Katholiek Nieuws» en Advertentieblad
No. 20. Eerste Blad.
Zaterdag 17 Aug. 1912.
Zes en twintigste Jaargang.
DE EE1B0RE
voor Amersfoort, Apeldoorn, Baarn, Barneveld, Blaricum, Bussum, Driebergen, Eemnes, Harderwijk, Hilversum, Hoogland, Laren,
Leusden, Naarden, Nijkerk, Soest, Stoutenburg, Veenendaal en Zeist.
Verschijnt eiken ZATERDAG.
rranco per post
Afzonderlijke nummers
f 0.40
f 0.05
Bureau: Langegracht 13, Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging De Eembode.
Prgs der Advertentiön
Van 1 tot 6 regelsf 0.30
Voor iederen regel meerf 0.05
Vrijhandel of Bescherming?
!)e ervaring leert, dat men zich in
alle zaken voor uitersten moet hoeden.
Zoo is het ook gesteld, daar waar
vrijhandel ol protectie ter spraak komt.
Het stelsel van vrijhandel, algemeen
en volledig toegepast, is geenszins ver
werpelijk.
Wel verwerpelijk is'I tot een eco
nomisch dogma te verklaren, zooals
de vrijzinnigen deden.
Hij de vraag of de toepassing van
iiel een of het ander stelsel gewenschtis,
moet de praktijk een woordje mee
praten.
I n de praktijk nu bewijst het dwaze
van 't huldigen van den vrijhandel door
een kleinen staat, waar elders overal
protectie ot bescherming wordt toege
past.
Het oordeelkundig hellen van een
matig recht op den invoer van enkele
artikelen, ss zeer verstandig en gepast.
't Is belasting heffen van den bui-
tenlandschcn fabrikant.
In dien geest werkte het Nederlaml-
sclte stelsel van invoerrechten-heffing
nu sinds jaren.
Eu waar daarbij de Nederlaiulsehe
industrie zich geleidelijk en zonder
schok ontwikkelt, mag getuigd worden,
dat de hier gevolgde methode nog zoo
verkeerd niet is.
Natuurlijk is het tarief voo. verbe
tering vatbaar.
Dat wil zeggen: cr zijn artikelen,
die wat meer kunnen opbrengen; er
zijn er ook, welke, te voi m onbelast,
im zonder schade belast kunnen worden.
En als de minister van financiën die
centen noodig heeft voor sociale wet
geving, door wat meer invoerrechten
te hetien een deel van 't noodigc geld
kan binnen krijgen, is daar niets tegen.
Wel is liet at te keuren, dat ver
hooging van 't tarief van invoerrechten
wordt gesteld als de prijs, waarvoor de
sociale wetgeving te koop is.
Is sociale wetgeving noodig, en hier
over zijn de meeste menschen het eens,
dan moet ze ingevoerd worden, onaf
hankelijk van iets anders.
Voor het geld zijn met wat goeden
wil nog wel andere bronnen aan te
wijzen.
Wij zingen niet mee in 'I koor van
hen. die in verband met de hier be
sproken kwestie 'n loflied aanheffen
over den toestand der nijverheid elders
en klaagliederen over den gang der
industrie hier te lande.
leder land moet op zich zelf wor
den beschouwd; 't vergelijken van on
gelijksoortige grootheden gaat niet op.
Waarheid is. dat onze nijverheid zich
geleidelijk ontwikkelde en onze groot-
industrieelen tevreden zijn over den
gang van zaken.
Neem b.v. de texticl-industrie.
Duizenden winnen in 'I nijvere Twenle
hun broodje in de weverijen en spin
net ijen en voortdurend worden nieuwe
fabrieken bijgebouwd. Een bewijs van
vooruitgang en bloei.
Een onderzoek nu bewees, dat de
fabrikanten bescherming ounoodig ach
tenden er zelfs tegen zijn.
Gaat het nu aan de zaken dier prac-
tisclie mannen tegen hun wil te be
schermen, waar ze zelf zeggen dat be
scherming in Imn nadeel is?
Een groot deel des volks is betrok
ken bij den landbouw en de daaraan
verwante bedrijven.
