Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 27.
Zaterdag 5 October 1907.
Een en twintigste Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Abonnementsprijs per drie maanden.
Franco per postf 0,40
Afzonderlijke nummersf 0,05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode,
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meerf 0.0b
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
Iets naar aanleiding van het verslag
der
SOCIALE WEEK.
III.
Niet te verwonderen is daarom, dat
het verslag der Sociale Week bij zijn
verschijning zoo met instemming werd
begroet. Zulke verslagen zijn van onbe
rekenbare waarde in onzen tijd van
zoo ernstige sociale beweging. En dat
verslag draagt een kenmerk van be
zadigdheid en gematigdheid, dat zoo
weldadig aandoet. Niet geschroomd
wordt daarin te erkennen, dat wij midden
in de sociale branding staan, dat de
oplossing van het sociale vraagstuk
nog pas is aangevangen en dat elke
Katholiek bet zicli tot plicht moet
rekenen, zoo ver dat in zijn vermogen
staat, daartoe bij te dragen. Het verslag
biedt zie' bescheiden aan als een
veilige gids bij de eerste schreden op
het moeilijke pad van sociale studie
en als zoodanig zal het ongetwijfeld
uitstekende diensten bewijzen. Ten
aanzien van sociale cursussen vinden
wij in de merkwaardige rede over
deze stoffe van Prof. Aongenent onze
meening, in onsvorig artikel ontwikkeld,
nader bevestigd omtrent de noodzake
lijkheid van ontwikkeling op sociaal
gebied. Op de vraag: waarom? anl-
woordt de geleerde spreker:
„Omdat liet de plicht is van iederen
Katholiek in onze dagen, van welken
staat of stand hij ook zij, om prnctiscii
mede te werken aan de katholieke
sociale actie. En voor dien practischen
arbeid is noodfg theoretische kennis
van die vraagstukken, die onze ir
schappij in beroering hebben gebracht."
Nader wordt dit door Prof. A. uiteen
gezet. Daarna zegt het verslag woor
delijk:
Is dan praelisclie medewerking ons
aller plicht, dan is liet noodig, dat wij
verzamelen de theoretische kennis dier
vele en moeilijke vraagstukken, waar
van de juiste kennis alleen een goede
oplossing zal bezorgen. Nu ben ik 't
tenvolle eens met hetgeen Mr. Aalbersc
eens gezegd heeft, dat wij niet allen
sociale dokiers behoeven te worden,
maar dat wij ook noodig hebben ver
pleegsters. Maar ik zou er toch willen
bijvoegen, dal voor verpleegsters tegen
woordig ook een diploma bestaat.
Sociaal onderricht is dus noodig
voor allen.
Het vraagstuk naar den grondslag
van liet privaat eigendom eisetit studie,
en daarvoor is noodig onderricht.
De quaestic van staatsbemoeiing,
vooral op sociaal-economisch terrein,
is niet minder actueel. Welke zijn
daaromtrent de katholieke beginselen?
Welke die van de liberale en socialis
tische school? Die vragen moet iedereen,
zoowel patroon als werkman, kunnen
beantwoorden. Wat is de theorie om
trent het rechtvaardig loon? Wie kan
haar kennen zonder degelijk daarin ie
zijn onderwezen?
Wanneer is een werkstaking recht
vaardig, wanneer geoorloofd? Voorde
behandeling van dit vraagstuk is noodig
een sociale cursus voor arbeiders. Daar
naast staal de lock-out. Welen alle
patroons, wanneer zij dit scherpe wapen
mogen toepassen
Wat is wezen en doel der moderne
waaien.
Welke is de verhouding van de Kerk
tol de sociale quaestic? Waarom steil
de kerkelijke overheid met het volste
recht een geestelijk adviseur naast de
sociale vereeniging? Ik weet zeker, dat
zeer velen aangaande de quaestic de
uoodige kennis ontbreekt.
