Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
XXVII® Jaargang. No. 105.
UtTOAVE VAN DE VEREENIOINO DE EEMBODE TE AMERSFOORT
Dit blad verschijnt Dinsdag- tn Vrijdagavond.
Prijs per drie maanden vijftig cent. Afxondcrlijke nummer» drie cent.
y,n «>»BD«ni»Bt moet ge-
sollieden vóór den aanvang v
Dinsdag 31 Maart 1914.
Ka.tMr 0r.kh.rl|LumnoM H, Aaanltot T.Mtal Hi. M.
Advertentieprijs van Mn tot rijt regel» dertig «ent. - Elke regel meer see cent.
Riclamm tie. p. regel. - advtarsato iTtm,Uettoaeet StSJS^mSJSt
Alle medcdeellngen en idvertentlln In te a
De nieuwe kiezerslijst
ligt nu in elke gemeente ten raad-
huire ter inzage van belangheb
benden.
Dringend manen wij ieder kies
gerechtigde aan zich te vergewissen
of zijn naam wel op de nieuwe
kiezerslijst voorkomt.
Blijkt 't dat zulks niet het geval
is, terwijl men er toch aanspraak
op heeft, dan kan nog verandering
worden aangevraagd.
De bestuursleden onzer Kiesver-
eenigingen geven gaarne raad en
voorlichting.
Opgelet dus I
We kunnen geen mannetjes
missen I
Censuur.
Het komt voor, dat een burgemeester
de opvoering van bepaalde toonel-
stukken verbiedt.
Holland is dan in last en in alle
Liberale liladen leest men protesten en
woorden van medelijdende verachting
voor stoo'n burgemeester.
De man heel een kwezel, een domper,
een schijnheilige enz. en luide klinkt <le
eisch. dat den burgemeester die macht
ontnomen zal worden.
Ook in de Kamers is den Minister
gevraagd een dusdanige wijziging in de
Gemeentewet tot stand te brengen.
Maar de Minister weigerde.
Hij meent, dat er van art. 188
de Gemeentewet wel eens een verkeerd
gebruik gemaakt k.\n worden, maar hij
blijft het artikel noodig achten.
De liberalen en socialisten evenwel
Inlet.
Voor hen is elk verbod door liet hoofd
der gemeente, van een of ander stuk, dat
hij in strijd met de openbare zedelijkheid
acht, onduldbaar.
Dat is, zeggen ze, tegen de vrijheid.
Als bijvoorbeeld in een bijna uitslui
tend Katholieke gemeente een tooneel-
directeur een stuk zou willen opvoeren,
dat spot met de heiligste gevoelens der
Katholieken, waarin zij belasterd en
beleedigd worden, wel. dan moet dat
maar toegelaten worden in naam
van de vrijheid.
Als in een of andere stad een tooneel-
spel vertoond /al worden, waarin de
zonde vergoelijkt wordt, de deugd be-
lachcn, de meest onzedelijke verhoudin
gen worden voorgesteld, alsof zij goede
redenen van bestaan hebben, wel dan
mag volgens de' Liberale theoriên de
burgemeester de opvoering niet ver-
Al weer: in naam van de vrijheid.
En als de een of andere burgemeester
zich aan het misbaar, dat gemaakt zal
worden, niet stoort, als hij wel een
verbod uitvaardigt, dan heet hij een
duisterling en wordt hij van alle zijden
gesignaleerd als een achterlijke stum-
perd, die eigenlijk niet aan 't hoofd van
een gemeente behoort te staan.
De burgemeester van Delft, tevens
lid van de Eerste Kamer, vertelde, dal
hij, behalve heftige aanvallen in de l'ers,
vol personaliteiten, nog op zijn dak
heeft gekregen tal van anonieme brieven,
allerhande mooie namen, als neep
jesmuts enz.
a dat om het verbod van opvoering
een blijspel, dat een opeenstapeling
van zedeloosheid bevatte, dat de
zedelijkheid en het overtreden van
strafwet vergoelijkte. In het hoclc
stuk trad maar een fatsoenlijke persoon
op, wier Godsdienstzin en philantrophie
echter tot belaching dienden.
