Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 19.
Zaterdag 11 Augustus 1906.
Twintigste Jaargang.
DE EEIBOIE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naaruen, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie manndon
Franco per posl
Afzonderlijke nummers
f 0,40.
f 0,05.
Bureau: Breedestraat 18, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniglng De Eembode.
Prijs der AdvertentiAni
Var 1 tot 6 regels
Voor iedorea regel meer
n ultoriyk Vrijdagavond
BIJ «1U nummer behoort
een Bljvoegnel.
Aanbestedingen.
(Ingezonden.)
Wij leven in een tijd van sociale actie.
Met rusteloozen ijver streeft men er naar
de sociale nooden te lenigen, maatschap
pelijke misstanden weg te ruimen en
zoodoende gezonde toestanden in 't leven
te roepen.
't Kan daarom goed zijn, meen ik,
op een maatschappelijk euvel te wijzen,
dat zich steeds ernstiger openbaart en
dat niettemin maar al te zeer aan de
aandacht der sociologen schjjnt te ont
snappen.
Want vestigt men het oog op de bouw
vakken, dan geloof ik, dat de aanbeste
dingen in die vakken meer de opmerk
zaamheid vereischen, dan er tot heden
aan geschonken wordt.
Laat ik het maar rondborstig zeggen
de aanbestedingen zullen, zoo voort
gaande, een kanker bljjven in onze
maatschappelijke samenleving. Want. is
het niet een worsteling om het bestaan,
die deernis wekt, als men ziet hoe het
bij aanbestedingen in de bouwvakken
soms toegaat? Van de meeste aanbeste
dingen kan men bjj de gunning reeds
zeggen, dat het een schadepost wordt
voor den aannemer. Wie der aannemers
zich b.v. heeft misrekendwie door de
eene aanneming de andere Iracht te
dekken om zoodoende nog op de been
te bl|jven, tol zoo lang maar even mo
gelijk is, heeft de meeste kans bij
aanbestedingen do gelukkige te zijn,
aan wien het werk ter uilvoering wordt
opgedragen. Dat hierdoor op de lijst der
gefailleerden de aannemers r|jk vertegen
woordigd z|jn, is waarlijk niet te ver
wonderen.
Bedenkelijker echter is, dat verreweg de
meesten, die volstrekt niet met speculatie
geest of anderszins z|jn bezield, alleen
door de omstandigheden gedwongen
worden, b|j aanbestedingen mee in te
schrijven, omdat bjjna alles wordt aan
besteed. Voorheen betrof het groote
werken of althans werken van eenige
beteekenis, als er van aannemen sprake
was. Thans staan we voor andere toe
standen. De werkgevers gaan gewoonlijk
hiervan uit, dat het beter is zoo te
handelen, dan later b|j indiening der
rekeningen voor een teleurstelling te
staan. En daarvoor is wel iets te
zeggen. Wie óón gulden heeft kan er
geen twee besteden, en bij de stijging
der lootten en soms ook der materialen
is het nog al begrijpelijk, dat een werk
gever, die over een beperkte som te
beschikken heeft, in z|jn berekening falen
kan en dat eerst gewaar wordt, als h|j voor
voldongen feiten staat. Om dat te voorko
men zoekt hij in aanbesteding een waar
borg voor teleurstelling, maar nu wordt
niet zelden de aannemer er de dupe van.
Herstelling als anderszins aan gebouwen
valt gewoonlijk niet mede, en daar de
werkgever aan zijn bedoeling gewoonlijk
vasthoudt, dal wil zeggenhot werk
gaarne correct ziet uitgevoerd voorden
opgegeven pr|js, is iedero tegenvaller
een schadepost voor den aannemer.
In vroegere lijden, toen een meer on
beperkt vertrouwen in den patroon werd
gesteld, had deze ook b|j drukke bezig
heden de rustige zekerheid van een fat
soenlijk beslaan, in stede daarvan leeft
h|j thans ten opzichte van bjjna al z|jn
arbeid in voortdurende spanning of de
uitslag voor hem nog winstgevend wor
den zal. En dat hierbij maar al te vaak
een ongunstig slot valt te boekon, is
een waarheid als een koe.
