Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 2.
Zaterdag 11 April 1908.
Twee en twintigste Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
r drlo maandon.
Franco per post
Afzonderlijke
f 0.40
f 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Van I tot 6 regelsf 0.30
Voor lederen regel meerf 0.05
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
EERSTE BLAD.
De Zondag en nog wat.
Zoo langzamerhand schijnt de winter
ons te verlaten; de zon begint zich
steeds krachtiger te doen gelden de
dagen lengenalles duidt aan, dat de
zotner nabij is. Wie is er, die, wan
neer hij het woord „zomer" hoort uit
spreken, niet terstond denkt aan al het
heerlijke en schoone, dat de natuur
den inensch in dat deel van liet jaar
zoo ruimschoots biedt. Als met geweld
wordt een elk dan uit zijne woning
gedreven en gedrongen zich tc ver
lustigen buiten, onder Gods helder
blauw en verheugend hemelgewelf.
Doch vooral de Zondagen in dezen
tijd, welk een onuitputtelijke bron van
genoegen kunnen zij den mcnsch ver
schaffen! De geheele voorafgaande
week verbeidt menigeen dien dagen
geen wonder. Heeft men zes dagen
hard en inspannend gewerkt, voor zich
en de zijnen moeten arbeiden, zijn
hoofd met zorgen vermoeid, van ver
schillenden aard, hoe welkom is dan
een dag, bestemd voor rust en de be
langen onzer ziel. Gering is immers
liet getal der bevoorrechten, die telken
dage over hun lijd naar willekeur kun
nen beschikken; verreweg hét grootste
deel der incnschcn mag alleen den
Zondag hun vrijen dag noemen. Voor
geen geld ter wereld zouden dezulken
dan ook dien dag willen ontberen,
ja als onmisbaar zullen ze hem willen
beschouwen.
Zoo is ten allen tijde gedacht. Reeds
in de eerste eeuwen, dal het Chris
tendom zich in het openbaar deed gel
den en op het maatschappelijk leven
invloed begon uit te oefenen, placht
het bevorderen der Zondagsrust een
deel uit te maken vail die onderwer
pen, waaraan de Christen-wetgever
zijne aandacht meende te moeten wij
den. Constantijn de Groote beval on
der anderen, da. alle handwerken en
oefeningen van kunst op Zondagen
moesten achterwege blijven. Gruttanus
en Theodosius verboden zelfs de
schouwspelen op Zondag. Karei de
Groote bepaalde eene geldstraf voor
hen, die op Zondag wereldlijke sa
menkomsten hielden. In latere tijden
is wel de zienswijze van verschillende
wetgevers in onderscheidene landen
merkelijk veranderd, doch nergens
wordt toch het niet-rusten op
Zondag in de hand gewerkt. Zelfs ten
tijde van het Frausche Schrikbewind,
toen alles, wat ook maar eenigermate
aan den katholieken godsdienst kon
doen herinneren, werd verbannen en
afgeschaft, heeft men niettemin ge
meend een rustdag nu en dan voor
de mensclicn der vrijheid, gelijkheid
en broederschap te moeten voorschrij;
ven. Voor een twintigtal jaren schreef
nog de „Reichsbotc," een Protestants
blad, ter waarschuwing„Men ontneine
het volk den Zondag, sluitc het op
dag aan dag in liet arbeidsjuk, sluitc
vervolgens ook de dan overbodig
geworden kerken, en men zal eerst
beleven, wat het „dier in den mensch"
tc beteckciien heeft, wanneer hei zoo
doende mist het zonnelicht van den
rustdag."
In de laatste jaren van onzen lijd
echter heeft de Zondag, helaas! heel
veel van zijne bestemming ingeboet.
Niet, dat op dien dag de mensehen
zich aan zware werkzaamheden of
handenarbeid overgeven. Er zijn er ge
lukkig! nog maar weinigen, die aldus
handelen. Doch instede van een dag
tol rust en verkwikking bestemd, is de
Zondag voor velen een dag geworden,
die inspanning en vermoeienissen
schaft. En juist de Zondagen in den
zomer, door den arbeider enz., gelijk
wij zooeveii zeiden, zoo begeerd, bren
gen menigeen bijna van alles, doch
het minst en op de laatste plaats rust.
Wat immers geschiedt in den tcgen-
woordigen tijd bij velen? Reeds vroeg
in den morgen, nadat zij aan hunne
godsdienstplichten voldaan hebben,
geven zij zich aan allerlei sport en
vermoeiende uitspanningen over.
