Zeven eiTtwintigste jaargang.
No. 34. Vrijdag 25 juli 1913.
U"UAVIi -ut re AMEKsroukT.
«cliicdcii vóór den aanvang 'va!! tea nieuw'kwartaalopiEt:Beine va" abonnement moet ge-
KANTOOR EN DRUKKERIJ: LANGEGRACHT 13 - AMERSFOORT. I
advertentieprijsvan één tot vijf regels dertig cent. -- Elke regel meer zes cent.
reclames: tien ct. p. regel. - AdvertentiEn in het redactioneel gedeelte vijltleu c». |i, regel.
Billijke tarieven bij abonnement.
Alle mededeelingen en advertentién in te zenden vóór drie uur op den dag van uitgifte. I
Hedendaagsche toestanden.
1_J el zedelyl; verval inde tegenwoordige
A J. maatschappij is mateloos groot, on
peilbaar diep.
Een jammerlijk tooneel aanschouwen
wij, als we de elletnle gadeslaan. Een
jammerlijk tooneel en toch is om
niets meer dan een hoogst oppervlakkige
blik gegund.
iiij alle verschil van godsdienstige
en wijsgeerige ineeningen, bij alle strijd
en geharrewar over politiek enz., bleef
er in vroeger dagen toch iels, dat hoog
en heilig werd gehouden, stond toch
liet behoud der maatschappij, de hand
having van orde en recht op den
voorgrond.
T egenwoordig wordt ook dat alles
niets uitgezonderd bespot, be
zoedeld, bestreden, aangevallen en ver
nietigd, voor zoover mogelijk vernietigd.
Alles heet leugen en bedrog, alles
wordt als leugen en bedrog beschouwd
en behandeld.
Er hccrsclit meer en meer volslagen
gebrek aan zedelijk bewustzijn, gelijk
nicn nooit in Christelijke tijden bij be
schaafde natiën ontmoette. Eerzuchligen
zonder naam, zonder beginselen of
zedelijkheid, werken zich op de schouders
der misleide minderen in dc hoogte
en bederven de laagte door hel slechte
voorbeeld, vergiftigen de gansche samen
leving.
Hoe is dat alles gekomen, hoe zijn
die treurige hedendaagsche toestanden
omstaan.'
Wel, liet zijn heel natuurlijke ver
schijnselen, waarover men zich niets
behoeft Ie verwonderen. Zij zijn lang
genoeg voorzien en voorspeld!
Alle regelen der zedelijkheid in don
incest iiitgebrciden zin, zijn nu al vele
jaren in leer, schrift en voorbeeld be
spot en mul voeten gelreden. Vooral
in de hoogcrc standen aaascliouwt
men vaak zingenot, grof egoïsme,
onleschbarcn gelddorst. Dat alles
kwam toen den Godsdienst de rug werd
gekeerd, toen liet Christendom over
boord werd geworpen, toen God werd
verzaakt.
Zonder een krachtige godsdienstige
overtuiging, zonder een opgewekt gods
dienstig leven is er geen zedelijkheid
bestaanbaar, zelfs geen bloot uiterlijke.
De godsdienstige toestand in Europa
nu is diep, diep treurig.
En wat hebben de hoogeren en
grootereu. die deswege ook de beteren
hadden moeten zijn, gedaan.'
Al wal muur mogelijk was om den
godsdienst in de harten des volks uil
te roeien, om de Christelijke waarheden
te ondermijnen.
Nil is de oogsttijd daarl
Men oogst thans een geslacht zonder
I let socialisme plukt dc vruchten,
terwijl het grijnslachend uitroept„Zie
daar, gij beschaafden en verlichten, de
vruchten van uw akkers: haat en wanhoop.
Machteloos staan de verlichte wereld
wijzen tegenover dien toestand.
Dc dcmoraliscering van de maat
schappij is maar al te spoedig van de
groote steden naar alle zijden uitgegaan.
Het vergif, eerst nog onder een laagje
vernis schuilgaande, is doorgesijpeld
en openbaart zich allengs in telkens
ruwer vormen.
Wat men al te lang verwaarloosd
heeft ol zelfs moedwillig verdrongen,
moet weer in eere hersteld: de gods
dienst
Niet langer mag dc jeugd opgroeien
zonder kennis van God of Zijn gebod.
Niet langer mag de teedere plant
van het geweten bij haar uitbotten
worden verstikt.
Niet langer mag de godsdienst op
schandelijke wijze ter zijde geduwd
worden.
Onze hedendaagsche toestanden zijn
gegroeid cn groot geworden uit de
toegepaste beginselen en praktijken.
