BERN. BROM, Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken. Nicolaï Lebret Electrische Installaties. DE EEMBODE Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Telefoon No. 314. A Dinsdag 20 April 1915. - No. 6. - 29e laargang. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. - Prijs per drie maanden zestig cent. Afzonderlijke nummers drie cent. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch op zegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Advertentieprijsvan één tot vijf regels veertig cent. Elke regel meer zeven en een halve cent. Reclames: tien cent per regel. Advertentiën in het redactioneel gedeelte vijftien cent per regel. - Billijke tarieven bij geregeld adverteeren. Alle mededeelingen en advertentiën in te zenden vóór twaalf uur op den dag van verschijnen. 't Bankroet. Dc heerlijke lente is wreed gestoord. De gouden zon overstraalt in vele landen van 't oud Europa looncclen van vernieling en geweld: verbrand; steden, uitgemoorde dorpen, verwoeste kathedralen, tot puin geschoten musea en boekerijen. Hel werk van eeuwen werd vernie tigd, of geschonden te midden van vertrapte akkers, hoog-gestapcldc- lijken van menschen en dieren, vluchtende gezinnen, geschandvlekte vrouwen en mishandelde kinderen. In cenige maanden tijd» is voor velen de blije, lichte dag verkeerd in don keren nacht vol ontzetting en huivering. Aarde en hemel zijn vol doodsgc- lucht. hel geknetter van mitrailleuses, het bulderen van 't geschut mengt zich met 't motorgeronk van luchtschip en vliegtuig, het losbarsten van dood. be derf en vernieling uitstralende bommen. De hel schijnt daar over iu leute wceldc-lachcndc velden neergedaald. Kampen zonder lal en /onder weerga doen het metwehdom klagen. Van Noord lot Zuid. van Dost tot West laait de grontc brjiul. door den monnik Mnlachia> voorspeld onder .le rcgcciing van Hem die het gloeiende vuur van den I'.ucharislisclien lod iu de halten der gcloovigen wilde ont steken. Ken uitgestrekt slagve' Kr werd veel gedaan en nog niet genoeg, ieder kwam op voor zijn rech ten, dc vrouwen riepen om kiesrecht, dc dienstmeisjes kermden om haar droevig lot. Zeer populair was het stokpaardje, dat ieder in staat stelde zijn eigen leven te leven en wat voor leven. Bedaard en kalm ijverden pacifisten voor hun heerlijk ideaal wereldvrede. Het scheelde niet veel of de wereld was een paradijs. Hoe kon hel anders niet zoo'n cultuur, zoo'n kunst, zoo'n wetenschap, zulke wetten l il toen geschiedde liet ondenkbare, het onmogelijke 1 Hel iiicnschbeest, dat men /oo netjes getemd, zoo lief gefatsoeneerd waande, brak los. Zijn gebrul deed dc wereld sidderen en ijzen, het gebaarde zich ah het rolde, vernielt nteerde als ii rijg, als in dc n. 1 let bleek niet- den v ndde. irdde. 't gri Zoovele misdrijven gepleegd in dron kenschap ondanks de ernstige pogingen van drankbestrijder» en onthouders. Dc wereld een uitgestrekt dooden- veld niet alleen van menschen en dieren ook v i illu.sk ilc toekomst brengen 1 Het antwoord is aan God, Dien men vaak vergal en te gaarne buitensloot. Idtis hel bankroet voorbereidende. ets bei oie thru opg Het Langestraal 27, Amersfoort. Vertegenwoordiger van hetlngenieurs-Huraeu Utrecht. slaan. I ontdekt c treurig strak» dreigt ook naar de i bcstaa ivldilcelen de vlam over tc teven. ickci een ander veld j millio. Binnenlandsche Berichten. 1 oplev. Zilverbons. 