Hiermede willen wij volstrekt geen af
keurend vonnis strijken over sport.
Integendeel, wordt deze met male en
verstandig beoefend, dan kan zij niet
anders dan tot welzijn strekkeu. Maar
sport, zoo gedreven, dat zij overgroote
inspanning vordert en den beoefenaar
overdreven vermoeit en grootelijks af
mat, is zeer zeker niet goed, En zulke
sport treft men dikwerf op de Zonda
gen in den zotner aan. Voorbeelden
liggen voor het grijpen. Wie kent niet
die gezelschappen van zoogenaamde
dames en hoeren, die in den zomer
den geheelen Zondag met afmattende
fietstochten doorbrengen, later in ge
sprekken bluffende op hunnen honger
naar kilometers? Wie weet niet van
al die voetbalclubs, die dien heelen
dag zoo ijverig werkzaam zijn, alsof
hun bestaan en de toekomst er van
afhangt? Nog meer voorbeelden van
sport zouden kunnen worden aange
haald. Is dat rust op zoo'n dag? En
wat is het gevolg? in plaats van, dat
men 's Maandags weer met besten ijver
zijne werkzaamheden kan opvatten,
ziet men zich gedwongen 's Maandags
uit te rusten van de vermoeienissen
van don Zondag. Is dat niet de ver
keerde wereld?
Wij i
i In het belang van allen
Namen allen op zoo'n dag nog maar
limine g<idsdicust|)lichteu waar! Volgens Hin-
lerim (Denkwtlrdigkciten V. I. p. 140) In-
Blond er In de lie. eeuw in hel koninkrijk
Hongarije eene wet, volgons welke allen, die
op Zondag de II. Mis en predlealle verzuim
den, geheel knal moesten gesehoren worden,
opdat elk ze zon kunnen kennen. Ware zulk
eene wet nog van kracht, wat wij volstrekt
niet wenselieu, hoevclc kaalkoppen zou men
legenwoordlg dan wel kunnen nanlreffeu
te handelen, door, nu van lieverlede
de zomer nadert met zijne Zondagen,
uitnoodigend tot wandeling en rust,
geschikt voor verheffing en opbeuring
van den mcnsch bij den aanblik van
het wonderbare in Gods natuur,
op dit misbruik te wijzen en
vooral door aan ouders den raad in
overweging te geven, toe te zien, hoe
hunne kinderen die dagen slijten.
Het Tiroler Volksblad schreef voor
ettelijke jaren over de Zondagsrust
volgender wijze„Wij zijn niet armer,
maar rijker geworden, wijl wij vele
menschenlevcns lang van onzen arbeid
een dag onder de zeven hebben uit
gerust. Die dag is niet verloren.
Terwijl de zorg voor den arbeid eene
pauze houdt, de ploeg op het land
stilstaat en geen rook uil de fabriek-
schoorsteenen opstijgt, heeft ongemerkt
een proces plaats, dat voor den rijk
dom der natie even gewichtig is als
welk proces ook op werkdagen. De
mensch, de machine der machines,
waarmee vergeleken alle scherpzinnige
uitvindingen zoo goed als waardeloos
zijn, wordt op Zondag hersteld, zoo
dat hij op Maandag met helder ver
stand en geestkracht en met vernieuwde
lichamelijke vermogens tot zijnen ar
beid terugkeert."
Rust dus, en geen overdreven sport
enz. op Zondag.
BUITENLAND.
ITALIË.
De rcvolutionnaire beweging te
Rome schijnt voorloopig lot rust ge
komen. De bloedige botsing tusschen
ile werklieden en de openbare macht,
die verleden Donderdag te Rome heeft
plaats gehad bij de begrafenis van
een bij een arbeidsongeluk om 't le
ven gekomen man en waarvan men de
naweel'n heeft ondervonden en ten
slotte tot een stakingsbesluit leidde, had
een zonderling verloop, Een optocht,
die een anderen weg wil nemen dan
de politie voorschreef.... agenten,die
den weg hebben afgezetoen paar
wagens met bouwsteenen, die er juist
langs komen, en waaruit de opge
wonden menigte zich van werptuig
voorziet schoten gewonden en
en dooden. Vervolgens een interpel
latie in de kamer, verontwaardigings-
meetings, een algemecne werkstaking...
De kalmte in Rome keerde echter
spoedig terug. Duurde Zaterdag de
geproclameerde staking nog voort
en kon van alle bladen alleen de „Po-
polo Romano" verschijnen, Zondag
morgen om 6 uur liet de kamer van
arbeid een speciaal manifest versprei
den. waarin het einde der staking
werd medegedeeld. De huurkoetsiers
konden weer rondtoeren, de trams
voortrijden, en zoo nam alles weer
zijn gewone aanzien.