Deze moeten derhalve weer plaats
maken voor dc eeuwige wetten van
God, voor dc geboden door God gc-
nen wij, die Christenen willen
woord en daad, nimmer het
goede zaad te zaaien, opdat ook hier
van ten tijde van den oogst vruchten
komen voor de samenleving. R. B.
Uit het Buitenland.
In de Balkanlanden.
'Diep medelijden incet men hebben
et de ongelukkige bevolking der
streken, waar thans Bulgaren, Turken,
n en Grieken aller-verwoedst
vechten.
Uit de berichten welke van 't oorlogs-
rrein komen, blijkt afdoende, dat,
mogen de strijdenden al moed en doods
verachting loonen, hun wreede bar-
baarschheid, hun wraakzucht en bloed
dorst gruwelijk zijn.
T Bloedig oorlogsspel, waarbij de
massa's tegen elkaar den dood in dc
armen worden gedreven is ontzettend
't moorden en brandstichten, 'tplegeu
van niet te noemen gruwelen, schreien
ten hemel om wraak.
Geen der strijdende partijen heeft
zich vrij gehouden van schanddaden.
De Turk, van wien niet veel goeds
racht werd, is in den laatstcu tijd
door zijn erf-vijanden," die zich tooien
mei den Christemiaam, overtroffen.
Koerdische cavalerie en een leger.
ildeeliiig van 25.UUU man, rukten vo^rl
li de richting van Jamboli. üp ||UU
weg werden de vluchtende bewoners
neergesabeld en de dorpen in braiK|
gestoken, 't Land werd een woestijn
vol lijken.
Een Engelsch marine-officier, heeft
mededeeling gedaan vau afschuwelijke
wreedheden, door de Bulgaren ïi»
valla gepleegd.
Niet minder dan 17U0 lijken van
wen, grijsaards en kinderen had hij ge
leld, die dan nog vreesdij!; verminkt
waren. De officier heeft van dc afgij-
selijke doodenvelden fotografieën ge
maakt, die hij aan de bevelhebbers van
Engelsche oorlogsschepen heeft overge
legd.
En uit Sofia melden berichten weet
tallooze gruweldaden, gepleegd door
de Servische en Grieksche troepen.
Vooral in de^Jdorpcn üjakovo en
Novoselo zou door de Grieken, die
vergezeld worden -door ongeregelde
en Mahomedaansche troepen, onder de
bevolking een vrccselijk bloedbad zijn
aangericht.
lil den strijd tegen de Grieken wer
den verscheidene Bulgaarsche soldaten
door de zoo gevreesde dum-dum ko
gels verwond.
Het Bulgaarsche leger is afgemaakt.
De laatste weerbare mannen worden
T veld gebracht, al wat nog maar
i geweer kan dragen wordt soldaat
Leger is uitgeput cn hulpmiddelen
liet weer te versterken cn krachtig
te maken, ontbreken geheel, Dc Koning
heelt reeds meermalen alieronderdanigst
om vrede gevraagd. De overwinnaars
willen echter eens een harde les geven
den hoogmoedige» vorst doen gevoe
len dat hoogmoed tot den val voert.
Dc overwinningen der Grieken zijn
voornamelijk te danken aan dc bewon
derenswaardige zekerheid waarmee zij
hun Creuzoikanoimen weten te behan
delen. Bij de gevechten in den Kresna-
pas is Uit duidelijk gebleken. Up zeker
moment werd liet artillerievuur der
Bulgaren voor de avanceerende Griek
sche infanterie zeer gevaarlijk.
Een Grieksche batterij kreeg bevel
loruit te rukken om zoodoende de
Bulgaarsche artillerie te bestoken. Under
een regen van kogels voerden de
Grieken dit bevel in weinige oogen-
blikken uit. Zij kozen positie achter een
hcuvelrij cn dwongen dc Bulgaren
weldra af te trekken.
Dc organisatie van iiet leger laat
ets te wensclieu over. Zoo bijv. dc
veldtelefoondeze is zóó goed ingericht
dal de stal' voortdurend m verbinding
itaal met de linies. De genie is onver-
laagd. Terwijl granaten uiteenspatten
:n de kogels rotid limine ooreu Huilen,
gaan de geniesoldaten kalm voort tel
kens weer nieuwe lijnen te leggen naar
het voortrukkende trout.
Binnenlandsche berichten.
Opening Vredespaleis.
