Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
No. 20.
Zaterdag 18 Augustus 1906.
Twintigste Jaargang.
DE EEIBIDE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland,
Laren, Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATEBDAS.
A-bonnomonteprije por drlo ma&odon
Franco per post 10,40.
Afzonderlijke nummersf 0,05.
Bureau: Breedestraat 18, Amersfoort
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs dar Advertnntilui
Van 1 tot 6 regelsf0.30.
Voor iederen regel meerf0.05.
Bij <llt nnnunrr behoort
een It Ij voegsel.
Een kloeke daad.
{Ingezonden.)
Mei groote belangstelling nam ik kennis
vafi het opstel van R. K. met den titel
.Aanbestedingen", voorkomende in de
„Eembode" van Zaterdag 11 Aug. 1.1.
Een kloeke daad mag het heeten zoo
den vinger te leggen op een sociale ziekte,
die sterk voortwoekert en toch zoo
zichtbaar wordt verwaarloosd. In de
pers wordt er over gezwegen alsof ze
niet bestond. Men verneemt alleen iets
van de gevolgen dezer ziekte als b.v.
een aannemer blijkt financieel te zijn
uitgeput.
Voor belangen van den werkman in
teresseert men zich met voorbeeldigen
jjver, en 't is te prijzenmaar den patroon
daarbij te vergelen is een kapitale fout.
Deze is toch het stootkussen tusschen
werkgever en werkmau. En toch wordt
niet gevraagd, of die onontbeerlijke factor
in de samenleving soms ook wordt dood
gekneld. Voor den patroon blijft alles
risico. Of hij tegenspoed in zijn zaken
ontmoetof hij posten te boeken heeft,
die hem nooit uitbetaald zullen worden
of hij door belastingen wordt geprangd
of hij na afioop van werkzaamheden tot
de ontdekking komt, dat hij voor al zjjn
tobben en zorgen nog van zijn eigen
geld bijpassen moet, daarover gaat in
onzen tijd maar zelden een zucht op
onder zijn werklieden, en gewoonlijk
wordt hij evenmin beklaagd door den
werkgever, als de werkzaamheden maar
tot dezer genoegen zjjn afgeloopen.
't Is een goed, een verstandig werk,
dat R. K. eens de .aanbestedingen"
tot een onderwerp van een zaakrijke
beschouwing heeft gemaakt. En het
middel, door hem genoemd, eerlijk toe
gepast, is radicaal. Men zal geen architect
nemen als h|j niet betrouwbnar is, dus
is zijn begrooting dat ook. Waarom dan
bij aanbestedingen geloerd op omstandig
heden, die by uitvoering van een werk
den werkgever in de handen doet wrijven,
omdat hij voor een laag bedrag zijn doel
bereikt, maar den aannemer een schade
post bezorgt, dien hij soms nooit weer te
boven komt 't En dat er in de bouwvakken
bijna niet meer aan te ontkomen is,
heeft R. K. onomstoolbaar bewezen.
't Gaat in onzen tjjd zoo moeilijk om
gehoor te vinden, omdat van alle kanten
over sociale nooden geroepen wordt.
Maar zou het nu niet eens tijd worden,
dat toch ook eens naar den noodkreet
van R. K. geluisterd wordt Ze is pak
kend en waar tevens. Zonder holle frasen
wordt hier gezegd met welk een sociale
ziekte een voornaam deel der burgerij
te kampen heeftzonder socialistische
bedreigingen en bombastisch misbaar
verneemt men een klacht, die reden
heeft geuit te worden. Want zoo voort
gaande zullen vele aanbestedingen steeds
bevorderlijk zijn om de toekomst
patroons in de bouwvakken minder
gunstig te maken, of deze zelfs totaal
te vernietigen. En daartegen kan, dunkt
my, niet te ernstig worden gewaar
schuwd.
BUITENLAND.
De lang verwachte encycliek van Z. H.
den Paus aan de Fransche bisschoppen
is eindelijk verschenen. De .Osservatore"
van Dinsdag jl. bevatte dit hoogst be
langrijke schrijven, waarin het denkbeeld
tol de oprichting van .vereenigingen
voor den eeredienst" wordt verworpen
als strijdig met de heilige rechten dei-
Kerk en het oprichten van soortgelijke
lichamen, die den naam zouden dragen
van „kanonieke vereenigingen" even onge
oorloofd wordt verklaard, zoolang niet
de volstrekte zekerheid bestaat, dat in
de bedoelde vereenigingen de Goddelijke
inrichting der Kerk, de onveranderlijke
rechten van den Paus en de bisschoppen,
en hun gezag over de goederen, welke
de Kerk noodig heeft, in het bijzonder
over de gebouwen van den eeredienst
onherroepelijk en ten volle veilig zijn.
