Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 5.
Zaterdag 2 Mei 1903.
Zeventiende Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
mtsprijs per drie meudcn
Franco per post
Afzonderlijke nummert
10,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat, 18 Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prije der Advertwntltai
Vu 1 tot 6 regeltf0.38
Voor iederem regel meer-0.05
Bij dit nummer behoort
een Bijvoegsel.
De vrijmetselarij in Frankrijk.
Ze is niet geheel onverwacht gekomen
desalanitche Kerkvervolging, die het wel
eer zoo fiere en geloovige Frankrijk thant
opnieuw ruïneert. Langzaam maar met
fijn berekende sluwheid werd te werk
gegaan, tot de dagen kwamen, waarop
de vrijmettelarij zich geheel vrij spel
durfde geven hare troepen waren voor
bereid, geoefend en gedrild een aanval
op leven en dood kon worden onder
nomen. En als gevolg daarvan ziet men
thans het land van Clovis en den H.
Lodcwijk andermaal ten tpeelbal van het
laagste onrecht, het wreedste geweld.
Het schijnt inderdaad onverklaarbaar,
dat een volk met een zóó ernstig, ge
weldig verleden, met een historieboek,
waarvan zoo menige bladzijde als met
bloed én tranen beschreven is, zoo bij
herhaling een toonbeeld werd van ver
regaande lichtzinnigheid, godsdienslloos-
heid. losbandigheid en zedebederf. Hoe
vreeselijk de lessen zijner geschiedenis
ook wezen mogen, toch volgde in den
loop der tjjden de eene omwenteling de
andere op, en elk dier woeste bewegin
gen veroorzaakte door geheet Europa een
zoo ontzettenden indruk, dat een mach
tige trilling door het hart der volkeren
De Parjjsche Commune, waarvan
velen zeker nog den geweldigen indruk
zullen hebben behouden, is daar om te
bewijzen, dat het Fransche volk, hoewel
aan de spits der beschaafde natiön van
Europa willende poseeren, soms alle ge
voel van beschaving en eigenwaarde met
voeten treedt, en tot eene razernij over
slaat, die kortweg afschuw en walging
wekt.
In geen enkel beschaafd land ter we
reld schijnen dan ook oproerpredikers
met hun schoonklinkende woorden ge- j
makkelijker werk te hebben dan in dal
ongelukkige land. Bij een genoegzame
prikkeling der gemoederen worden ker
en koningen door dit volk ont
troond, verdreven ol zelfs onder de
valbijl gelegd, terwijl het zich daarna
kromt onder een tirannie van dwingelan
den, die geen ander volk zou doorstaan.
Een schelklinkende leuze is soms vol
doende, om het bij voorbereide onlusten
op te voeren tot een waanzin, die voor
geen enkelen gruwel meer terug-
En hoe wunderbaar klein is soms het
getal van degenen, die een beweging
leiden, zelfs zoo klein, dat men, als de
orde hersteld is en de kalmte in de ge
moederen is weergekeerd, zicli met ver
bazing afvraagt, hoe zulk een machtige
beweging door hen is bewerkt geworden.
Doch hier vooral geldt het, wat van de
kinderen dezer wereld gezegd iszjj zijn
behendiger dan de kinderen des lichts,
weten van hel oogenblik gebruik te ma
ken en overvleugelen door hun stout
moedig optreden de veel sterkere, doch
schroomvallige partij der goedgezinden.
Het is daardoor vooral, dat de zaak van
het kwaad zoo dikwerf zegeviert.
Als de volksmenners onder de schoone
leuze „Vrijheid" het bestaand gezag wil
len omverwerpen, dan iieet dit gedaan
uit liefde voor hel volk, waaronder
vooral de werkende stand wordt be
doeld. Maar nauwelijks hebben die soort
volksvrienden de teugels van het be
wind gegrepen, of te bemerken vall,dat
slechts ontembare hoogmoed, heersch-
zucht, dwaze trots enz. hun eenige be
weegredenen warengeregeerd worden
wildeD zij niet, regeeren moesten zij en
tirannieker dan het volk ooit te voren
was bestuurd. De afschuwelijke huiche
larij van die volksmisleiders werd altijd
dan door daden ontmaskerd, die het arme,
door hen bedrogen volk soms zoo ont
zettend hebben verlaagd en onteerd-
Terechl is veelmalen gewezen op het
zonderlinge karakter des Franschen volks.