De opening vau liet Vredespaleis op
28 Augustus e. k. in de groote recht
zaal van liet paleis zal worden bijge-
nid door de Koniiigiu, l'rins 1 tendril;
.Ie Koningin-Moeder, terwijl o. a. de
14U rechters iu liet Tcrmuneiil Hol
Arbitrage en de leden van het
Corps diplomatique met liumte dames
lol bijwoning genuodigd zijn. Uok de
heer eu mevrouw Carnegie zullen aan
wezig zijn.
De plechtigheid, die door Avcrkamp'
cappcllakoor wordt opgeluisterd, zal
lioufdzaal; bestaan uit een Eranschc
rede, waarmede de voorzitter der
Carnegiestichtiiig, Vau Kariicbeck, liet
Vredespaleis zal overdragen.
Verkiezing.
Bij de gehouden stemming vooi
lid der Tweede Kamer der Staten-
Generaal in de Amsterdamsche dis
tricten II en VI werden uitgebracht:
District LI. A. H. Gerhard D. A. P.)
1532, P. Otte (U. L.) 829, J. R. Snoeck
Hcnkemans (C. H.) 923 en dr. H. Gorter
(S. D. A. P.) 48, zoodat herstemming
moet plaats hebben tussclien de heeren
Gerhard en Snoeck Henkemans.
District VI. Uitgebracht 3844 geldige
:inmcn, waarvan op P. A, Joosten
(S. D. A. P.) 573, mr. H. Verkouteren
(C. H.) 1438, B. Nierstrasz (V. L.) 1833,
zoodat herstemming moet plaats hebben
tussclien de heeren mr. Verkouteren
i Nierstrasz.
Verkiezing Amsterdam lil-
Donderdag had de stemming plaats
•or een zetel in de Tweede Kamer,
icature Troelstra.
Uitgebracht werden 9254 stemmen.
Hiervan verkregen de licercn P. Otto
(u. i.) 2378, H. Polak (s. d.a.p.)4831.
mr. P. J. Reijmer (R. K.) 1828 en D.
Wijnkoop (s. d. p.) 217, zoodat gekozen
de heer Henri Polak.
De lieer Henri Polak is uit arbeiders
kringen voortgekomen. Hij werd 22
Februari 1868 te Amsterdam geboren
en is vooral bekend als stichter van
den Diamantbewerkersbond. Hij woont
te Laren in 't Gooi.
Generaal Bergansius f-
Gcneraal Bergansius is in Den Haag
overleden.
Generaal Bergansius was Minister
ran Oorlog in het ministerie Mackav
ran 21 April 1888 -21 Augustus 18»'l
:n in liet ministerie Kuypcr van I
Augustus 19U1—10 Augustus 19U5.
Als minister van oorlog bracht hij
in 1890 tot stand de wet op hel mili
tair onderwijs en een pensioenwet.
Toen hij in 1901 opnieuw optrad
ïls minister van oorlog, bezorgde hij
nis leger nieuw snelvuurgcscïiitl in
itede van het 25 jaar oude aclilcrluad-
geschut. Wetsontwerpen tot regeling
de legerreserve en tol wijziging
de wel op het uiiiitairc ouderwijs
zijn door hem ingediend. In dc stakings
dagen t_April 1903j heeft hij door
krachtige maatregelen gezorgd, dat de
regeering in staal was aan de tweede
■taking liet hoofd lc bieden.
Generaal Bergansius was op en top
militair, van een energiek karakter als
weinigeneen devoot Katliuliek levens,
llij ruste in vrede.
Tiendrecht.
De werkzaamheden der Tiend-com-
iissie loopen ten einde.
Had inen aanvankelijk gevreesd, dat
de gerechtshoven door de vele te be
handelen zaken met werk overladen
zouden worden, deze vrees is geheel
ongegrond gebleken. Van de groote
hoeveelheid zaken zijn er betrekkelijk
einig aanhangig gemaakt.
Argentijnsch vleesch.
De proef met de levering van Ar-
genlijnsch vleesch aan het leger heeft
Bestrijding drankmisbruik.
De Bond van Mariavcreenigingcn
hield zijn jaarvergadering. Uit het jaar
verslag bleek, dat llo aideelingcn zijli
aangestoten.
liet totaal ledental in 1912 was 13321,
1913 15518.
Er zijn 89 St. Anna-Vcreenigiiigen
et 9410 huisgezinnen en 2782a kin
deren, Meisjcsbonuen 29, Naaivereeni-
gmgen 28, Propaganda voor den Volks
zang wordt gemaakt door 19 Aid.