1 I Iet ligt in de bedoeling om dc ge legenheid tot mwi.se: Hieromtrent merkt het Huisgezin op i'.r is geen enkele reden om aan te nemen, dat welke rcgecring ook een op treden als tegen de „Katwijk" zou bil lijken, laat staan gelasten. Wel hebben w ij alle reden om kalm te blijven juist nu hel een geval betreft, dat niet twijfelachtig of dubbelzinnig is. En omdat du zoo is. valt de houding van een onzer dagbladen zeer tc laken, dat, onder den schijn van tot gematigd heid aan tc sporen, het publiek opzet tegen „een rcgecring, die laffe sluip- 1 moordenaars tol handlangers heeft." I De Duitsche regeering heeft uit eigen I beweging aan den Ncderlandschen I gezant een verklaring san de volgende I strekking gedaan Noch, bij Haar, noch bij de Duitsche Marine, heeft, zooals van zelf spreekt, eenigc bedoeling be i-laan dat een aanval op een Neder- landsch schip zou worden gedaan. Zij neemt niettemin dc mogelijkheid .aan, «lat tengevolge van een ongelukkig toeval de „Katwijk" door een Duitsche onderzeeboot i» ill den grond geboord. Aanstonds na liet bekend worden van het gebeurde is door de Duitsche I Kcgeering een onderzoek bevolen zij verzoekt aan die van Nederland I mcdedecling te doen van de door deze j ontvangen oflicieele rapporten betref- de ile feiten dir aanwijzing kunnen iischouv ir toch niet zonder iets belachelijks. 't Is hel sportterrein der overbescha ving, tie speelplaat* waarop de moderne Cultuur zich vermaakte met haar tal- looze en ontelbare stokpaardjes. Zij was zoo mooi die beschaving, zij steeg zoo hoog. zoo onafzienbaar hoog als een tweede toren van Dabei reikte zij haast tot den hemel, wiens lichten zij meende tc kunnen blussehcii, Maar dc toren was op los zand ge bouwd, miste eiken vasten grondslag, en wat wonder dal hij topzwaar werd, met donderend geraas ineen stoute en zoo onzaggclijk veel, dat wij nog-niet be rekenen ot ovcfschouwcn kunnen in zijn val verpletterde. Wie herinnert zich niet dien cisch van vele dwazen alle menschen even rijk, even gelukkig, even ontwikkeld, even gezond. Werk, rust, genot voor allen geen armoede meerweg met de hoop op den hemel, streel naar aardschc zaligheid Wat al instellingen en wetien om den incnsch van staatswege gelukkig te maken spaarkassen, rijks ver zekering, ouderdomsrente, kinderbescherming, voogdijraden, tuchtscholen en op dingsgcslichten. Waar het particuliere initiatief te kort schoot, daar moest de Kcgeering in grijpen. Verder kunst, ontwikkeling voor allen, de scliounhcidsidcc moest de geheelc maatschappij doordringen, de wetenschap voor ieder toegankelijk gemaakt. n uij- Ilvgirfm- «Ie zuivere lucht bczwait- j gerd door verslikkende kruitdamp en pestwalm van onbegraven lijken. ten tot puingcschotc», kunstwerken Wetenschap hockcijjen verbrand, loogeschnlen verwoest. uurschoon busschen omgekapt, parken vernield, bloemen vertreden. Volkswelvaart: het gcheclc econo- ische gebouw ingestort, handel cn dustric ontwricht, de oogsten vei trapt. Sociale rechtvaardigheidhonderd duizenden in een slag van have en goed beroofd, lot den bedelstaf gebracht. xiuw enrcchten vrouwen en meisjes mleld en geschandvlekt dooi giu- welen zonder naam, uit haar betrek- kingen gedrongen, van haar natuurlijke; beschermers afgescheurd. De aaide een woestenij, de lucht tol dngvcUI geworden van moordvhegtui- gen, dc zee, bezaaid met versplinterde tchepen, met wrakhout cn dnode helle en, onveilig gemaakt door mijnen. Kil altijd maar door worden nieuwe olïcrs gebracht. Zij rukken aan in cindcloozc rijen. Honger, dorst cn ontbering laat hen lijden, voor wie op zoo scherpen loon, itaatsvoeding, st aals woning, sta.'itssalaris verd geëiselit. Geen graf zelfs voor hen, wien men de zegeningen der lijk- icrbrandiiig toedacht om dat de larde te zwaar was voor hun Heli: nog in de circulatie zijn gebleven binnenkort wederom open te stellen. De inwi-scltng zal uitsluitend kunnen plaats hebben bij den Agent van hel Ministerie van Financiën te Amsterdam lol wiens kantoor mitsdien zij, die nog xilvcrbons bezitten, zich .uilen hebben te wenden. De omstandigheid, dat de nieuwe zi!verbons slecht» tot een waarde van fl'.