Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 23.
Zaterdag 5 September 1903.
Zeventiende Jaargang.
DE EEMBIDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie a
Franco per post
Afzonderlijke nummert
Bureau Breedestraat18 Amersfoort
Uitgave van de Vereenlglng De Eembode.
Prij* 4*r Adwn*tw*tU»i
Van 1 tot 6 regeltf 0.30
Voor iederen regel meer-0.06
Grondwetsherziening.
Toen in 't laatst van Januari 1.1. de
ongemotiveerdste en mei wet en recht
den tpot drijvende werkstaking van het
spoorwegpersoneel plaats had, stond
ieder ordelievend staatsburger ten hoog
ste verbaasd voor dit hoogst ernstige
feit. Maar aanstonds werd het hachelijke
van den toestand met juisten blik inge
zien immers van bijna alle zijden werd
verlangd, dat de Overheid kloek en on
verwijld zou handelen, opdat in de toe
komst dergelijke handel en nijverheid
moordende stakingen voorkomen konden
worden.
En onder dien feilen druk der om
standigheden, men weet het, trad de
Regeering op, op een wijze, die eerbied
en ontzag voor het Staatsgezag afdwong.
De meesterlijke rede, destijds door den
Minister-president in de Tweede Kamer
gehouden, strekke om dit te bewijzen.
Zij schonk, dat werd volmondig erkend,
eene zekere gerustheid in de plaats van
de bange onrust, die ons volk in die
dagen te verduren had.
De bijval, welke de Regeering ten
deel viel, toen zij met de indiening der
drie bekende wetsontwerpen der revo
lutie in fiere, mannelijke taal den oor
log verklaarde, was echter niet alge
meen. Zachte heelmeesters traden
schuifelend op den voorgrond om te
trachten de wonden onzer maatschappij
door kwakzalversmiddelen te bestendigen.
De storm, die in het revolutionnaire kamp
tegen de drie nieuwe wetsontwerpen
opstak, gaf er de aanleiding toe. De
gewone lastertaal, de razende criliek,
en de revolutionnaire dreigementen be
vingen schijnbaar sommige liberale ge
moederen, die wel revolutie verfoeien,
maar nu met vermaningen kwamen aan
dragen, ora toch de revolutionnaire
onruststokers niet door wettige middelen
in hun schandelijk, eerloos bedriji te
komen bemoeilijkenmen moest ze liever
te gemoetkomend behandelen, was hun
welwillend advies. Of dan het zwaard
van Damocles in den vorm van nog
gevreesder werkstakingen ons boven het
hoofd bleef hangen, daaraan werd blijk
baar minder gedacht.
Tot zulk een onverantwoordelijk han
delen trachtten die politieke waanwijzen
in hunne angstige bezorgdheid onze
Qiristeljjke Regeering te bewegen. Alsof
de machtige stem, die weder zoo ver
blijdend uit de talrijke Christelijke Bonden
en Vereenigingen opging en ais een
bazuingeschal over onzen vaderlandschen
bodem weerklonk, vragend om recht en
bescherming, door het revolutionnair
alarm moest overstemd worden! Alsof
van onze Chrisleljjke Regeering nog mocht
verwacht, dat zij een volkomen triomf
der revolutie hier Ie laude door plichts
verzaking zou willen voorbereiden I
In die benarde tijdsomstandigheden
viel derhalve naast fierheid en beginsel
vastheid, ook lafheid en beginselloosheid
te conslateeren. Maar wijl zelfs uit den
boezem van eigen partygenooten krach
tige protesten opgingen tegen het, soms
zich onbewust, heulen met de revolutie,
werd eindelijk, zooals men weet, behen
dig een politieke zwaai genomen, waar
door men terechtkwam in de gelederen
van hen, die voor orde, recht en gezag
moedig in het krijt traden.
Doch de vrijzinnig-democratische frac
tie had in die critieke dagen reeds
vooraf ervoor gezorgd, dat de aandacht
eenigszins werd afgeleid, door indiening
van een volledig wetsontwerp tot ge
deeltelijke Grondwetsherziening. De ont
werpers van dit politiek gewrocht,
wenschten de hoofdstukken III en IV
zoodanig te wijzigen, dat de mogelijkheid
wordt opengesleld om hel algemeen
stemrecht in te voeren, en dat niet
slechts voor meerderjarige mannen maar
ook voor dito meisjes en vrouwen.