Als de lichtzinnige jeugd, die zich on
bezorgd in volle gezondheid verheugt, is
mee te voeren tot het goed of tot
het kwaad, naar gelang het door zijne
leidsmannen in een van beide richtigen
wordt heen gelokt, maar altijd volgt het
met eene vurigheid, de zonen dezer natie
aangeboren. Wanneer zij door schoone
edele beweegredenen worden geleid,
dan treden wonderen van deugd en hel
denmoed in het licht. Mag de Fransche
priestermissionaris, die onbeschaaide
volken in onbekende woeste streken op
spoort, om zielen voorden hemel te winnen,
niet om dien heldenmoed in dit zware
missiewerk aan de geheele wereld tot
voorbeeld worden gesteld V Is de Fransche
soldaat niet altijd aangewezen als een
krijgsman, wiens onweerstaanbare moed
en heldhaftig gedrag tegenover den vij
and, bijna niet worden geëvenaard Maar
wee datzelfde edele volk, als liet door
een kwaden geest wordt geleid, dan
holt het voort als door Satan aange
dreven op den weg des verderfs. En zoo
komt het, dat de geschiedenis van dit volk
een schrille tegenstelling biedt, zij doet
eerbied afdwingen voor zijne deugd,
of doet huiveren voor daden, die een
volk met liet merk van schande of eer
loosheid op het voorhoofd leekenen.
De kwade geest, welke Frankrijk, he
laas, steeds heeft misleid, verontrust,
getuchtigd, lot bloedens loe, is geen
ander dan de vrijmetselarij. Deze is de
geesel van dit ongelukkige land. Geen
enkele opstand brak uit, geen beroering
ontstond, geen aanslag werd tegen de
H. Moederkerk gepleegd, of zij v
in de loge voorbereidin de geheim-
zinige spelonken der vrijmetselarij
werden de plannen daartoe gesmc-ed, en
wanneer de lijden en de omstandig
heden gunstig schenen, werden ze met
satanische hartstochtelijkheid ten uitvoer
gelegd. Dan werd het misleide volk weer
opnieuw voorgehouden, dat „derechten
van den mensch" moesten hersteld wor
den, en dit moest geschieden door de
rechten van God te vernietigen.
In dollen waanzin werd dan beproefd
dit te verwezenlijken door het lasteren
Zjjn Heiligen Naam, het vermoor
den Zjjner priesters en der Godgewijde
maagden, het schenden Zijner heiligdom-
het verwoesten Zijner tempels en
de loge ging dan het wachtwoord
„Geen God, geen meester meer I"
welk machtwoord door de eerlooze
Fransche pers niet helsch genot over
de wereld werd geslingerd.
Zoo werkte vooral in Frankrijk de
Vrijmetselarij en altijd wist zij doel te
bereiken bij een groot deel des volks.
Zij wist zoo te verblinden, dat de hei
lige waarheid, dat zonder de rechten
van God, de rechten van den mensch
niet kunnen beslaan, wijl alle recht in
God alleen zijn oorsprong vindt, totaal
uit het oog verloren werd. En toch leer
den harde feiten, dat waar God en Zijn
iieilige wet geloochend wordt, de mensch
aan zijn hartstochten geheel overgela
ten, gelijk wordt aan het verscheurend
dier, dat andcrer rechten kent, noch eer-
BUITENLAND.
Bij het uitdrijven der kloosterlingen
begint zich een geest van verzet te open
baren, die aan Combes nog heel wat
zorg veroorzaken kan. Op verschillende
plaatsen was de tegenstand in de laatste
dagen zoo ernstig, dat bij de handtas
telijkheden, die voorkwamen, vele per
sonen gewond werden.