Onder het opschrift„Rome heeft
gesproken," schrijft dn Univcrs o.a. het
volgende
„Zjj deden alsof zjj met den Paus
geen rekening behoefden te houden. Zij
hieven het Concordaat op zonder zelfs
het Vaticaan ervan in kennis te stellen.
Zij hadden zoo dikwijls verzekerd, dat
zij de meesters waren in alle: en over
alles en dat Frankrijk hun toebehoorde,
dat zij het ten slotte zelve geloofden.
Zij hebben hun wet gemaakt. Welnu,
die wet zal niet worden uitgevoerd
liet kindje van Briami is niets meer dan
een lijk Alles valt io puin. liet „bloc"
had zes maanden gewerkt. Petrus spreekt
eenige woorden en het werk van het
.bloc" is vernietigd. Daar zal nu niets
anders overschieten dan de vervolging.
Welaan, '.at zij kome
De Kerk heelt alles gedaan om haar
te verhinderenmaar zjj vreest haar
niet. Negentien eeuwen hebben haar
geleerd, dat de moeilijk begaanbare
paden der vervolging haar steeds leiden
tot de overwinning, tot de hernieuwing."
De „Osservatore Romano" bevatte deze
week den tekst van een adres, door de
Fransche bisschoppen eenige weken ge
leden aan den H. Vader gericht in ant
woord op diens encycliek „Veliementer".
De prelaten geven hun verontwaardiging
te kennen over den misdadigen moed
van de wereldlyke macht, die, toen zy
het met de Kerk aangegane contract
wilde verbreken, zich niet met het hoofd
der Kerk in verbinding wilde stellen.
Het antwoord geeselt de goddelooze in
bezitneming en de schending der kerke
lijke goederen en bevestigt de trouw
der Fransche Katholieken. Frankryk
wenscht beslist den Paus te vertrouwen
en te gehoorzamen. Op den dag, dat
de toestand door de Fransche democratie
beter ingezien zal worden, zal zy zich
als één man opheffen in de liefde voor
den Paus en het geloof in Christus.
Verder verzoeken de Fransche bis
schoppen aan den Paus om alle voor
rechten van het protectoraat, dal Frank
rijk bezat over de katholieke belangen in
het Oosten, te willen blijven handhaven.
Omtrent den gezondheidstoestand van
den Sultan van Turkye, liepen voor
enkele dagen onrustbarende berichten.
Hjj had verleden week Vrijdag het
Selamlik nog bygewoond, zonder echter,
gelijk gewoonte is, daarna vreemde
diplomaten in gehoor te ontvangen. Maar
jl. Vrijdag is hjj niet in staat geweest
voor hel middaggebed te verschijnen.
Dit feit bewjjst beter dan eenig ge
neeskundig bulletin, dat de Sultan ernstig
ziek moet wezen, want het Selamlik
behoort tot de plichten, die de kalief
der moslim alleen indien hjj volkomen
verhinderd is, mag verzuimen.
Zijne tegenwoordigheid in een voor
het volk toegankelijke moskee is noodig,
opdat de iman het middaggebed voor
den kalief kan opzenden, dat in zekeren
zin telken male de hernieuwde erkenning
van zjjn macht bevat. Blijft de gang
naar de moskee achterwege, dan is de
Sultan, gelijk gezegd, zwaar ziek of een
gevangene.
Volgens goed ingelichte kringen moet
de toestand echter niet gevaarlijk zjjn
en Ijjdt de Sultan aan een chronische
nier-aandoening.
Alle gezantschappen, welke Zaterdag
in Yildiz-kiosk naar den toestand van
den Sultan hadden laten vragen, ont
vingen reeds van den ceremoniemeester,
Galib-pacha, een bericht, waarin namens
den Sultan bedankt werd en tevens
werd meegedeeld, dat de Sultan vol
komen genezen is, en binnenkort per-
soonljjk de gezanten hoopt te bedanken.
De Amerikaansche minister van marine
Bonaparte heeft in een rede te Suterland
gehouden, de vrjjheden, die in Amerika
aan de anarchisten gegeven worden,
afgekeurd.
Hij verklaarde van meening te zijn,
dat het noodig is zonder uitzondering
de doodstraf toe te passen op de anar
chisten, die hetzjj direct, hetzjj indirect
schuldig zjjn aan het veroorzaken van
den dood van een medemensch, en dat
zjj, die aan minder ernstige misdrjiven
schuldig zyn, ten strengste moeten wor
den gestraft.
