Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 48.
Zaterdag 25 Februari 1905.
Achttiende Jaargang.
DE[[RHODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verachijnt eiken ZATERDAG.
mentaprija per drie a
Franco per post
Afzonderlijke nummert
(0,40.
f 0,05.
BureauBreedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniglng De Eembode
Prtji dar Adrartaatiêni
Vu» 1 tot 6 regelt
Voor iederen refel meer
BIJ dit nummer behoort
een Bijvoegsel
Da Onderwijs-i
II. Slot.
Wie niet slechts oppervlakkig, maar
penigszins dieper in onderwijszaken door
dringt, zal onmiddellijk begrijpen den
belangrijken invloed, die er van onder
wijzers uitgaat. Dezen drukken in de
ziel des kinds een onuitwischbaren
stempel, dien het meedraagt het geheele
leven door. 't Is dus niets meer dan
voegzaam, dat ouders met nauwlettende
org overwegen aan wie zij hunne
kinderen zullen toevertrouwen, want
daarvan vooral hangt de toekomst van
hunne dierbare panden af.
Geen wonder dus, dat, nu de voor
standen der openbare schooi, ondanks
de verpletterende bewijzen hoe al meer
en ineer het socialisme in het corps
onderwijzers is ingedrongen, toch het
onderwijs op die school gegeven als
alleen heil aanbrengend voor het volk
bljjven aanprijzen en verdedigen, de
voorstandera van christelijk onderwijs
daartegen «teeds krachtiger in verzet
komen. Zoo betoogde o.a. de .Standaard"
dezer dagen, dat in vroeger tijdperk van
alrjjd op onderwijs-gebied als van rechts
bewijs/werd geleverd, dat hier en daar op
de openbare school enkele mannen van
om verwerpende richting de leiding in
handen hadden, de liberale partij hierop
afdong, wat ze kon. .Thans daarentegen
weet heel het land, dat deze subversieve
elementen op de openbare school in
verontrustend aantal aanwezig zijn. Men
weet, dat ze een bond vormen. Dat
deze bond een orgaan heeft, dat niets
ontziet. En dat bij politieke verkiezingen
gebeele groepen r 'zrwyzers van de
openbare school ij ren voor de socia
listische candidates
,En desniettemin neemt thans weer
zoo goed als heel de liberale pers het
VOO* deze aldus reilende en zeilende
openbare school, zelfs zonder critiek,
op, en toont hiermede openlijk, dat ze,
gesteld voor de keuze, of de volksjeugd
zal worden opgeleid door christelijke
onderwijzers of socialistische onderwijzers,
aan de opleiding door socialistische
onderwijzers de voorkeur geeft."
De vurigste voorstander van de open
bare schooi zal in bestrijding van dit
betoog wel machteloos slaan. Onder
wijzers van die school treden wel zoo
stout op den voorgrond met hunne
socialistische neigingen, dat tegenspraak
niet baten kan. Bij verkiezingen, vooral
voor de Tweede Kamer, gaat er van
die opvoeders der jeugd een propaganda
uit voor socialistische candidaten, en
durven zij daarbjj een taal tot aanbe
veling doen hoeren, die ieder voorstander
van gezag en orde tot ernstig nadenken
Stemmen moet. Men herinnere zich
slechts hoe bij het ontslaan eener
vacature voor de Tweede Kamer in
district IX te Amsterdam in dit eene
district een honderdtal onderwijzer»
den aocialislischen volksmenner, mr.
Troelstra zich in beweging stelden en diens
verkiezing verzekerden.
Ja, maar dat gaat buiten de schooll
hoort men van die zjjdc houtweg ver
kondigen. In de school worden „Christelijke
enmaatschappe!ijkedeugden"ingescherp:.
Doch die bewering werd dezer dag$i
door een schoolhoofd van een openbate
school te Amsterdam vrijwel te niet gt-
daan. Van christelijke en maatschappe
lijke deugden gal, volgens dien onder
wijzer, de jeugd op de openbare scholen
al bitter weinig blijk. Zijn klachtenlijst
de jeugd bad een verbazende lengte.
Op die lijst werd geklsagd overgrenze-
looze brutaliteit tegenover de onder
wijzers, stelen, liegen, straatschenderijen,
onzedelijkheden, enz. enz.