Consultatiebureau* 5, Cursus_ziel;euver-
plcging 3. Tc Ultt, Sleenderen Uldeit-
Eiischcdc, Lobilli en Brcukelen
en kookcursussen gegeven. Volks
bibliotheek en Spaarkas 1. Meisjespa-
len 3. In 9 Aid. werden Uudcrs-
avonden gegeven, in Amersfoort een
Huisvlijllcnioonstching. Brochures en
strooibiljetten werden ruim verspreid.
Lourde8.
De pelgrims van de Ned. Bcdevaait
:ijn naar Lourdcs vertrokken.
Allereerst vertrok vau Roosendaal
Ie zickentrèin met 244 zieken. Daarna
'olgden twee lange treinen, waarin niet
minder dan 1340 pelgrims hadden
plaats genumen.
Mgr. Cahier die deze jubilé-bcdcvaari
medeiuaakl, was reeds vroeg op liet
perron aanwezig en ging, vóór liet
vertrek, den zickciilrciil langs.
Als ecu bijzonderheid zij vermeld,
it mei deze reis de lO.UUOsle ziclic
lai Lourdes is medegenomen,
Kerkrestauratie.
De oude monumentale bedehuizen,
welke door den land des tijds, meer
nog door vcrwaarloozmg, veel van hun
schoon inboetten, worden tegenwoordig
vete sleden gerestaureerd, opgeknapt,
menigeen staat verbaasd, wanneer
llij zoo'n Uuuwwerk na een ondergane
verjongiugs-kuur iu volle scboouticid
Aan den bekwamen Aiuersfuorlsclieii
bouwmeester Herin. Kroes werd de
uralic vau de Ulize Lieve Vruuwc-
Kerk te Kampen opgedragen.
De wijze, waarop uic restauratie werd
:werkslelhgd, wordt door kenners ge
prezen. Met bescheiden middelen werd
veel bereiktde monumentale scliuuu-
d vau hei kerkgebouw ts herleefd,
lol; het uitwendige is aanmerkelijk
verlruaid, doordat twee vau de bestaande
ijzeren Uazeriieramen werden vervangen
duur zaïidstecneii ramen met kunstvolle
iraceeriiigeii, volgens ontwerp van ar-
ct Kroes. De beglazing, in kleurrijke,
zachte linten uitgevoerd, sluit geheel
au bij die der andere nieuwe ramen.
Kardinaals-hulde in 't Aartsbisdom.
Donderdag bezocht 'L. Ein. Kardinaal
an Rossum liet aartsbisschoppelijk
seminarie tc Kuilenburg. Daar werd hij
gehuldigd door professoren en semi
naristen. 's Middags had een feestmaaltijd
plaats, waaraan ook onze aartsbisschop
deelnam.
Z. Em. betuigde herhaaldelijk zijn
FEUILLETON.
Hi'
ONTDEKT.
verwisselde hij tevens
- 1 kleurling en besloot vooral te let
ten op Nagel, die ontwijfelbaar in de
ze zaak tic meest belangwekkende
Een haastig ingrijpen van de justitie
was vooreerst nog onmogelijk en zou
alles bederven. Men had geen stellige
bewijzen ten uadeeie van de „drie vrien
den". Sloot men zc op, dan zouden
•ze allicht zeggen, dat liet verhaaltje
valt de vatschc banknoten uit de lucht
gegrepen was, en flat zij dien „dom
uien kerel uil Stuttgart", die gewoon
lijk hel gelag betaalde, maar wat op
den mouw gespeld hadden. En daar
hel tegendeel niet bewezen kon wor
den, zou dc justitie verplicht zijn. hen
weer in vrijheid te stellen. Erger nog
ile gcheole bende was dan gewaar
schuwd. Een huiszoeking bij Schiffinaim
en Meyer, waartoe ook van rechtswe
ge geen toestemming kon gegeven
den, leverde allicht weinig resultaten
opeen en ander rede» genoeg
af te wuchten I
In den bandiet met zijn versleten
broek cn buis, kortgeschoren baard
stekelig haar, Nagel stap voor s
volgende, zou deze onmogelijk „koop
man Hartfeld uit Stuttgart", herkend
hebben.
Weer bcspionneerde de detective
den litograat'. Maar Nagel was zeer
voorzichtig. Jonas volgde hem dag in
dag uit en bemerkte niets vreemds
Ook de andere detectives, die de overige
verdachten in liet oog hielden, hadden
geen nieuws te berichten.
Het kon omstreeks twee
den namiddag zijn. Nagel slenterde
door de drukste straten, niet zonder
voorzichtig aan eiken hoek ecner straat
naar links en rechts te zien. Dat Jo
nas hem volgde, bemerkte hij niet.