Nu zal misschien hier worden opge
merkt, dnt men by aanbesteding, vooral
van nieuwe bouwwerken, dan maar niet
inschrjjven of het hooger doen moet.
Maar dan vergeet men, dat er om
slechts iets te noemen in verschillende
niet groote plaatsen, m|j bekend, patroons
z|jn, die gewoonlijk een paar knechts of
meer aan het werk hebben en zelf mede
arbeiden, thans voor zich zelf soms nog
met leege handen staan. Dat zulke
patroons een poging doen om werk te
hebben, en dan, om den gebruikel|jken
term te bezigener kort b|j gaan staan,
is nog al te verklaren. En wat hooger in
schrijven over 'l algemeen betreft, dit houdt
tevens in, dat men dan de kans op
gunning van het werk zoo goed als
inroogel|jk maakt. Wie zulk een sociale
toestand gezond mag noemen, ik niet
Wellicht zal men hier opwerpen, dat
b|j aanwjjzing van sociale kwalen ook
een middel ter genezing dient aangeboden.
Welnu, een poging daartoe wensch ik te
beproeven. Als men b.v. b|j aanbesteding
de begrooting van den architect, die het
ontwerp heeft uitgedacht en dus het werk
in al zjjn onderdeelen heeft bestudeerd,
lot maatstaf neemt, en dan aan den
inschrijver, die het naast bij de begrooting
somt, eenvoudig het werk opdraagt. Dan
vervalt de strjjd, om toch maar de minste
te z|jn, het onderwerp wordt ernstiger
in studie genomen, en men kan ook met
meer recht eischen, dat bjj uitvoering van
het werk aan de gestelde voorwaarden
wordt voldaan. En voor den architect
bestaat dan niet meer het zeer onaan
genaam geval, dat h|j, stellig overtuigd,
dat de aannemer veel te laag heeft
ingeschreven en zich ten deele of geheel
er mee ruïneert, toch moet vorderen, dat
het werk volgens teckening en bestek
correct wordt uitgevoerd.
Nu is het zeker, dat voor sommige
werkgevers dan het buitenkansje ontsnapt
voor een veel te lagen prjjs een werk
uitgevoerd to krjjgen, maar dan ook ten
koste van den aannemor. En juist dat
wordt, holaas, niet genoeg ingezien. Zich er
op te kunnen beroepen voor een veel
te geringen pr|js iets degelijks te hebben
verkregen, zonder ook maar eenigszins
te bedenken, dat soms de wetvaart of
het bestaan van oen eerzaam gezin er
door is verwoest, schjjnt iets heel natuur
lijks te zjjn geworden en wordt soms
aangetroffen, waar men dit niet zou ver
wacht hebben. Wel geschiedt dit meestal
zonder er ernstig bjj na te denken, maar
juist daarom acht ik het nuttig te wijzen
op een sociale kwaal, die reeds al te
veel onheil gesticht heeft.
Ten slotte wensch ik nog op te merken,
dat ik gaarne mijn met bescheidenheid
mgeboden middel tot verbetering van
genoemd maatschappelijk gebrek voor
nog beter middel wil prijs geven.
Mjjn doel is dan ook geen ander, dan
dat ook dit onderwerp ter genezing,
en wel met vetten letter, op de Ijjit der
sociale kwalen genoteerd wordt.
R. K.
BUITENLAND.
B|j gelegenheid van den derden ver
jaardag van de troonsbestijging van
Pius X, op 4 Augustus, heeft Z. H. de
Paus uit alle werolddeelen telegrammen
van gelukwcnschen ontvangen.
De gezondheidstoestand van kardinaal
Rampolla laat sedert eenigen lijd te
wenschen over en men schrijft dat toe
aan de rusteloosheid, waarmede Z.Em
zich in den laatslcn l|jd aan vele werk
zaamheden gewjjd heeft, niet het minst
aan den velen arbeid, welke hem hel
onderzoek dor Fransche zaken gekost
heeft.
De ontmoeting tusschen keizer Wilhelm
en koning Edward zal nu toch eindelijk
plaats hebben.
Te Friedrichshof zal ter eere
koning Edward een maaltijd in den kring
van de allernaaste familie gegeven worden.