En deze ontzettende beschuldigingen
werden door een ander openbaar onder
wijzer nog aangevulddeze wilde da
alvast maar beginnen met de jeugd af
te ranselen, dat zou dan, meende Hij,
wel beterschap aanbrengen
Nog een enkel feit uit onze onmiddel
lijke omgeving moge hier in herinnering
worden gebracht. Toen vóór vier
jaren de verkiezingsstrijd voor de Tweede
Kamer moest gestreden worden, werd
door den heer Mr. Heemskerk hier ter
stede eene lezing gehouden over de
onderwjjs-quaeslie. En omdat bij die
gelegenheid door een onderwijzer der
openbare school een alles behalve christe
lijke uitdrukking werd gebezigd, en wij
aanleiding daarvan op de gevaren,
welke voor de katholieke jeugd aan het
openbaar onderwijs verbonden zijn, gewe-
hadden, ontvingen wij wellicht zal
ook de heer \V. C. Oosterman dit
ich nog kunnen herinneren van een
onderwijzer aan een der openbare scholen
alhier, ter verdediging van de openbare
school een schrijven, waaruit wij slechts
hel onderstaande citaat nog
te moeten rcleveeren.
De kerknoch de geestelijkheid, noch
vergadering geraaskald, dal bjj den stem
busstrijd van 1905 de vrijzinnigen en
de sociaal-democralcn „samen moeten
gaan tegen dit reactionaire, karakter-
bedervend Christelijk Ministerie en samen
moeten vechten tegen deze clericale kliek-
regeering."
Wij zullen zeker niet nader behoeven
aan - toonen, welk eene ontzettende
verant--oordeljjkheid katholieke ouders
wien een katholieke school ten dienste
staat op zich laden, door hunne
kinderen naar de openbare school te
zenden, op 't gevaar af ze godsdienstig
eu zedelijk te zien verderven door onder
wijzers, die alle christelijk gevoel, alle
eerbied voor Overheid en gezag hebben
algeschud. Alleen het bovenstaande
strekke, dunkt ons, tot een ernstige
waarschuwing.
Maar tevens zij hier in gemoede ge
vraagd: Zijn onderwijzers, als o. a. de
heer Oosterman, niet zelve de schuld,
de mitioenen kerkeleden zijn christelijk. dat de openbare sctiool bij ieder wel-
Wij rukken ons van het christendom af,
en dal is de schuld van geestelijkheid en
publiek, die zoo onchristelijk mogelijk
zijn. Maar al maken de christenen van
het christendom vaak een karrikatuur
daarom verwenschen wij het niet."
Wjj hebben destijds verklaard, dat
wij dien onderwijzer te weerleggen in
zijn even onbesuisden als onzin nigen
aanval tegen de Kerk, geestelijkheid en
leeken, beleedigend zouden achten voor
onze lezers, en zoo denken wjj er nog
Waarop wij echter thans met allen
nadruk willen wijzen is, dat deze
onchristelijke onderwijzer, die op zoo
barre wijze zijn onchristelijk gemoed
durfde ontlasten, nog altijd in een der
openbare scholen werkzaam is. Nog
immer slaat deze onderwijzer, die zich
van het Christendom heeft afgerukt, in
de school voor de klas om de jeugd,
naar het heet .Christelijke en maat
schappelijke deugden" in te prenten.
En de onderwijzer W. C. Ooslerman
i heelt nog dezer dagen in eene openbare
denkend Christen i
of beter gezegd
wordt
discrediet is geraakt,
hartgrondig verfoeid
BUITENLAND.
De aangekondigde nieuwe wet op den
mijnbouw is reeds bjj den Pruisischen
Landdag ingekomen. Daarmede wc.-dt
o. a. de mijneigenaar verplicht, om de
mijn te ontginnen, wanneer die ont
ginning winstgevend belooft te zijn.
Wanneer de exploitatie der mijn gestaakt
wordt en die staking strjjdig is met het
algemeen belang, kan de eigenaar door
de hoofdadministratie der mijnen ver
plicht worden, om de werkzaamheden
te doen hervatten. Weigert hij, dan kan
hem een proces worden aangedaan, om
hem de concessie ter ontginning te ont
nemen, terwijl gedurende den tijd, dat het
geding hangende is, door de ministers
van Handel en Nijverheid en van Finan
ciën een administrateur wordt aange
wezen om de ontginning voort te zetten.
Het huweljjk van den Duitschen Kroon
prins met de Groothertogin Cecilia is
bepaald op 24 Mei a.s.
hel gezantschapsgebouw van Mexico te
Parijs is 18 dezer een bom gesprongen.
De dader, een 35-jarige Spanjaard, Garcia
geheeten, is in hechtenis genomen. Kort
geleden had hjj met de Mcxicaansche
legatie moeilijkheden gehad. Op deze
manier wilde hy de aandacht trekken.
Eerst een paar dagen bevond hj) zich
Ie Parijs. Hjj heeft bij den aanslag zijn
hand nagenoeg ve-lorendrie vingers
werden afgerukt, de pink hing er bij.
In het koffertje van Garcia werden drie
andere bommen ontdekt.
