd als den eenig mogelijken
grondslag eelier goed geordende maat
schappij. In do groote sociale beweging
van onze dagen hoeft Hij de beginselen
en wetten aangegeven, volgens welke
•Ie maatschappelijke verhoudingen te
regelen zijn, Voor do rechten der kerk
strijdend hoeft lij getoond, dal Zij en
Zij alleen, do gezondene door Jezus
Christus, aan de wereld redding brengen
kan. Geen hulling ontging zijn oog,
Aan de hereeniging der Üostersehe
Kerken heeft iljj gearbeid en daar
voor groote oilers gebrachtNaar alle
oorden der wereld zond Hij bisschoppen
en priesters, om le ijveren voor de
uitbreiding van het Godsrjk op aarde.
En bij dit alles hel woord van den Apos
tel indachtig niet hij die /dunt en niet
hij die bi sproeit is iele, muur Oixt, die
den wasdom geeltheeft Z. II. lliel opge
houden telkens en Iclkcns weer de ka
tholieken, zijne kinderen, op le roepen lot
het gebed, waardoor de zegen over zijn
arbeid komen moest, Uauiom heeft lij
de wereld plechtig opgedragen en toe
gewijd aan het God lelijk hart van Jezus,
en heeft Hj jaren achtereen in zijne
heerlijke Encyclieken over den Rozen
krans ons lillen opgewekt en aange
spoord, om met Hom onze toevlucht te
nemen lol de Allerzaligste Maagd Maria,
ten einde door Hare alvermogende
voorspiaak den zegen van God over de
Kerk, over haar arbeid, over de wereld
af le smccken.
Zoo heeft de groote I'aus vyf-cn-twin-
tig jaren rusteloos gearbeid aan het heil
van Kerk en maatschappij, zich diep he-
wust, dat krachtens de hongc zending
van God ontvangen, tic zorg voor liet
heil der wereld Hein opgedragen is.
Dank dat rusteloos jjvcicn van II.
Leo XIII wordt de hongc, machtige,
de wereld helieerschendc zedelijke in
vloed vnn den I'aus dieper gevoeld dan
ooit. Men heeft hem van zjjn Stalen
kunnen huroovcn, muur zijn macht ver
korten kun men ulut. lij is en blijft ook
zonder wereldgebied de muchligslc der
vorston, omdat lij de hoogste macht
van God ontvangen heeft.
De 3do Maait B. G. zal dan ook voor
alle Katholieken een jubeldag wezen,
een dag die lol lioage, innige dankbaar
heid stemt. Dank zullen wjj brengen
aan God, die vijf-en-twlnlig jaren uiiu
Zijn Kerk Leo XIII uli I'aus geschon
ken heeft. Dunk aan God, die zyii arbeid
voor hel heil van Kerk en maalsehappy
gezegend heelt, Hem gesterkt heeft met
Zyn kracht om den zwaron last van het
Uppcrhurderschap Ie dragen, en I lom
het zeldzaam voorrecht schenkt, om op
diie-cii-ncgenlig-jarigcn Iccltyd de Kerk
nog te besturen met een geest- en
wilskracht die iedereen verhaast.
Maar dankbaar klopt ons liarl ook
van liefde en viireering voor den I'aus,
die vijf en twintig jaar voor liet heil
der Kerk en voor ons aller heil gear
beid heeft. Dankbaar dat Hij voor ons
geweest ia het liclit aan den hemel, dat
in zoovele mnciljjkc vraagstukken van
onzen lijd ons den vciligen weg heeft
gewezen.
En, wij Katholieken van Nederland,
zijn den II. Vader nog lijzondcr dank
baar voor het bljk van vadcrljko be
zorgdheid voor onze belangen ons het
vorig jaar gegeven, toen Z. II. hy de
pleehligu adifntic, aan de Nederlnnsche
deputatie verleend, zijn verlangen uil-
sprak, dut ook wy, evenals andere
naliOr, oen eigen college te Itnine /.ou
den hebben en daarvoor tUn sloun en
medewerking beloofde,
Overtuigd dal gy allen 13.G. lot dil
schoonv, ilooi' Z, 11. den I'aus zoozeer
gewenschto doel gaarne een offertje zult
bijdragen, bepalen Wjj dut op dun
fden Zondag in de vasten, in alle ker
ken en openbare kapellen van ons Aarts
bisdom onder allo H. Diensten eene col
lecte met open schaal voor du Stich
ting van een llollandsch college te Rome
zal worden gehouden.
De andere, voor de Katholieken van
Nederland hoogst merkwaardige gedenk
dag, welke aanslaande Is, is hel gouden
jubelfeest van liet herstel der Bisschop
poiyko lllerachio in ons vaderland. Den
Iden Maart zal hel vijftig luar geleden
zyn, dal Z. II. I'ius IX .Ie liullc uit
vaardigde, waarbij aan de Katholieke
Kerk van Nederland, nu ruim Iwoc en
een halve eeuw van druk en vervolging,
weer een geregeld bestuur van bisschop
pen gegeven werd, die de II, (leest heelt
gesteld um Hut!» Kerk te besturen.