Een gerucht, dat von Tschirschky, de
staatssecretaris van builenlandBche zaken,
tijdens het bezoek van den koning te
Friedrichshof zou vertoeven, wordt niet
bevestigd.
Do socialistische pers in Duitschland
begint te klagen over het gebrek aan
diepte" van konnis bjj do sociaal
democraten. Nu 1b daarop sinds jaar er
dag reeds gewezen door de christelijke
bladen, maar dat van socialistische zijde
zoo iets zou gebeuren, is wel een ver
rassing. De „Magdoburger Volksstimme"
o.a. verzucht:
,Hoe krachteloos en jammerlijk leeft
soms de krachtige leer van het Socia
lisme by de arbeiders't Is bedroevend,
ook voor de niot-sociaal-democratische
arbeiders. Een vage, onbestemde meening
van het socialisme leeft in hen. De on
wetendheid onzer arbeiders met het
principieele, theorotische socialisme, ver
klaart, waarom de georganiseerde arbei
ders, die van liet platteland naar de
stad komen, heelcmaal niet proflteeren
van de meerdere politieke kennis der
arbeiders in de stad en dat zjj geheel
ongeschikt zjjn lot het voeren der propa
ganda op het land. Hot getal arbeider»,
dat onze beginselen duideljjk en over
tuigend kan vordedigen is zeer klein."
Hot bljjkt meer en meer, dat ook do
toestand in hot Fransche leger heol
wat te wenschen overlaat. Volgons de
„Éclair" hoeft de Fransche Minister van
Oorlog, Etionne, oen vertrouwelijke cir
culaire aan de officieren goricht 0111 hen
to w|jzon op do gevaren, die dreigen
door do anli-militairistisehe gezindheid
van sommige onderofficieren. Velen heb
ben zich onmiddellijk na dc beëindiging
van het laatste schooljaar van d; mili
taire oplcidings-innchling St. Maixent
uitgelaten in dien zin, dat zij slechts
daarom in hot leger wilden blyven,
omdat zjj daardoor in de gelegenheid
waren een krachtige propaganda voor
hunne denkbeelden to vocron.
Een ontzettende scheepsramp heeft
plaats gehad bjj kaap Palos, aan de
Spaansche kust.
liet stoomschip Sirio hcoft schipbreuk
geleden en is onmiddellijk gezonken. Hot
kwam van Barcelona en had 800 land
verhuizers aan boord, het grootite ge
deelte Italianen, de anderen z(Jn Span
jaarden. Het aantal geredde personen
is volgens de jongste mcdedculingon 545,
zoodat er tot dusver nog steeds 385
personen ontbreken. Mocrdero mcnschon
z|jn echlor door voorbijvarende schepen
nog opgepikt, zoodat mon van meoning
is, dat liet aantal slachtoffer* niet vool
meer dan 200 zal bedragen. Ondorlien
is de bisschop van San Paulo, mgr.
Camargo dc Barros, die verdronk, door
dat oen Argentijn hom zjjn roddingsboei
afnam terwjjt hjj wegzonk, zoo wordt
gemeld, zegende lijj do drenkelingen, De
prior van hot Bonodict(jnen-kloo*tcr bleef
op hot zinkende schip en gaf ook zjjn
zegen aan de slachtolTers, Do geredde
prelaat is do bisschop van Parahyba,
mgr. dc Miranda Henriques.
Behalve de slachtoffers werden de
overige opvarendon in reddingsboolcn
en door koorden, van de kaap afgeworpon
gered. De bewoners van kaap Palos, een
1600 ft 1700 visichers, deden alle moge
lijke moeite tot redding. De geredden
bleven op de markt van liet plaatsje
FEUILLETON.
Een reddende daad.
.Barmhartigo hemel, heer abt, heb medelijden!
Hjjn eer, allee ia neg I Ja, n(j z|jD Ooateurjjkera
en beminnen ona vaderland en omen vorst.