Gepast is dus de vraag: Heeft de
landbouw overwegend belang bij ver-
hooging van invoerrechten?
En 't antwoord moet luiden, dat
daarvan niet gebleken is.
Het gaat den landbouwstatid goed.
Zij, die voor een vijf en twintig jaar
terug om bescherming riepen voor den
boer. door graanrechten enz., zullen zich
tut wei bedenken voor ze dat liedje
van verlangen gaan repeteeren.
Voorgelicht en geleid door bevoegde
deskundigen, heeft de boerenstand zich
zelf geholpen. Waar het getij verliep,
werden de bakens verzet.
Gegeven de omstandigheden, blijkt
'lus, dat de wetgever in deze voor
zichtig moet zijn.
Een plotselinge verandering van sys
teem zou verderfelijke gevolgen kun
nen hebben.
En gesteld dat men 't deed, dan zou
den maatregelen tegen de gevolgen
van trustvorming niet mogen uitblijven.
We bedoelen maatregelen tegen de
vereénigingen van fabrikanten, die, mis
bruik makend van de bescherming van
hun bedrijf, probeeren de burgerij te
brandschatten, zooals dat in Amerika
geschiedt.
Onverstandig is: 't
verhooging of de bestendiging van het
invoerrechten tarief te gebruiken als
toets-steen ter beoordeelingvaniemands
Christelijke overtuiging op politiek ge
bied.
Katholieke politici van beteekenis
als dr. Schaepman enz., waren geen
voorstanders van bescherming door dik
En toen mr. Aalberse indertijd te
Oldenzaal sprak ten gunste van zijn
candidatuur voor den Enschedeschen
kamerzetel was hij voor 'i behoud van
de thans gevolgde methode.
't Is een vrije kwestie, welke onbe
vooroordeeld moet worden behandeld,
en wanneer de Tweede Kamerleden
de zaak zóó opvatten, mag zeker een
bevredigend resultaat worden verwacht.,
Gelijk recht.
Wanneer het tot grondwetsherziening
komt, zal de onderwijskwestie zóó ge
regeld moeten worden, dat er gelijk
recht komt.
Gelijk recht is er nu nog lang niet.
Al is er dan ook ten deele gebroken
met het door de liberalen toegepaste
systeem van achteruitzetting en ver
drukking.
Ten deele schreven we daar.
En met reden.
Want er wordt b.v. aan eiken leer
ling der Rijkskweekscholen ongeveer
f852 besteed, aan die van een der pro-
testantsche inrichtingen f97, en aan
die der katholieke f 123.
Aan 143 gemeenten werd boven de
gewone rijksbijdrage een extra-subsidie
toegekend van plm. f485.000; aan de
bijzondere scholen niets.
In geheel ons vaderland wordt per
jaar door de gemeenten voor het open
baar onderwijs circa 11 millioen be
steed uit de gemeentekas.
Wel mogen de voorstanders van het
bijzonder onderwijs helpen dat bedrag
bijeenbrengen, maar hun school krijgt
niets.
Is liet niet hoog tijd, dat aan deze
ongelijkheid een eind wordt gemaakt
BUITENLAND.
Duitschland.
Naar Aken, de oude Keizersstad van
Karei den Groote, richtte zich dezer
dagen aller blik.
In een grooteen machtige manifestatie
openbaarde daar 't Katholieke Duitsch
land zijn leven, werken en streven.
Geen zaak van Katholiek belang
bleef onbesproken.
Op elk gebieit werd licht ontstoken,
raad gegeven, geestdrift gewekt.
En war.neer straks de deelnemers
aan den Katholiekendag zijn terugge
keerd op hun post, in praktijk bren
gend wat ze leerden met ijver en moed,
zal een schoone opbloei van Roomsch
leven allen verblijden, als vrucht der
grootsche Katholieken-demonstratie te
Aken gehouden.
Voor ons Hollanders was vooral van
belang, de sectie waar het missiewerk
onder de Nederlanders in Rijnland en
Westfalen werd besproken.