ÓO zijn uitgegeven, heeft de vrees doen ontstaan, dat er nu te weinig ruilmiddelen ici waarde van f 1 zullen komen. Hiervoor is geen grond. Im mers behalve nieuwe zilverbons van f2.50 tot een bedrag van voorloopig 7', millioen gulden, is er ook e.-n be hoorlijke hoeveelheid zilveren gulden stukken aangemaakt cn in de laatste weken bereids tol een bedrag van bijna millioen stuks in omloop gebracht. Niemand behoeft guldens op te zame lt uit vrees ze binnenkort niet meet zullen kunnen krijgen immers mei aanmunting van guldens wordt lortgegaan en de voorraad wordt elke 'eek met tenminste 400.000 ingevuld. „De Katwijk". Omtrent het geval „De Katwijk" cent De telegraaf te moeten- op- erken „Wanneer ons land toch aan de al- genieenc razernij moet deelnemen, dat het dan onze Kcgeering zi_' «ogenblik kiest en niet de Kcgeering. die leze laffe sluipmoordenaars tot hand- angers heeft," hel onderzoek uitwijst, dat de ..Katwijk" door 'n Duitsche duikboot i; m den grond geboord, dan zal de Duit sche regeering niet aarzelen, aanstond; haar levendig leedwezen te betuigen en volledige schadeloosstelling toe zeggen. Ned. Anti-Oorlog Raad. liet aantal verecnigingen, half April bij den Kaad aangesloten, bedroeg zoc als wij reeds meldden 76Ö. Vooreer; behoord) hiertoe een aantal, die ook buiten oorlogstijd uitsluitend hun s dacht op hel bevorderen van den de «gericht houden. Voorts vinden dan honderd kerkelijke geniecn- goilsdicnstige vereenigingen, ker kelijke jongclicdcnclubs c. d. vermeld; een 50-tal loges van vrijmetselaren en theosofen 28 verecnigingen voor vrou- ■cht34 afdeelingen van den Bond voor Staatspensioneeringeen 30-tal politieke verecnigingenruim 20 vereenigingen op het gebied van drank bestrijding 12 afdeelingen van den Ned. Bond van Onderwijzers en 11 van liet Genootschapeen groot aantal erkliedenvereenigingen; 12 afdeelingen an Patrimonium; 21 cooperatie's9 afdeelingen van de Maatschappij tol Nut van 't Algemeen, 20 afdeelingen van Groene en Witte Kruis, benevens een zeer groot aantal afdeelingen van vereenigingen op 't gebied van land en tuinbouw. Waar eigenlijk alle werk op maat schappelijk gebied den hinder en de tegenwerking va., den oorlog onder vindt, vraagt de Kaad van iedere orga nisatie op elk gebied, dat zij naar ver mogen het pogen, om tot een sppedi- gen en duurzamen vrede tc komen, zullen steunen. Ook een aantal oflicieele lichamen gaven reeds hun steunzoo vindt men 20 Kamers van Koophandel ver meld, waaronder die van Utrecht, den Haag, Dordrecht, Kampen cn Deventer. Tijdschrift der Maatschappij van Nijverheid. De April-aflevering van het Tijdschrift der Maatschappij van Nijverheid te Haarlem bevat den beschrijvingsbrief der 138ste jaarlijksche algemecne ver gadering. Er worden daarin behalve de huis houdelijke aangelegenheden cenige on derwerpen var. algemeen belang aan de orde gesteld lo. dc vraag of het wenschelijk is dal werkgevers hun personeel opwek ken tot het stichten van coöperatieve verbruiksvereenigingen 2o. of het wenschelijk is bij de re geering stappen te doen om te verkrij- dat de klokken in den zomer één worden vooruitgezet, teneinde het dagelijksch leven meer van 1 zonlicht te proliteeren cn onze Ncderlandsche Nijver heid de waardccring ondervindt, die zij verdient. Over al deze onderwerpen zijn door de departementen rapporten uitgebracht. Vooral de laatste vraag is zeer uitvoe rig behandeld en tal van nuttige wen ken worden daarin