f Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.- ■■MM DE EEMBODE XXVIIIe Jaargang. No. 40. Vrijdag 21 Augustus 1914. UITGAVE VAN DF. VEREENIGING DE EEMBODE TE AMERSFOORT. Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond. Prijs per (Irlc maanden zestig cent. - Afzonderlijke nummer» drie cent. Abonnementen kunnen eiken dag Ingaan, doch opzegging van abonnement moei ge schieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Kantoor en DrukkerijLangegracht 13, Amorifoort - Telefoon No. 314. Billijke tarlevei Alle mededeellngcn en advertentKn In Ie tendtn vóór Iwaall uur op den dag van ullglltc Paus Pius X. Onze II. Vader, Paus Pius X is na eene kortstondige ongesteldheid in luislus riep Zijn Stedehouder op aarde, den Paus, tol 'Zich. In wel tragische omstandigheden neigde deze heilige grijsaard het moede hoofd ter eeuwige ruste. Onrust en woeling heving Europa «Ie wereld siddert en beeft onder den geweldigen oorlogsgeesel l in bloed en tranen wordt hel grootc geluk der volkeren. «Ie vrctlc gesmoord. Wel pijnlijk moet den bemumolljken grijsaard ill zijn laatste levensil.tgen ge weest zijn hel schouwspel van 'l krijg- I Eu Hij. «Ie man «les vrede», moet uier onzeglijk geleden hebben. ilaar- VVij, kinderen «Ier Katholieke Kerk, verloren dan onzen Vader in C'hristus. Droef gestemd en vol weemoed sla- ren wij naar de Eeuwige Stad. en meer «Imt ooil beseffen wij thans hoe vader lijk zorgzaam hij. «Ie gevangene van het Valieann, het heil en het geluk van ons Zijne kinderen bevorderde met rus- tcloozen ijver en onbezweken kracht. Dankbaai Pal sclmtbai iiefde gaf en hoe hij. voorgelicht «looi den li. (leest, die maatregelen trof, welke godsdienstzin en deugd in alle rangen en standen deden opbloeien trots rondwarend ongeloof en twijfelzucht) Want wel zegenrijk was zijn roem- il po icnat. En «Ie historicus zal het boekstaven hoe onder de leiding en hel bestuur van «lezen vromen, nederigen grijsaard liet godsdienstig leven als verjeugdigd Als een ignis urdens, een brandend vuur doorgloeide hem «Ie liefde Gods en deze vuurgloed bestraalde «Ie wereld en verdreef in veel kringen liet koude indifferentisme. «Ie ijzige onverschillig heid viior hel hoogcrc. Hij dceil veler Christus en Iciilde «Ie zielen met vaste hand naar Imre bestemmingden Memel. Alles zijn h herstellen i taak. Christ s. 't was Eii al zijne a|Kist<ilische zi'iiilluieveii en allocuties a.leni.leii ste< «|s «lien geest van ijver vuoi liet herstel van Christus' heersclinp|«ij in de wereld. Met scherpen blik doorschouwde hij den nood «Ier lijden en wel droef voor zijn vota- Gods eer brandend harte was liet te ervaren hoe onverschilligheid, baatzucht en twijfel afbreuk deden aan vromen godsdienstzin en deugd. De 11. Kerk had dezen Paus noodig en God heeft haar hem geschonken, die in zijn zcndbric! Singulari «piadani .verklaarde De meest heilige van mijne (dichten is daarnaar te streven en dat te bereiken, «lat «Ie Katholieke leer be waard blijvc in al haar ongerepte zui verheid eil op geen enkele manier le gc«loogen, «lat het Geloof in gevaar worde gebracht." Om de wereld op te hctfcii. die in «lieji verval van recht en zeden ter-neer lag, ving hij aan «1e. Kerk te verjongen, ijverend voor strenge tucht in «Ie leer. Velen zijner schapen dreigden ten prooi te vallen ami modernistische dwalingen een verslappende lauwheid, een zich soepel buigen voor wat men «len tijdgeest noemde was veler ken merkende eigenschap. Sociale instellingen en organisaties dreigden tc kwijnen oiuler den invloed van valsche l>cgri|)|icn en misse in- Met vaste hand regecrcnd, doelbe wust handelend in alles, was 't ken merkende van zijn pontificaathet doorvoeren der Katholieke idee in alles, overal en altijd. De II. Vailcr was geen man van schipperen en toegeven. I lij eischic «lc doorvoering «Ier Katholieke principen o|> elk gebied, volledig en zonder terughouding. Van hem ontvingen wij geloofsmoed en strijdenslust. Van zijne lippen vingen we woorden vul wijsheid op. Door zijne decreten over de veel vuldige of dagelijksche II. Communie bevcihgiie hij onnoemlijk velen tegen «Ie smetstof van valnchc leering en wuft zingenot. Als bloeiende ranken om 's Moeren Memclsch Gastmaal ordende hij de onschuldige jeugd aan Meuren liel.le- «lisch en als Paus «Ier II. Eucharistie zal hij blijven voortleven in datikbnre herinnering van milliociien Katholieken, XogmaaUzijn ponlilic.ial viel in een der meest merkwaardige tijdperken, een der meest belangrijke tevens, welke wij in den loo|> «Ier eeuwen kunnen naspeuren ontwikkeling, her- en ver vorming, wctcnsc!i.-i|i|)clijk onderzoek, artistiek leven, geheel gewijzigde eco nomische verhoudingen, beweging der geesten, zoekend nieuwe banen, oischend nieuwe |>roefiicmingcn. wijzend nieuwe gezichtspunten. En daar stond hij jarenlang, de Paus o|> de hoogte, waarop hij door God werd gesteld, en zijn blik over zag het gewoel van den strijd, en zijn stem weerklonk langs de aarde, be moedigend, waarschuwend, bestraffend, aanvurend vooral lot een krachtinspan ning, die liet behoud, liet veroveren der edelste goederen voor de mcnscli- lieid gold. De Vader, dien wij allen zoo lief hadden, ging dan henen, betreurd over geheel de wereld, en in de weidsche basilieken en kathedralen, zoowel als in «ie nederige bedehuizen en dorps kerkjes, onder den reuzcnkoepel van St. i'ieler, zoowel als in liet eenvoudige kapelletje, verloren in «Ie Pampa's, rijze thans een hartelijk gebed tol Oud oji voor de rust zijner ziel: lieer, geef hem de eeuwige rust en het eeuwige licht verlichte hein. De levensgang van den ontslapen Paus. IV II. Vader werd geboren .„teen- rel.l mug het volgende niel.ll s X (Jozel Sarto; werd in «lil hui 'Men Juni 1811 j der we hier dat «le heilige nederigheid nu tte grootheid en macht wei «Ie IK te bet IV ..««Ier van «len Paus was Gin- bode ecu halve lire daags verdiende, waarbij dan nog enkele inkomsten kwa men van het lapje grond, waarop hij een koe hield. De mociler van «len Paus heette Margheriia Sans.m en was zij had door naaien in haar «uulerhoiKl leereu voorzien. lil 1833 werd liet huwelijk van 's Pausen ouders voltrokken. I'ien kin deren ontsproten aan dien echt, waar van de oudste, in 1834 en de jongste, I852 Jf"-'boren, vroeg Pin X ede i 2 Juni 1835 aanschouwde Mij het ié- venslicht. Hij het Doopsel ontving Mij de namen van Jozef, Melchior. De kleine „Bcppo" zooals zijn mooier liem m zijn jeugd noemde, ontving liet eerste onderricht bij den dorpsleeraar. Deze. zoowel als Ricse's pastoor, be merkte alias wat wonderbaren aanleg de jonge knaii|> toonde, wiens hoofd vreugde liet was de M, Mis te mogen dienen of t<; studeeren. Met Pasehen 18-P> ontving Jozef in zijn jiarochickcrk de Iste II.ommunie i-n later het M. Vormsel. Wijl liet gewoon «lorpsomlerricht tc