Omdat een burgemeester zoo'n stuk
in den stadsschouwburg niet opgevoerd
wil zien. ook wijl hij weet, dat hij daar
mee handelt in den geest van de over-
groote meerderheid der burgerij, daarom
komt de Linksche Hers tegen hem in
geweer.
Is het niet treurig?
is, dat de boeren met het product
bekend worden.
Thans zijn er in Nederland 30 fa
brieken. waaronder drie coöperatieve
deze 30 hebben in de campagne santen
7500 arbeiders; de grootste verwerkt
twee imlhoen K.G. In 24 uur. De jaar-
lijksche productie van suiker is 229
milliocn K.G., waarvoor zijn verwerkt
2000 milliocn lv,G. bieten, In 1912 was
de gemiddelde prijs f 13 per 1000 K.G.
Er is dus voor de bieten 25 milliocn
uitbetaald.
In 1912 waren inNcd-.rland 55.600 H.A.
in cultuur.
De practijk leerde, dat ook de zand
streken inet succes bieten kunnen ver
bouwen.
Mocht deze bijdrage er toe leiden,
it men het nut van den bouw van
Suikerfabrieken.
Aan de fabriekmatige bereiding
zuivel is de boer door de coöperatieve
zuivelfabrieken gewoon geraakt.
De verkoop van eieren door bemid
deling van een goed georganiseerde
eiling, blijkt hij niet te verwerpen.
Zijn voorheen zoo gebrekkig aan
passingsvermogen schijnt zich verblij
dend te ontwikkelen.
Hij ziet in dat gebroken moet wor
den met sleur, en hij wordt al meei
geneigd het ook eens te probeeren
met wat de landbouw-wctenschap hem
als probaat aanbiedt.
Zoo moet het gaan
De landman moet niet steeds angst
vallig aan het oude zich hechten.
Hij moet zoeken en speuren en niel
bevreesd zijn voor het nieuwe.
In verband hiermede wil ik de land
bouwers uit den omtrek eens wijzen
op suikerbietenteelt.
Elders was men met de resultaten
van dien teelt best tevreden.
Zon het hier in den omtrek ook
goed gaan
Of men zand-, dan wel betere kwa
liteit grond heeft, doet minder ter zake.
Middels den kunstmest kan men
eiken grondslag precies geven wat hij
behoeft om een goeden oogst
bepaald gewas te leveren.
In de zandstreken van Brabant bleek
de teelt van suikerbieten best te gaan.
In de gemeenten Zundert en Rijs-
bergen werden het vorig jaar vele wa
gonladingen verzonden naar de fabriek
te Oudenbosch. Ook dit vooijaar
tracteeren weer tal van boeren, zoodat
het zich laat aanzien, dat deze teelt
zich in de zandstreken gaat uitbreiden.
Ook de fabrikanten schijnen over de ge
leverde bieten tevreden te wezen, want
reeds trachten verschillende fabrikanten
contracten af te sluiten.
'anneer de verbouw hier van belang
wordt, zou men een coöperatieve sui
kerfabriek kunnen stichten.
Om xoo'n fabriek te kunnen oprich-
n moet over 2000 H.A. bieten kitn-
:n beschikt worden.
Zoover is men niet zoo spoedig.
Daarom moet worden gestreefd naar
de oprichting van een bond van bie
tenverbouwers. Het voordeel hiervan
Het verbindt aan deze waar
schuwing den ernstigen raad om met
dergelijke tustchenpersoncn niet in
verbinding te treden vóór en aleer
men zich omtrent hun betrouwbaarheid
deugdelijk op de hoogte heeft gesteld.
