BERN. BROM, Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken. Electrische Installaties. DE EEMBODE Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort Telefoon No. 314. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond en wordt uitgegeven door de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden zestig cent. \fzonderlijke nummers drie cent. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch op- van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal. Dinsdag 4 Mei 1915. No. 10. 29e laargang. Advertentieprijsvan één tot vijf regels veertig cent. Elke regel meer zeven en een halve cent. Reclames: tien cent per regel. Advertentiën in het redactioneel gedeelte vijftien cent per regel. Billijke tarieven bij geregeld ad verteeren. Alle mededeelingen en advertentiën in te zenden vóór twaalf uur op den dag van verschijnen. De verhouding tusschen ouders en school. II. Een andere voorbereiding betreft meer liet verstand der hinderen. Sommige ouders verkeeren werke lijk in de mccning, dat zij den onder wijzer geen grootcr plezier kunnen doen, dan liet kind, dat binnenkort naar de school moet of er nog maar pas is, al zoo'n beetje zelf te lecren. Hoe zoudt l' liet vinden, als ik voor een mooi schrijfbureau, dat ik bij den schrijnwerker bestel, zelf eens de laden en deuren probeerde te maken Ge zoudt me terecht hartelijk uitlachen en smalend me achterna geven „Schoenmaker, hou je bij je leest 1" Zoo doe ik met die ouders, die zelf gaan probecren hun kinderen te lecren lezen, schrijven en rekenen. Ho, hol roept hier menigeen, t'kunt geen hout bewerken, maar wij kunnen allen Goddank zelf lezen, schrijven en «chen. daar hebt ge ar tusschen zelf iets ,an! anderen lecren schil. I)e 14-jarige pas van de lagere M'n beste groot gelijk in kunnen en h kweckcling, zoo pas school, kan dat ook, i: van minstens zes jaren is cr nog noo- dig voor hem, om volledige bevoegd heid te verkrijgen voor hel geven van onderwijs. Ge kunt hel zelf, maar hebt gccu tact uw kennis aan anderen mee te deelen dat laatste is een vak appart en er zijn wonderen van geleerdheid geweest, die bekend stonden als de slechtste onderwijzers. Vormt nu niet liet voornemen ui liet vervolg de verstandelijke ontwik keling van uw kind maar geheel aan de school over te laten. 1: kunt daar aan meer doen dan ge nu denkt. Bij al ons onderwijs geldt de regel ..Ga van het bekende tot liet onbe kende," Voor al het nieuwe, dat we den kinderen loeren, moeien we dus aanknooping zoeken bij wal liet kind! reeds weet. dus ook al in schooldagen. .Maar die bcgi men met een ontwikkeling, die geheel de vrucht is der huiselijke opvoeding, zoodat iedere uiidcrwijzer ccncr aan- vangskla-.se daarvan moet kunnen uit gaan. Wat loert nu de practijk in dit opzicht Dat bij onze zes en zevenjarigen liet peil van ontwikkeling bij heel wal vreeselijk laag slaat, k an de meesl allcdaagsche dingen, handelingen cu verschijnselen, kennen ze vaak niet eens den naam, zoodat soms weken, js maanden moeten verloopen, eer w« aan het eigenlijke onderwijs kunnen beginnen eer we niet zulke kleuter, een geregeld gesprek kunnen gaan vraagt, liovenal stel hem veelvuldig in de gelegenheid tot nauwkeurig en al zijdig waarnemen. Heusch het zal niet noodig zijn daarvoor eerst een vast plan te ontwerpen de heelc omgeving heeft de belangstelling van het kind raar dat kind uit zich zelf geen vragen meer stelt, ben ik er van over tuigd. dat hel eens of meermalen op een barsche weigering stuitte. Ken ge zellig uurtje in den huisclijken kring, een likschc wandeling met vader of moeder in