ET
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN.
Zes en twintigste Jaargang. Nummer 27.
Woensdag 2 October 1912.
Verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag.
Bureau: Langogracht No. 13 - Amersfoort.
Uitgave van de Vereeniging Oe Eembodo.
DE EEIIODE
ABONNEMENTSPRIJS:
Per drie maanden50 cent.
Afzonderlijke nummers 3
ADVERTENTIEPRIJS:
Van I tot 5 regels30 cent.
Eiken regei meerg
Bij abonnement minder.
Het is de hooge zending van di> Ka
tholieke pers onbevreesd in al'e om
standigheden de waarheden van onzen
heiligen godsdienst te vorko.uligen
en ze moedig to verdedigen: h-' is de
plicht van eiken Katholiek pers
door alle middelen, die hem .er be
schikking staan, te steunen. wel
opdeeersteplaatsdooreenabor. .cment.
Kard. Van Rossum.
OP NIEUWE BAAN.
De geest des tjjrls. de smaak der
menschel), verkcerat in het
studium van het nieuwspapier,
en het nieuwspapier zou zjjn roe
ping miskennen, als liet dien geest
niet, voedde, dien smaak niet vol
deed.
Kelder met een „muurtje"'!
De courant mag wel partij trek
ken van den heerschcuden geest,
en den domineerenden smaak,
docli nooit veil zjjn om hel slijk
der
rdo.
Beginselvast en der waarheid
trouw, moet 'ngoed blad beta Is een
dure en heilige plicht beschou
wen, zóó te werken, -lat. wie 't leest
er heter van wordt.
De roeping van een Katholieke,
courant is niet alleen, is zell's niet
op de eerste plaats liet den lezer
ter kennis brengen wat er merk
waardigs in ile wereld voorvalt.
dienen in de vele gevallen, waarin
hij zonder voorlichting de kluts
wel eens kon kwjjt raken.
Maar roeping is Ie wijzen op de
klippen, die dreigen: haar roeping
is te zijn een vriend des gezins.
in wien hel volste vertrouwen kan
gesteld worden.
Die roeping was ..De Kemltode"
zich steeds wel bewust en naar
vermogen werd getracht aan die
antwoorden.
Onze Katholieke medeburgers
van stad en lande waardeerden
dat. en schonken wederzijds ver
trouwen.
Kn gesteund door dat vertrou
wen, gegroeid in die waardeering
kwam zoo het besluit voor „De
Kemltode" het karakter van een
weekblad op te geven en het Ka
tholiek Orgaan voor Amersfoort en
omstreken tweemaal 'sweeks rond
te zenden.
Met dit nummer dan gaan we
onder aanroeping van Hods on mis
baren zegen, een nieuwe periode
van onzen ontwikkelingsgang in.
Kan men ons wel euvel duiden,
dat. we deze gelegenheid, nu we.
behalve bij onze oude trouwe
lezers eu lezeressen, in wijden kring
ons blad verspreiden. benutten
0111 nog weer eens te spreken over
de heteekenis der Pers in onze
dagen, nïi de monschen als 't ware
aan 't nieuwspapier verslaafd zjjn
Is hare heteekenis groot, haar
invloed machtig, dan volgt daaruit
welk groot gevaar zjj oplevert,
wanneer zij den Christus en diens
leer uitschakelt door hare pro
paganda voor de dwaalleer, wan
neer zjj in dirccten dienst van liet
kwaad of van het. indifferentisme
staat.
Onze tegenstanders zijn van hare
macht sinds lang overtuigd, en
hebben daarom aan de Pers hun
volle opmerkzaamheid, ook echter
hun geheele t<« wijding geschonken.
Moeite noch offers hebben zij
gespaard, om de bladen, waarin
zjj hun ideeën uitgedrukt vinden,
onder de ineuschen Ie verspreiden,
0111 I11111 couranten overal in te
werken.