Dal mocht ik u niet seggeo I Frederlk is de
Dultscbe Koning. Lodcwük beelrijdt hem die
waardigheid, Voor lang heeft hy hom beloofd,
dat hij niot zou optreden als protendent der
koninkiyke waardigheid I"
.Daarin moot Ik u tegenspreken I Lodewgk
ie geen kronenroover. De boogo waardigheid
van koleer woes hy van do hand, toon hel
mecrendeel der kourvoratcn hem gekozen had
oerst na lang aanhouden nam hy zo aan I"
.Waarom ia Lodowyke brooder dan aan onzen
kant? Iiy zal hom toch wel beter kennen,
denk ik."
.Broeder Bernardns, ga heen I Dat gü den
verrader io nw midden duldt, die den wyzereo
broeder baal, la waar, maar niet mooi, en werp
een ongnoitig licht op nw zaak!"
,Eo toch is Frederlk het ochoonsle sieraad
voor de koningtkroon. Een kleiner vorst la
ten spot der menigte. Daarom kan Habeburg
slechts de erfgenaam van de Duits cho keizers-
macht »yn 1"
.Indien Dultvchlnnd oen erlkelzerryk was.
Maar waartoe dat noodeloos woord verspillen! Gg
zyt en blijft voorlooplg nog io govangonschap I"
.Hoogoerwaardo abt, bedenk, dat Lodewyï
by den hoogst geplaa telen vorst dor aarde, by
uw goesteiyk opperhoofd, Pans Joannes XXII
niet goed aaogoschrevea t taal. De heilige Vader
vreest van hem en zöo macht - onderdrukking
dor Kerk. Wat dan, ala later de oproep
dee Pausen tegon Lodewgk ook io uw ooren
dringt? Zondt gy het dan niet betreuren den
vünod der Kerk geholpen te hebben Laat ons
daarom vry I"
.Zwgg, de maat loopt over, gy komt slechts
met vermoedens en verdachtmakingen aan.
Waar zgn uw bowyzon t lk laat u niot gaan,
ODdor geen voorwondoel, voor do Blag heeft
plaats gehad I"
.Vreest gy dan don roodon liaan niet, dien
Leopolds krygors op 't klooster zouden kunnen
zetten I Ziet gy dan niet in, dat gy en uw met-
gczollou een vroeeeiyke vergolding op dou hals
haalt?"
,0 neon I lk dton n>yn vorst tot den laatalen
ademtocht, al komon er ook hevige stormen
opzetteo. In 'I kortuw brief heb ik aan koning
Lodewgk gezoodeol"
De oude Hans schrok geweldig. .Nu Is allss
voor my ook vsrlorsneer, bszUtlog on vader
land I" Hjj werd door vertwyieling aangegrepen
en met een verweneching trok by een dolk uit
zyn wambuis en slingerde hem naar abt Maurus;
daarna kwam hy in koene vlocht buiton en
vluchtte naar 't westen. Het wapen wae juist
geworpen. Hy trol liet midden der borat, doch
stuitto op do pectorale vao den abt af.
Weldra galmde do stormklok van bet klooster
door do lucht en eenlgo monniken en dienstboden
zotton den vluclitollng na. Deze was near Puch
gevloden en had een paard van een boer willen
koopsn, Twintig goudstukken, In zyo jaa genaaid,
bood hy voor een snolvootlg paard. De londlloden
namen den vreemdeling, die gelioel uitgeput
wae, gevangen. Een kloosterknecht kwam hun
't eerst dsn moordaanslag op den abt meedoeten.
De boeren waren zoo verbolgen, dat ay als
blind op den misdadiger insloegen. Machteloos
en overal bloedend werd de gevangene In de
abdy ternggebraebt. Abt Maurns was reedi
van dan acblik bekomen en bad zyn kalmte terng
gekregen in 'l beschouwen van 't boel.
Verlossers, Hy gat hot bovol den gowonde in
do hookkamor to brengen.
Pater Alexius was spoedig terug.
.Hoogoerwaardo Vador, do jongste w
alt «en klad by hol zien van zyo mot bloed
bodekten oom. U|j houdt wcrkeiyk vool van hem."