de stad en de omgeving brengen het kind meer kennis bij. dan ea oppervlakkig denkt. I)e kinderen, die op zoo'n wijze uis zijn geleid, blijken op school heel at beter rijp voor hel ontvangen van onderwijs, dan zij, die den tijd van hun derde tol hun zesde jaar In een soort erwildering. meest langs de straal, doorbrengen. ""it ten slotte ook vaak wordt vcr- 1, maar toch hoog'noodig is de s wier kinderen met cenig gebrek belicht zijn. moesten nooit nalaten den onderwijzer daarvan aanstonds op de hoogte te stellen. Natuurlijk zal elk on derwijzer spoedig genoeg zelf zulke gebreken ontdekken, maar meestal gaan daar. door verkeerde maatrege len of zoeken in verkeerde richting, on- langenaamheden aan vooraf. Reden ot beschroomdheid tegenover het hoofd der school, bij wicn men ge- nocgzaamc kennis van het kmd mag xrondcrstcllcn, moest hier niet be ilaan. Dok zal luj spoedig genoeg op merken. of hij te doen heeft met ou ders, die serieus gebreken bij hunne kinderen hebben waargenomen of met dezulken, die bun vertroetelde, v wende kleinen, graag als ..kasplanlji zien behandeld. Tol deze laatste ca gorie richt ik liier ook-eigenlijk niet woordvoor hen bestaan toch geen beter opvoeders dan zijzelve. J. I'. uiteenzetting van het systeem te geven, benevens een opsomming van dc ver schillende voordeelcn van electrische verlichting en aandrijving, toegelicht door een bcsprekingjvan de verschillen de taneven. Het is hiervoor, dat ik een beroep doe op de gastvrijheid van uw blad, met het beleefd verzoek, aan bijgaande regelen wel een plaats te willen ui- Ik zou dit des te meer op pnj» stel len, waar ik, door samenloop van om standigheden, einde Juli niet in de ge legenheid was. een en ander mondeling toe te lichten. In dc hoop. dal 1'wel aan mijn ver zoek zult willen voldoen en 1" bij voor baat dankend voor uwe welwillendheid, t'w. dw. E. I'. SUR1NGAR. Lanjjestraat 27, Amersfoort. Vertegenwoordiger van het Ingeiiieurs-Buraeu Nicolal Lebret Utrecht. rcnhagc. 't Is er dan toch eindelijk van ge- Wcliswaar heelt de oorlog, die zoo- cel op zijn geweten heeft, ook hier et plan aardig in dc war gestuurd, iaat toch i-, nog eerder dan men durlde hopen, alles terecht gekomen en heelt op 1 Mei de levering van electrische energie voor licht en kracht binnen dc Gemeente Amersfoort een aanvang kunnen nemen. Deze gewichtige gebeurtenis lijkt mij met ongeschikt om thans schriftelijk cn m verkorten vorm datgene mede te deelen, wat ik op den avond van den •TOen Juli II. had willen zeggen. Vooraf nog een enkel woord over dc gebeurtenissen van dien avond. Xooals bekend, hadden Burgemeester cn Wethouders mij verzocht een voor dracht over de aanstaande electriticatie van Amersfoort te houden, toegelicht door verschillende demonstratie- grootc moeilijkheid was nu, dat voor deze laatste electrischcn sl noodig had. terwijl electrische energie van voldoende capaciteit te Amers niet te krijgen was. Met welwillende medewerking de firma Denijs van Koon werd lil haar lokaal een tijdelijke n latie aangebracht, gedreven door een gasmotor. Ofschoon bij de beproeving de ge- heele inrichting behoorlijk had gewt rkt. wilde nu hel ongeluk, dat 's avonds de motor, welke, zooals reeds gezegd, niet bij de tijdelijke inst.'llntie paste en ver der eeuigszins overbelast was, plotseling heet liep cn bleef slaan. Dientengevolge ging telkens het licht uit. totdat het gebrek van dien aard werd, dat de voordracht moest worden afgebroken. Ik stel er prijs op, hier openlijk te verklaren, dat de lirma Denijs van Koon deze geen enkele blaam trefij: het uitsluitend een geval