Men beschouwt deze redevoering als
een voorbode van scherpe maatregelen
tegen de anarchisten in Amerika.
Met den wederopbouw van het door
aardbeving en brand verwoestte San
Francisco, moet het naar den zin der
Amerikanen niet hard genoeg opschieten.
Het schijnt, dat alle beschikbare arbeiders
bezig zjjn aan het bouwen van winkels,
pakhuizen, kantoren enz., en dat de
huisvesting van de inwoners als bijzaak
wordt beschouwd. Bjj gebrek aan huizen,
moeten nog 50,000 menschen voor een
onafzienbaren tjjd in tenten kampeeren.
Men is dientengevolge bang voor het
uitbreken van besmelteljjke ziekten.
Het orgaan der Fransche regeering
bevat het verslag van de commissie,
belast met het onderzoek naar de om
standigheden, waaronder de ingenieurs
het reddingswerk in de mjjn van Cour-
riéres geleid hebben. Met 4 stemmen
tegen 2 heeft de commissie besloten,
dat er geen vcrwjjl kan gedaan worden
aan wie ook, voor de wijze, waarop het
reddingswerk uitgevoerd is.
In het fort Vincennes is een matroos
in hechtenis genomen. Volgens de .Petite
République" is bjj het onderzoek ge
bleken, dat daar een door burgers ge
steunde dievenbende bestond, die niet
alleen proviand en schietvoorraad, maar
ook geheimen van de landsverdediging,
in het bjjzonder waardevolle modellen,
gestolen heeft.
Naar aanleiding van een verzoek door
de familie van Waldeck-Rousseau gedaan
om gebeden te storten voor de zielerust
van den staatsman, onder wiens bestuur
het tjjdperk van vervolging voor de
Fransche Kerk een aanvang nam, schrjjft
de „Univers".
,De familie van Waldeck-Rousseau
staat er op te laten bidden voor den
ongelukkige, die over Frankrjjk den
godsdienstoorlog heeft ontketend. Wij
willen hopen, dat de opperste Rechter,
die ook een God vol goedheid is, op
dien grooten schuldi -e een blik zal werpen
van inededoogen en hem het kwaad
vergeven zal, dat hjj de Kerk en zjjn
land heeft aangedaan".
De geruchten omtrent een wensch
van den Czaar lot abdicatie zjjn reeds
op grond van verstrekte informatie bij
alleszins bevoegde autoriteiten te St.-
Petersburg, met de meeste beslistheid
tegengesproken. Er moet niet het minste
verschijnsel bestaan, 't welk er op wjjzen
zou, dat de Czaar de mogeljjkheid van
zulk een stap ook maar zou overwegen.
De pogingen van den Russischen minis
ter-president Slolypin, ominzjjnkrbinet
althans eenige niet-bureaucrateu op te
nemen zjjn mislukt. In een opzicht schjjnt
hjj echter wel geslaagd. Aan zjjn invloed
toch zou het zjjn toe te schrjjven, dat
de benoeming van grootvorst Nicolai
Nicolajevitsj tot opperbevelhebber van
het leger waartoe reeds besloten
was niet heeft plaats gehad. De
minister had den Czaar weten te over
tuigen, dat deze maatregel een ongun-
stigen indruk zou maken en een uit
breiding der revolutionnaire beweging
ten gevolge zou kunnen hebben. De
minister van oorlog zou den heer Stolypin
hierbij hebben gesteund.
De Nowoje Wremja keurt de houding
FEUILLETON.
Onder de Communards.
„Ga met God, broeder Firmlnn*, ea koon
spoedig lerug 1" Zoo sprak de overste der scliool-
broeders ia de S.straal, ea drukta den aange
sprokene vol beleekeois de bend.
Broeder Firminus droeg eeo wereldsch gewaad,
doch, dal dit slechts een vermomming was, was
op het oerste gezicht te tien. Zijn bescheiden
houding, de bjjoa kinderlijke ingetogenheid, de
erosl en tevens bescbroomheid, dia uit ijjn nog
jeugdige trekken spraken, alles am bem verried
den ordesgeestelijke. Dit scheen den overste ook
op te vallen, want schertsend en toch half
bezorgd voegde by er aan loe.Moed,
broeder, gy moet een weinig komedie spelen,
wat flinker, meer zelfbewust optreden. Dat is
nu eenmaal noodzakelijk in ons arm Bary»
Men schreef Mei 1871, 'I was de tijd, waarin
de Commune bear bloedige dagen ioFrankryki
hooldstad vierde. Tot tu toe hadden de ge
regelde troepen tevergeefs getracht do stad tt
bukken. Straten en wegen waren door barri
cades versperd, welke deels door halt-dronken
proletariërs, desls door fanatieke drooraeri
verdedigd werden. Men had de tuillerieCn ic
een puinhoop veranderd, kerken en openbart
gebouwen werden mot verwoesting bedreigd.