De gevolgen van dit bloedige en
betreurenswaardige incident, waarbij
zelfs dooden vielen, zullen echter nog
lang gevoeld worden.
Na heel wat gekonkel tusschen den
Rijkskanselier Von Bulow en het Duit-
sche bloc, heeft de Duitsehc Rijksdag
met 200 te^en 179 stemmen, terwijl
drie leden zich van stemming onthiel
den, art, 7 van de vereenigingswet
aangenomen in den door de commis
sie op grond van het compromis der
blocpartijen aangenomen vorm. Het
beruchte artikel bepaalt, dat in alle
openbare bijeenkomsten Dultsch ge
sproken moet worden. Alleen een uit
zondering wordt gemaakt voor de in
ternationale congressen en voor ver
kiezingsvergaderingen tijdens de ver
kiezingen. De autoriteiten kunnen nog
Andere uitzonderingen toestaan. Boven
dien is voor een tijdperk van 20 jaren
nog een uitzondering gemaakt voor de
landen, waar 60 pCt. der bewoners
over 't algemeen geen Dultsch spreken.
Van Iedere vergadering moet dan ech
ter 24 uren van te voren kennis wor
den gegeven.
Deze nieuwe uitzonderingsbepaling
kan veilig als in hoofdzaak tegen de
Polen gericht, beschouwd worden.
Natuurlijk waren dc tegenstemmers,
de centrumsleden, de Polen en de
sociaal-democraten.
Het ontwerp werd scherp veroor
deeld door den ccntrumsafguvaardigde
dr. Spahn, in een rede, die diepen
indruk maakte. Ook do Pool, de grijze
prins Radziwill eischte met ontroerde
stem het recht op voor zijn moeder
taal. Maar de blocpartijen hadden nu
eenmaal besloten tot aanneming van
EEUILLETON.
Christen Wraak.
(Stol).
2) En do tijd ging voortdrie jaren waren
hccngcvlodcn sedert Pierre Szapilry gevangen
genomen was, toen op zekeren dag zijn
trouwe Vriend vernam dal een aga, mei een
belangrijke zending belast, Turkije bad ver-
Zonder een oogenhlik te verliezen, hraelit
graaf Bnilliyftny zijn meest vertrouwde en
itmoedigste wapenknechten bijeenhij
e posten uit langs den weg, dien de aga
volgen, en na een waehleu, dal den
I strijders, verlangend om op le treden, lang
viel. verscheen eindelijk de Otiomaanselie
j algevanrdigde. door een ontznginhoozcilicnd
1 gevolg begeleid. Er oulslond een worstelstrijd
die meer dan een uiii duurde, Ion slotte viel
Aldra vernam de paclia van Kudu liet lol
I van den aga, die een van zijn meest ver-
I trouwde vrienden was. Zonder uitstel zond
hij een bode naar graal Uatthyanv. om licm
een aanzienlijken losprijs te bieden voor de
vrijheid van den agadit was juist wat Itat-
tlivimy verwachtte. De onderhandelingen
leidden ten slotte er loc van den iwelm le
verkrijgen dal, legen uitwisseling van den
I Sz.ap.1ry hem zou wo«lci
l hij hem lus
aga, zijn
teruggege
Benige dagen laler druk:
sehen zijn armen en bracht
zijn echtgcnootemaar in welk een bckla-
geuswaardigen meslandZijn lichaam was
overdek! mei wouden, zijn magerheid was
ijsclijk. zijn knieën knikten, zijn verwaarloosde
haard en haren waren vergrijsd. De opoffe-
ringen van zijn wcdcrhcltl, de voorschriften
king; graaf Szapilry, een grijsaard vóór zijn
tijd. scheen nimmer zijn krachion le mogen
een 'vurig' 'verlangen hij wilde zich wreken,
wcgwnsschcu van hel juk. dal hij hem had
welke hel juk op mijn schouders heeft achter
gelaten, doel mij nog veel tc veel pijn.
(la niet henen, sprak andermaal zijn
OI neen, gaf de ongeduldige krijgsman
mei nadruk teil antwoord, ik zal nicl le ver
geefs ten strijde gaan, ik zal mijn vaderland
nog welen le verdedigen en, door mij (e
wreken, zal ik meer dan éën ongeloovigc doen
sneuvelenals ik zal terugkecren, zal ik u
drukken, zullen mijn wouden
winningen door de chrislencn behaald, gaven
een ïuclll van vaderlandslievende wilskracht
ging door hel geheele landal de mannen
(raden in de gelederen om den verafschuw
den Turk le verjagen, Oraal Szapfiry wilde, on
danks zijn zwakte, de wapenen weer opvallen.
