Katholiek Nieuws- en Advertentieblad No. 52. Zaterdag 25 Maart 1905. Achttiende Jaargang. DE EENDOOE voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist. Verschijnt eiken ZATERDAG. Abonnementsprijs per drie meenden Franco per post Afzonderlijke tü,40. f 0,05. BureauBreedestraat 18, Amersfoort. Uitgave van de Vereeniging De Eembode. BIJ dit nummer behoort een Bijvoegsel. HET KIND. II. {Slot.) De liberalistische Slaat putte uit twee bronnen. Uit de belaslingpenning van allen betaalde bij de staatsschool en liet 't bizohder onderwijs over aan eigen middelen van een groot deel der bevolking. Voor zjjn onderwijs derhalve ontbrak het niet aan middelen. Gevolg daarvan was, dat de staatsscholen als paleizen verrezen en er eene weelde heerschte aan materiaal en onderwijs krachten, welke door het bizonder onderwijs niet kon worden gevolgd. Hij deed de bizondere school e°n ongelijke concurrentie aan, welke zeker zou bezweken zijn, indien niet het kind op het spel had gestaan. Over het algemeen hielden de godsdienstige ouders zich met het mindere tevreden en trachtten zooveel zjj konden met het openbare onderwjjs gelijken tred te houden. £chter niet al de katholieke ouders begrepen ten volle den ernst van het bisschoppelijk Mandement. Daar zelfs, waar katholiek onderwijs werd gegeven, zag men onder allerlei voorwendsels het beklagenswaar dig schouwspel, dal sommige ouders voor hun kind 't openbaar prefereerden. Zoo brachten zij, zonder 't wellicht te bevroeden, behalve hun belastingpen ningen nog een geheel bizonderen finan- jieelen steun aan de atheïstische school ten koste van de bizondere. Zij derhalve niet met, maar daadwerkelijk tegen de katholieke school. 't Waren gewoonlijk de betalenden, die aldus handelden. Daardoor natuurlijk kwam het bizonder onderwijs nog meer in 't gedrang. De ongelijke concurrentie met de openbare school, de afval van sommige ouders dreef de geloovige partijen tot den strijd, den bekenden schoolstrijd, tot gelijkstelling van het bizonder met het openbaar onderwijs. Met taaie volharding werd voortdurend door de christelijke afgevaardigden des volks bij de liberale regeeringen daarop aangedrongen. Aan de overzijde wilde echter dezen rechtvaardigen eisch erkennen. Men hield vast aan het neutraal onderwijs als het eenig mogelijke te midden eeoer gemengde bevolking. De strijd duurde voort, bijna een halve eeuw alvorens de tegenstanders de on billijkheid en het onrecht inzagen en bereid bevonden werden aan het bizonder lager onderwjjs subsidie te verleenen. Hiermede werd gedeeltelijk een lang durig geleden onrecht hersteld, maar niet ten volle. De gelijkstelling van beider school liet zich nog wachten. Bovendien bleef het middelbaar en hooger onderwijs braak liggen. Een laatste strijd over geheel het onderwijsgebied moest nog gestreden. Gelukkig bleek, dat de christelijke elementen het kind hadden behouden zjj net ook met de uiterste inspanning en ontzaglijke offers. De christeljjke partijen vereenigden zich en, tot dij doel vooral, kwam het zoogenaamd monsterverbond tot stand. Aan de stembus van 1901 werd het duidelijk, dat de ontkerstening, door de neutrale school, was voorsomen; de overgroote meerderheid des volk sprak zich uit in christeljjken zin, het liberale ministerie viel en een christelijke regeering nam zijn plaats in. De vrijmaking van het bizonder onderwijs was nu de hoofd schotel van het ministerieel gerecht, niet slechts, wal het lager, maar ook wat het middelbaar en hooger onderwijs betreft. Allen betalen, zoo klonk de eisch, allen derhalve hebben gelijke rechten. Hoe rechtvaardig ook, toch klonk deze eisch in Nederland stout, ongehoord. Een wetsontwerp werd op 't hooger onderwijs door dit christelijk Ministerie ingediend, maar vond, gelijk men weet, geen genade in bel oog der anti-christelijke meerderheid der Eerste Kamer; 'l werd verworpen. De Eerste Kamer werd ont bonden en de nieuwe verkiezingen zetten de meerderheid in christeljjken zin De weg derhalve li gt gebaand tot vrijmaking van geheel het onderwjjs. Maar ont zettend is deze laatste strjjd om het kind. Aan de overzjjde worden alle krachten opgeroepen, alle weerbare mannen in 't gelid geschaard om dit krachtig bolwerk van 't liberalisme te behouden, dit Hort Arthur te verdedigen. Men begrjjpl, dat met den val van dit Port Arthur, zjjn macht gebroken is. Vandaar dat de verwoedheid 't kookpunt heeft bereikt. 