Welk een zegen dit herstel van do
Bisschoppelijke llicrucllic voor du Ka
tholieke Kerk in ons vaderland geweest
is, behoeven wij wel niet te verklaren.
Dankbaar erkennen wy B. dat ill
die vyilig jaren door onze Doorluchtige
Voorgangers voel, unlzugiyk veel is lot
«land gebracht en dat God hun arbeid
zichtbaar heeft gezegend, Hoeveel kerken,
klonslcrs, gestichten, scholen, voreeni-
gingen zijn in dut tydsverloop in ons
vailcrlund niet verrezen I Alleen in ons
Aartsbisdom zijn sinds dien l(jd meer
dan vijftig nieuwe parochies opgericht.
Dunk don ijver vnn zoovele voort roffo-
lyke en vrome priesters, heeft lint ka
tholieke leven zich krachtig ontwikkeld.
J i, met vreugde en dankbaarheid ge
tuigen wy, dat misschien in geen land
er wereld de Katholieke Kerk zoo bloeit
nis hier,
Daarom II. G., Wjj herhalen hol, du
viering van hot zilveren juhilA van on
zen roemrijk regeerenden I'aus Z H.Leo
XIII, et) van hel gouden jubelfeest
hut herstel der llisichoppclyko Hit
chic In ons vaderland moet ons tol
nigc, groole d uikbaarheid stemmen, W(J
menen dan ook deze heide jubelfeesten
niet heler en waardiger le kunnen vie
ren, dan door een iiiinhidilmgsdiig In
houden, en hvptilen daarom, datopho
vi-ngunoeimlen den Stden Zondag van do
Vasten, den Halen Maart, in alle kerken
en kapellen van (lus Aartsbisdom hel
Allerheiligste geheel den dng (er uun-
biilding zul worden uitgesteld, welke
iiunhiddingsdiig 's avonds zul worden ge
sloten met oen plechtig Lof en de Lof
zang ,To Ileum Inmlames."
Onnoodig zeker B. U. u op 1e wekken
om dien dng veel en vurig te bidden.
Komt dan Jezus in het Geheim Zijner
Liefde aanbidden on danken vuur zoo
veel zogen, aan Ztjlie Kerk, bijzonder
in ons vaderland, geschonken. Smeekt
llem, dat lift II. den I'ausaloiinnon
hel po in het dragen van den zwaron
Inst van het opperbestuur dor Kerk.
Smeekt Hem, dut liy zegeno II. M.
onze geëerbiedigde Koningin en Haar
Koninkiyke Huis, waaraan w||, Katho
lieken, zoo grooton dank voriohuldigd
zijn. Smeekt Hem, dut llij zogeno do
Katholieke Kerk van Nederland, zegene
alle gelnuvigen. Manr vergeel ook niet
llem te vragen in een vurig gebed,dat
lljj nns en den priesters vnn ons Aarts
bisdom geve, onze heilige on xwiiro ver
plichtingen tegenover u getrouw en
waardig lu vervullen.
Krachtens Apostolische volmacht ver
leunen wjj hy dezen aan de geloovigen
van Uns Anrtshisdom, voor dit jaar, ilia-
pensatio in de onthoudingswet op allo
Zaterdagen, uitgenomen die Zaterdagen,
weikon geboden vastendagen zijn.
De geloovigen blyvon derhalve ver
plicht zich vim vleeschspyzen Ie ont
houden up de Zaterdagen van de Vas-
t''li'li' i.liiiili'i'li'iupi'i -/ali'l'diigi'il en de
Vigilie-Zaterdagen, waarop moot gevast
worden om het hoogo feest, dat zy voor
afgaan. Deze dispensatie geldt tot do
Veerllgdaagscho Vasten vun het vol-
gendo jaar,
Wy vermnnon u evenwel, om door
aalmoezen en door andere goede werken
aan lo vullen, wal door hul gebruik ma
ken van deze dispensatie aan uwe boe
tedoening ontbreekt.
Overeenkomstig de Ons dsartoedoor
den Apostolischeil Stoel verleende vol
macht, verlenen Wy dil jaar de gewono
dispeiisHlio In de vasten wel onder do
gewone voorwaarden.
En zal dit Ons herderljjk sehryven
in alle tot Ons Aiirilshisdoin hchoorondo
kerken, alsmede in kapellen, waarover
een Reclor Is aangesteld, op Zondag
Quinquagesima op de gubruikolj|ko w[)zo
worden voorgelezen.