van „torce majeure", dat. hoe onaangenaam ook voor de vele toehoorders rekening gesteld mag worden deskundige bediening ofinferii Na deze uitweiding keer ik terug mijn eigenlijk onderwerp. Ik stel mij voor, eerst een overzi 1015. inde lijk gierig zijn bectj- (tuinen soms lastig niei rieningecn weet daar z te praten. rredig, waar het kan die nieuwsgierig- it den kleinen vrager een naam of een verklaring aanstaande electri i-enle deed mij de vraag opkomen, of het niet gi De Electrlclteitsvoorzie- ning van Amersfoort. enscht v geven van de inrichting van het Amersfoortsch elcctrisch bedrijf, om vervolgens eeltige toepassingen van electricitcii in huis en fabriek nader te bespreken. Xooals men weet. bezit dc Gemeente Amersfoort gecl^igen elektriciteitsfa briek, doch betrekt zij den stroom van de Centrale der llollandsche Electrici- teits Maatschappij, te Naarden. Daar staan dc stoommachines met dynamo's opgesteld, welke, behalve voor .Amersfoort, ook nog den benoo- digden stroom opwekken voor Muiden. Muidcrberg, Hussum, Huizen, Blaricum, Hilversum, Kemnes. Baarn. Soest en dc interneeringskampen te iuesterberg. Naar al deze plaatsen wordt de stroom door ondergrondsclic kabels gevoerd. Xoo loopt de kabel, welke Amersfoort oorziet. van Naarden over Huizen. Blaricum. Laren. Eemnes, Baarn en ar het terrein van de Gasfa briek aan den Koppel een afstand ran ongeveer 30 K.M. in einde op dit lange traject zoo mogelijk verlies te hebben en ook de dikte cn dus ook den prijs) den kabel binnen redelijke gren- te houden, moest men de span ning van den stroom in dezen kabel aan zienlijk opvoeren. Om dit duidelijk te maken, wil ik den kabel vergelijken met een gas- of leiding langer cn nauwer is, den druk hooger opvoeren, teneinde voldoende ater of gas te kunnen aftappen. Branden de lampen slecht, of geeft de tapkraan te weinig watei. bij overi gens normalen druk in de hoofdleiding, dan zegt de fitter, dat dc huisleiding „geen aanvoer genoeg" heeft andere woorden te nauw is. Doen de zelfde gebreken zich in huizen, welke geheel aan het einde van het buizennet zijn aangesloten, dan klaagt men. dat er te weinig druk is. Dc laatste is de schuld van de lange tocvoerleïding. waardoor dc normale druk geen kracht genoeg heeft verlangde hoeveelheid gas of over zoo'n grooten afstand door de buis te persen. In beide gevallen zou men verbete ring kunnen aanbrengen door den druk i de hoofdleiding te vergrooten. Nu kan men deze vergelijking toepas- en op een electrisclien kabel, wanneer nen in plaats van gas of water, slechts .electrische stroom" leest en.buiswijdte'" •ervangl door „dikte van den koper ader" of ..koperdoorsnede". terwijl ipanniug dan hetzelfde bcteekent als druk. Waar nu de voedingskabcl van Naar- :n naar Amersfoort niet allecnlang (circa 30 K.M.) is. doch bovendien, om hem te duur te maken, een betrekkelijk geringe koperdoorsnede bezit ^elke ko perader beeft de dikte van ongev. 4.5 m.M., overeenkomende met een doorsnede 13 vierkante m.M.) zal het duidelijk dat men den stroom te Naarden :r hooge spanning (d brengen, ten einde de vereischle energie te Amersfoort te kunnen afleveren. Deze spanning bedraagt 10.000 volt. dat is dus ongeveer 20 malen hooger dan die, welke b.v. voor electrische trams wordt gebruikt. Men noemt dien kabel daarom een „hoogspanningskabel." De stroom in dezen kabel wordt dus onder hoogen druk door de koperaders geperst. Hel spreekt vanzelf, dat, even als de wanddikte van een waterleidings buis sterker moet zijn, al naar mate dc druk toeneemt, de „wanddikte" of isolatie om de koperaders, welke moet