Blijf, zeide gravin SzapAry lol hem, verlaat
die Turkschc woestelingen; blijf bij mij,
dde Szu|>firy's antwoord, Ik
ar Buda, ik moet welen ol
■•fl, ik zal het woord lot hem
zwaard In de hand. De wond.
graaf Szapfiry zich In hef
van Lotharingen, ouder de
Wat de herovering van
is bekendden 'Jeu Sep-
■eg de hoofdstad van I Ion-
uilen haar muren, de Magy-
ul gchcschcn op den to|>
e halve maan eindelijk door
nlj ui
hel kruis vervangen.
De dooden waren talrijk, de gevangenen
niet minderonder hen bevond zich de boy-
lluiiizu. Prins Karei, die wlsi welke foltering
die Ottoman den raaf Szapfiry luid doen
doorslaan, stond hu.n den gevangene al.
Een mail, die hel gvs|irek tusschen de twee
opperhoofden had afgeluisterd, lunatic zich
Toen graaf Sza|),1ry en zijn vriend, graaf
BntlhyAny, Karei van Lotharingen verlieten,
hegaven zij zich naar de vesting, waar dc
gevangenen waren o|)gcstotcn,
Zij moesten heen over de plekken, waar
Turken en Mngyarcn hadden gestreden. Dc
strijd was verwoed geweest, en de strijders,
christenen en muzelmannen, rustten voor het
laatst naast elkaar, gevoelloos door den dood,
die lieu had aangegre|icn. terwijl zij elkaar
mei verwoedheid bevochten. Onder dc bleeke
stralen van de maan, bood dit schouwtoonccl
een droevige gruwelijkheid aan. Oraaf Sza
pilry werd daardoor zoo diep ontroerd, dat
hij hij llamza-bey komende zich hel wa
llen liet ontvallen, dat tot zijn wraakneming
moest dienen.
In de tegenwoordigheid van dezen Strijder,
gewond en maclilcluos van nu af werd zijn
hart met weemoed vervuld.
flerkenl gij mij, Hamzn 'f vroeg hij hem
zonder loomgij behoort mij Huns toe.
Ik weet, dat het op|)erhoofd over mijn
licrsoon heelt beschiktmaar Ik behoor u
niet toegij zult uw wraak niet op mij kunnen
Ik vrees u nloil
oen, hernam
n Mahomed,
De Turk verviel in diep gepeinsvervolgens
den christen aanziend, voegde hij Item loe
Spot niet, geen sterveling Is lol zulk
een daad In slaat.
-- Mijn godsdienst, antwoordde Sznpflry
op plcchtlgou toon, beveelt mij vergiffenis
te schenken aan mijne vijanden, en Ik gehoor
zaam aan de voorschriften van m!|n geloof.
De Turk kon niet aan zooveel grootmoe
digheid geloof slaande chrislencn maaklen
Item in korte bewoordingen duidelijk, dat
Christus' leer aldus was, en toen Hamza-bcy
dit scheen begrepen te hebben, herhaalde
Szapfiry hem andermaal, dat hij vrij was, dat
hij kon gaan, waar hel Item zou goeddunken.
Hamzn dacht wederom een oogenhlik na,
dan riep hij uil
- Vergeef mij alles, wat Ik u heb doen
lijden, edele Christen, ik betreur het uil ge
heel mijn Itarl, ik dank u voor uw erbnr-
uiiug,.,,, zij is mij overbodig
- Waarom vroeg Szap.lry.
De Turk, die aan lievige pijnen ten prooi
scheen Ie zijn, deed een jioging cn ging voort
- Zoo even, loon men mij Is komen waar
schuwen, dat Ik u toebehoorde, heb ik hel
vergif ingenomen, dat ik altoos hij voorbant
bij mij droeg; Ik dnchl, dal gij u zotidl wreken
en Ik wilde niet, dal gij ti erin verheugen
zoudl mij te zien lijden, Ik voel, dat Ik ga
sterven.... Ik kende niet de wel van uw
Profeet, Ik wist niet, dat zij zoo zachtzinnig
was. Wijl zij zooveel grootmoedigheid voor
schrijft. keer ik mij lol uw Uod. Hij zal mij
vergeven hel kwaad, dat Ik li heb aangedaan.