.Laat den bodrooldo hier komon,"
Met botraando oogon trad Hendrik binnen,
De abt sprak tot hem: ,Gy woel, wal er
gobenrd te. Uw oom heelt een moordesneleg
gepleegd, zyo hoofd staat niet vul meer o|
sün schoudert l"
,1 loogoerwaarde abl, stort one, om Godswil, nle
dieper io 'toogolok!" viol Hendrik hem in de rede"
,Ale gy de waarhoid segt, tal uw oom genadig
behandeld worden, Vertel my uw afkomst"
.Mün naam le Hendrik ven Sterneek en die
ven ni(ju oom Hani von GolUog. Wy v
to Llnz, Zot kinderen waehteo daar op bun
vader, en een brave trouwe echtgonoole. Hy
hooft my alt woei aangonomoo. Mjn vader
viol In don elug by Uammelodorf on myo moedor
sllorf van verdriet. Het vertrouwon van onzon
koning beeft hem uitgekozen, om een yibood-
scbap aan hertog Leopold over te brengoo.
Hy was tinnoluos, toen b|| zijn hand logon u
verhief, wanl zün doen en laten wne nooit laag I"
.Ik heb hem al vergaven en 't ovorige zal
zich wel schikken I"
Don 30en September naderden vier ruitere,
op mot schuim bedekto peardeo gezeteo, hal
klooster Filrstenfeld. Do abt horkeode hen.
Pater Ambroeius steeg af met een van vreugdo
stralend gelaat.
,lk breng goed nieuws, hoogoerwaardo 1 onze
koning hooit gozegovierd I"
.Gelooid zy do Almachtige I" juboldo abt
Maurus lulde. .Vertel, waarde vriend I
,Wy reden 100 snel mogolUk. Te Milnchoo
verwisselden wy van paarden 011 'e avonds
waren wy In koning Lodowyke leger, Dn koning
ontving my minzaam en was In'toeralontsteld,
doch daarna verheugd over do boodeoliap, HU
telde, dat ik wachten moeat op den uitvlag vau
den beeliesendeo lieg, went ovormorgon sou
by bet wegen, deer niet voor den volgenden
dog zyn veldheer Schwepperoiin in 'I leger
kon zyn on nw boodicbtp bem tot enol bzndeleo
droog, Op den morgen ven een S8en wiet
Lodewgk zyo tegenstander, door voortdurende
troepenbeweging, tot den aanval aan Io letten.
Ik etond op een hoogto en ug hot begin van
don steg. F.ventli wind en tegenwind atwlsse-
lend door de korenvelden etryken, oveuzoo
bevonden zich zege en voordoe) nu aan dezen
dan aan dien kant. Da Bohamers werden weldra
door de Hongaren in '1 nauw gebrachthun
lange, mot bonto voeren veralerde pjlun gonadon
nla oen vertoornde byenzworm door da lueht.
Do aclioooo Frederlk verectioen Io konlnkiyk
gewaad, omgeven door 800 ruilera. Met oigen
band vereloog by moor dan tiO atrydere 00
•loog onza rykabanler togen den grond, Zyn
tegenstander Lodawyk zocht by tevergeefs,
want diens bescheiden aard bed hem een een
voudig slrydgewaad doeokiezeu. Iteoda juichten
de Oosteorykiche heldcutchtren die eteede meer
voorwaarts droogoo. Daar keerde slch plotseling
do kane. Door oen behondigo wending wiet
Sohweppermen den vyand hot stol en do zonne
stralen in 't gelaat Ie brengen, De ridders en
do Beioriche poortera streden vol woede, lot
Froderik gevangen genomen werd. En wal dead
konlntc Lodowyk, toen hy Fredorik zag HU
zei vrlendeiyk„Ik ben bltj, neef, u to zien I
Uw lovoo wil ik nletl"
Vol vuur aprak abt Maurua 1 .Daar onto
hear ea koning zoo'n edel hert toont, zal one
dat ten voorbeeld strekken I Laat den oude,
die tnU dooden wilde Ik boor, dat by al
woer op de bton la en zyo nael vry. Zij
kunnen ongehinderd van hier vertrekken 1"
.Hoogeerwaarde abl," oprak pater Ambroeius
nog, .ik moet u van den koning, dl* my terstond
liet roepan, vele groeten overbrengen en de
veriakering van zyn voortdurende hoogachting.
Weldra tel hU een bezoek broogen san Fflreten-
lold en u dtn porsooniyk bedanken voor uw
reddendo daad".