Wat is het arbeidscontract? Hoe moet
een collectief arbeidscontract worden
ingericht? Wie hiervan onkundig is, is
geen man van zijn tijd. En zoo zijn er
nog vele vragen, waarvan althans de
elementaire kennis niemand in onzen
tijd kan ontberen. Noemen wij er nog
enkelede quaestic omtrent de vcr-
bruiks- en productie-coöperatie, coöpe
ratie van arbeiders en van den midden
stand, de quaestic van de moderne
drankbestrijding, de quaestic aangaande
arbeidsduur, vrouwen-en kinderarbeid,
woeker en interest, liet woningvraag
stuk, ongevallenverzekering, arbeids
beurzen enz
Doch genoeg. Deze enkele aanwijzing
is voldoende, om U ie overtuigen, dal
onderricht op sociaal gebied is een drin
gende eisch van onzen tijden dat niet
alleen voor den werkman, maar ookvoor
den patroon en den middenstander.
Reeds veel is hier en daar gedaan.
Enkele wakkere mannen zagen reeds
de noodzakelijkheid van sociale cur
sussen in. Maar moge in deze Sociale
Week een stoot uitgaan, krachtig genoeg
om met tientallen tegelijk nieuwe sociale
cursussen uit den grond tedoen oprijzen.
De zomer spoedt ten einde, de lange
winteravonden breken aan. Moge er
weldra geen enkele plaats meer ge
vonden worden, die niet heelt zijn
eigen socialen cursus, waar in die lange
avonden nuttig werk wordt verricht.
Hoe moeten die cursussen worden
ingericht
Het antwoord op deze vraag hangt
geheel af van een andere nl.hoeveel
soorten bestaan er?
En dan meen ik, dat twee soorten
moeten onderscheiden worden, en dat
er dus tweeërlei inrichting zijn moet.
Daar is een eerste soort, waarin alleen
elementaire kennis wordt geleerd. Daar
is ook nog een tweede soort, waarin
men wat dieper op de vragen ingaat.
Welnu, ik geloof niet te veel te be
weren, als ik zeg. dat ieder Katholiek
in onze dagen een cursus van de eerste
soort moet hebben gevolgd. Wil men
iels begrijpen van liet zoo ingewikkelde
sociale vraagstuk, wil men een woord
daarbij meespreken en wie zou
durven zeggen, dat hij zich onzijdig
mag houden dan is ten minste de
algcmcenc kennis van moraal-plliloso-
phisclie en economische beginselen een
noodzakelijkheid.
Een cursus van de tweede soort acht
ik noodig alleen voor hen, die door
hun positie zijn aangewezen om de
worden in de beweging.
Voorzitters en secretarissen van vak
verenigingen, propagandisten, dienen
steviger onderlegd te zijn."
Wai hier verkondigd wordt, verdient
ongetwijfeld behartiging in het welbe
grepen belang der Kalliolieksocialeactie.
FEUILLETON.
Uil den lijd van hel Fr
Schrikbewind.
3) De volgepakte karren hielden een kwar
tier stil, wachtend op 't toeken van vertrek.
Eindelijk werd hel traliehek geopend; de
menschcnmossa sloof uiteen. Langzaam nader
den de karren, reeds was de eerste voorbij,
De Ecrw. heer Carrlclion maakte zich gereed
de generale absolutie Ie geven, naderde de
karren, doch werd niet gezien. Terstond
verliel hij zijn plaats, maakte een omweg,
haastte zich, om hel begin van de Pont au
Change Ic bereiken en ging daar staan. De
Vicomlesse keek reehls en links, zonderden
priester te bemerken, die nog steeds beproefde
iels afgescheiden van de menigte te blijven,
Hoe dicht was hij bij haar! Toch waagde
kenbaar te maken. De hertogin van Aycii,
onrustig en opgewonden, werd aanhoudend
door haar dochter getroost, doch zonder ge
volg. De arme geestelijke, uitgeput en ter
neergeslagen, verloor den moed geheel en al.