Aangelokt door de hooge Joonen
trekken duizenden naar de Duitsche
industriestreken. Daaronder zijn zeer
veel Katholieken. Tot voor eenige ja
ren werden die menschen als 't ware
geheel aan hun lot overgelaten. En
ging het hun stoffelijk dan al wel,
moreel leden ze veelal schade.
Wij waren, jaren terug, vaak in de
gelegenheid op te merken, hoe in de
mijnstreken rond Essen, Dortmund en
Oberhausen de Hollanders in kwaden
reuk stonden.
Het verblijf onder vreemden van
velerlei nationaliteit, werkte demorali-
seerend op onze landgenooten.
De nauwgezette waarneming van de
godsdienstplichten, zoo gebiedend noo
dig om staande te blijven in zoo'n om
geving, verslapte door allerlei oorzaak
en velen gingen hun ondergang tege
moet al hadden ze hun zak ook vol
Marken.
In de laatste jaren is er een verblij
dende verandering ten goede in dien
toestand gekomen.
Hollandsche Paters Capucijnen en
Franciscanen togen aan den arbeid.
Hun werk had succes. Thans is een
groot deel onzer katholieke landgenoo
ten in dat mijn- en fabrieksland ge
organiseerd in bonden en vereenigin-
gen. De groote toewijding der Paters
heeft wonderen gedaan. De toestand
is enorm verbeterd.
De Krnpp-feesten te Essen zijn af
gelast. Een ontploffing van mijngasin
het naburige Bochum dompelde vele
families in rouw.
Er zijn 103 lijken geborgen, 2 ge
wonden zijn in het gasthuis bezweken;
van 6 mijnwerkers weet men, dat zij
nog beneden zijn, maar men kon ze
niet bereiken.
Welk een reusachtigen omvang de
onderneming van Krupp heeft, moge
blijken uit de volgende gegevens.
Ongeveer 48000 menschen zijn bij
de firma werkzaam in hare fabrieken
en mijnen.
Toen in 1903, na den dood van
Friedrich Alfred Krupp, de zaak werd
omgezet in eene vennootschap, begon
deze te werken met een bedrijfskapi
taal van 160 millioen Mark.
Er zijn jaren geweest dal de Krupp-
zaak ruim 20 millioen mark winst op
leverde.
Turkije.
In Turkije] blijft; het een warboel,
't Land is blijkbaar niet rijp voor den
parlementairen regeeringsvorm. Partij
twisten en opstand ondermijnen het
gezag en 't eind van het liedje zal
wel zijn een uiteenspatten van het rijk.
Lulgarije en de andere Balken-staten
slaan reeds begeerige blikken op enkele
deelen van 't Turksche rijk en gedach
tig aan liet spreekwoord in troebel
water is het goed visschen, stoken ze
om liet hardst het vuurtje van den op
stand aan.
Voor Italië biedt deze binnenlandsche
herrie een welkome gelegenheid om
met meer kans dan vroeger op vrede
aan te sturen en zich liet ongestoord
bezit van Tripoli te verzekeren.
Bij al die binnen- en buitenlandsche
verwikkelingen kwam nu nog een aard
beving de Turksche gewesten bezoeken.
Eerst waren de berichten omtrent
den omvang der ramp nogal gerust
stellend, maar later bleek, dat de aard
beving groote onheilen had veroorzaakt.
Men schat het aantal gewonden op
5000 a 6000 en meer dan duizend per
sonen kwamen om het leven.
Marokko.
Sinds Frankrijk lieer en meester werd
en de waardigheid van Sultan alleen
nog maar in schijn Moulai Hafid sierde,
maakte deze aanstalten voor den aftocht.
Die aftocht is nu in overleg met den
Franschen generaal, die in Marokko
de leiding heeft, gelukt. Een jongere
broeder van Moulai Hafid is nu tot
sultan gepromoveerd.
De ex-sultan is op reis gegaan. Hem
werd een flink jaargeld toegelegd en
FEUILLETON.
Opdeslagvelden vanRusland.