Het ligt natuurlijk voor de hand.
'lat er ook zeer veel tu»»chenper»onen
zijn, die aan het in hen gestelde ver
trouwen ten volle beantwoorden; de
zen zullen niet ander» dan erkentelijk
kunnen zijn, Indien aan de bovenbe
doelde kwade praktijken van de beun
hazen paal en perk wordt ge»teld. En
het zal aan den Landbouw ten goede
komen, indien zij als tot nu
toe hun bemiddeling tusschen aanbie-
vrager blijven verleenen.
kunnen verrichten.
Begtnseltrouw.
Niet het stelsel van aanpassing
de Katholieke beginselen, van geven
en nemen, hetwelk ten slotte tengevolge
heelt wegdoezcling svan beginselen en
schijnbaar winst maar inderdaad verlies
oplevert, moet het onze zijn. Principieel
moeten wij zijn in alle voorkomende
kwesties, intransigent ten opzichte on
zer beginselen.
Wij moeten niet aarzelen tegen den
stroom in te gaan als het noodig is,
ook al kan daarvan oogschijnlijk ver
lies het gevolg zijninderdaad zal het
ons winst brengen.
Mr. Wn rzRT van Hooola;
Binnenlandse!» Berichten.
Het is aan het Ned, Landbouw-
Comité bekend geworden, dat als
tusschenpcrsonen tusschen koopers en
verkoopers, huurders en verhuurders
van onroereudc goederen ^ontginnin
gen boerderijen, losse landerijen), som
tijds personen optreden, wier betrouw
baarheid zeer veel te wenschen over
laat. Het komt voor en zeer tref
fende voorbeelden zijn daarvan
bekend dat door die personen de
meest bedrieglijke praktijken worden
uitgeoefend, om de desbetreffende
eenkomsten afgesloten te krijgen,
einde alsdan de door hen bedongen
provision te kunnen opvorderen.
Ja, zelfs is het voorgekomen, dat
ren dergelijke tusschenpersoon samen-
ipande met een totaal onsoliden koo-
per of huurder, om gezamenlijk den
verkooper, respectievelijk verhuur
der „er in te laten loopen". Om
de aldus van ecne zijde te goeder
trouw afgesloten overeenkomsten ont
bonden te krijgen, moeten de betrok
ken partijen zich dikwijls niet onaan
zienlijke linancieele opofferingen ge
troosten.
Met het oog op een en ander meent het
Landbouw-Comite verplicht te zijn op
deze toestanden te wijzen ter waarschu
wing van hen, die dit mocht kunnen
Amsrsfbortsch Nieuws.
De oven» 2, 5 en 6 van de Gas
fabriek eischen vernieuwingno. 2
moet gedeeltelijk, de no's 5 en 6 be-
hooren geheel nieuw te worden inge
bouwd. Volgen» oiulerhandsche aanbe
steding zullen de kotten ongeveer
f70ÜU bedragen. B. en W. vrngen
hiervoor het benoodigde credlet.
Verder vragen B. en W. machtiging
voort te gaan inet de aanschaffing van
iche toestellen voor het ont-
1550 p
Deze bevolking, die bijna geheel van
Amersfoort afkomstig Is en voor het
meercndecl daar nog werkzaam is, ge
voelt zich geheel een met die vaa
Amersfoort; met vrij groote zekerheid
econstateerd. dat de toc-
imersfoortsche bevolking
in dit deel van Leusden wordt gevonden.
Doordat Amersfoort het privaatrech
terlijk bezit heeftjverkregen over een
belangrijk complex gronden, in dit deel
van Leusden gelegen, welke gronden
als bouwgrond worden geëxploiteerd,
is het te verwachten, dat de bevolking
steeds meer zal toenemen.
Het gevolg daarvan is en zal dus in
steeds meerdere mate zijn. dat de ge-
Leusden plichten krijgt te ver
vullen, waartoe zij, gezien het overigens
!gend landelijk karakter dat haar
steken der straatlantaarns, en daarvoor
een crediet van f8000.