Daar heeft men b.v. de roode.
de socialistische pers, die door "t
generaliseeren van afkeurenswaar
dige feiten en in een nooit op
houdende bespottende kritiek op
hot bestaande bij do niet genoeg
uit wikkelde arbeiders haat in het
hart en nevel in het verstand
brengt. Aan haar invloed moet
geweten worden, dat men dagelijks
moet ondervinden, hoe bi] zoo
velen uit het volk do eerbied en
de hoogachting voor het wettig
gezag verminderen en verdwijnen,
erger: hoe geloof en godsdienst
zin kwijnen en sterven.
Voor haar wordt gewerkt en
geijverd met een toewijding, die
ten beeld kaii worden
gesteld.
Kn zoo komt het dan dat b.v.
I let. Volk" zegepralend kan wjjzen
>p e.en met duizenden wassend
ihoniienient.eiital in een jaar tijds.
De Katholieke pers heeft een
'/.waren strijd te voeren, en
dit 0111 de eenvoudige reden, dat
het haar veelal aan voldoenden
steun ontbreekt.
Dit is het alles beheevsehendc
feit.
Nog al te veel Katholieken zijn
verscliillig voor den invloed en
onderschatten de heteekenis der
goede pers.
Zjj zien wel ieta van het licht,
dat er van uitstraalt; zjj voelen
den invloed wel (bijv. bjj spannende
verkiezingen); zij hebben wel ooit
vernomen, dat de pers de „koningin
der aarde*' wordt genoemd, en
ook dat. deze dochters heeft als
Hcrodias. die haar eigen eer ver
trappen
Maar zij hebben tot heden nog
niet voldoende begrepen, dat in
het licht der pers het moderne
leven wordt gekweekt, gevoed en
tot vollen wasdom gebracht, dat,
even, als de zon in de natuur, de
pers alles doet tieren, wat zjj be
straalt, het mogen dan planten
des levens zjjn of vergiftige ge
wassen des doods.
Dank zij de aanhoudende pro
paganda voor de goede pers wordt
in onze kringen gaandeweg meer
beseft hoe onzinnig en onverant
woordelijk een Katholiek handelt,
die met zijn abonnementsgeld de
perspnulueten van de overzijde
steunt. Die, in ruil voor z'n goede
geld. met allerlei bedenkelijke lee
ring en vulsche systemen wordt be
giftigd c.'i vergiftigd en wiens gods
dienstige en moreele overtuiging
gaandeweg wordt aangetast en
weggevreten door wat wij den
kanker van 't indifferentisme zouden
willen noemen.
Kn wordt men dan al op dat
gebied, met betrekking tot de ge
prononceerd liberale, groote pers,
wijzer en verstandiger: de neutrale
pers beeft, vooral in bare kleinere
uriraiien. nog veler sympathie.
Kn tochal dat zoogenaamd be
zadigde. neutrale en betrekkelijke
dier organen, hetwelk wij af en'toe
zelfs in eigen kring nog zien op
kammen en als '11 exempel van
goedwilligheid zien presenteeren,
waartoe dient het bjj slot van
rekening?
't Dient nergens anders toe dan
0111 de lauwe» onder ons in luiii
lauwheid en onverschilligheid te
stjjven.
Kn dat we in dit, ons oordeel
niet alleen staan, willen we aan-
toonen door even te citeeren. wat
't Amersfoort.seli Dagblad bij zijn
metamorfose zeer ad rem schreef:
„'n Neutraal blad, dat iedereen
te vriend wil houden en niemand
bevredigt, dat angstvallig moet vei-
mijden, wat rechts of links aan
stoot zou geven of 'n lezer doen
verliezen, is ongenietbaar voor
denkende mensehen en kweekt
karakterloosheid"..
Van zulke kost moet men ook in
izen kring niet langer gediend zjjn.
Bovendien getuigt het minstens
van zeer laakbare lauwheid en on
verschilligheid. als men slechts oog
heelt voor <de foutjes van een of
ander Kutholiek blad. als men de
waarde der Katholieke pers opzet
telijk verkleint, en dat als voor
wendsel om zich van het lezen van
deze bladen te onthouden en bjj
de neutralen te gast te gaan.
t Is zoo treffend juist wat mr.
A. baron van Wijnbergen eens
zeide
„Ken Katholiek die heden ten
dage geen Katholieke courant leest.
en wie kan dat tegenwoordig
niet betalen? zulk een Katho
liek heeft van het Katholieke leven
ets begrepen
Ten slotte een beroep op allen,
die iets van de heteekenis der goede
pers voor onzen tijd verstaan.