Ook het Fransche episcopaat neemt
een zeer besliste houding aan, en laat
zich door het inhouden van toelage uit
's rijks schatkist niet in 't minst weer
houden, tegen de bevelen van Combes
in verzet te komen. Naar aanleiding van
een bericht van Combes aan Mgr. Turi-
naz, bisschop van Nancy, dat zijn jaar
wedde niet meer zal worden uitgekeerd,
heeft de moedige prelaat een nieuw
schrijven aan Combes gericht, waarin
Mgr. ten slotte zegt:
,Gij deelt mij mee, dat gij mijn toelage
inhoudt. Ik heb nooit iels gehecht aan
geld of eerbewijzen. Ik hecht echUr wel
aan mijn plicht en eer. Gij bedreigt mi
met andere maatregelen. Ga uw gang
Ik heb nooit iemand uitgedaagd, maai
ook nooit iemand gevreesd 1 En ook u
•et 1"
Dat deze kranige houding des bisschop*
irme instemming vindt, blijkt wel het
meest hieruit, dat door vrijwillige bij
dragen Mgr. Turinaz ruimschoots wordt
schadeloos gesteld.
Ten aanzien dei sluiting van de grot
in Lourdes, is Combes tot andere ge
dachten gekomen. Onder de voorwaarde
door Combes gesteld, dat vóór 1 Mei
alle kloosterlingen daaruit moeten ver
wijderd zijn, bleef het Heiligdom ge
spaard voor sluiting, zooals door den
dwingeland reeds was aangekondigd.
„Lourdes blijft dus gespaard," schrijft
m. de bekende Fransche journalist
Paul de Cassagnac, „triomfeerend te
midden der puinhoopen van kloosters,
bedehuizen en kapellen.
En de boog van zijn kerk zal als het
teeken zjjn van hereeniging. als het sym
bool van een onoverwinnelijke hoop voor
de kloosterlingen, die de schandelijke
m der sectarissen in ballingschap zendt.
Nog eens heeft de H. Maagd Maria
over het serpent getriomfeerd.
De verkiezingen in Spanje zjjn Zondag
zooals verwacht werd, ten gunste der
regeering uitgevallen. Naar officieële
statistiek is de uitslag als volgt
Gekozen 232 minisleriëelen, 70 libe
ralen, 11 democraten, 6 partijgangers
van den hertog van Tetuan, 28 repu
blikeinen, 7 Carlisten, 6 Gatalinisten en
8 onafhankelijken.
De republikeinen hebben enkele zetels
gewonnen, maar de socialisten hebben
een zeer gering aantal stemmen ver
kregen.
Als gewoonlijk hebben hier en daar
ongeregeldheden plaats gehad, waarbij
verschillende personen gewond werden.
Naar aanleiding van de overwinning der
republikeinen in Madrid, heeft de prefect
dier stad ontslag genomen.
De verklaring door den minister-presi
dent Szell in het Hongaarsche parlement
Maandag afgelegd, omtrent de uitbreiding
der weermiddelen van Oostenrijk-Hon-
garjje heeft den indruk gemaakt, dat
eene uitbarsting op het Balkanscbier-
eiland te vreezen staat. De minister
achtte het dringend noodig het aantal
recruten te vermeerderen.
.Wjj moeten," zeide hij, .wat de ver
meerdering der defensieve krachten be
treft, een mogendheid vormen, welke
verbonden kan aangaan en haar belangen
kan verdedigen. Het is in 't belang van
FEUILLETON.
DE VEROORDEELDE.
