Katholiek Nieuws= en Advertentieblad
No. 37.
Zaterdag 11 December 1909.
Drie en twintigste Jaargang.
DE EEMBODE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
Franco per postf 0.40
Afzonderlijke nummersI 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meerf 0.05
Dit nummer bestaat uil
twee bladen.
EERSTE BLAD.
KEN ERNSTIG SOCIAAL
VRAAGSTUK.
Bevordering van werkloosheid kan
ook hierin gezocht, dat onroerend goed
in onze dagen evenzeer soms povere
voordeden afwerpt. Om slechts te noe
men de huurwaarde van landerijen en
pachthoeven, waarover menige statistiek
bedroevende uitkomsten vermeldt. Tel
kens en telkens moeten, door omstan
digheden gedreven, pachtsommen wor
den verminderd, ja. soms geheel kwijt
gescholden. Meermalen vindt dat plaats
door toevallige omstandigheden, zooals
overstroomingen, een geheel mislukten
oogst, enz. Hieruit moet noodwendig
volgen dat. indien een bezitter van
dergelijk goed zich zoo in zijn te ont
vangen rechtmatige pacht ziet bekort,
hetzij dit door nood n irongen, hetzij
dit uit menschlieve eid tegenover
zijn pachter geschiedt, hij zich dan
toch evenzeer bekrompen zal toonen in
het onderhoud zijner bezittingen, mo
gelijk zelfs de hoog noodige reparation
zal uitstellen en achterwege laten.
Evenzeer zal de pachter wegens zijn
nijpende positie zich onthouden van
eischen tot het herstellen van een itt
gebruik hebbend perceel, al moet hij zelf
het ongerief ervan dagelijks gevoelen.
En de werkman is hier alweder mede
de dupe van.
In nog sterker mate wordt de werk
loosheid bevorderd door het gebruik der
machine. In deze vindt de werkman
een concurrent, die hem soms tot vol
slagen werkloosheid docint. Zeer
krachtig werd dit mede reeds gecon
stateerd in eene vergadering van den
Duitschen Katholiekendag door den
lieer Vogens. eigenaar eener fabriek
te Haaren, bij Aken. „De machine",
aldus beweerde hij, „wordt niet gebe
zigd om den toestand van den arbeider
dragelijker, om hem het v erk gemak
kelijker te maken, maar om hem het
brood uit den mond te nemen." En
deze krasse voorstelling werd in die
achtbare bijeenkomst met geen enkel
woord weersproken.
Moeilijk zou hel dan ook gaan deze
waarheid te verbloemen, nu de feiten
met den dag steeds luider spreken
over de onmogelijke concurrentie, die
den werkman door de machine gebo
den wordt. Met nadruk zij hier echter
opgemerkt, dat hier geenszins sprake
mag zijn van die machines, welke als
een zegen voor de maatschappij moe
ten beschouwd worden maaralleen
van die werktuigen, welke in dienst
worden gesteld om den arbeider letter
lijk het brood te ontnemen. En zoover
is bet reeds gekomen, dat, waar be
drijvigheid heerscht, men ook zeker
kan zijn, dat, wanneer de werkman
door de machine kan vervangen wor
den. hij slechts in de tweede plaats
in aanmerking komt.
Hiervoor de oogen te sluiten, gaat
niet meer aan. Een concurrentie als de
machine in het leven roepl, is voor
velen een strijd op leven en dood,
Niet eens naast, maar verre achter de
machine wordt soms de werkman ge
steld. In de machine vindt hij meer
malen een mededinger, die zijn bestaan
onder haar snorrende en wentelende
wielen verplettert.
De machine is derhalve mede een
bedenkelijke oorzaak der nijpende
werkloosheid van onzen tijd.
Een ander euvel, dat zeer ten nadeele
komt van den werkman is de erbarme
lijke verwaarloozing van kunst in 't al
gemeen. Wel mogen wij met fierheid bo
gen op eene machtige en loffelijke be
scherming der waarachtige kunst in de
Katholieke Kerk, maar buiten baar is
de geest voor kunst en schoonheid in
de harten des volks maar al te zeer
verdoofd. Het wufte, naar zingenot
smachtende leven zoekt bijna geen vcr-
poozing meer bij werken, die spreken
van den adel des gemoeds in een
meesterstuk vertolkt. Met de rust aan
den gezelligen, huiselijken haard is ook
kun'.',maak verdwenen. Dat bewijst
het weinige succes, dat men ondervindt
door tentoonstellingen van kunst-
'werpen liefde voor kunst te doen
herleven. Slechts als in vliegende vaart
wordt meestal dezen verzamelingen
kunstschatten een blik waardig
geacht, lil dagen van gedwongen rust
worden in de wereld van ontspanning
en genot becijferingen gemaakt om op
reizen, badplaatsen en anderszins te
kunnen schitterenontberingen in zelfs
deftigen stand worden meermalen in
stilte geleden, om bij gezochte gelegen
heden zich voornamer te kunnen voor
doen dan men werkelijk is; maar om
zich een kunstproduct aan te schaffen
door zich een opoffering te getroosten,
daarvoor is het kunstgevoel te veel
verstompt geworden. Op het reispro-
grarn komen natuurlijk bezoeken aan
tentoonstellingen en merkwaardige
plaatsen voor. omdat zulks nu eenmaal
tot de goede manieren behoort. Soms
geeuwend worden kunstgewrochten
beschouwd, en de stompzinnige, ver
waande redeneeringen, bij die bezicli-
tiging gehouden, geven liet peil aan
van het schoonheidsgevoel, dat zulke
wezens bezitten. Al zeer weinigen, en
dan nog dikvlfls om bijkomende re
denen, veroorloven zich de weelde,
door aankoop van een voorwerp, een
kunstenaarsziel te verblijden en hierdoor
aan te moedigen tot liooger opvoeren
van haar genie.