Kiese geen hnogc vlucht nam, besloot de pastoor Jozef privaat onderricht te geven en voor te bereiden voor de eerste klasse van het gymnasium. Jozef verdubbelde zoo mogelijk zijn ijver en onlwikkchlc zooveel aanleg, «lat «Ie pastoor hem spoedig voor het toelatingsexamen durfde laten «pgaan. Zijn leerling slaagde schitterend. Jozef ging toen naar het gymnasium 1 te i-telfraiieo, waarheen hij dagelijks - zich tc voet moest begeven, of later samen met zijn broertje Angelus in I i-i-i ezelkarretjc, door den vader daartoe aangeschaft, De rapporten luidden omtrent Jozef altijd voortreffelijk en liet werd den liastoor meer en meet duidelijk, dat «Ie knaap niet tot een dorpsarbeider ol' ambachtsman, maar lot iets grooters zou opgroeien. En ook Jozel zeil had hoogcrc ver hingen» hij voelde een dringende roe- |iing lot het priesterschap. Aan liet Seminarie te Padua was een stichting om ecnigc jongelingen kos teloos te laten studeeren. Een warme aanbeveling van zijn pastour, onder overlegging van de ge tuigenissen omtrent Jozef Sarto's talcn- ten, w.is meer dan toereikend een kar dinaal te bewegen om den jeugdigen Sarto voort tc helpen. Midden September 1850 trad de 13- jarige Jozef Sorto in liet Seminarie van Padua. Men had den kwci-kcling reeds zoo ver voorbereid, dat hij terstond de derde klas kon beginnen. De jonge student was in den regel de eerste zijner khisgenootcn en ver wierf «Ie meest schitterende getuig schriften. - Maar, ofschoon hij in alle oefenin gen van godvrucht, iedereen lot voor beeld strekte, was Jozef een echte jongen ook. die aan alle vermaken en spelen naar hartelust deelnam. Gelukkig en vol vreugile verliepen zoo 'sPausen jeugdjaren, die alleen verduisterd wer den «luor «len «lood van zijn vader in 185'.'. Den 1 Soit September 1858 brak de groote «lag der H. Priesterwijding aan, hein toegediend door den bisschop Enkele «lagen, nadat de jonge priester te Kiese zijn eerste plechtige II. Mis h ul opgedragen. ontving hij zijn benoe ming lol kajielaan van een dor|H>pecnigc uren abstain) van zijn geboorteplaat» gelegen. Een zijner zusters, K»sa, kwam •la.» .«Is huishoudster bij hem wonen. Spoedig had hij de liefde van zijn parochianen gewonnen. De zielzorg be hartigde hij met onverdroten ijver; zijn predikaties nukken; voor zieken en armen toonde hij zich een vader maar tevens stelde hij ook belang m maatschappelijke aangelegenheden der inwoner» en schuwde hun gepaste ver maken niet. Mij bevorderde de algemeene ontwikkeling en met name de kerkzang, was een bijzonder voorwerp zijner be lli Juin 18o7 ontving kapelaan Sarto zijn benoeming tot pastoor le Salzano, een ilorp bij Vcnctii'. Die benoeming was een belangrijke promotie. Met bleek spoedig, dat hij was bcgaafil met buitengewone hoeda nigheden. Zijn zielenijver strekte zich uit Kit ver bulten hel kerkgebouw eu de armen en hjilindcn mochten zich weer ■>p bizondere wijze in zijn opofferende liefde verheugen. Vooral bleek dit toen een eholcra-i'pidi'inii' liet dorp teisterde en «le pastoor zich nauwelijks ecnigc rust gunde te midden zijner zorgen voor «Ie getroffenen. Niet slechts bood hij hun zijn geestelijke hulp, maar hij stond hun ook stoffelijk ter zijde, en bracht met eigen haml verpleging en steun. In 1876 werd de toen 40-jarige pastoor tol hoogcrc waardigheden geroepen, door de benoeming tot domheer van l'reviso en later tol vicaris-generaal van het