De Fransche regeering, zeker overtuigd,
dat de vloot schromelijk is verwaar
loosd, vooral onder het kabinet-Combes,
heeft de dagorder aangenomen, die
door de heeren Guieysse en Lemeigne
is voorgedragen. Zij luidt aldusDe
Kamer noodigt de regeering uit ora zoo
spoedig mogelijk een program vaat te
stellen voor den aanbouw van nieuwe
oorlogsvlootschepen.
Uil Moskou kwam 17 dezer de ont
zettende tijding, dat grootvorst Sergius
het slachtoffer geworden is der revo-
lalionnaire uitspattingen door een bom,
onder zijn rijtuig geworpen, werd hij in
stukken gescheurd. Dit geschiedde toen
hjj per riiluig naar het Senaatsplein reed.
De ontploffing was zoo geweldig, dat het
rijtuig ia splinters werd geslagen, en
men van bet slachtoffer van den aanslag
slechts een vormlooze massa terugvond.
Ook de koetsier bekwam zulke vreeseljjke
verwondingen, dat hij spoedig bezweek.
Toen men een der moordenaars ge
vangen nam, zeide hij: .Het kan me
niet schelen mijne taak is volbracht."
Grootvorst Sergius was 48 jaar. Onder
de ooms van den keizer wordt hjj genoemd
als de grootste vjjand van alle hervor
mingen op zjjn keizerlijken neef had bij
een grooten invloeddaarom kozen de
revolutionnairen hem tot hun slachtoffer
uit. Waar of niet, hij wordt do man
genoemd, die het liberale streven van
den Tzaar tegenwerkte en bijzonder
gekant was tegen het samenroepen der
Zemstwos.
De echtgenoote van grootvorst Sergius,
die evenzeer bemind is als haar echtge
noot was gevreesd en gehaat, snelde on
middellijk naar de plaats des onheils
in de stad was de ontsteltenis en de
ontroering zeer groot. Men beweert, dat
de grootvorstin reeds een waarschuwing
ontvangen had, dat zij Diet meer met
haar echtgenoot moest uitgaaD.
Op de plaats van den aanslag is een
FEUILLETOH.
Een jieht op leven eo dood.
ij ,Je «Ut dos werkelijk die betrekking «in
nemen, Hermen?
.Zeknr neem ik ze itn. Twee duizend roebel
«Ia begtoseUrie zgn waarlijk niet te versmaden.
Rete&'maar eens nis, als ik hier in sUaUdienit
treed ontteng ik in 't begin naowljjka duizend
gulden dal acbeelt heel wat met «wee do
r°ebej,i"
«sbofertegrond verlaten, eu onder meoseben
Ï*»«V wou en, wier zeden, gewoonten en taal
ons .reemd zjjo, en naar eene atreek gaan,
welks ,jj volstrekt niel kennen 1"
<We beboeren daar ook niet zoo lang te
btfiVeoeenige jaren maar, om eenige duizeodeo
t« Leeparen. Dan keereo we naar bier terug,
kt6pen een mooi hnia en alle kleine weoscheo,
Wi4lko gij tb ana koestert, knonen dan vervuld
Jvordeo, zonder dat daardoor ons jaarlijkacb
hpkomeo vermindert, want ge weet thans al
böt ondervinding, dat die moetlgke afbetalingen
ia goed en wel, maar ik weet oi<
ma', lieve vaderland met mind
dankt me, dan met veel io den
,1e bent toch wel wat overdreven bezorgd
i goed gaat. Ik aal dan ook maar aannemen?'
,Nn ja, maar
,Maar Zondl ge misschien li'ver niet
meegaan?"
.Neen, neen. Hernam, met n zelfs naar 't einde
Ze waren oog maar korten tgd gehuwd, 't
echtpaar, dat boveoataand geaprek voerde.