De torenklok op het oude atol Wermidorf
verkondde het achiile uur van den avond. Het
werk nu afgeloopeq, De talrijke werklieden,
die arbeidden aan het jachtslot van den keur
vorst, Hubertuabar*, gingen naar hunne wonin
gen. Slechte het kleinste gedeelte der werklieden
woonde te Wermadorf het meerendeel io de
omliggende dorpen. Allen verlieten heden hun
werk in vrooljjke stemming, want do volgende
dag ion een feestdag voor allen, die aan het
vlot arbeidden, tjjn. Op dezen dag was het na
melijk een jaar geleden, dat de eerste steen van
het alot was gelegd, en de kenrvorstiu wilde
arbeiders meegedeeld; vandaar die bigde stem
ming, die sang en die opgewektheid.
Kort nadat do acht slagen verstomd waren,
hield alle leven en bowoging in de groote ruimte
op. De laatste stralen dor ondergaande zou ver
guldden de woudrijke hoogten om Wermadorl
en deden de venstorraiien van bet oude slot,
Toen nu de zoo achter den horizon verdwe
nen wu en de avond langzaam daalde, werd
het stil ia bet dorp, want ook de ijverige land
man zoekt om dezen tgd zjjo nachtleger op.
Het was in het hartje van den zomer, de tweede
Juli 1711, negen uur. Slechts hier en daar sloo-
den voor de boerenhoeven enkele personen met
elkaar te praten en keken deelnemend een jon
gen man na, die, met eene rol papieren onder
den arm, het laatst bet werk verliet en op een
huis toeging, dat aan bet einde van het dorp
stond en waaruit een jonge vrouw met een
knaapje van zes jaar hem tegemoet kwam.
De jonge man nam den knaap op en gaf
hem een tik op de wang, terwijl de vrouw be
zorgde blik ken op haren man sloeg en deze
eindelijk op onwilligen en treurigen loon zeide:
.Mario, het bljjlt er, helaas, bjj; ik moet weg!"
De jonge vrouw zuchlte, bare oogeu vulden
zich met tranen, zjj liet het hoofd treurig tinken
ea volgde haren mau, roet het kind op den
arm, naar huis, naar de woonkamer, waar op
een met een sneeuwwit tafellaken gedekte tafel
mij niet helpen, i
in krjjgsai
De r
i ging aan l
1 zitten, «leunde zjjn
hebben. Marie vroeg, met de oogen vol traoen,
.Was dan de voorspraak van den archilect
Naumann ook zonder gevolg?"
,Er is niets aan te doen, Marie 1" antwoordde
Brand, zooals de jongs man heette; daarna
richtte b|j zich op uit zgne peinzende houding
on nam het knaapje op den schoot. Nu sprak
hjj lot zgne vrouw: ,lk moet het bevel, dat
mij hier van bet werk wegroept naar mijn re
giment, gehoorzamen, en slechts als do keur-
vont hier was, zon bet mogeljjk zjjo, dat deze
alag mjj geapaard werd, maar de architect kan
niet gemakkelijk ielB van den Koning
door voorspraak te verkrjjgeo. Mjjn regiment
moet parade maken voor de Koningin en haar
hoog bezoek, en daarna kwartier nemen in de
boort van Weiszleld en Naumburg, waar ook
nog andere regimenteo komen; het zat wel
einde October worden voor ik met verlot kan
De vrouw zuchtte eu sprak: .Dat au ook
juist de Keurvorst te Warschau moet tjja Hij
had u zeker geholpen, daar hjj u kent en wel
gezind is."
Hierop zeide Braod;. Hjj heeft mg toch be
loofd, dat hjj mjj voor altijd van den krjjidienst
zou vrijmaken; ook heeft hjj mg eeu vaste aan-
slelliog bg dit werk beloofd en da architect is
hem eens. Maar thans moet ik weer
vachten."
i neem je mjj toch ook mede, vader!"
vleide het jongetje, ,en als je voor mg geen
plaats hebt in het kwartier, dan ga ik naar
neet Batig, in de Iszanterjj 1"
hier alleen achter laten
willen?" vroeg de vader, lachend. De koaap
chte luide en sprak: .Wel, moeder gaal ook
ede, eu wij sluiten hier alles dicht!"