diocees. In 1882 werd hij tot vicaris-capitularis gekozen en bestuurde als zoodanig het diocees Treviso langer «lan een half jaar. tot een nieuwe bisschop gekozen was. In 1884 kwam de bisschopszetel van Mantua vacant. Er was daar een man noodig, die aan godsvrucht en zielenijver groote beza- «hgdheid paarde en besturen kon met vaste hand. Leo XIII raadpleegde de kanlinalen over den domheer van l'reviso, dien hij in 1880 bij een bezoek had leeren waardeeren, en weldra was kanunnik Sarto bisschop van Mantua. Me nieuwe kerkvoogd wist noodigc hervormingen «loor te voeren en nam zelfs gedurende ccnigcn tijd een voor naam deel van het liooger onderricht der seminaristen voor zijn eigen reke ning. Bij deze maatregelen voegde hij andere, die niet minder noodig waren. De godsdienstplichten bleken ver waarloosd te worden en de geestelijk heid gat'bhjken van tekort aan zielenijver. Mgr. Sarto ging zelf preeken. zelf blcchthooren. zelf den catechismus on- derwijze». Mij zorgde er voor, «lat de geestelijkheid al datgene deed, wat voor «ie vervulling liarcr gewichtige laak nooilig was; dat zij conferenties hield en retraites, en vuurde allen door zijn voorbeeld aan. Dok toonde de bisschop den invloed der pers op prils te steden en stichtte hij in do hoofdplaats van zijn diocees een blad dat de goede beginselen met moed verdedigde, terwijl hij eveneens het katholieke vercenigingsteven, vooral onder de arbeiders, aankweekte. De vruchten van «lezen zegenrijken arbeid, waarbij de bisschop steeds allen tot voorbeeld was, bleven niet uit. Tot hooger taak en waardigheid was Mgr. Sarto verkozen. De patriarchale zetel van Venetit' kwam vacant en dadelijk was het oog van Paus Leo XIII. «lie den bisschop van Mantua lintl leeren waardeeren, op hem gericht. Om Mgr. Sarto's aanzien te verhoo- gen. nam Leo XIII hem in Juli 1813 op in het H. College «Ier kardinalen. Drie dagen later volgde zijn benoe ming tot patriarch van Ycnetiü. Eerst einde November 1814 deed de kardinaal zijn |>lechtigcn intocht in Vc- nclil.', waar hij terstond met apostoli sche kracht «Ie hem toevertrouwde be langen ter harte nam. Met groote geestelijke werk tc Man tua begonnen, zette de |iatriarcli met gelijke energie en onvcrmiiidcr<lcn zie lenijver iu Vcnotic voorthij |>reekte. hoonlc biecht, vormde, hield visitalie- Hier, gelijk te Mantua, ilrong hij aan op godsdienstonderwijs voor groot en Itlcln. Toespraken en herderlijke brieven volgden elkander op en ook hier be- diemle de kerkvoogd zich vooral van het vereenlglngslevcn en van de |iers, om de godsdienstige en sociale be langen te dienen. Dank zij «Ie bemoeiingen van den |iatriarch werd dc eenheid onder «le katholieken hersteld en herwonnen zij «Ie leiding van het openbaar leven. De Katholieke Per» vond in den jia- triareh zulk een vurig beschermer, «lat «leze, toen zijn blad oen» met lïtiacicelc inoeilijklicdeti te worstelen kreeg, ver klaarde, «lal hij liever de sieraden zijner wanrdigheid zou willen verknopen, «lan «lulden, «lat het blad zou ten gronde gaan. Voor zich zelt bleef hij allij«l uiterst sober, steeds «Ie armen gedenkende en ongemerkt gevende wat hij geven kon. Maar ecnerzijds v««l mildheid «Ie chnritas beoefenende, ijverde hij van «len anderen kant voor «Ie bevordering «Ier volkswelvaart, door liet oprichten van boerenleenbanken, spaarkassen en meer andere sociale instellingen. "Jok het woningvraagstuk