7) Hel was (te eerste maal, dat liet hem
niet vergund was. met zijn vader in dezelfde
tent te slapen, maar toch hoopte lilj, als de
overigen ter ruste waren, nog een aogonbllk
ie Vinden, om lil) hem Ie kunnen zijn. Voor
zelf met zijn adjudant, om te zien hoe zijn
manschappen gelegerd waren, en sprak een
paar woorden met Karei. De vermoeienissen
van den langen marscll deden weldra alle
soldaten Inslapciet uitzondering der uil-
gozeite wachtpostenniets werd meer ge
hooid dan liet knappen der uitgaande vuren
en liet eentonig gesnork der slnpcndcn.
Karei sliep tol na middernachttoen werd
hij gewekt en moest de wacht voor de vol
gende uren overnemen. Hij was totaal Slaap
dronken liii Hop als een boschonkenc, doch
de koude nachtlucht maakte hem spoedig ge
heel wakker, zoodal 't hem niet moeilijk viel,
den slaap uit de oogen Ie houden gedurende
zijn wachttijd. Hij mocht dan ook in de mor
genuren een uur langer blijven slapen.
De volgende dag was een rustdag; wapens
en klcedingstukkcn werden schoongemaakt,
de paarden geroskamd en gcwassclicn. In den
namiddag ging Karet de legerplaatsen der
overige troepen eens bezienallen waren met
hetzelfde werk bezig. Een kalme rust en stilte
bevrachte onder deze ovcrtalrijke scharen.
slechts onderbroken door het vroolijk gehin
nik der paarden en de echo van de slagen
der pontonniers, die op drie verschillende
punten bruggen over den NJemen sloegen.
Ecu groul gedeelte van 't leger trok cr den
volgenden dag over. De keizer, omgeven door
zijn maarschalken en generaals, draafde op
zijn witten Arabier aan de spits over de
middelste brug en liet de volgenden
voorbijtrekken. Met luid gejuich werd hij
begroet en zij marcheerden langzaam stroom-
opwaarts. De gelicclc vlakte was tot aan den
oever van de rivier, vol leven en beweging
de zuil weerkaatste in diiizcndc schitterende
wapens. Weldra weerklonk kanongebulder
uil de verte; allen luisterden in angstige
spanning, want men dacht niet anders dan
dat zich op ecu der vleugels van het reus
achtige leger een gevecht met de Russen
ontsponnen had. Men vergiste zich echter:
hel was het gerommel van een plotseling
opkomend onweer, dal ouder storm- en re
genvlagen naderde en de aanrukkende troe
pen de eersle onvriendelijke ontvangst op
Russisch grondgebied bereidde.
Toen het onweer voorbij was, klaarde tli
lucht op. en de troepen konden hun marset
rustig vervolgen. Nii viel echter, inplaats var
hel zoele weer, ccn onaangename koude in
de hemel belruk meermalen en koude regen
vlagen kletterden neer, welke den marsch
der I roepen zeer bemoeilijkten en veel ziek
ten ill "I leger verwekten. Hoe verlangend
het leger ook was zich met den vijand te
nieten, toch Het zich deze niet zien ui een
voldoend aantal, en de keizer bereikte met
het grootste legercorps Wilna, zonder ook
maar iin noemenswanrdigen aanval te heb
ber» moeten afslaan.
Ook Karei leed van dezen plolseliitgen
omslag van warmte in koude en regen. Een
stekende hoofdpijn maakte hein het rijden
gcduiende enkele dagen onduldbaar, en eerst
sedert liet oponthoud in genoemde stad her
stelde hij in zooverre, dat hij aan zijn zuster
Marie schreef, waarin hij haar zijn lotgevallen
tot aan zijn ongesteldheid meedeelde. tntus-
sclicn geraakte hij, door de goede verpleging,
'weldra tot geheel herstel, en genoot boven
dien liet genoegen, weer eens met zijn vader
hetzelfde kwartier Ie mogen deelen.
Van Wilna marcheerde hel hoofdcorps des
legers naar Smolensk», steeds in de verwach
ting den vijand te ontmoeten op dezen weg,
die recht naar Moskou leidde. Het regiment
van den overste marcheerde In de voorhoede
van den koning van Napels, en was een der
eerste, dat de oude stad naderde.