beletten, dat de electrische stroom „lekt" of op ongewenschte plaatsen de aders verlaat, ook in evenredigheid moet staan tol den „druk" of spanning. De hoogspanningskabel bezit daar- n een zeer zware isolatie, welke ge heel is omsloten door een naadloozen buis. of „mantel'' zoodat geen vocht vanuit den grond in de isolatie kan doordringen. Vocht toch „geleidt" den electrischcn stroom en zou de isolatie bederven. Beschadiging van den looden mantel u dus ernstige gevolgen kabel hebben. jde looden mantel zei bij graafwerk b.v. zou men Item ge makkelijk met een schop of met een pikhouweel kunnen doorboren. Ten ein de den mantel nu tegen deze uitwen dige invloeden te beschermen, omgeeft men hem met een pantser van stalen banden, welke laatste wederom tegen t aanvreten worden beschermd door een laag in asfalt gedrenkte jute. De op deze wijze beschermde kabel heet dan geasfalteerd-gepantserde (of gearmeerde loodkabel. Zooals reeds gezegd, komt deze ka li uit op het terrein der Gasfabriek in den Koppel. Aldaar is een z.g. „meethuis" opgericht, waarin de door Amersfoort betrokken energie wordt gemeten, terwijl verder de noodige in strumenten aanwezig zijn om de sterk- de spanning van den s Van hier af begint feitelijk het Ge- leentelijk Eleclrisch bedrijf; de r Naarden afkomstige stroom wordt onder de ze'.fde spanning door eeni- ge kabels, het z.g. „hoogspanningsnet", naar de verschillende vocdingspunten of transformatorzuilen in de stad ge voerd. Mede te deelen. welke maatre gelen zijn getroffen om te voorkomen, i storing zich over de geheeli lOrtplant, zou mij te ver voc volsta daarom alleen met di vermelding, dat de stad in eenigc, ge heel van elkaar onafhankelijke, distric- :n is verdeeld, welke echter desge- enscht aan elkaar kunnen worden v. bonden. Zoodoende zal een storing Gemeentelijken voedingskabel zich slechts in éen district doen gevoelen, 'ijl men, door afkoppeling van defecten kabel en door verbinding de omliggende districten aan het geschakelde district, dit laatste binnen korten tijd weer van stroom Op de hierboven omschreven wijze wordt dus de hooggespannen de transformatorzuil gevoerd. Een spanning van 10.000 Volt is echter niet geschikt voor huiselijk ge bruik ter vermijding van levensgevaar, enz. moet zij tot op een veel lager bedrag worden teruggebracht. In Amers foort is hiervoor een spanning van 220 oil voor licht en 380 Volt voor mo toren gekozen. Dit veranderen van de spanning ge schiedt door een zoogenaamden „trans formator" een toestel dus. waar men stroom invoert onder een spanning 10000 Volt en waaruit de stroom r te voorschijn komt onder een spanning van 220, resp. 380 Volt. Aangezien het aanraken van den transformator levensgevaarlijk is, wordt deze omgeven door een zuil. Dit zijn de groene ronde zuilen, welke men aan den Paralelweg, tegen- hei Station, aan den Ulrechtscfcen straatweg tegenover de Jacob van Campenlaan. op den hoek van Berken- weg en Utrechtschen straatweg, nabij het Politie-bureau, nabij het Postkantoor, op het Zand en aan het einde van de Hendrik van Viandenstraat aantreft. Het bovendeel van deze zuilen bevat de hoogspannings-, het onderdeel de laagspanningstoestellen. Om overal gemakkelijk bij te kunnen komen, is de zuil draaibaar en kan men avonds het inwendige daarvan door eenige gloeilampen verlichten. Dc getransformeerde, laaggespannen room wordt nu in het „verdeel" of .laagspanningsnet" geleid. De kabels biervan komen eveneens in de zuilen zijn daar aan de laagspannings- zijde der transformatoren verbonden behoudens dikte der isolatie, komt hun e overeen met