had zijn belangstelling. Dank zij zijn invloed werd menige gezonde woning voor den arbeider gebouwd, De werkzaam- held, het doorzicht en volhardingsver mogen van den tockomstigen Paus strekten zich over alle maatschappe lijke behoeften uit. Kardinaal Sarto's inkomen was ge ring en vond voor een groot deel «len weg naar de armen. Daarmee niet te vreden, moesten zijn zusters het linnen achter slot bewaren, anders verdween het zeker bij den armen. Geen wonder, dat dc eenvoudige Kerkvorst buitengewoon was gezien, Op zijn dagelijksche wandeling bracht men liem dikwijls geestdriftige ovaties, waaraan hij zich na «len zegen dade lijk ontt'ok. Den 20sten Juli 1903 was Paus Leo gestorven en kort dnarnn vertrok kurdinacl Sarto naar Komc. De voorzitter der werklieden zei aan het station len afscheid „Wij zullen L' niet terugzien, wijl God U tot een hooger ambt heeft geroepen". Doch mgr. Sarto hechtte aan die woorden weinig waarde. Hij rekende er zoo weinig op. Paus te worden, dat hij ver trok met een rciourbiljet. Te Rome nam hij zijn intrek in hel Lombardisch College aan welks Rec tor hij vooraf had geschreven geen on kosten voor hem te maken wijl hij toch reeds diep bij hem in schulden stak. Den 31 Juli werd dc plechtige H. Mis van den H. Geest gelezen, waar onder 61 kardinalen uit de hand van den kardinaal-camerlengo dc H. Com munie ontvingen. Des anderen daags begonnen dc stemmingen, en telkens stonden tienduizenden op het St. Pie tersplein In spanning, of dc rook van het verbranden der stembriefjes al dan niet zou opstijgen. In zeven stemmin gen was de keuze beslist. De Fransche kardinalen waren eerst allen voor Rumpolla. en dit tc meer, omdat Sarto, «le ecnigc, dien zij ge polst hadden, hun in het Latijn tc woord stond. „Als gij geen Franseh spreekt", merkte kardinaal Lecot oji, „kunt gij geen Paus zijn." „God zij dank'', antwoordde Sarto. De keuze liep dan ook eerst tus- schcn kardinaal Rampolln, oud-staats secretaris, en Gotti. prefect der Propa ganda; «loch na de derde stemming hing de keuze reeds tusschen Knmpol- la en Sarto. Vol ontroering stonil dc ootmoedige kardinaal op en zei„Ik bid u, Broe ders, ziet van mij afl Ik ben niet wanr- iltg noch berekend op die verantwoor- ,.l leze bescheiden woorilcn liadilcn echter ecu omgekeerde uitwerking." vciliaalde later kardinaal Gibbon», „en trokken juist «Ie aandacht van het con- claal «les lc meer op hem." En ten slotte ging «Ie meerderheid «Ier stemmen oji kardinaal Sarto over. Zoudrn «Ie vcrelschtc tw.ee tierde «Ier stemmen zich op kanlinaal Sarto ver- cciiigd had. begaf de kardinaal-deken zich tot den koorstoel van hem en vroeg„Aanvaardt gij uwe verkiezing lot Paus?" Mgr. Sarto was douilshlcck en diep ontroerd zuchtte hij„Ik heb God ge beden «lezen kelk valt mij tc nemen, maar Zijn Wil geschiede I Ik neem liet „Moe wilt gij genoemd worden:" vroeg de kardinaal-deken. En het antwooid was „Plus X, ter herinnering aan de M. Pausen van dien naam, die zoo moedig streden voor dc kerk." Midderwijl stond buiten op het St. Pietersplein in weerwil van «Ie blake rende Augustuszon, eene onnfzicnbare menigte in gespannen afwachting. Daar werd een loggia boven den hoofdingang geopend en na enkele minuten verschijnt kardinaal Mncclti, en onder doodsche stilte zegt hij „Ik verkondig l' een groot^ blijdschap wij

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1914 | | pagina 1