Steunt ons, helpt naar vermogen.
Spaart ons uwe goed bedoelde be
merkingen niet.
Dan zal De Kemhode groeien
en meer en meer gaan beantwoor
den aan het doel. waarvoor hij
werd gesticht en ter verwezetiljjking
waarvan in het verleden velen
mbaatzuclitig tijd. geld en arbeid
offerden.
Moge de goede God, in wiens
dienst de Pers, gesteund door allen
van goeden wille, een bron van
zegen kan zijn. het werk te zjjner
eer en tot heil van ons volk op
gevat en voortgezet, zegenen en
bewaren in lengte van dagen.
Uit het Buitenland.
Portugal
geniet de zegeningen van een republi
keinse!) bestuur. Maar de toestanden in
liet lieve land worden er onder dat be-
niet beter op. Integendeel zij ver
slechteren niet den dag. Handel en be
drijf zijn in verval en er hccrscht een
diepe ontevredenheid.
Vele gegoede inwoners verlaten het
land en zij die blijven, betrachten groote
zuinigheid, laten dus heel weinig ver
dienen. De lagere klassen worden tol
landverhuizing gedwongen dourde werk
loosheid en de duurte.
De landverhuizing neemt groote af
metingen aan en het is treurig te zien
oe vervallen toestand hcelc gezin
van landbouwers de havenplaatsen
bereiken. Dit jaar vertrokken reeds
80.000 personen.
Daarbij zitten de gevangenissen vol
verdachten van allen rang en stand,
die gevangen gehouden worden alleen
omdat men hen verdenkt van royalis
tische neigingen. Het bestuur steunt
slechts op geweld.
Waar onrusten wanbestuur aldus het
land teisteren, zal een zeer krachtige,
een bekwame en eerlijke regeering noo-
dig zijn om verbetering in den toestand
te brengen.
In den Balkan
blijft de toestand ernstig. Er is oor-
logsgevaar.
Met veel beleid en groote moeite
zal het misschien nog gelukken den
vrede te bewaren, doch die kans is
zeer gering.
Wel doen de mogendheden haar
uiterste best. Ze richtten ellenlange ver
logen tot de potentaten van Servië,
Bulgarije en Montenegro en manen tot
vrede, vrede!
De Bulgaarsche en Turksche grens
bewoners storen zich echter aan dat
alles bitter weinig en zoo komt het
dat er telkenmale hevig gevochten wordt
tusschen de buren in onmin. Moord en
brandstichting zijn aan de orde van
den dag. Zoo werd bijvoorbeeld een
buis. waarin een'Turksche familie lus
tig bruiloft vierde, door een bende Bul
garen omsingeld en overvallen, De brui
gom werd meegenomen de bergen in
het huis verbrand.
Servic heeft van de mogendheden de
waarschuwing ontvangen 0111 geen oor
log met Turkije te beginnen, daar de
opoffering aan geld en bloed, die het
land zich zou getroosten, niet de
minste winst zoude opleveren. De ge
zanten van Groot-BriUanië, Frankrijk en
Rusland, die op het ministerie van bui-
tcnlandsche zaken te Belgrado deze
mededeeling deden, voegden daaraan
echter toe, dat de mogendheden Tur
kije zouden weten te nopen ten spoe
digste hervormingen in Macedonië in
le voeren.
Noord-Amerika.