rman ROdiger was geëxamineerd werk
tuigkundige en had een betrekking in een labriek
staalvoortbreogseleo. Spoedig na zgoeaan-
liog, leide bjj zijne Hilda, een braaf, doch
meisje, naar 't altaar; en alles duidde aan,
dat het een gelukkig huwelijk was. Hunne
buisbonding was hoogst eemondig. wart zgn
salaris waz niet groot. Doch bon aanspraken
op 't leven waren dan ook zeer gering, zg
wzren zoo ook tevreden. Eindelijk werden
Rfldiger vooruitzichten geopend op een staats
betrekking en wel ile Ingenieur aan de spoor-
liju. De directie was door een brochure, door
ROdiger uitgegeven, op ago buitengewone geestes
gaven opmerkzaam geworden. Plotseling
ving bjj ook eeo schrijven uit de Russische
stad Zabln. Daar had een vennootschap t
plan gevormd eene fabriek op Ie richten,
nn werd ROdiger uilgenoodigd, om tegen
jaargeld van tweednizend roebel de technische
leiding er van op zich te nemen. Dit schitterende
aanbod meendo ROdiger niel van de hand te
mogen wgzeo. Zgn vronw stemde, zooals boven
verhaald is, slechte schoorvoetend toe, uit het
zonnige geboorteland naar he konde noorden
I kwam baai
inolg onder v
II
emarteljjk voor
Zabln i
stadje in Russisch Polen en
spoorlijn. ROdiger en zijne
vronw hadden zich langzamerhand een weinig
ingeburgerd. Herman had oatnnrljjk steeds zijn
handen vol, zgn inkomen wie mooi, maar er
werd ook heel wat voor gevergd. Zijne vronw
was steeds met hel bnishondea bezig en ver
dreef deardoor de verveiiog en bet verlangen
naar haar geboortegrond, het heimwee bleef
daardoor achterwege. Met de buitenwereld bielden
zg sicb bijna niet op. De bewoners van het stadje
hadden de oienw aangekomenen in 't eerst met
wantrouwen bejegend. Eerst, toen zg zoo ver
waren, dat z|j het Poolsch konden begrijpen en ook
een weinig «preken, werd hel eeo weinig beter.
Duilschers toch woonden er niet en er waren
er weinig, die Duitach spraken. Overigens greep
er iets plaats, waardoor zg de bniteowe:
niet meer koodeo ontberen. Hon werd i
zoon geboren. Dat was een blijdschap! 1
kereltje was natnorlgk van den begione
Vaders lieveling, en de jonge moeder leefde
nn uitsluitend voor baar kind. Zoo
dan ook, zelfs in den vreemde, baai
beschaafden i
kannen
Rusland aanzienlijke betr
mede Rnsla
I, vóór tjj te Zsbin
in politie KoetkoO
den beginne af met
Loierd rneosch, een
ennit tos deze
tiog, geroepen
i veel gezegend is. Het
een ieelljk iets, dal juist Koetkeffs zoon
verbeelde oen goed ingenieur te zijn. Hg
zijne stadie in dien geest gemaakt, doch
zooder gnnstig gevolg en zoi der ze te beëindigen,
or zich best geschikt te
z|ja voor de plaats aan 't hooid der pas opge
richte fabriek. Daarom dong hjj er naar, doch
zonder gevolg. Want voor zulk eene verant
woordelijke betrekking, waarvan het leven van
honderden menscheo alhangt, wordt een ver
trouwd, een ergiek man vereischt. Den toorn
over achteruiletelllng van zgn zoon wierp Koet-
kolf niet zoozeer op de directeuren, die allen
toongevend waren. Dat waren echter rjjke, aan
zienlijke mannen, tegen wie ook zells een
commissaris vao politie niets vermag. Neen,
Koetkoffs haat Irot den hierin geheel onscbnl-
digen ROdiger. alleen omdat hjj zjjn zoon den
loef had slgeslokeo, eo dal nog wel onbewust.
III.
Wie ln een pronte stad woont, weet hoe
weinig er toe noodig is om met de politie In
aanraking te komen. Dat is bjj ocs zoo ii
Hoeveel meer xjjo knevelarijen mogelijk in een
steal ale Rniland. Dat ondervond Hermen
ROdiger dan ook weldra. Ieder oogeoblik hadden
hij ot ijjoe vronw iets met de politie uit te
staan, dikwijls om nietigheden, eo oog vaker
werd hun onrecht aangedaan.
Komt mg voor", aprak zgne vronw tot
laiarls opzet in 't werk ia. Wg zjjn rustige
irgers en tocb staan we met een zwarte kool
de politie aangeschreven,"
„Ja, hy wil ons er uitknikkeren, opdat zgn
ion, die verloopen student, in 't warme neet
ekke," antwoordde Herman verbitterd, „maar
wg sullen bet nog wel eenigen tyd nithondea,
als bij ziet, dat het hem toch niet helpt,
moet by ten slotte wel toegeven."
Enkele dagen na dit geaprek zaten Herman
en zijne vronw in een reetaorant. Aan een
ander tafeltje zat een klein gezelschap, tamelijk
laidrncht'g, waaronder ook de jonge Koelkoff.
Herman bemerkte wel, dat bet gesprek over
hem liep, en dal bjj en zyne vronw lol mikpunt
banner spotternijen gekozen werdso. Hy dronk
daarom too gauw mogelijk uit, om nit dit
ontangeoaam gezelschap te komen, Doch nn
stond ook Koetkoff op en ging too staan, dat
Herman bg het nitgaan langs bem heen moest.
Nsuwiyks was hg hem voorbg, ot deze keerde
zlcb om en scbreenwde hem toe: „Scbnrk,
waarom stool je me Rodlger steeg het bloed
near 't hoofd; tot nn toe was zyne eeronaan-