Van een boschrijkc hoogte zag men dc to
rens der stad op ongeveer een uur afstands
opdoemen, welke men den vijand voor zijn
aankomst hoopte tc ontrukken. In den looiipas
ging liet de hoogten op en af, en men besteeg
eindelijk de laatste hoogle, die dc stad aan
hun blikken onttrokken had. Reeds waren
verscheidene afdcclingcn van 't legerde stad
tot op een kanonschot afstands genaderd,
toen ook aan dc overzijde der rivier, waar
aan de stad ligt, donkere massa's Russen in,
den looppas aanrukten, om haar te bezetten
voordat het leger der Franschen zich cr van
had meester gemaakt.
In gestiektcn draf reed het Kurassiers-re-
giment het dal door naar de rivier, om zoo
doende de aanrukkende vijandelijke
Iroepcn tol den terugtocht te bewegen. Te-
vcrgeefsch echter. Kanongebulder begroette
de ruiterij en fluitend vlogen hun dc kogels
over 't hoofd, In de hitte van 't gevocht lette
niemand op do gevallenenhet regiment was
tot op een geweerschot afstand van dc mu
ren der stad gekomen, toen de overste zich
genoodzaakt zag, het weder terug te leiden
naar dc zoocvcn verlaten hoogte. Ook in de
vlakte bulderde thans het geschut, vermengd
met hei knetteren van liet geweervuur, evenals
het rommelen van den donder terstond ge
volgd door den bliksem.
Het regiment had enkele dooden, die voor
't oogenblik onbegraven moesten blijven, en
kreeg bevel 't bivak te betrekken op de hoogte.
Naar liet scheen was ook dc aanval der
overige troepen mislukt, De Russen waren
meester der stad en hrnken dc bruggen, welke
over den Dnjeppor lagen, at. Hun talrijker
vestingartillerie was oorzaak, dat elke verdere
aanval voor 't oogenblik onmogelijk was.
Niemand echter in 't leger was ontmoedigd
over deze eerste mislttklc poging; allen ver
wachtten, dat de vijand ten slotte na lang
talmen eindelijk den handschoen zou opne
men. en den volgenden dag den slag zou
aanbinden. Ook dezen keer bad men zich
Toen de morgen aanbrak heerschte er diepe
stilte in de stadgeen poort werd geopend
om het bezettingsleger uit te laten. Ongerust
over dit alles zag men den Keizer meerma
len naar dc nabijgelegen heuvels rijden, om
van daar den vijand te bespieden. Eindelijk
kwam de treurige tijding, dat de Russen de
stad hadden verlaten en in vollen terugtocht
waren. Toornig daarover gebood
dc keizer zoo vlug mogcl!|k dc stad aan te
vallen, van welke hij zlclt tot eiken prijs
wilde meester maken. Dc gchcclc vlakte voor
dc stad was in een oogwenk overdekt met
inlanteric-regimenten, die In den stormpas
aanrukten, doelt steeds weer door de verde
digers der stad van dc muren werden afge
slagen. Vooral voor Karei, die nog nooit een
veldslag hnd meegemaakt, was dit schouw
spel nieuwhij kou er dan ook geen oog
van afwonden. Vanaf dc hoogte, waarop het
regiment werkeloos stond, overzag hij alle
bewegingen der troepen en verlangde een
werkzaam aandeel aan den slag te nemen.
Eerst tegen den middag werd zijn wcnsch
vervuld. Zijn regiment kreeg bevel op te zit
ten en de artillerie Ie dekken. Dicht bij de
plaats, waar de overste den dag tc voren zijn
regiment geleid had, nam bij stelling, en nu
begon een vuren, dal tot den avond voort
duurde, Weldra richtten ook de vijanden hun
schoten op dit nieuwe punt van aanval, maar
het gelukte hun niet veel onbruikbaar Ie maken,
daar deze batterij goed gedekt stond, en ook
liet regiment van den overste up een punt was
opgesteld, waar slechts enkele kogets vielen.
Wordt vervolgd.)