Krankzinnigen, armlastigen en veroor
deelden zouden alleen uitgesloten zijn.
Bovendien verlangen de heeren ook
de Eerste Kamer geducht te wijzigen.
Deze willen zij rechtslreeks door de kiezers
lalen samenstellen in vijf groepen, de
indeeling op dezelfde wijze als voor onze
gerechtshoven, voor den tjjd van 9 jaren
met driejaarlijksche aftreding van één
derde, en niet uit de hoogstaangeslagenen
maar uitoud-leden van Tweede Kamer,
Stalen of Raden van gemeentenbe
kende voormannen van landbouw, han
del, nijverheid, wetenschap, kunst en
vereenigingsleven oud-ambtenaren van
bepaalde categorieën.
Hiermede zijn de verlangens der heeren
Drucker c.s. echter nog geenszins com
pleet aangegeven. Zij willen de vrouw
niet enkel kiesgerechtigde doch ook
verkiesbaar maken voor parlement enz.
Ora ons Parlement meer aan de eischen
dier heeren te doen beantwoorden
moeten ook vrouwen als b.v. mevr.
Roland-Hoist, mej. Drucker enz. deze
achtbare vergadering door hare tegen
woordigheid komen opluisteren.
Het eenige aannemelijke in bet voorstel
der mannen is, dal zjj de mogelijkheid
tot invoering van Evenredige vertegen
woordiging willen openstellen.
Met de gewone formaliteiten werd
het wetsontwerp naar de afdeelingen
verzonden, om daar le gelegener tijd
in behandeling te worden genomen.
De roode vrienden, die men met dit
politieke kunstwerk in 't gevlei wilde
komen waren echter ook thans, als
immer, niet erg dankbaar, nog minder
voldaan. Nauwelijks was dan ook de
slorm der stakingen uitgewoed of zij
togen aan het werk en na volbrachten
arbeid dienden zij vóór enkele dagen
een in hun geest verbeterd en omvang
rijker wetsontwerp dan dat der vrijzinnig-
i democratische fractie ter behandeling bij
de Tweede Kamer in. Dit sociaal-demo
cratische wetsontwerp heeft, naar „Het
Volk" meldt ten doel
lo. voor de Stalen-Generaal, de
Provinciale Staten en den Gemeenteraad
het algemeen kiesrecht in le voeren
2o. alle belemmeringen tegen het
actie! en passief vrouwenkiesrecht uit
de grondwet weg le nemen
3o. invoering der evenredige vertegen
woordiging mogelijk te maken en
4o. de Eerste Kamer te vervangen
door het referendum (de volksstemming).
Om dit doei te bereiken, moeten 64
artikelen van de Grondwet gewijzigd
worden of vervallen, zegt de „Tjjd",
zoodal het wetsontwerp is verdeeld in
5 paragrafen, waarvan de eerste wijzi
gingen in het Tweede Hoofdstuk (van
den Koning) bevat, 2 die in het Derde
Hoofdstuk (van de Staten-Generaal), 3
die in het Vierde Hoofdstuk (van de
Provinciale Staten en de Gemeentebe
sturen), 4 die in het Vijfde, Zevende
en Elfde Hoofdstuk (Justitie, Financiën
en Grondwetsverordening) en 5 die in
de additionecle Artikelen.
„Natuurlijk heeft dit welsontwerp," zegt
de „Tijd" verder, „nog minder dan dat
der Vrijzinnig-democraten eenige kans,
om door ;ie tegenwoordige Kamer te
worden aangenomen. Hoeveel tjjd echter,
welke voor veel nuttiger zaken hoog
noodig zou wezen, zal thans weder door
het eindeloos gewawel der socialisten
over algemeen stemrecht en volks-
souvereiniteit verloren gaan?"
Toch zal de nationale tjjd, die wellicht
met de behandeling van het onzinnige
wetsontwerp der sociaal-democraten nut
teloos zal verspild worden, zeker gaarne
worden prijsgegeven voor de stellige
meening, dat het thans niet de minste
kans heeft te zullen worden aangeno
men. Doch de ontwerpers ervan zijn
zichzelven volkomen bewust, dat zjj er
voorshands niet mede slagen zullen
maar de gelegenheid om over „algemeen
stemrecht" zich uit te kunnen schreeu-
en het volk achter de kiezers op
te hitsen tot het verkrijgen van een
recht, waarmede zij als 't ware hel be
loofde land kunnen binnen stappen, is
wel de indiening van zulk een politiek
kunststuk waard.