gegeven, die zoowel voor de overheid als voor de fabrikan ten zelf waard zijn te worden overwogen. Het hoofdbestuur stelt, naar aanlei ding dezer rapporten voor om, zoo mogelijk met behulp van andere Licha men, een bureau te stichten, dal ten doe! heeft den verkoop van Ned. wa ren te bevorderen. Voor den middenstander, l'rof. van Aken te Heeswijk, bekend bevorderaar van middenstands-organisa tie hield onlangs een voortreffelijk plei dooi ter bevordering van het vereeni- gingslcvcn in iniddenstandskringen. Hij gaf aan hoe die middenstands organisatie moet worden opgevat en welke voordeelen ze kan brengen. ok voor dc arbeidersbeweging is 't hel grootste belang dat de patroons zich naast dc arbeiders vcrccnigen. Door organisatie komen meer gelijk matige arbeidscondities, waardoor de concurrentie eerlijker en gemakkelijker wordt, vooral voor den patroon, die n sociaal standpunt weet in te nemen, De ordelijke organisatie der werklie- tn moet door de palroonsverceniglng orden gesteund. Dat klinkt in sommi- ger ooren wellicht al te utopistisch. Maar zonder den profetenmantel te willen omhangen kan men toch wel zeggen, dat de katholieke patroons daar toe al langer zoo meer zullen komen. Voor dc katholieken is het volle plicht zich niet dan bij K. K. vak ver eenigingen aan te sluiten. De Kerkelijke overheid h< recht en de macht om van dc sociale werkzaamheid der katholieken de lei ding op zich te nemen en aan het recht beantwoordt bij de onderhoorigen de gewetensplicht, om zich naar die lei ding te voegen. De Kerkelijke Over heid heeft die leiding en bepaaldelijk hebben de Bisschoppen van Nederland gevorderd, dat dc hun onderhoorige katholieken zich vereenigen en veree- iigd blijven in katholieke organisation. De Katholieken van Nederland zijn dus krachtens dc gehoorzaamheid cn dus in geweten verplicht aan dat ge bod te voldoen en zich op katholieken grondslagen niet anders te organisecren. l'rof. Van Aken noemt het niet alleen plicht, maar ook voordeel voor de pa- troons, dat zij zich confessioneel ver eenigen. Men staat rechtzinniger tegen over de katholieke werklieden en geeft geen slecht voorbeeld. Eenzelfde be ginsel is bron van groots,» inwendige eenheid en dus van kracht. Gemengde vereenigingen zijn als gemengde huwe lijken. waar men ófwel onverschillig moet zijn, ófwel zijn beginselen moet steken onder stoelen of banken, ófwel buitengewoon verdraagzaam en geduldig. Groot is dan ook de waarborg, dal en niet afwijkt van den goeden weg. is wat op prijs gesteld moet worden door iedereen, die liever goed doet dan 'ie niet meent, alles tc weten en alles zelf te kunnen uitmaken, en in de sociale beweging zijn er zeer veel moeilijke quaesties die moet zich veilig gevoelen onder de schutse cn de leiding der Kerkelijke Overheid. Uit het Buitenland. Schiettuig. Amerika heet onpartijdig. Het wil Duitschland en zijn bondgenootcn niet alle genoegen ook van schiettuig voor zien, maar Engeland beheerschi de zeeën, en Duitschland kan niets krijgen. Dit laatste zou op zichzelf zoo erg et zijn. want Duitschland kan zichzelf helpen, indien er althans geen gebrek komt aan eenigc grondstoffen voor jnitic, aan olie voor zijn machines, n benzine en rubber, Maar de levering van geschut, gc- :ren en munitie wordt algemeen als et onzijdigheid in strijd geacht, cn t is een wreede gedachte voor dc Dnitschers, dat hun vijanden door een bevrienden staat voorzien worden van al het noodigc oil) den strijd vol te houden. Ten koste van duizendc levens oilt- nien de Duitschers vaak hun vijanden kanonnen en machinegeweren, maar Amerika staat achter die vijanden en vult steeds dc leemten aan. Op die