't Zwaarste geschut wordt gericht tegen het Ministerie, voorat tegen den generalissimus, dr. Kuyper. Scheeve voorstellingen, valsche beschuldigingen en vuige laster worden uitgebraakt tegen het Kabinet der Koningin. Men scheldt zjjn reusachtige werkzaamheid na vier jaren een schrale oogst, zijn gelijkberechtiging bij benoemingen par- tjjdigheid enz. Tegen 't christelijk Minis terie werd de leus. Ouder de ongodisten werd de groote trom geroerd, verzame len geblazen voor de aanstaande ver kiezingen. Door den o lid-minister li or ge- sius, voorzitter der liberale Unie, werd de melodie aangegeven in het vermaarde blanco-artikel der grondwet. Onder dit hoedje waande hjj al de nuanceeringen van het verbrokkeld liberalisme anarchisme en socialisme incluis te vangen om zoo bjj de Juni-verkiezing de gehate Hegeering te doen vallen. De strjjd om het kind prikkelt de overzjjde tot vertwijfeling. Hierbjj voegt zich het koor der neutrale onderwijzers. Opmerkelijk is het, dat de bittere klachten en de kreten van ver ontwaardiging door hen aangeheven over de verregaande verwildering en teugelloosheid der jeugd hunner scholen op eens verstomden. Maar zonderling! Dezelfde monden, die voor cenigen tijd zoo luide de bandeloosheid der neutrale schooljeugd hadden verkondigd, openen zich thans tot een loflied, verheffen hun school boven de wolken, halen het bizonder onderwjjs door laster neer en sleuren het door het sljjk. Waarlijk, wjj zjjn thans den crisis van Prijs dar Advertentitn i Van t tot 6 regelsf0.30 Voor iederen regel meerf0.05 Correspondenten en Adverlenlign n n uiterlijk Vrijdagavond den strjjd ingetreden. Drie maanden slechts scheiden ons nog van de algc- meene verkiezingen. Waarschijnlijk zal de wet tot geljjkstelling van het bizonder lager onderwijs met het openbare tot stand komen. Maar het middelbaar onderwijs?Om het kind zal de aanstaande stembus-strijd worden ge streden. Zal dit Ministerie blijven om zooveel raogeljjk 't kind te behouden voor 't Christendom, of zal eene vijan dige regeering optreden om het kind zooveel mogeljjk over te leveren aan de atheïstische school, de school zonder God en derhalve zonder gebod? De beslissing ligt in den aanstaanden stembusstrijd van Juni. Katholieke ouders, begrijpt toch het volle gewicht van den strijd! Tot den laatsten man in het gelid, aan de stembus't Geldt hier 't dierbaarste, wal gij bezit, uw kind. Laat uw hart zich in volle slrjjdlust ontboezemen met den Vlaam»chen dichter .Zij zullen haar niet hebben De schoont ziel van 't kind." BUITENLAND. Het gerucht als zou Z. H. de Paus ter gelegenheid van zjjn Patroonsfeest, bij de ontvangst van de kardinalen, een allocu'ie houden over den toestand van Frankrijk is niet bewaarheid. Wel heeft Pius X aan het slot een toespeling gemaakt op do beproevingen, die hjj de laatste maanden ondervinden moest, maar hjj deed het in zeer algemeene termen, zonder Frankrjjk te De Pp us onderhield zich met de kardi nalen als met zijn medebroedershij wijdde enkele woorden aan zjjn Patroon, den H. Joseph. Vervolgens spak Z. H. van een verzoek van den aartsbisschop van Lyoc, kardinaal Couillié, om den pastoor van Ars, laatst zalig verklaard, tot Beschermer van de pastoors van Frankrjjk te ver klaren. De Paus zeide het verzoek aan de Congregatie der Riten te hebben overgedragen. Kardinaal Tripepi kon uitslag geven, hoever het met het onder zoek stond. De kardinaal verklaarde, dat er alle reden was te gelooven, dal het verzoek zou worden toegestaan. Koeropatkine is door Linevitsj ver vangen. Generaal Koeropatkine bijjlt echter op het oorlogstooneelhjj is benoemd tot bevelhebber van hel eerste Russische leger. Het besluit van den Tzaar blijkt te zjjn uitgelokt door een verzoek van Koeropatkine zelf, die toen hjj van het opperbevel ontheven werd, vroeg een post bjj het veldleger, hoe gering ook, te mogen behouden. Dit heeft het hart van den Tzaar verteederd en generaal Koeropatkine heeft nu dc gelegenheid oru te toonen, dat hjj als legerbevelhebber beter op