„Ik hch gedaan, wal ik kon," sprak hij tot
zich zelt, „overal elders zal de menigte nog
meer opeengepakt zijn. Ik weet geen middel
Een gloeiend liccte hemel welfde zich boven
Parijs; liet was snikheet, de atmospheer druk
kend en loodzwaar. De eerw. lieer Carridion
zag van d vervulling zijner helode Of; hij
liet de karren voorhijrollen, welke zich steeds
verder verwijderden naar de Quai de üesvres.
Toen hij zich omkeerde, hoopten zich de
wolken hoven de TuillerieCn op, grauw en
dreigend. Er kwam een onweer opzeilen, de
donder rommelde in de verie. bliksemflitsen
schoten langs den horizon.
„Kom," sprak de geestelijke, „ik moet hel
nog eenmaal wagen." Hij kreeg weer moed.
Dwars door de stad loopend bekorde hij zijn
weg en kwam in de rue St. Antolnc. Dc komst
der veroordeelden, die men naar de Place du
Tröne, de rechlsplaats, bracht was nog niet
aangekondigd. Hier loefde de geestelijke,
nadat hij de Fourystraat verlaten had, hij
den voorgevel van den kerker „La Force."
Een rukwind wierp hem bijna legen
den grond; hel stof dwarrelde en danste.
Hoog zwollen de linnen Ituifkappcn der voer
tuigen <>p en holden zich als zeilen; dc uit
hangborden werden uil hun hengsels gerukt,
terwijl de jalouzicëu op haar scharnieren
knarsten. Dc regen kletterde tegen de ruilen
en de stormwind loeide. 'I Duurde dan ook
maar een «ogenblik of de straten waren
schoongeveegd van alle nieuwsgierigen. Zij
vluchtten in de portalen der huizen of gingen
in dc deuren der verkuopstalletjcs staan, '1
Was een grenslooze verwaring. Daarlusschen
hoorde men de stemmen der huiseigenaars, die
allen riepen hij hen een schuilplaats te zoe
ken. Voor de ramen verschenen sleeds meer
hoofden, cn onder de afdaken der cafii's was
het propvol, De eerw. lieer Cnrrichon snelde
een winkel binnen.
Juist kwam van den kant „du petit Anionic"
hel escorte van de» stoel. Tengevolge
BUITENLAND.
Er begint actie te komen onder de
Katholieken in Italië. Daarvan werd de
vorige week in Pistoja, een stad tus-
schen Bologna en Florence een over
tuigend bewijs gegeven door het hou
den van een sociale week, die schit
terend geslaagd is. De verschillende
zittingen hadden een prachtig verloop
en men verwacht, dat deze gebeurtenis
een krachtige actie onder de Katho
lieken in Italië in 'I leven roepen zal.
De Paus heeft aan de leiders van
de „week" een schrijven gericht, waar
in li. lien gelukwenscht met het
schitterend verloop van de sociale
week en waarin hij uiteenzet hoe een
gezonde actie moet worden gevoerd
en hoe de opvoedingen opheffing van
't volk als een wezenlijk katholiek
werk te beschouwen valt.
De houding der anti-clerfcalen hij
die gelegenheid aangenomen is wel
liet bewijs, dat de sociale week voor
de Katholieken een heugelijke gebeur
tenis is. Allerlei onzinnige en hatelijke
daden werden beproefd om de deel
nemers aan die sociale week te sarren
en te bemoeilijken. Maar de leiders
zagen spoedig in. dal deze laaghartige
tactiek over't algemeen werd afge
keurd. De rustverstoorders hebben dus
geen succes gehad.