Gogovon lu IJlrouht, don 7 Februari 1903.
f II. VAN DE WETERING,
/Iartsbisschop van Utrecht.
Op last vun Z. I). Hoogwaardigheid
J. A. S. van Sciiaici,
Secretarie,
HET PORTRET
Het was een regenachtige herfstavond
van hel jaar 1656, Te midden van eeuwen
oude eiken lag eenzaam en verlaten het
kastel Wysburn. Hier woonden trouwe
onderdanen van Karei Sluart, die trouw
gebleven waren jiulanks de hevigste
vervolging van Cromwell. Lord Wysburn
en zyn dochter lady Mabel zaten naast
elkaar tegenover den monumcnlalen
schoorsteen en waren in gedachten
verdiept.
Lord Wysburn dacht aan zyn jongen
zoon Everard, die, met Karei II naar
Frankrijk vertrokken, cenigen lijd geleden
zijn geheimen terugkeer naar Engeland
voor een koninklijke zending had gemeld
en beloofd in het geheim zijn vader en
zuslcr te komen omhelzen. De dagen
waren voorbijgegaan, en de jongeman
verscheen niet!
De godachlen van lady Mahel waren
nog droeviger. Dien middag had zy door
een trouwen dienaar de lijding ontvan
gen, dat haar broeder in een herberg
der City was aangehouden, beschuldigd
van hoogverraad, on in den Tower van
Londen was opgesloten. Het jonge meisje,
dat bemerkte, dat hsar vader er zoo be
zorgd uitzag, vroeg zich af, of ook hij
niet die jobstyding ontvangen had. Zij
durfde hem er niet eerst over spreken,
zy vreesde zijn droefheid nog te zullen
vergrooten. En toch zou zij hem er over
moeten spreken het heil van Everard
eiichte een machtige en spoedige tusschen-
komst, die lord Wysburn alleen kon
verzoeken aan zyn vrienden van vroeger,
die zich thans aan de zydc van den
wreeden Cromwell geschaard hadden.
Een tweestryd werd in het hart van
lady Mabel gestrodon, toen een sinds
jaren vergelen godruisch, het hoefgetrap
pel van talrijke paarden en hel getoeter
van een hoorn de stille verbraken liet jon
ge meisje deed opschrikken. De oude baron
stond te gelijk met zyn dochter op. en
toen zy elkaar bleek en verschrikt aan
keken, lrad een hunner weinige knechts
binnen en zei mul bevende slem
.Milord, Zijne Hoogheid de prolector,
Cromwell, op weg naar Hamplori Court
en door slecht weer over vallen, laat
vragen, of u hem en zyn gevolg voor
dezen nacht gastvryhoid zoudt willen
verlecneu
Bevend keck lady Mabel haar vader
aan.
Zonder aarzeling antwoordde >lc
rijsaard
„De vijand, die als gast komt, is
geen vijand meer. Zeg aan Cromwell,
dat by binncnlrede. Ik zal hem ontvan
gen."
Hoewel hel jonge meisje voelde, dat
de titel van „inyuhoer" geschikt was
hun gevrecsden bezoeker te helecdigen,
was zy toch zeer verheugd over de
beslissing van haar vader en haar vurige
verbeelding koesterde hiervan reeds aan
stonds groole verwachtingen. Was het
niet de Voorzienigheid, die hen in de ge
legenheid stelde den prolector van dienst
te kunnen zyn op het nogenblik, dat
zy zyn hulp zoo zeer noodig hadden?
Wellicht zou hy zich schamen den zoon
te straffen, in wiens vaders huis hy
gastvrijheid had genoten.
Willicht ook vond Mabel gelegenheid,
niet om zich aan de vouten van Cromwell
neer te werpen haar vader zou zich
daartegen verzet hebben maar om
ten minste in het geheim zyn medelijden
voor haar broeder in te roepen.
Terwyl het jonge meisje zich met
deze gedachten bezighield, word op bevel
van lord Wysburn de deur der zaal
wagenwyd geopend, en w-ldra trad
Cromwell binnen, gevolgd door edellieden,
schildknapen en zijn lijfwacht. Do karwats
in de hand, gcklcud in zwart lluwnol
met groote laarzen, maakte hy den indruk
van een krachtig man. Z(|ti doordringende
oogen werden don- zware wenkbrauwen
beschaduwd.
De grijsaard met lange, witte, gekrulde
huren en de man met grijsachtige, korte
haren keken elkander een oogoriblik aan,
zonder dat een van beiden de oogen
neersloeg. Eindoljjk aan zijn plichten van
gastheer denkend, aai de lord
.Moge de rust van nujn huis voor u
een goede rust zyn, milord prolee'or I"
Cromwell glimt»-li!.-, maar het was
niet mogclyk uit dien lach te zoggen,
of hy door louter toeval of m.t voor
bedachten rade de gastvrijheid van liet
kasteel Wysburn kwam inroepen.