Over „algemeen stemrecht" iels meer
in een volgend artikel.
BUITENLAND.
De verhouding tusschen Turkjje en
Bulgarije wordt steeds meer en meer
gespannen. Daartoe heeft ook alweer
aanleiding gegeven een nota door de
Porte aan Bulgarije toegezonden, waarin
gedreigd wordt met gewapend optreden
in Bulgarije indien hel eene opstand niet
belet. Dat gewapend optreden wil zeggen
dat zij, volgens Turksche zeden, de be
weging in bloed zal trachten te sinoren.
En daarvan heeft men ai vreeselijke
voorbeelden gezien. Niet alleen in het
bloed der Bulgaarsche opstandelingen
zeiven, maar ook in het onschuldige
bloed van vrouwen en kinderen.
Uit de hoofdstad van Bulgarije werd
Maandag dan ook geseind, 'lat in kringen,
die met de regeering en met de opstan
delingen in betrekking staan, vrjj
de meening wordt uitgesproken, dal een
oorlog tusschen Turkjje en Bulgarije op
handen is. Slechts een wonder kan den oor
log nog verhoeden. Men verwacht niet, dat
een der regeeriDgen uitdrukkelijk zal
verklaren, dat de vijandelijkheden begin
nen, maar de drang der omstandigheden
zullen hen tot oorlog nopen.
De toestand is derhalve ernstig,
dat ook Vorst Ferdinand van Bulgarije
er zoo over schijnt le denken, be-
wjjst het feit, dal hjj in 't begin dezer
week van zjjn zomerverblijf in Hongarije
te Sofia is teruggekeerd.
Een telegram uit Sofia meldde Dinsdag
reeds, dat de opstand in vele nieuwe
districten is afgekondigd. Dit bericht
wordt echter weer tegengesproken
De Koning van Engeland is Maandag
middag te Weenen aangekomen, ei
met geestdrilt ontvangen.
De koninklijke trein kwam te 6
binnen. Toen de Koning den salonwagen
uitstapte werd hy met het „God save
the King" begroet. Keizer Frans Jozef
ging hem te gemoet. De souvereinen
omhelsden elkaar zeer hartelijk, waarna
de aartshertogen en de autoriteitenden
gast verwelkomden. De Koning en de
Keizer namen plaats in een rijtuig, ge
trokken door vier paarden; langs den
geheelen weg werden zjj levendig en
harteljjk door de menigte begroet. De
Koning dankte, minzaam groetend.
Aan het gala-diner in den Holburg
bracht de Keizer een harteljjken dronk
uit op z|jn gast, welke door Koning
Eduard van Engeland even harteljjk werd
beantwoord.
Koning Eduard benoemde den Keizer
tot veldmaarschalk van bet Engelsche
leger. Een „leve de Keizer" besloot zijn
toost. De muziek speelde daarna het
Uostenrijksche volkslied.
De hoogbejaarde vorst Loeuwenitein,
n der voormannen der Duitsche katho
lieken, zal binnenkort, naar men zegt,
de wereld verlaten en hel Dominicaner
habijt aannemen, waarschijnlijk in het
klooster te Venlo.
Een telegram uit Berijjn meldt, dat
de directeur van het dagblad, de „Volks-
zcitung", veroordeeld is tot een jaar ge
vangenisstraf, wegens eene beoordeeling
van de weigering des keizers om een
klein Poolsch meisje, dat met gevan
genisstraf was gestraft wegens majesteits
schennis, gratie le verleenen.
Het artikel, dat den directeur van het
blad deze straf op den hals haaide,
eindigde aldus
„De keizer behoudt zijne gralies voor
aan luitenants, die vreedzame burgers
dooden ten einde de eer der uniform te
wreken."
Een jaar gevangenisstraf maakt deze
bewering echter nog niet onwaar, merkt
de „Maasbode" terecht hierbij op.
Dc Franscbe Regeering gaat nog
steeds onverdroten voort met de con
gregaties te verdrijven, niet alleen de onder
wijsgevende, maar ook de congregaties,
die zich wijden aan werken van lief
dadigheid, en bevestigt eens te meer de
huichelachtigheid van haar zoogenaamd
democratische gevoelens.