wijze houdt Amerika den oorlog gaande, zoo is in Duitschland de bitteie klacht, en daarom is de uitspraak van Paus Benedictus XV die sprak tol Amerika over 't alles nalaten wat tot langeren duur van den oorlog kan leiden, in Duitschland inet vreugde begroet. Amerika is een groot arsenaal voor Engeland en zijn bondgenootcn. Het levert kanonnen, geweren, granaten. FEUILLETON. DE LIJFEIGENE. Historlsch-romanllsche taferoe Een koele Juliavond liep ten einde de zon verdween aan den gezichts einder en baadde nog hare stralen in de licht-roodc dampen, wier tint door drong tot het azuren hemelgewelf, De avondschemering breidde zich uil over dc vlakte nabij de kleine stad Creil, welke men op cenigen afstand ontdekte, Lu hel midden der vallei stond hechte boerenwoning, gelijk men in de achtste eeuw op leengoederen bouwde, /.ij was omringd van portieken, die door eeuwenoude eiken met hunne donkere bladeren overschaduwd warei Heerlijke weiden cn korenvelden on ringden het stadje. Ken gedeelte di vallei, door paalwerk afgesloten, behoorde aan dc nicest woning. De Thcrain, een kleine beek, «lie zich langs den voet der heuvelen kronkelde, besptoeidc het domein. Beide oevers waren bezet met treurwilgen, hoogc populieren en allerlei bloemendc waterleliën, welig op de oppervlakte van het water uitschietend, wicgdcr bij hel minste tochtje hare blanke ei goudkleurige bladen u. Kt—1 dikgevaclilc schapen knaagden weiden liet gras, dat üoürdczoiivc was, af. Onder de hoede va Icvenslusligen, dartelen kuaap richtten zij zich langzaam naar dc zijde van de villa, waa zich hunne stallen bevonden. Aan de grenzen van liet landgoed, tegenover de woning, die wij zoo even beschreven hebben, zag men eene :r nederig dak door eenigc pracli- uchlboomcn beschaduwd werd. Uit den top der hut rezen eenigc 'ichte rookwolken, die weldra in «Ie lucht dwenen zij toonden aan dat er u schcn in waren, die waarschijnlijk het avondmaal bereidden). Dc vallei bood een vrij levendig' schouwspel aan; zij was bedekt met talrijke schoven van droge cn geurige korenareneen wagen, door ossen voortgetrokken, gleed door de voren onder het geleide van twee mannen, hel koren er op wierpen cn liet huiswaarts voerden. Die arbeid werd onder algemecne vroolijkheid verricht, en menig gulle laelt verscheen op de met zweet overdekte gezichten. Keil nog krachtig grijsaard zat op een bank, door een ouden olmboom beschaduwd, voor den voornaamste!) ingang der villade witte haren van zijn hoofd en baard gaven hem een buitengewoon eerbiedwaardig voorko- iendclijke blik, vreedzame trekkingskracht. Iu zijne nabijheid speel den drie kinderen twee jongens en een meisje hij lachte met hunne leven dige vroolijkheid cn moedigde hem aan door zijne vriendelijke woorden. Hij was de grootvader der kinderen. Eensklaps werd de aandacht van het beminnelijk drietal getrokken naar de laan der tuulcboomcn aan de voorzijde der woning. t )nder de schaduw der oude boomen te midden van welriekende bloemen naderde ccn jeugdig echtpaar. Op dit gezicht verlieten de kinderen den grijs aard cn snelden het tegemoet,roepende welriekend gebladerte der linden, het welk de dauw begon te bevochtigen, Zij haastten zich bij liet zien hoe de drie kinderen zich beijverden en verga ten de frischhcid en de schoonheid van avond om zich bezig te houden hunne lievelingen, die in de laan aen aansnellen. De grijsaard op zijn zetel sloeg, zijn hoofd schuddend, dit tooncel gade, liet deed hem dig genoegen dc kinderen zoo ■««kki'ii, li« I I uUI eder I ;t verschil van ouderdom mankte dc snelheid van hunnen gang geheel ongelijk. Anthclmus, «tc oudste, die twaalf jaren bereikt had, liet zijn