De lithograaf sloeg lieden een ande-
e straat in, dan gewoonlijk, wat den
vervolger tot nog grootere opmerk
zaamheid aanspoorde. Plotseling nam
Nagel een tram en reed verder in
plaats van te loopen. Jonas sprong
dadelijk in een huurkoets eerste klas
riep den koetsier toe, de paarden-
n achterna te rijden, zoo snel moge
lijk. Maar hij had er op dat oogenblik
niet aangedacht, dat zijn kleeding zoo
weinig op die van een passagier-•»
klas geleek. De koetsier, mei
een straatslijper op de kus
nam de zweep en riep
„Ho, Ito, jongentje Als je niet tut
dat je liet rijtuig verlaat, zal ik je
lange haver toedienen I"
nde dal
Dc detective overlegde bliksemsnel
it er veel te veel tijd mee verloren
ging zoo hij den koetsier wilde duide
lijk maken, waarom hij in het rijtuig
geklommen washij verliet dan zijn
zitplaats cn liep de tram achterna.
Luid gelach van de koetsiers bij de
halte want deze vroolijke gasten meen
den, dat de „mijnheer eerste klasse" niet
wel bij het hoofd was.
Het Loopen achter de tram vermoe
de den beambte zoozeer, dat hij eil
delijk bijna geen adem meer kon
halen.
Net kwam een brouwerslcar aanrij
den en Jonas greep, zonder ziclt lang
te bedenken, het achterste bord
ier als blinde passagier mee.
Daar ging een „hoeral" op
dc straatjongens, toen zij den „mooien
man" over een der vaten zagen han
gen. Schreeuwend en joelend volgden
zij den wagen en maakten zoodoende
den koetsier op den zonderlingen pas
sagier opmerkzaam. De brouwersknecht
sloeg een paar malen geducht met de
zweep naar dien kant en trof Jonas
die liet bijna uitsclircewde van pijn
Gelukkig bleef de knecht doorrijden
tot onder de puurt, waar de trant even
eens stilhield.
Toen de „straatslijper" van den wa
gen klom, niet zonder dal de knecht
beproefde hem nog een vriendscltap-
pelijken zweepslag mee up reis te ge
zag hij, dat Nagel uit de
stapte cn verder liep, zoo snel, dat
het bijna niet mogelijk was, hem te
volgen.' Plotseling liep hij door cene
poort en vloog in een paar passen
een trap op. Jonas was zoover achter
hem, dat hij alleen het dichtslaan van
deur hoorde, toen hij de poort bereik
te. Op welke verdieping dit gebeurde
viel moeilijk tc raden. Bijna onhoor
baar sloop de detective naar boven
ontdekte, dat achter de glazendeur v
een portaal op de tweede verdieping
een gordijn min of meer heen en weer
bewogen werd. Hier was Nagel dus
binnen gegaan en bij het dichtwerpen
an de deur had de luchtstoot de be
weging van het gordijn veroorzaakt.
Op het porseleinen naambord naast
de poort stonden de woorden „We
duwe Berger".
De beambte ging weer naar bene
den en betrok tegenover dc woning
een observatiepost.
Ditmaal zou zijn geduid op een
ren proef gesteld worden
Drie uren had llij, sidderend vai
winding en inspanning, op den loer
gestaan, toen liet raam op de tweede
verdieping opengeschoven werd en
Nagel liet hoofd door de opening stak.
Hij keek links en rechts, trok het hootd
terug eu liet het raam zakken.
Wat deed de man daar 2 Jonas dacht
na, maar begreep niet, wat Nagel wil
de. Was daar boven soms de werk
plaats van de verdachten? Was daar
Gellter's schuilplaats soms ook?
Als llij nu maar iemand trof, die
tijdingen kon overbrengen, welke zoo
noodig naar het politiebureau moesten
gezonden worden
Jonas durfde zijn post niet verlaten.
Een arbeider kwam langs de straat
i deze man scheen hem op dit oogen-
ik een reddende engel toewant
liicr in die eenzame buurt zag men
weinig voorbijgangers. Hij bood den
arbeider een mark, indien de nian een
brief bij het naastbijzijndc commisari-
taat wilde afgeven. Dit gelukte. Boven
dien beloofde Jonas den bode nog een
mark, zoo hij antwoord van den com-
Hongerig en duit'ig, wachtte de de
tective wederom twee lange uren. ge
durende welk tijdstip hij alleen waar
nam, dat Nagel voor de tweede maal
uitgezien had.
De arbeider keerde terug en meldde
dal hij tot zijn spijt den commissaris
niet aangetroffen had.
De beambte bleef dus zonder hulp
op zijn post.