zjjne plaats is dan als opperbevelhebber. De nieuwe opperbevelhebber van het Russische leger seinde Dinsdag, dat hjj de troepen, uit Rusland aangekomen geïnspecteerd had, en dat hun houding uitstekend en de gezondheidstoestand goed is. Omtrent de raobilisatieplannen in Rusland zond een Petersburger corres pondent van het Bert. Tagebl. het vol gende telegramBesloten is tot de mobilisatie van zes legercorpsen. Boven dien zullen verschillende kozakken-divisies van den Don naar Mandsjoerije worden gezonden. Onder de Russische officieren is sedert de nederlaag bij Moekden een zeer actieve beweging op te merken uit allerlei militaire districten worden aan het ministerie van oorlog verzoek schriften gezonden van officieren, die verzoeken naar het oorlogstooneel te worden gezonden met verplaatsing der gewonde en zieke officieren in hun f unct iön. Ernstig houdt de regeering zich thans bezig me' de quaestie van de munitie- levering. Door de staking op de staals- patronenfabrieken is een zeer merkbaar gebrek aan patronen en projectielen ontstaan, zoodat in Duitschland zeer aanzienlijke bestellingen zijn geplaatst. De Russische regeering zal, om de zware verliezen aan officieren eenigs- zins goed te maken, twee nieuwe kadetten- scholen oprichten, met een cursus van voorloopig vier jaar4U0 tot 600 jonkers kunnen er geplaatst worden. Van de 40--.000 soldaten, die tegen Japan moeten worden gemobiliseerd, zijn 150 000 beschikbaar, die sedert Januari zijn geoefend de overigen zullen in drie termjjnen, April, Mei en Juni, onder de wapenen geroepen worden. Een belangrijke mededeeling is ge daan door der. Russischen minister van openbare werken, prins Chilkof, die den Tzaar een rapport heeft voorgelegd, waarin uiteengezet wordt, dat binnen- FEUILLETON. Op 't goede pad teruggekeerd. 'I ls uo prachtige zomeravond san de xee- zust van BretagneVer in 't westen verdwgot too joist de laatste straal der wegzinkende zon en giet een stroom van purper over land en zee; bet water scbiUert van goudglans, en de vistcbersbooten en kleine zeilschepen, die niet ver van de aan klippen zoo rjjke kost been en weer varen, glanzen in de schitterende stralen. Zells bet ruwe, wildverbrokkelde land der BreVtgoere neemt een vriendelijk aanschijn, bjj dexri prachtige purperverlichting, en de norsche Bretagners toils lijken er vriendelijk en vrooljjk onder. Een weerspiegeling van dezen wonderlijken afscheidsgroet der zoo, ligt op de gelaats trekken der beide jongelingen, die op dst zelfde oogenbük langs bet strand op en neer wandeleo tjj zien er bigde, tevreden en opgewekt uit en zjjn in een druk gesprek gewikkeld. Beide sjjn Bretagners, dat verraadt de klank banner stemmen en bet ca ebt moduleerend „Hoe schoon is toeb ons anders zoo ruw geboorteland," zegt de een, een slank jongeling, met zacbta innemende gelaatstrekken .dit avondbeeld, zooals het daar voor ons ligt, tal mg nooit meer nit bet geheugen gaan, tl wordt ik bjj mjjne studitn nog zoo ver van hier „Mjj ook niet," antwoordde zgn metgezel, een klein, gezel jongeling met echt Franscbe trekken, levendige bewegingen en geestige, tonkelende oogen. ,Wjj Bretagners, maken de volksspreuk „Hoe ruwer en wilder 't vaderland, des te dieper indruk maakt het in 's meoBcheo ziel." „Zoo is bet, Eugèoe de oogeo van den blondgeloklen knaap namen een droomerige uitdrukking aan, toeo tg nogmaals zweetdeo over hel met roodgoud overgoten landschap, en daarna op zijn makker bleven rusten „en niet waar, 't scherpst van alle indrukken uit ons dierbaar geboorteland ligt wel die van ons zelf in onze zielen? Vreugde en smart hebben wg bjj onze sludiêo samen gedeeld, als broeders saamgeleefdzulk eeo edel, innig vriendschapsverbond ksn nooit verbroken wor den door scheiding of beroepsstand." „Nooit," luidde het antwoord, „wjj bljjven vrienden voor 't leveo." Beiden drukten elkaar de band als ter be- zegeliog van bet verbood, juist toen van den nabnrigen kerktoren eeo klokje begoo te luiden. „Het Angelusklokje," duisterde de blonde, en plotseling hield het werken eo zwoegen der meuscben op. De landliedeo staakten het werk. de viaschers lieleo hunne netten rusten, de wandelaars bleven staan, om de handeo te vouwen eo der bemelscbe