'„Het kind heelt werkelijk geljjk," zeide Brand
it zgne vronw. „Daar er nu locb eenmaal niets
aan de zaak te veranderen valt, neem ik den knaap
den bepaalden morgen mede, wg laten onze
have en goed onder toezicht van den
n het kasteel en gjj gaat naar Dl
„Als gjj het gaaroe wilt, Hendrik
j vrouw zichlbsai
Dresden gaao, maar enkele
later dan gjj, opdsl ik hier op alles goed orde
kan stellenFritsk-ral ga wel dadelijk meenemo
.Voor Frits is nog wel eenen nacht plaats
mijn vorig kwartier,'' sprak Brand. .Mjjn se
geant scbrjjlt mij, dalmijn kwartier nog hetzelfde
is van het vorige jaar; want de manschappen,
die daar thans iogekwartierd zjjn, zjjn vi
March-regimcot, dat uit Dresden afmarcheert
voor ik er kom. Deo volgenden dag breng ik
dan Frila naar neet BOtig, waar bjj zich weldri
thuis tal gevoelen, vooral als gg spoedig nakomt.'
„Ach, alt ge maar niet weg moest," antwoorddi
de vrouw wier hoop weer begon te ziukeo. ,Gjj
kunt u niet voorstellen, Hendrik, hoe zwaa
mjj ditmaal 't afscheid valt. Sedert uwe oprot
ping er is, heb ik dag noch nacht rust e
een gevoel, alsol u iota vreeseljjks zot overkomen.
.Wees toch uiel zoo beangst, Marie," xeid
Brand, ,ik ga toch niet ten oorlog. Nog ee
paar maanden, dan ia alles voorbg eu gjj wort
de vrouw van een hoofdopzichter, zooals mg
beloofd is, sedert het bouwplan, dat ik hier
voor bet slot heb uitgewerkt, den architect zoo
aanstaat en dat ook door den keurvorst zoo
hoog word geroemd."
.Dat gevo God!" riep daarop de vrou
eu bracht toon het knaapje, dat slaap be
krggeo, naar de slaapkamer. Ook Brand ging
weldra ter ruste: toch ontvlood hem de sl
want kommer eu leed vervulden zjjue borat i
zgne oproepiog lot xjju regiment. Deze toch
rukte hem weg uit het werk, van viouw en
kiod en gat hem rekerea tgd over aan hat rnwa
geweld zgoer superieuren, want het woe In
dien tgd niets zeldzaams, dat een soldaat, om
oen klein vergrgp, de onteerendato straf ondor-
ging."
Voor wg ons verhaal verder voortzetten, ia
het ter verduidolgking noodig, dat we eerat een
blik werpen op de wpze van rakrnteering en
de verplichting tot dan dlenat, zooale die toen
in Saksen bestond.
Ouder keurvorst Frederik Augustus 1, koning
van Polen, bestond, evenals vroeger en later tot
hot begin der 19e eeuw in Saksen, zoowel ala in
alle overige Dultsche stateD, het werfaysteem.
Dit systeem werd, al naar 'I noodig waa, in
kleinere of grootero mate, met alle middelen
van list en raw geweld toegepast. Geheel Sak
een was in werfdepots verdeeld; ook in de
rgkesleden en bavenplaauen vond men een me.
nigte wervers, die de kroegen tot hunne werk
plaatsen kozen, om alle jongelingen, die maar
eeoigszins voor den dienet geschikt waren, la
mouten te voeren. Vooral op jonge liedeo van
meer dan gewone lengte werd jacht gemaakt, om
deze te werven voor het toen beataande Groot-
Mosketier-regiment. In het binnenland moeet elke
gemeente een zeker aantal jongelingen, naar
evenredigheid van het zielental, voor den krgga-
dienst toveren. Wannoor bet echter bokond werd,
dal op deza of die plaata een contingent moeat
geleverd worden, dan gingen gewoonlijk de sterke
en flioke zoons op de vlucht, om zoodoende
vrjj te komen van diensL Kwam dan het ter