Voorts stellen ze voor het crediet
ten behoeve van den bouw der gas
fabriekkantoren te verhoogen met f 2800
en te bepalen op f 17500. en over te
gaan tot het vernieuwen van de toe
stellen voor het bereiden van zwavel
zuur ammonlakzout, waarvan de kos
ten worden begroot op f1950.
Burgemeester en Wethouders bren
gen ter kennis,van de ingezetenen, dat
voor een ieder de gelegenheid tot kos-
telooze inenting wordt gegeven op den
eersten Maandag in de maand April
1913, des namiddags te drie ure, in de
daartoe bestemde localiteit van het
voormalig schoolgebovw Koestraat no.
9. Zij vestigen er voorts de aandacht
op, dat bij de aanmelding het
nen van een geboortebewijs of
boekje gewenscht is.
De Raad van Bestuur der Hanze-
bank berichtte, dat ingaand 27 Maart
is benoemd tot Agent alhier de heer
F. A. Th. van Ditshuizen. Deze zal
zitting houden ten zijnen huize Vi
Persijnstraut eiken Dinsdag en Vrijdag
avond van 8 tot 9 uur en is bovendien
meestal alle werkdagen te spreken ten
kantore van de lïrma Bunnik en van
Ditshuizen. eveneens in de l'ersijnstraat.
des voormiddags van 912 t
Bij hun verzoek aan Ged, Staten
grenswijziging, voegden de besturen
Amersfoort en Leusden een me
morie van toelichting waarin o.nj. stnat
dat de bevolking, gevestigd op dat deel
van het grondgebied van Leusden, het
welk zich uitstrekt ten Westen van de
bestaande grens niet de gemeente
Amersfoort tot aan den Kalkwcg en
Doodewcg, in de laatste jaren vrij sterii
toegenomenzij telt thans ongeveer
gemeente kenmerkt, moeilük In staat
zal zijn; dat daarentegen die plichten
door de gemeente Amersfoort gemak
kelijk zijn te vervullen, omdat zij thans
reeds over de meeste daarvoor noodlge
krachten en middelen de beschikking
heeft,
Omgekeerd strekt het grondgebied
an Amersfoort zich uit over een ter-
sin, waarvan de bewoners zich geheel
een voelen met de bevolking van Leus-
den het is het gedeelte, dat is gelegen
ten Zuiden van den Doodeweg tot aan
Bavooit.
De Raden van beide gemeenten zijn
daarom van overtuigd, dat de be
langen van be.de gemeenten een grens
wijziging wenichetijk maken.
Hedenavond om 8 uur vergadert de
gemeenteraad.
Voorgesteld wordt het Kijk te be
wegen tot het overnemen der Hoog ere
Burgerschool.
Die school heeft de gemeente sinds
1871, na aftrek van alle baten, gemid
deld f18,297 'sjaars gekost.
In 1H1-1912 was de herkomst der
schoolbevolking als volgt te verdeelen
ingezetenen 88kostleerlingen 36spoor-
lecrlingen 57. Men ziet dut dat de af
richting van een hoogere-burger-scholier,
aardig wat aan de gemeente kost.
gTen blijke dat de Raad ernstig gezind
is. zich van zijn „dure' verplichtingen
jegens het opkomend geslacht naar
vermogen te kwijten, doet hij bijal
dien tot overname door het Rijk vol
doende termen aanwezig geacht wor-
liet aanbod een nieuw school
gebouw te stichten tot een maximum
bedrag van f200.000 en in te richten
volgens voorwaarden en plannen, door
de regeering vast te stellen.
Ter vervanging van dei
benoemden luitenant-kwartiermeester
Teune is de 1ste luit.-kwartlermeester
J. W. Henderson van het bureau der
controle van de inwendige administratie
der korpsen alhier overgeplaatst bij het
3e regt. vestingartillerie te Zwolle.