Koningin den groet des Eogels te brengen. Het was een' plechtig, aaugrjjpeod oogeublik. De met rood-goud over- logen hemel, de purperen zee, bet zachte me lodieuze geklep van bet klokje, de biddende meotcben, alles scheen zicb te vereenigen in otprjjzingen der Hemelkoniogin. Ook d eo gevi tot de heilige Maagd richtend. Vooral de blond gelokte joogeling werd evenals door den schooneo avond, tbans door het Angelusklokje geheel meegesleept; io zjjn groote, heldere oogen, parelde een traao, en zjjne stem trilde licht, toeo bjj na bet eindigen van bet Ave Maria tot zjjuen vriend zeide: „En behalve ons ge voel voor 't vaderland eu onze vriendschap, boeit ons nog een derde aao Bretagne en aan elkaar, onze heilige godsd-eost en de liefde tot de Hemelkooiogin. Niet waar, Eugèoe De aangesprokene knikte, lerwjjt de avond over land en zee neerdaalde. De uitgestrekte watervlakte lag daar in 't schemer, schaduwen omhulden berg eo dat De visschers en schepe lingen kwamen aao land, legden buone vaar- tnigen vast en gingen naar buis. De landlieden volgden hun voorbeeld eo beide vrienden keer- Jaren zjjn voorbjjgegaao. Beide boezemvrieu- dei die wjj in hun geboorteland Bretagne heb,. ,n leeren keooen, hebben een verschillend beroep gekozende ideale, blonde Jeannot Villot bad de neiging van zjjn vroom, godvruchtig bart gevolgd eo bracht als pater Redemptorist zjjoe leerlingen tot goddeljjke en wereldljjke wjjsbeid. De jonge ordesgeestelijke bad te Parjjs niet slechts den naam van zeer vroom te zjjo, maar ook dien van bekwaam professor, naar wiens ondei richt vooral de voorname Franseheo buone Btudeerende zonen zonden. Eugèoe Meriot daarentegen tras advokaat geworden, docb bad door zjjn stalen vljjt zjjn taaie volharding, io 't bereikeo van 't voorge stelde doel, maar vooral door zgne welbespraakt heid na enkele jaren van werkeo, zoodanig de aandacht der regeeringskriDgen op zich ge trokken, dat bg weldra in 't ministerie kwam, en daar de hoogste sport der ambtenaaraladder beklom. Nog geen veertig jaar was de koappe, werklustige, energieke man, als het ware de rechterband geworden van den minister van eeredieost, eo was bjjoa alvermogend is deze gewichtige afdeeliog van bel Franscbe kabinet. Jammer maar, dal met Eugenes wetenschap pelijke en staatkuudige beteekeols zjjn gods dienst eo vroomheid geen geljjken 'redbadden gehouden, lu tegendeel! De moeitevolle be roepsbezigheden hadden de vroegere christeljjke grondbeginselen geheel verstikt, eo het geloof, dat zicb in daden toont, gebeel vernietigd. Eerst bad het bem aan tjjd ontbroken bjj zjjo steeds aangroeiende werkzaamhedea, eo later was bem bet niet vervullen van zjjn godsdienstplichten tot een gewooote geworden. Ja nog meerDe Franscbe rrgeering van dien tjjd bewoog zicb in eene bepaald anti christelijke richting, en woedde vooral onder monniken en zusters, onder voorwendsel, den staat en de wereldgeesteljjkeo te beschermen tegen den grooten invloed der ordes-geeeteljjken. In bet gebeele land werden de eerbiedwaar- eigendom dige, zoo zegenrjjk werki beroofd, verjaagd en ove was dezen kerkhaters heilig; zelfs grjjsaards en zieke zusters vonden in bun oog geen genade. En juist Eogèue Meriols hand was bjj deze gruwzame vervolgingen altgd in 'I spelzjjo ondergeschikten gaven bem de congregaties aan, en bjj zelf wees zjjn chef, den minister van Op zekeren stormachtigen herfstavond zat Eugeae Meriot in zjjo werkkabioet; over zjjne papieren gebogen zat hjj jjverig Ie schrijven en maakte zoo nu en dan aanteekeoiogen in zjjo dagboek, Daar werd de porlière van de voorkamer gerulscblooa op zjj geschoven eo de bureau-dienaar trad binneo. „Staat Zjjn Excellentie toe, dat een verzoekeT wordt binnengeleid f' vroeg bjj zacht. Nauweljjks melkbaar hief de aangesprokene bet boofd op van zjjoe akten, om een vluggen blik op het kaartje te werpen, dat de dienaar voor hem bad gelegd. „Emile Sergeant" stood er op, met slechte hand geschreven, zonder nadere aanwjjziog vso stand of beroep. Hg maakte eeo afwerende handbeweging so schreef door, Toch bleef de bediende nog op zjjn plaats. „Acb, Excellentie," stamelde deze,, "t is eeo

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1905 | | pagina 1