Dat is de koude werkelijkheid, die
men, helaas, bijna overal aantreft. Nu
hunne woningen die meestal maar
al te zegr van wansmaak getuigen eu
bij vtfeiker bouw kunstige handenarbeid
bijna niet meer in aanmerking komt,
maar voortbrengselen der machine als
sieraden moeten gelden. slechts ver
blijven mogen hecten van gedwongen
rust, en dagen van verveling daarin
worden gesleten, hebben voorwerpen
kunst, die voorheen de woningen
sierden, hunne aantrekkelijkheid ver
loren. Zij vermogen niet meer de bijna
levenszatte harten tot hooger op te
voerenzij boeien niet meer de geesten,
die door de vermaken der wereld als
erstelpt worden.
En de werkman, met schitterende
geestesgaven bedeeld, is, nu kunst
nijverheid zoo wordt miskend, daar
geheel en al de dupe van. Werd hij
gesteund in zijn pogen om zijn geniale
gaven te ontwikkelen en te volmaken,
hij zou zich dankbaar toonen door de
voortbrengselen van zijn genie, die
menig hart verrukken zouden. Zijn plaats
in de maatschappij, hem nu gelaten,
zou door een ander kunnen worden
ingenomen, die nu meermalen broode
loos staat. De handenarbeid, tot kunst
geadeld, zou tot zijn recht komen, en
ongetwijfeld zou in menig gemoed de
wrevel en bitterheid hierdoor met
zachtheid en liefde worden onderdrukt.
Wij vragenZouden wij nu tegen
spraak behoeven te vreezen, als wij be
weren, dal verwaarloozing van kunst
de klachten over werkgebrek niet wei
nig rechtvaardigen
BUITENLAND.
De actie tegen de bisschoppen,
die het in het belang van den gods
dienst achten verschillende in gebruik
zijnde schoolboeken af te keuren, is
nog niet gedaan. Nu zal door de
schrijvers van de verboden schoolboe
ken een proces worden aangebonden
tegen Mgr. Amette, aartsbisschop van
Parijs. De oud-minister van justitie
Vallé zal tegen Mgr. Amette optreden.
Een ander proces is voor de
rechtbank te Reims behandeld. Dit
proces was aangebonden door den
onderwijzersbond van Marne tegen den
kardinaal-aartsbisschop van Reims,
Mgr. Lufon. De advocaat van den
prelaat vroeg aan de rechtbank, zich
onbevoegd te verklaren en de zaak,
die een pers-zaak is, te zenden naar
de assisen.
De Aquitane, de semaine religieuse
van het bisdom Bordeaux, publiceerde
in haar jongste nummer een verklaring
van kardinaal Andrieu over het bekende
antwoord, dat minister Briand in de
Fransche Kamer gegeven heeft aan
abbé Gayraud omtrent de regeling van
den eeredienst.
In die verklaring zegt de kardinaal,
dat Briand zich ongetwijfeld wilde
wreken over het dubbele échec, dat
hij geleden heeft met zijn pogingen
om de Katholieken in Frankrijk tot een
schisma te brengen, eerst door de be
ruchte „associations cultuelles" en later
door de „mutuelles ecclésiastiques".
Nadat de prelaat vervolgens wijst
op liet onrechtvaardige in Briands
houding, in zake dc actie van de open
bare onderwijzers en het antwoord,
dat deze minister aan Gayraud gaf,
weerlegt, besluit hij zijn artikelals volgt:
„Maar Briand kan mooi zijn pogingen
tot schisma herhalen. De Fransche
Katholieken zullen hem telkens ant
woorden door zich naar Rome te keeren
eu tot hun geliefden Vader, van wien
de Jacobijnsche tyrannic hen scheiden
wil, om hen tot slaven te maken, te
zeggen: „Tot wien zullen wij gaan?