kleinen broeder zijn zusje ver achter zich nu cn d keerde hij terug als om hem aan moedigen dan weder ijlde hij met v nieuwde snelheid de laan der linden in. Lidwina, het meisje, elf jaar oud zijnde, hield aanvankelijk gelijken tred met haar tweeden broeder, die pas negen jaren telde, en Kedrik heette maar ein delijk liep deze tot zijn grootste vreugde zijn zusje voorbij. De vader cn de moeder wandelden langzaam voort onder het dicht en Anthelnius viel zijnen vader om den hals, vervolgens zijne moeder, daarop volgden Lidwina cn Kedrik, die even- is hunne ouders omhelsden. En na derzijds aan dc gevoelens des harten voldaan te hebben, zetten de ouders met hunne kleinen dc wandeling voort naar dc villa. Voor dat wij hen daarheen volgen, moeten wij eene beschrijving geven van de personen, die wij ten tooneele voerden. Anthelnius, dc oudste der kinderen, was slank, cn was gewoon aan krachtige lichaamsoefeningen. Zijn haar was git zwart en hing hem met lange krullen op zijn schouderszijn bruine oogen, dc blcekc tint van zijn gelaat beduiden dat hij van een geheel anderen aard was dan zijn broeder en zuster. Kedrik liad blond haar, blauwe oogen en een helder, frisch gelaat. Lidwina, blond als haar broeder, droeg een lichtblauwe rok, een granaten ketting om den hals en een zijden band om het hoofd, die hare goudkleurige lok ken te samen hield. Deze drie kinderen, in hetzelfde gezin opgevoed, beminden elkander teeder, waren altijd eensgezind en trachten voortdutend elkander te vermaken. Anthelnius en Lidwina ot- schoon van verschillend karakter, wa- ren het meest genegen; zij waren be- roolijk droefd, als zij ook maar voor een korten tijd van elkander gescheiden wa ren. De bijzondere genegenheid werd echter op zulk een bevallige manier aan den dag gelegd, dat Kedrik niet de minste ijverzucht voedde. Hunne wijze en deugdzame ouders trachtten steeds hun dezelfde liefde cn genegenheid te bewijzenzij besteedden aan allen gelijke zorgen en gaven hun dezelfde liefdeblijken. De grijsaard ge bruikte dezelfde voorzichtigheid, of liever hij alleen regelde in zijne rijpe ondervindingen dc betrekkingen onder de lamiliczijn zacht cn ernstig gezag had des tc meer invloed, wijl ■nderwerping vrijwillig was. Aten gezegd hebben dal hij een der oude patriarchen was, die als de middenper soon tusschen den hemel en aarde geëer biedigd werden. Hahrimann, dc eenigc zoon van den grijsaard en de vader der drie kinderen, een man van ongeveer drie-en-dertig jaren, middelmatig van gestalte buitengewoon krachtig, was begaafd met een zeldzame gelijkmatigheid van karakter. Hij had een mannelijk voor komen zijn haar golfde volgens de gewoonte «ïcr mannen langs zijne schou ders hij droeg een bonten krijgsman tel met zijden franjen omzoomd cn voetzolen, die met banden kruislings de knieën om zijn beenen ge bonden ook droeg hij scheonptaten, die hem met lange lederen riemen om de beenen waren vastgemaakt. Sedert lange jaren had zijn vader hem de zorg opgedragen over de hofstede, die eene oppervlakte had van drie en dertig morgen. Dc edele Frank bracht al den tijd. dien de krijg hem liet, in zijne familie doorwant zoodra dc trompet van den hofmeier weergalmde, was hij verplicht om zich naar de bepaalde plaats te begeven, en onder Pepijn en Karei Martel werden dc burgers meermalen te wapen geroepen herhaaldelijk had den cr krijgstochten plaats. Hahrimann hield thans het toezicht over het binnenhalen van den oogst hij had een groot gedeelte van den dag doorgebracht op zijne velden, hier en 'daar de werkzaamheden regelend, hij zelf geen deel nam.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1915 | | pagina 1