Aogatlg bleven de weldeokeoden in hun huizon
opgesloten priesters en ordesgeeslelyken wilg-
den zich niet up straal, om niet bloot te staao
door hel gepeupel te worden beschimpt, ja
mishandeld,
Geen wonder, dat liet deu armen bro
zyn
ig. Hy m
'Ichtige
vaarlgke gang worden, en daar broeder Fir-
minus van nature angstig en beschroo>,.l was,
werd er de zaak niet beier op. Voot hjj hol
huis verliet viol hot hem zwaar op 't hart, dat
zelfs da rozenkrans, welke by by zich droeg,
hem ten verrader kon worden. Heeds was hy
op 't puut dezen tiouwcn leidsman in zjn cel
achter Ie laten doch gelukkig zegevierde zya
vertrouwen op de Hemelkoningin over zyn
geboren vrees. Uy hield dan ook den rozen-
krans by zich, doch verborg heut zorgvuldig in
zjin veat. En zoo ving hy zijn tocht aan.
Eerst liep hy ving door, ronder rechts of
links te zien toen vreesde hjj, dat dat argwaan
kon wekken en h\j begon langzamer to loopen.
Hg dwong zich zelf naar alle kanten heen te
zien, neuriede een liedje, en trachtte deu niets
doener to spelen hy gevoelde echter Zelt 't best,
hoe slacht beru dat gelukte. En toen er ou een
troep baricadelicldoo eu slechte menschen hem
joelend en schreeuwend tegemoet kwameu, ver
loor lijj zyn zeil belieersching geheel en al
onwillekeurig ging hy op zy cn tegen den muur
.Hola, bangerd I Bijdrager I Beactionnair
canaillebrulde men hem 10 't oor.
Hel schemerdo hem voor oogen. Zjjn ver
momming had hem dus niet gehuilmen
had hem herkend I Zou men het hy schelden
laten V Hy hoopte het. llfj hield zich doodstil,
het hielp echter niets. In een oogenblik was hy
omringd door een dozyn alschuwelyke, dui-
velsche gezichten, die met omzettend gebrul op
Broeder Firminut bovnl zjjoe ziel aan God
scheuren. Langzamerhand echter begon hy te
begrypon, wat deze menschen wilden. Hy werd
gedwongen zus jas te verruilen voor een werk
raanskiel, en moest een geweer opoeinen, zoodal
men zien kon, dat Iffi oen paliiot wae; «Is hy
weigerde zou by zich de wraak van het volk
op den hala balen.
tya U
had hy een benauwenden droom. Een ding
troostte hemt zyn rozenkrans hadden de schel,
men niet ontdektdien had hy aan hun blikken
onttrokken en tn zijn kiel verborgen. Dat gaf
hem de overtuiging, dat hy nog zich zeil was,
oicltegeoalaande zyn plotaeliuge, ontzetlende
verandering. Hy peinsde op uicls anders dan
te ontsnappen uit zyn netelige positie, by de
eerste do beste gelegenheid. Dat was echtsr ge
makkelijker gedachtdaugedaao. Men waotrouwde
inviel, vond by geen middel lot ontvluchten.
Overal flikkerden wachtvurenalle lantaarns
algelost te worden, duel- tevergeefs I Na midder
nacht werd aan de barricade-mannen brood en
brandewyn verstrektniemand eprtk van rusten
of gaan slapen. Misschien was er een nieuwe
storm der geregelde Iroepen Ie ducblco. Hoe
verlangde broeder Firminus naar deze bevryders.
En zy kwamen. Den volgenden dag sloeg het
uur der bevryding voor do verdrukte stad. I)«
hoepen ruklon Barüe binnen. De ocoe barricade
tegenstand, geoe zonder slag of sloul. De party
van orde zegevierde. Nu heelden op huo beurt
de anarchisten. Wio met de wapens in de hand
gegrepen werd, wachtte de dood.