Gij hebt de woorden des Eeuwigen
Levens."
Het doet het katholieke hart goed,
in de Fransche katholieke bladen te
lezen van de heldhaftige houding der
huisvaders en kinderen in verband met
den schoolstrijd, die daar in vollen
gang Is.
Uit alle deelen van Frankrijk komen
berichten van verzet der christelijke
ouders tegen het gebruik van verboden
boeken op school en van de stichting
der vereenigingen van christelijke huis
vaders.
Ook de kinderen weigeren op bevel
van bun ouders beslist van de verboden
boeken gebruik te maken. Meestal volgt
daarop als straf, dat hun de toegang
tot de sctiool tijdelijk ontzegd wordt.
SPANJE
In het Spaansche dorp Alella, de ge
boorteplaats vandenongelukkigen Fran
cisco Ferrer, is een plechtig Triduttm
gehouden, ter eere van hei Heilig Hart
van Jesus, om eerherstel te brengen
aan de Goddelijke Majesteit voor de
gruwelen van Barcelona.
Voor het eerst sinds de heiligschen
nissen van de gruwelweek trok het
heilig Sacrament weder door de straten.
FEUILLETON.
Na den storm.
8) .Hier helpt itccn beleid, luitenant" sprak
de kapitein, toen hij zijn oogen liet gaan over
het verschrikkelijke toonccl van verwoesting,
„ik vrees, dat ons uur gekomen isMet die
daar boven kunnen wij het moeilijk opnemen.
Tracht het schip te wenden en draai de bat
terij ons bakboord toe! Ik zal naar beneden
gaan en zien o( we hem nog niet eens dc
volle laag kunnen geven. Mochten wij elkaar
onverhoopt niet terugzien, vaarwel en laten
wij als mannen sterven!'
Met deze woorden gaf dc kapitein den
eersten luitenant dc hand, die ze drukte en
liet hem het stuur over. Daarna steeg hij
't r
i at.
e gaan,
vclfce
krachten er nog tol verdediging van hel schip
restten. Nauwelijks echter was hij daar aan
gekomen, of het bulderde voor de tweede
maal van de batterij en voltooide hel vcr-
woestingswerk. Kapitein Tisdale zeil voelde
op dat oogenblik een stekende pijn in zijn
rechter arm, en toen hij er naar keek, be
merkte hij. dat een splinter van het verbrij
zelde hout hem een diepe wond had toege
bracht. Toch was hel verre van hem, in dit
ontzettende oogenblik, waarin hem dc dood
zijner getrouwen van alle kanten omgaf, be
dacht Ie zijn op veiligheid.
Met kalmen moed ging hij naar dc nog
levenden en beval hen de laatste middelen
aan Ie wenden, om zich te vrijwaren van een
nog ellendiger lot, dan den hen dreigenden
dood. Zijn woorden werkten echter niets op
hen uit. Een deel der bemanning was reeds
gevlucht naar de verborgenste schuilhoeken
van het scheepsruim uit vrees voor ecu har
der lot: het andere wijfetde en wist niel, of
't niet beter zou zijn zich aan den vijand
over te geven, ja zelfs waren er, die den
man, die hen tul nu toe gelukkig uit alle ge
varen gered had, door woorden en daden be
dreigden en hem de gehoorzaamheid opzeg
den. Toen kapitein Tisdale dat zag, stapte
hij met iermen slap door de radeloozi
manning en opende de deur, welke toegang
gaf tot zijn kajuit, nam een paar geladen
pistolen op. die tusschcn verschillende wa
pens aan den wand hingen, en stak een sleu
tel, welke op latei lag, in den zak. Daarna
opende hij een kisljc, waarin hij zijn brieven
borg, nam er het porlret zijner vrouv
dal zij hein bij zijn afscheid gegeven had, en
keek er een oogenblik vol weemoed naar,
zonder ecliter een woord te spreken. Voor
zichtig, als wenschte hij door niemand opgc-
merkl Ie worden, sloot hij de eerste deur en
opende een andere, daaraan grenzende, die
toegang verleende lot de kruitkamer. Een
schol in de hier opgehoopte, zorgvuldig be
waarde voorraden, en allen, die zich nug
levend op 't schip bevonden, waren verlost
van een ellendige gevangenschap, misschien
van nog veel grooler lijden. Een oogenblik
bleef hij slaan en scheen te twijfelen en te
overleggen, of hij wel over 't lot van ande
ren mocht beslissen: daarna spande hij de
haan van zijn pistool en hief het op,omhel
in het dichlsl bijstaand vat kruid af te vuren.