De kapitein-ingenieur Bossert. te
Breda, wordt overgeplaatst naar Amers
foort, om dienst te doen onder de be
velen van den eerst-aanwexend ingenieur
alhier.
FEUILLETON.
DE BEVRIJDING DER ZWARTEN
T^ensklaps stormden de negers, die
-C/hen begeleidden, naar voren, hun
stap was zoo zeker, alsof ze op vasten
grond liepen; de soldaten wilden hen
volgen, maar bij iederen voetstap zonken
zij dieper in. Het was een vreesclijk
schouwspel; door de pogingen, die zij
aanwendden om weer boven te komen,
zakten zij nog dieper weg. Eenigen tijd
daarna zag men slechts de hooiden der
ongelukkigen, en ook deze verdwenen
weldra. Wie weet, hoe ver de lijken
wegzakten, voor zo op vasten grond
geraakten.
Deze vreeselijke moerassen bewaren
hun geheim tot op den jongsten dag.
Vele soldaten waren gebleven op de
plaats, waar zc zich bevonden bij i
verdwijnen hunner gidsentoen zij het
vrccselijk lot hunner makkers zagen,
durlden zij voor- noch achterwaarts gaan.
/ij smeekten den negen» hun den
terugweg tc wijzen en beloofden hun het
leven tc zullen laten en hen tc beloonen
maar (leze waren onverbiddelijk.
Albert was door dit huiveringwekkend
loon eel, dat zich voor zijne oogen
ontrolde, zoo ontroerd, dat hij het gezicht
ervan niet lunger kon verdragen.
„Vrienden." zcidc hij tot de negers,
„wij kunnen ze zoo ttict liiten omkomen.
Wijst hun den terugweg, dit is een
edele daad. Zij zullen wel niet meer
durven terugkecren."
Geen der zwarten verroerde zich
evenwel.
Verontwaardigd riep toen Frcimann
„Vergeet niet, dat gij mij gehoor
zaamheid beloofd hebt, ik beveel u dus.
dal gij dezen ongelukkigen den weg wijst."
De negers gehoorzaamden schoor
voetend. Nauwelijks waren zij evenwel
bij de ongelukkigen, die om lichter te
zijn, hunne wapenen hadden afgeworpen,
toen een nieuw detachement aanrukte.
Het was een regiment, dat in allerijl
door eenige soldaten der achterhoedc
geroepen was. Zc brachten planken
mee, om zc over de moerassen te
leggen en meenden hierdoor hunne
kameraden tc kunnen helpen; maar
zij verder kwamen zakten ook de
planken, zoodal zij ze moesten wegne
men. Woedend over hun tegenspoed
zich willende wreken, schoten zij nu
_r de negers, die de andere soldaten
,cr hulp waren gekomen. Deze beant
woordden hunne schoten en trokken
zich tegelijkertijd tusschen de heuveltjes
terug. I)ie strijd duurde eenigen tijd, de
soldaten moesten toen ophouden met
schieten, zjj hadden te veel manschap
pen verloren. Minstens dc helft van 't
eerste regiment was in de diepte weg
gezonken en de rest had ook gevoelige
crllezen geleden; de negers hadden
getoond, dat ze goede schutters waren,
Albert vercenigde zijne manschappen
bij de woningen. Hun getal was sterk
toegenomen door dc negers, die
dc soldaten meegekomen waren. Er
n er zelfs zooveel, dat de dokter
was voor dc toekomst. Hij vond
slechts één middel om aan zijne man-
het noodige levensonderhoud te
verschaffen, nl. de moerassen te verla-
:n deel tc nemen aan den oorlog
tegen het Zuiden. Hij hoopte zich tc
vereenigen met Mac Clellan, don leger
aanvoerder van het Noorden cn daar
zijne negers tc doen opnemen in de
hulptroepen. Hij besloot duurom, zich,
omniddelijk met den generaal in be
trekking te Htcllen. Een groote moeilijk
heid bleef evenwel over; wal zou er
sis» Cora en de vrouwen geworden
Hij kon geen antwoord op deze vraag
vinden en ging Cora zelf raadplegen.