Het schitteren en glanzen van 't goud
der dollar-koningen en de illusie van
liet buitengewone, verblinden velen,
't Doet hen den toestand in het land
van Uncle Sam veel fraaier en schoo
ner voorkomen dat hij werkelijk is. Op
het gebied van zorg voor den arbeider is
echter nog bijna niets geregeld. „Vrijheid,
blijheid," heet het wel eens, maar in
de praktijk blijkt de vrijheid wrange
vruchten voor den zwakke in den le
vensstrijd op te leveren. Daartoe door
ingekomen klachten gedrongen, heeft
een commissie uit de Kamer van Ver
tegenwoordigers van den staat New-
York een onderzoek ingesteld naar de
arbeidsvoorwaarden in de fabrieken in
dien staat en, volgens een verklaring
van den voorzitter, heeft men schan
delijke toestanden ontdekt. Voorat wat
den vrouwenarbeid betreft. De leden
vonden b.v. in de slachthuizen vrou
wen bezig met werk, waarvoor een
vrouw ten eenenmale ongeschikt is;
in metaalfabrieken moesten vrou
wen het gesmolten metaal in bakken
overgieten en in spinnerijen werkten zij
in lokalen, waar de lucht dik bezwan
gerd was met stof, zoodat het niet te
verwonderen is, dat een groot gedeelte
der arbeidsters aan tering leden.
Feuilleton.
14)
OP DE SLAGVELDEN VAN RUSLAND.
Hij sprak niet meer, maar besteeg
kalm de trap. Met vasten blik ging
hijmctdeafdeelinginfanteristenniede.die
het vonnis aan hem moesten voltrek
ken. Een blik op deze, zijn kameraden,
toonde hem, dat zij niet gevoelloos
waren, en medelijden met hem hadden.
Terwijl hij voortging naar de binnen
plaats achter 'l magazijn, gekozen
0111 het vonnis uil te voeren, wendde
hij zich met enkele woorden tot den
sergeant, die naast hem liep, en deelde
hem in korte woorden de oorzaak zijner
veroordeeling mede, terwijl hij hem
verzocht zijn vader le zoeken en hem
't gebeurde te melden. De sergeant,
een oude krijgsman, sprak hem zjjn
leedwezen uil en beloofde aan zijn
wctisch te voldoen.
Nu kwamen zij op de binnenplaats.
Aan den cellen kant lag de achtergevel
van 't magazijn, aan de andere kanten
een tuin met dicht struikgewas omzoomd.
Middenin stond een paal, waarheen
men Karei bracht. Hij kon niet langer
in onzekerheid blijven, welke bestem
ming deze voor hein had; toch keek
hij nog eenmaal nnar 't oude gebouw,
als verwachtte hij van daar zijn redding.
Wat hij daar echter zag. vernietigde
zijn hoop geheel, en terstond wenddi
hij het gelaat met bitterheid af. Aan
een raam van het huis stond zijn doods
vijand, ditmaal echter niet met den ge
wonen grijnslach op de lippen, docli
niet een uitdrukking van blijkbare vreug
de over 't gelukken van zijn schandelijk
plan. Karei gewaardigde den ellendeling
geen blik, doch richtte zijn gedachten
daarheen, waar de opperste Rechter
De sergeant kommandeerde; „Aan!"
en een oogcnblik later knalden een
tiental schoten, bij welks losbarsting
Karei verdoofd ter aarde zeeg. Maar
hoe vreemd keek ilij op, toen hij de
oogen opsloeg en naar de soldaten
keek, die, naar hij meende, op hem
gescholen hadden. Hij zag ccnigen hun
ner neervallen, terwijl de anderen in
wanorde naar het magazijn snelden.
Nu eerst bemerkte hij. dat niet hij.
maar de soldaten liet mikpunt van 't
salvo geweest waren. Dadelijk wendde
liij zijn blikken naar liet struikgewas,
en 1111 eerst stond bij verstomd over
de wonderbare hulpe Gods, die hein
van zoo'n dreigenden dood gered had.
Een woeste troep vijanden kwam
juist uil de struiken 10 voorschijn, stormde
hem voorbij, zonder op hem le letten,
en wierp zicli op de vluchtelingen.
Weldra bevond Karei zich geheel alleen
op het plein en binnen in 't gebouw
woedde de strijd. Sneller dan een haas
sprong hij op en vluchtte in 't struik
gewas. Doch ook hier vond hij geen
rust. Na zich overtuigd te hebben, dat
hij nergens gewond was, snelde hij weg,
0111 die gevloekte plaats nooit meer te
betreden. Door een waar doolhof van
straatjes en stegen, kwam hij ten slotte,
in een brccdcrc straathij trachtte van
hieruit zich te vergewissen in welke
richting het kwartier zijner kameraden
lag. Het was nu reeds de vierde dag.
dat hij van hen gescheiden was, maar
todli hoopte hij hen nog in hun kwar
tier aan te treffen. Spoedig meende hij
zich niet te vergissen, als hij de inge
slagen straat geheel afliep, wat hij dan
ook deed, met ceil haast, door
en hoop ingegeven.