Te Rijssel is zelfs het weeshuis van
Dom Bosco gesloten en nu staan hon
derden arme weezen op straat. De direc
teur van het weeshuis vroeg aan den
commissaris van politie, die zeer verlegen
was met de treurige zending, welke hjj
moest vervullen, wat er van de arme
weezen moest geworden. De ambtenaar
FEUILLETON.
Weldoes en dankbaarbeid.
„Hoort gjj bet T" schreeuwde de aanvoerder.
„Wcf met dea eriatocraatl Bindt heml"
En dat geschiedde. Geen enkele der bedien
den waigde bet naar hem toe te gaanelecbla
de oude boekhouder, die pensioen had, omdat
hg den beer Laurent too laog nad gediend,
liet rich tien. Hg was getuige van de edele
Terwijl de woestelingen Frame wegileeplen,
begat de brare oude man tieh in den tuin,
waar mjjoheer Laarent zich nog bevood, omdat
de maan le beider scheen en hg vreesde toeb
nog gesnapt te worden.
De boeüioador vertelde hem alles. Mijnheer
Laurent wilde aich losrukken en don troep
achterna, om tlcb hun over le leveren. .Wat
ia er aan mjjn laren gelegen, dat toeb c' el
reeds nabg is Frans is nog jonghjj oeeft
nog ean laag leven voor zich, ca nu moet xjj»
Zjj bieldea hem echter mei geweld terug eo
tjjae vrouw sprak ,3od en Je heilige Maagd
tollen den ooscbuldige wel behoeden en het
offer der Helde niet toelaten I Bovendien zal
men morgen te Houaan de vergissing inzien en
den jongen man op vrjje roeien «lellen. En al
zon dit niet geschieden, dan knot gg door uwe
vrienden te Parjjs voor zjjne iovrjjbeidslelliog
zorgen, al zou bet ons ook one heeie vermogen
kosten. Dit uitvaagsel der miitacbappg kan
bovendien niet weeralaan aan de macht van
bet gelo, bel zal hen in toom honden en Frans
bevrijden."
Mjjoheer Laureot overlegde bj) zich zeil. Hjj
moest erkeoneo, dat zjjoe vrouw geljjk bad,
maar toeb kwam bjj zoo maar niet lol kalmte.
Eindcljjk verdween bet licht der maan, de nacht
werd donker en de bekwame en trouwe zebip-
pers leidden de bedreigde echtelieden naar de
boot, welke weldra zacht laoga den oever dreef.
Den geheelen nacht voer men door eo legen den
ochtend legde men aan bjj eenen molen, welka
eigenaar met mijnbeer Lanrent bevriend was.
Hier blevea zg enkele dagen, om de noodigc
voorzorgsmaatregelen ter vluebt le nemen. De
molenaar galeek, wit ouderdom en grootte be
treft, op den heer Laurent. Hjj wist een pas
le krjjgen, en gaf als doel te kennen, dal bjj
koren moesl Lalen verder 't land in. Toen de
pas er was, trok mjjuheer Laureot de kleereu
van den molenaar en de joflrouw, die van de
molenaars vrouw aao, gingen op eeneo wageo,
met twee tlinke paarden bespannen, zitten, die
door een vertrouwden knecht bestuurd werd,
en kwamen zoo, na lange en vele omwegen,
gelukkig zooder gevaren, op eene plaals, waar
zjj dea wageo moesten terugsturen. Hier vond
mynheer Laureot hulp bjj een zjjoer voormalige
handelsbedienden, die lange jaren in zyoe zaak
was geweest; deze wist weer andere middelen
en wegen te vinden, en nam andere vrienden
in den arm. Zoo gelukte bet bem tea slotte
orer de grenzea van Zwitserland te komeo, eo
te Geoère eeo veiligo baveu te vinden. Dit
duurde evenwel niet lang, doch lang genoeg, om
door vrienden te Pargs alles in 't werk te laten
stellen, om den edelen Frans te redden. Toen
dit gebeurd was eo de boop tamelijk zeker
wei, bel beoogde doel bereikt te hebben, ver
lieten zg Genève, teneinde naar Duitecbland le
gaan, en eerst le Frankfort aan dea Maio von
den xjj ruit eu veiligheid.