.Mijn vriend," zeidc zij, „dat komt
mij zeer eenvoudig voor. Er is in ge
heel Amerika geen veiliger plaats te
vinden dan deze. Ik ben overtuigd, dat
men ons niet zal aanvallen. Laat alleen
die negers hier, die te oud zjjn om het
leger te volgen, die zijn voldoende om!
ons te bewaken en te dienen."
„Maar hoe zult ge aan voedsel ko
men, miss Sillifonds?
„Wij hsbben voor dit oogenblik nog
voorraad genoeg wij kunnen ons met
vischvangst bezighouden, en, als de
honger aan onze deur koint kloppen,
zullen onze meisjes moed genoeg heb
ben dc moerassen tc doordekken, om
inr mijne maïs- en rijstvelden te gaan."
Toen Albert haar moed zag, besloot
hij de vrouwen cn kinderen in de wo
ningen der moerassen te laten. Hij
liet Zambo bij zich komen, gaf hem
een brief en xcide hem:
„Op twintig mijlen afstand van hier
bovm.lt rich de plantage Milfort. waar
de generaal van het Noorden, Mac
Clellan, zijn hoofdkwartier heeft. De
weg is moeilijkmaar toch moet deze
brief bezorgd worden aan den generaal,
en daarop verwacht ik antwoord. Door
u met deze zending te belasten, geef
ik u een groot bewijs van vertrouwen."
„En gij kunt er zeker van zijn. dat
gij dit niet aan een onwaardige gegeven
hebt. Ik zal den brief aan den generaal
ivcrhandigcn cn u het antwoord bren-
cst ik alle moerassen
zwemmende doortrekken."
„Als ge terugkomt, vergeet dan niet
aanstonds naar mjj tn vragen en wek
mij, als ik soms slapen mocht.
Zambo nam den brief, verborg hem
in den mouw van zjjn kiel en vertrok.
Hij vermeed de voetpaden en ging door
't dichte struikgewas heen. De doornen
verwondden zijn gezicht en zijne han
den; soms trapte llij op gevaarlijke
slangen, maar niets weerhield Item.
Toen hij over den openbaren weg moest
gaan. keek hij eerst zorgvuldig rond of
hij niemand bemerktegeheel de om
geving scheen uitgestorven. Maar juist
toert' hij den weg opging, hoorde hij
in stem
„Sta «til t of ik schiet."
Zambo deed dit om te weten, met
welken vijand hij te doen hadaan den
anderen kant van den weg kwam een
uit 't dichte bosch te voorschijn.
De neger herkende hem het was een
ilantcr die dikwijls bij O'Brian kwam.
Toen hij Zambo bemerkte, legde hij
grijnslachend zijn geweer tegen den
schouder.
„Zijt gij het, Zambo? Waarlijk, jon
gen, je zult den tijd niet hebben, een
laatste gebed uit te spreken."
Het schot ging at, maar dc neger
sprong bijtijds op zij en werd slechts
licht gewond. Hij had nu den aanvaller
op zijn beurt kunnen dooden maar hij
aarzelde nog; toen echter de planter
opnieuw aanlegde, stond de neger met
een sprong voor hem en zwaaide zijn
bijl met zulk een kracht, dat het hoofd
van den planter ver van den romp vloog.
Van zijn vijand bevrijd, droeg hij
hem naar een dicht boschje. opdat
zijn lichaam niel zoo gauw zou ont
dekt worden, en vervolgde zijn weg.
Hij kwam in den omtrek van de plantage
Milfort zonder cenig ander ongeval.
Wordt voortgezet.