Weinige huizen verder had hij het
kwartier zijner krijgsmakkers bereikt.
Er klonken hem stemmen tegen,
welke Kareis verwachting nog span
nender maakten en zijn hart blijde deed
kloppen. Hij trad de open deur binnen,
welke reeds opgebrand was en luisterde,
doch dat waren niet de stemmen zijner
krijgsmakkers, maar die van Fransclie
soldaten, die met elkaar spraken. Zij
schrokken toen zij Karei zagen, die meer
op een geest dan op een mensch geleek,
doch lieten zich. toen zij wat van Ir -
schrik bekomen waren, niet verder
hun gesprclt storen. Karei vroeg hun
in hun laai of zij ook wisten, of zijn
makkers nog in T gebouw vertoefden,
doch zij konden hem slechts meededen,
dat zij daags te voren, toen zij bezit
genomen hadden van 't huis, dat ge
heel verlaten hadden gevonden, en geen
spoor was ontdekt der vorige bewoners.
Dit bericht was inderdaad voor Karei
zeer terneerslaand, hongerig en lijdend
ais hij was. Want bleef hij in de stad,
die overvol gevuld was niet nakomers
van elk slag. en met ellendige, uitgehon
gerde wezens, dan vreesde hij weder
in de handen zijner vijanden te vallen,
of een prooi te worden van den hem
reeds pijnigenden honger. Ging hij ech
ter alleen op weg, dan dreigde hem
hier de dood door de nog feller ge
worden koude en de tallooze moeilijk
heden, waaraan hij nauwlijks ontsnapt
was. Daar de soldaten, die thans 't
kwartier betrokken hadden, naar hij zag.
juist bezig waren een maaltijd gereed
te maken, verzocht hij hun hem daarin
te doen deelen. Zijn verzoek werd
echter geweigerd door deze hartclooze
manschappenzelfs dreigden zij hem
van hun wapens gebruik te maken, als
bij het waagde hun vuur te naderen.
Met treurige blikken wendde Karei
zich daarom van deze onbarmliartigen
af -en was op 't punt heen te gaan,
toen een onverhoopte ontdekking plot
seling zijn schreden inhield. Aan den
ingang, tegenover den muur, herkende
hij de letters van een hand. die hem
dadelijk bekend voorkwam. Snel trad
hij naderbij en las. Zijn vader had daar
voor dat hij 't kwartier verlieten, wat
neergeschreven met houtskool, en deze
woorden zouden voor hem een aanwij
zing zijn. waar hij zijn krijgsmakkers
kon vinden. Zij bevatten de innige
smart van den overste over Kareis
onverklaarbaar verdwijnen, alsook, dat
alle moeite, hem weer te vinden, tever
geefs geweest was. Aan 't eind stond
een plaats aangewezen in het bijgebouw,
waar Karei brood, wapens en een paar
goede schoenen zou vinden.
Zonder door een der soldaten, die
in de kamer waren, gezien te worden,
sloop Karei naar de aangewezen plaats
en vond daar tot zijn vreugde, wat hij
zocht. Met groote begeerlijkheid beet
hij in 't droge brood, dal hem nu sma
kelijker voorkwam dan voorheen de
rijkste maaltijd. Toen trok hij zijn ge
heel versleten schoenen uit, trok het
nieuwe paar aan, dat hem beter tegen
de koude beloofde te beschutten, en
nam de gereed liggende wapens, een
sabel, geweer en patronen mede. Ge
heel versterkt door het eenvoudige maal
veiiiet hij nu zonder dralen de door
zijn krijgsmakkers verlaten plaats. Hij
sloeg de richting in, reeds door ontel-
baren voor hem ingeslagen, door
lijken, bevroren of tegen den vijand
gesneuvelden allerhande wapentuig,
gebroken wagens en geschut, duidelijk
aangewezen werd.
Wordt voortgezet.