Op de slotvergadering van de deel
nemers aan de sociale week verklaar
den verschillende redenaars echter ach
tereenvolgens, dat zij de bevolking van
Pistoja niet verwarren wilden met de
anti-clerieale sodalissen, dat ze pro
testeerden tegen de beschuldiging op
ruiers te zijn en dat ze slechts trouwe
burgers van 't land en de moest toe
gewijde dienaren van 't volk wilden
Van het oproer in de Chineesche
provincie Kiangsi meldt de Duitsche
Kabelmaatschappij nog, dat het voor
namelijk tegen de Katholieken gericht
den plasregen, welke onophoudelijk neer
kletterde, verhaastten miters cn paarden,
die aan de spits reden, hun stap, terwijl de
Infanterie, die in rijen bij de karren liep den
pas vertraagde. Zoo Irok de treurige sloel
voorhij over de doornatte stralen, ouder een
donkeren, tremel en iicerslroomend water.
Nu aarzelde de eerw, heer Carrichon ook geen
«ogenblik meer, Snel verliet hij hel be
schermend dak van den winkel, naderde de
kar, waarin de hertogin van Ayen met haar
dochter, de Vieontlesse zaten, en stond zoo
geheel alleen op straat. De Vicomlesse merkte
hem op en haar oog glimlachte blijde, 't Was
hem als hoorde hij haar zeggen: „Eindelijk!
Hoe verheugd zijn wijl Zoo lang reeds
wachtten wij ill" En terwijl zich zij lothaar
moeder wendde: Mama, daar is hij!"
'I Scheen dat de hertogin uil haar onver
schilligheid ontwaakte. Ook hij den pricslcr
had alle angst plaats moeien maken voor
hullengewoneii moed. Hij vreesde geen sol
daten meer, geen opmerkingen van 'I ge
peupel, zclls niet 'I gevaar herkend te worden.
In de nabijheid der Lodewijkskerk ontmoette
hij een anderen geestelijke, evenals hij ver
kleed. Moedig kiople hij hem op den schouder,
en sprak tol Item In T voorbijgaan„Goeden
Op hei Hirague-plein, waar de fontein
stond, borrelde liet water over den rand van
de kom, en zette liet plein geheel onder waler.
De eerste kar kwam slechts langzaam voor
uil. Onder dc lievige rukwinden kromden
zich de acht arme slachtoffers, die elk hou
vast aan dc leuning der kar misten. Hunne
rug gehouden handen lagen op de
is. Verder beet liet. dat er bijtijds uit
Kantsjoefoe troepen naar de plaats van
het oproer gezonden waren, omdat
men vreesde, dat het tegen het keizer
lijk gezag gericht was, maar de troe
pen bleven werkeloos. Drie priesters
uit Kantsjoefoe zijn onder Chinecsch
geleide naar Kinganfoe onderweg.
De Engclsche zendelingen daar zijn
ook, nadat hun kapellen verwoest
waren, vertrokken. Bij Nonkangsiën zijn
troepen door opstandelingen omsingeld.
De verhouding tusschen Amerika en
Japan schijnt beter te worden. Dc
Amerikaansche minister van oorlog
Taft, die thans in Japan vertoeft, is
althans door liet hof en door het volk
schitterend ontvangen, in Tokio be
woont hij het keizerlijke Schibapaleis
als gast van de natie. De Japansche
pers begroet hem zeer hartelijk en
hoopt van zijn bezoek een gunstige
uitwerking voor de oplossing van de
tusschen Amerika en Japan bestaande
moeilijkheden.
De Spaansche couranten maken
melding van een overstrooming, die
verschrikkelijk heeft huisgehouden.
Duizenden hebben have en goed
verloren. Er zijn in het gebied van
den watersnood verscheidene metischen
gevangen gezet, die op klaarlichten
dag met het mes In de li.ind aalmoe
zen verlangden, om den honger van
hun kinderen te kunnen stillen. De
streek is met ontzaglijke massa's slib
bedekt. Aan de zeekust spoelen voort
durend lijken aan, waarvan een aantal niet
herkend kunnen worden. Vele zijn die
van landverhuizers, die te Posadas op
huil inscheping wachtten. Het regent
nog altijd. Eeltige Spanjaarden te lïue-
nos-Aires hebben telegrafisch 25,000
pesetas overgemaakt.