In een ruim ducli lang, keldervormig hok
van do Conciergerie gevangenis welke
getraliede vensters hel oilzictil gaven cp oen
donkere, met gras begroeide binnenplaats,
stonden oonige houderden hlouan-minnen opeen
gehoopt, aan wie nog heden hol duodvonnii
zou voltrokkea wonlen. Onder dvzon bevond
zich ook broeder Flrminu
'i Was alles zoo snol in zyn werk gegaan I
Hy had zelfs goen l||d gehad hel gownei
te werpen «n te vluchten naar zyn wiilta i
ia de ü.stnnl, waar men bom zeker met spanning
verwachtteTevergeefs had hy zyn onschuld
betuigd de krijgsraad oordeelde slechts oasr
betuigingen. De dappere soldaten, door bloeder
Firminur als zyn bevrijders beschouwd, zonden
thana zyn heulen warden I
Er heersebte diepe stille ia de akelige ruimte.
Van tyd tot t{jd werd de Kerkerdeur geopend
traden de zes, die het dichtst by de deur standen
voor -, terstond daarop knelden de schoten, en
weer was liet „Zes man voorl"
Niemand verzette zich tegen dit bevel, dat
ter dood riep. Deze brandstichters en moorde
naars, voor wie gisteren nog allen sidderden en
heelden, waren thans door een dolle onver
schilligheid aangegrepenzjj schenen ongevoelig,
ouverschillig voor hun bloedig noodlot. Misschien
waren zy verstompt door al het ontzettende,
dat zy gepleegd haddenmisschien waren er
velen onder Iteo, die gevoelden, dat dit oordeel
verdiend was, on hun dood een noodzakelijke
boetedoening-
Alleen broeder Flrmlous worstelde toyorgcots
tegen de waahoop. Nu eens bruiste zj|n bloed
op, zoo dal zjjn polsen heftig klopten, dan weer
scheen het tol ||s lo vrratyvon. T Koude zweel
Uit. Uy dacht aan noten V<
"II I'
ll Hol der Oiyvoi
doch
aan Dien» doodsangst,
mor den geest
doch als misdadiger I
Ziin geweten beschuldigde hem nlal van slechte
hsnJelwyze, matr het pree» Item evenmin, 't Zon
odeier, grootmoediger gewcoet zyn, als lit
.-n geweer met verontwaardiging hul algaw
Misschien had men hem toch wel laten
gaan en zro niet, dan lou h|| gevallen zyn,
omdat men In hem een ordesgeesteiyke tou
herkend hebben; dan ware hy govallen ter wille
van t|jn stand, en nu stiet f hQ als coinmun
Had kende tya onschuld, maar (lod wist
dal broeder Firminus geen martelaar
et elke minnut groeide ïya angst aan. Hy
logde zich te babeerschen, zich moed in te
ireketihy troonte zich met bet denkbeeld,
it bet tpoedig voorbij zou zyn, en de manier
tn sterveo, welke hem wachtte was eao ge-
mikkeiykc. Al.ee tevergeefs! Juist de dood, dnge-
wcldige, bloedige, snelle dood deed hem huiverco.
eon paar woorden konden hem de vryheld
schenken, als men hem maar bad willen
hooreo, maar dat wilde men nisi I
is man voor, nog eens. ea nog eene
iload bjj la bet voorste gelul I Bulten knaldea
do schoten, dan werd allee stil I
,Zea man voorl" riep de binnentredend*
Een kreet van vertwijfeling ontsnapte aan
broeder Firminus' lippen: ,1k ben onacbuldlgI"
Zyn vfjf Intgsnoolon kaken elkasr aan. Gean
hunner, zelfs geen enkel io den kerker bad het
gewaagd, dit woord to utton. Er verliepen eenige
oogeoblikknn van ptjnlyk zwijgen. De zschle
trokken ven den jeugdigen veroordeelde icheoto
indtuk te maken op dan bavalvoaranden officier.
Iiy aarzelde. Dat schonk den ongelukkige moed,
en by eprek i
,tk ben ontchuldig, men heelt rojj op deo wvg
aaogehouden, my gedwongen een geweer t*
nemenIk behoor tut een orde, ben eehool.
broeder uit de 8,virielIk beo onechnldlg
legen mUn wil slond >k op de barricade. Ik h*b
geen achol gelust, o neen, liever ware ik aalt
gestorven. Doe ondersoek neer broeder Fir
minus vraag naar my by myn overste. Ik
verleng «lacht» Uitstel I Uitstel I"
lleltig had hy deze woorden uilgestoolea. Na
brik hj la enlkken uil.
De officier icheen te overleggea. Wal d*
ongelakkige gezegd had wee niet onmogelUk, ja
cells niet uowiifschyolyk. Maar zoo n(j dezen
zoo maar u. titel gif, soudeo dan ook niet veel
anderen met armzaligevoorwtaditle komen, en
ook ultalel verlangen 7
„Hebt g|l stukken, die uw identiteit bewjjMof"
vroeg dn officier ten elotl*.