Op dat zelfde oogenblik kreeg hel buiten
boord van het vaartuig een geweldigen stoot,
en het schreeuwen en jubelen, dat van bo
ven klonk, deed hem vermoeden, dat een vij
andelijk schip langszij der „Maria Magda-
lena" gekomen was en geënterd had. Dit be
woog hem nog enkele seconden uit te stellen,
en te wachten tot een groot aantal vijanden
op het scheepsdek zich bevonden. Weldra
kwamen de woeste kreten al nader;tcvenslioor-
de hij, hoe cenigcn, die hem gehoorzaamheid
geweigerd hadden, te voorschijn gehaald en
op 't dek gesleept werden. Reeds drong een
troep tot in het onderste ruiin door, hunne
schreden naderden, uit hun praten begreep
hij, dal ze hem zochten. Op dit oogenblik
stiet hij de aanstaande deur der kruitkamer
geheel open en riep met luide, moedige slem
„Hier ben ik. (reedt nadcrl"
Reeds zwaaide de woeste bende bij deze
stem dreigend dc sabels; daar draaide de
kapitein zich om en vuurde beide pislolcn
tegelijk in liet kruitvat al. Dreunend rolden
de schoten door het ruim, de woeste bende
schrok hevig, doch ook de kapitein sidderde,
toen de gehoopte uitwerking uitbleef. Snel
greep hij de brandende papierproppen op,
om ze in hel nabijstaand val to werpen, doch
ook dit ontbrandde niet, het kruit was voch
tig geworden door het tijdens den nacht
binnengedrongen zeewater.
Met wanhoop begreep de kapitein, dat hem
ook het laatste, eervolle middel, zich en zijn
manschappen uit 's vijands handen te redden,
was ontnomen. Geen seconde had hij ge
sidderd voor 't oogenblik, waarop hij tot dit
geweldige middel zijn toevlucht zou nemen,
maar wat hem nu te wachten stond, vervul
de zijn ziel met moedeloosheid. Bijna zich
zelf niet meer meester, wankelde hij cenige
passen, terug en zonk uitgeput terneer. Een
oogenblik nog verlamde de vrees vuur hel
dreigend gevaar de aanvallersdaarna storm
den zij met getrokken sabels op den weer
loost toe, trokken hem onder stoolen en be
dreigingen op, en sleepten Item jubelend op
'I dek. Tegelijkertijd storllc een deel hunner
de kajuit binnen en stal daar alle voorwerpen,
die ook maar ccnigszins van hun gading
Ontzettend was het nu volgend tooncel,
nadal dc vijanden zich van den huil hadden
meestergemaakt. Twee groote oorlogbodems
lagen aan weerskanten der „Maria Magdalcna"
eu hadden het geënterd. Verscheidene andere
schepen lagen op verschillende aistanden er
omheen, nog andere stonden gereed naderbij
te zeilen, om getuige te zijn van dc onver
wachte overwinning. Van elk boord weerklonk
vreugdegeroep, en zelfs van de beide oevers
kwamen dc manschappen uit de diehtbijzijnde
batterij aangcloopen, die hun instemming be
tuigden mei de overwinning door het lossen
van scholen. Het dek der „Maria Magdalcna"
wemelde van een woest tierende menigte,
op dat oogenblik zonder eenige orde en tucht,
die zich overgaf aan de laagsie hartstoch
ten. Het gezichl van twee aan den nog staan-
den masl vastgebonden officieren en verschei
dene matrozen, wien de onmcnschelijke over
winnaars stroppen om den hals geslagen
hadden, om ze aan dc raas op te hangen,
toonde kapitein Tisdale ten duidelijkste, welk
lot hem te wachten stond. Hij bood dan ook
geen tegenstand, doch had in stilte spijt van
het vrceselijk lot van degenen, wien hij geen
eervollen dood had kunnen bereiden. Dade
lijk schaarde zich dc hccle troep om zijn
persoon. Men keek den ongelukkige, die door
den nood gedrongen zulk een waagstuk had
ondernomen met verbazing aan, rukte hem
dc uniform van het lichaam en vertrapte ze
mei groote verbittering. Nog meer moest de
ongelukkige verduren. Men sloeg hem mei
vuisten in 't gelaat en spuwde hem onder
schandelijke scheldwoorden. Daarna heraad-
slaagde men, welke straf hij verdiende. Ecni-
gen waren er voor hem terstond het lot zijner
onderhoorigen ie doen deelenanderen daar
entegen schenen dat voor hem te licht te
vinden. Tenslotte werd de teugellooze bende
het er over eens den gevangene met de nog
overgebleven matrozen naar dc hoofdstad te
voeren, om ook dc bewoners daarvan te doen
deelen in deze zeldzame vreugde.
Terwijl men daarover nog aan 't beraad
slagen was, kwamen plotseling een paar of
ficieren van het admiraalschip aan boorden
brachten hel bevel van den admiraal om den
kapitein, Indien deze nog tot de levenden be
hoorde, terstond aan boord van het admiraal
schip te brengen, en de overige bemanning