.Dank u milord. Gy zyl een te gul
gaslhecr, dan dat wy ons niet als be
scheiden gasten zoude gedragen Wy
hebben lo Bronfort geavondmaald, «n
wjj zijn zoo vermoeid vun onzen rit, dat
gij ons zult verplichten ons aanstonds
onze vertrekken aan te wijzen,"
„Ik zal de eer hebben u er zeil heen
te geleiden," zei lord Wysburn.
De grysaard nam een toorts en wees
den weg. Cromwell bood den arm aan
lady Mabel. Achter hem droegen de
edellieden andere lichten, daarna volgden
dc schildknapen, en de lijfwacht sloot
den stoet. Allen bestegen in deze orde
de breede sloencn Irap en gingen verschei
dene galerijen door, waar de portretten
van voorvaderen, sinds lang in de schaduw
begraven, schenen te herleven by den
glans van den stoel. Mabel, wier verbeel
ding haar niets dan goeds voor haar
broeder voortooverdc, was zeer opge
ruimd.
Toon haar'vader vorschoidonc zalen
wa« doorgegaan, zonder er zieli op
te houden, maakte zich «-on ongerustheid
van haar meester, die plotseling gerecht
vaardigd word,
Lord Wysburn opende een groote
deur en zei, zich tol Cromwell wendend
.Dit is de enrokamer, de kamer, die
dezen nacht do uwe zul zijn, milord."
Du oudo lord on zjjn gast traden liet
eerst binnen. Iiy hel zwakke schijnsel der
toorts, dii' lord Wysburn droog, zag de
protector alleen een zeor groole zuul
met oen rjjk bod. Maar loon verscheidene
edellieden op hun beurt mot hun toortsen
waren hinnengetredon, was de zaal wuldra
beter verlicht, en toen Cromwell zieli
omwendde om ze heler lu kunnen op
nemen, sidderd» hy eensklaps, verbleekte
en sloot snel de oogen, alsof zy gewond
Boven den schoorsteen, juist tegenover
hul lied, had hy cun groot portret vun
koning Karei I herkend.
.Laat dit aanstond* wegiiernon I" riep
de gevreesde protector met toorn in zjjii
stem, op het portret wjjzend en zyn
fonkelende oogen op lord Wysburn
richtend.
Dc grysaurd doorstond moedig dien
vreoseljjken blik en antwoordde op
vasten toon
.Ik vraag u om verontschuldiging,
milord, dat ik niet aan uw wonscli kun
voldoen het portret is in den muur ge
metseld. Bjj zyn lautsto vurbiyf In myne
woning hoeft Karol, myn moesler en
koning, zich gewaardigd het my to
schenken en het zelf daar le plaalsen.
Ik verlang, dat het daar zal blyven.
Ik zal nooit, zulls niet met een rouwfloers,
dengenu bedekken, die voorstoll alles, wat
ons overbiyft van oer en trouw."
De protector werd rood van woede
en toorn. Mabel vreosdu, dat hy zich
op haar vader zou werpen en hum dooden.
De grjjsaard stond kalm tegenover den
gevreosdon man. Cromwell bleef oen
oogonhllk met opgeheven arm slaan,
daarna, zieli hedwingendo, stak hy zyn
karwats 11 do hoogte on gal daardoor
het toukon lot vertrek, lorw(|l hy riep:
.Te paard, myne hoeren, lo paard
En zonder zieli nui lo wenden, zonder
andere uitlegging snuldo hy heen. Achter
hem kwamen do edellieden, de schild
knapen en de lyfwacht, geheel du stoet
snelde do breede stoenen trap af. Buiten
word na oonigo oogonblikken hol hoefge
trappel der paurilnn vernomen, daarna
was het als by toovorslag weer stil
rondom het kasteel.
In de groole eerekamer, thans donker
en verlaten, lag Mabel voor do vooten
van haar vader, het gelaat, door tranen
besproeid, in hare handen verborgen.
.0, vudor," snikte ze, „wist gjj dan
niet, toen gy den protector in deze
zuul leiddet, dat zich hier het porlrot
vun den koning bevond
„Ik wist het, myn dochter," antwoord
de de grijsaard /.ik lil.
Hot jonge moisje begon opnieuw te
snikken on zei:
„Helaas, wal gü niot wist, vader, wat
go thans nog niet weet, is, dat KvorurJ
gevangen genomen en in don Tower is
opgesloten, en dat hy veroordeeld zal
worden Klien Cromwell hem goon go
nads schenxt."
Lord Wysburn hief do oogen naar
het portret des konings, als wilde hy
hem dc kracht vragen de wreedste ver
wijten to verdragen, en daarna antwoorddo
hy ernstig en droevig:
„Ook dal, mijn kind, wist ikI"