Uit Frankrijk kwaaien echter geen lijdingen
van Frans on mjjoheer Laurent werd gebeol
mistroostig. Hg deed zich zelf de bitterste ver
wijlen, dat bg vroeger niet teruggekeerd was,
om Frans te redden. Hg vond geen rost meer,
ïlvoreos hjj met zjjne vrouw naar Genève was
teruggekeerd, waar bg door zyoe vrienden
tgdingca dacbt te krögeo. Dit vertrek bleek des
te noodzakelgker, datr de oorlog togen de Repu
bliek aau den Ryn uitbrak, en bet zelfs le
Frankfort niet meer veilig wasook wi
Genève zgn geboorteplaats.
Nanwlgks te Genève aangekomen schreef
mgaheer Lvurenl een aantal brieven, om einde-
lgk zekerheid te krögeo, hoe bet Frans gegaan
was doch deze hoop werd by den dag gerioger.
Eensdeels ontving by geen antwoord, da
personen, tot wie hg zich wendde, zelf ooder
de valbgl waren gevallen, of uil Fraokrök i
geweken, loen het Schrikbewind er ma
los moordde; andeideels waren deiogewi
berichten zoo onzeker, dat men er uil
moeten afleiden, dat Frana eerder onthoofd,
dan gered was.
Werd mgnheer Laureot eerst door een hevige
oornst gekweld (hans bering hem een diepe
smart, welke hem geheel terneer drakte.
„Ach," verzuchtte by dikwgls, „dat Frac
leeldol Dan had ik nog iemand, wieu ik
gered iortoin kon doen erven, als loon
zgn kioderiyke liefde en trouw. Nu fc
slechts eeo gevoel vao dankbaarheid in mgn
hert koesteren vo-.r bem, die zich zeil opoflerde
om mg het leven te redden." En dan slot
grijsaard heels traoen.
Lalen wg na lot Frans Tbouret terugkeereu,
eo zien, wat er mei hem ia gebeurd. Zy, die
hem op den bewuslen avond gevangen nan
kenden mjjnheor Laureot oiet persconlyk
wss dan ook geen wonder, dat Frens, die door
dea praik vao zgn pleegvader er veel euder
uitzag door bin voor mgnheer Laurent
gebonden. Ook te Rouaso, wssr op dien avond
heel wal gevangenen voor Pargs by elkaar
werden gebrecht, gunde men zich geen Igd
onderzoeken, of men den rochte voorbad. In de
atad waren zg bekend en eene verwisseling kon
derbalva niet pleats hebbendat geloofde men
ook van mgnbeer Laurent.
De slachtoffers werden in den donkeren nacht
weggevoerd. Na oonoeme.'gk Igdeo en groots
bezwaren werd ten slotte Pargs bereikt, en de
gevangenen werden in de Conciergcrie, de groote
gevangenis, gebracht, waar reedt zooveleo ge
leden bidden.
Frans werd geheel alleen in een der afge-
legenste en diepste holen der menscbelgke
ellende opgesloten. Het wes er zoo vochtig, dat
het water langs de maren tfJroopniets bleef
droog, dia de half vergane brilt, welke bem
ten leger dieode. Geeo lichtstraal viel naar
binnen, alechls een smalle opening in den mnur
gif toevoer tot eenige lacht. Een ijieren denr
sloot dit afeichteiyk kerkerhol, wier vroeger
waarschyoiyk de grootste misdadigers bon wel
verdiende itral hadden oodergaan.
Voor elk ander dan Frans zou deze gevan
genis een gruwel geweest zijn. Zgoe ziel echter
was vertuid vao vreugde. Hy bad den braven
man het leven gered, wieo bg de grootate
dankbaarheid verschuldigd was, die hem bad
opgevoed lot eeu flink en bruikbaar menacb,
bem had liefgehad eo met weldaden overladen.
Dit Innerlgk bewuatigo m akte töoe «iel bigde
in den Heer en deed bem den dood kalm en
io overgeviog aan Gods heiligen wil onder de
vreeselgke valbgl afwachten Een doodelj|ke
•title beersebte in deze lastbare duisternis.
Slechts zelden drong eenig geluid tot bem door,
en sla zulks geschiedde, wat bet geeo bigde