Het zuiden van Frankrijk is door
overstrooming zwaar getroffen. Onder
scheidene plaatsen hebben ontzaglijke
schade geleden en vele personen zijn
omgekomen, Een massa huizen zijtf
ingestort, waarbij de bewoners jam
merlijk omkwamen,
Op het strand nabij Agde zijn een
aantal lijken aangespoeld, die vermoe
delijk door de Hérault naar zee ge
voerd waren en met den vloed zijn
teruggekomen.
smalle plank zonder leuning. Hel kapsel
der oude Maarschalks weduwe was losge
raakt terwijl haar kortgesneden grauwe haren
haar om 'i hoofd fladderden. Steeds dichter
drong het gepeupel op. De dames werden
herkend. Schreeuwend en schimpend gaf liet
lucht aan zijn haai: „Kijk, daar is de vrouw
van den Maarschalk, dlc zulk een grootcn
staal voerde en in zulk een mooi rijtuig
reednu mag ze als ieder ander op een kar
zitten!"
Onder de gillende kreten, waardoor de
ongclukkigcn vervolgd werden, kwam men
eindelijk op hut Bastilleploiu, waar dc regen
in nog teller stroomen neerviel. De priester,
thans alle gevaar Irotscercnd, ging den sloel
vooruit en overlegde hij zich zult. dat dit dc
beste plaats was. Slechts langzaam kwamen
de karren nader. Hij keerde zich tot haar,
gaf dc Vicomlesse de Noailtes een teeken,
dat zij zeer goed begreep. „Mama," sprak zij,
„de eerw. heer Carrichon zal ons de generale
Welk een looneelMoeder en dochter bogen
hel hoofd, vol berouw en boete, getroffen
door de heiligheid van'I oogenblik, vol zalige
hoop op de liefde en barmhartigheid Gods.
De priester verhief de rechter hand, en,
zonder het hoofd te onthlootcn, sprak hij
duidelijk en in haar geheel de absolutie- for
mulier uit en 'bleef ccnigc oogenhlikken in
een innig gebed verdiept.
Hoe dichter men hij den Fauhourg kwam,
des Ie dichter werd de mcnscheninenigte. Dc
regen viel minder lievig neder, om ten Slotte
geheel op tc houden, Thans had de eerw.
heer Carrichon zijn hcloltc gestand gedaan
cn zijn plicht vervuld. Toch kwam hel niet bij
hem op hel plein te vertalen. Deze man, die
daags tevoren sidderde en heefde hij dc ge
dachte zijn vreedzaam verblijf tc moeien
verlaten, om zich Idool Ic stellen aan 't
Pnrijsche gepeupel, liep nu kalm en veilig
laatste oogenblik vol tc houden. Nu eens liep
hij de karren vooruit, dan weer begeleidde
hij ze, De hclcedigingen, door 't gepeupel
geuit, waren meest gericht op dc eerste kar,
en overal had men het gcuitmi op dc oude
Maarschalks weduwe, terwijl men dc anderen
weinig ut niet helcedigde.
Langzamerhand werd de Fauhourg (voor
stad) breeder; aan beide zijden der hrcedc
straal werden dc huizen minder talrijk. De
sloel naderde hel doel; comge nieuwsgierigen
waren lol lilcr gekomen. Een ontelbare me
nigte had zich op het plein zelf verzameld,
welks enorme uitgestrektheid loch nog hijna
ledig scheen. De „Place du Trönc", door dc
rcvolutionnairen toen Het „Plein van den om
vergeworpen Troon" genoemd, was te dien
tijde een uitgestrekt, met gras begroeid plein,
doorsneden door den straatweg naar Vinccn-
ncs. Er stond geen ander huis dan een kleine
villa, In stijl Lodewijk XV opgetrokken, links
van den weg als men van Parijs kwam, aan
het einde van den Fauhourg, en dal diende
tot opname van zieken. Eenzaam cn verlaten
lag daar liet groote plein, cn met zijn hekken
uitgestrekt veld.