die van de hiervoor beschreven hoogspannings kabels. Op deze kabels nu worden de hui- in aangesloten. Ook dit laagspanningsnet is in districten verdeeld, welke men naar verkiezing van elkaai scheiden of aan elkaar verbinden kan. Deze manipulatie geschiedt in de vierkante ijzeren „ver deelkasten", welke men o.a. op de Koninginnelaan, de Regentesselaan. den Zuidsingel, enz., aantreft. "lor de bedrijfszekerheid is dus in mate gezorgd. n een huis aan te sluiten, snijdt den langs het pand loopende laag- spanningskabel open en verbindt de al dus de te voorschijn gekomen koperaders met den „aansluitkabel", welke naar den electricitcitsmeter in het huis loopt. Deze lasch wordt dan bedekt met een .g. T-mof. Het spreekt vanzelf, dat dit lasschen terst zorgvuldig moet geschieden, wil en geen kans op storingen krijgen. Teneinde den lasch nu gemakkelijk te kunnen terugvinden, maakt men aan alle moffen een ketting met merkblokje vast, welke laatste in de bestrating wordt opgenomen.|Dil zijn de kleine vier kante blokjes met opschrift G(emeente- lijk)E(lectrisch)B(edrijf. Deze wijzen dus de plaats aan, waar zich onder den grond een kabcllasch bevindt. Binnen de huizen gekomen, wordt FEUILLETON. DE LIJFEIGENE. stori»ch-romantl»che tafereel De leude trad dc stoep op naar een groot voorportaal en ging vervol gens ecu zaal binnen, waar cent- jeug dige, sclioone vrouw, voor de hooge getraliede ramen gezeten, zich bezig hield met een twaaljarigcn knaap het was haar zoontje, maar de knaap ge leek in niets op zijne moeder en droeg volkomen alle trekken van Drogho; hij had liet roode haar van zijn vader zijne grijze oogen, zijne plompe manie ren cn loggen gang. Dp het gezicht van Drogho verliet het kind zijne moe der tn liep naar zijn vader, die het kind ter loops streelde cn zich lot zijn echttenooie Alaghise richtte. Bij liet naderen van den meester was dc jeug dige vrouw opgestaan hij gaf ha een teeken om zich neder te i cn (lantslc zich tegenover haar. Ala ghise had bij den eersten aanblik bc- greptn, dat dc leude ontevreden was, de Opgewondenheid iccUende zich op zijn telaat. Dc jonge vrouw, hem niet durvjnde ondervragen, wachtte me zeker bezorgdheid dat hij zich gewaai digel zou eenige ophelderingen om licnl zijn ontevredenheid te geven Drogho had zulk een wonderlijk hu- dat het dikwerf zeer moeielijk heul niet te mishagen nu werd hij boos als men zich beijverde hem genoegen te geven, dan weder omdat hem te koel behandelde. Ditmaal wel had hij gcene gelegenheid 0111 over Alaghise boos tc maken; na ccnigen lijd met zijn gouden degen gespeeld te hebben, zond hij het kind en na zich verzekerd te hebben de deur gesloten was, begon hij aldus op ruwen toon te spreken „Het mishaagt mij, dat ilc voortdu rend op mijn weg en zelfs in mijne wouden de ellendige lijfeigenen der na burige hofstede ontmoet." „Hahriman handelt vermetel met uwe acht tc trotsecrcn," antwoordde Ala ghise. „Hij gaat verderhij drijft dc onbe schaamdheid zoo ver, dat hij hun ooilool't op mijne domeinen de c zwijnen en damherten te vervolgen." „lloc durft hij zoo iets doen?" „Ik verhaal slechts hetgeen ik met eigen oogen gezien heb," hernam dc leude vol toorn. „Ik wil- volstrekt uwe woorden niet in twijfel trekken," antwoordde de jon ge vrouw op streelenden toon. „Gij licht reden om u over zulke handel wijze te beklagen." „Nog lieden bij mijne terugkomst naar het kasteel lub ik een der lijfei genen van Hahriman ontmoet, die be zig was met een everzwijn te dooden juist aan den voet den heuvel." „Kunt gij dat verkeer op uw gebied et beletten „Wat helpen woorden en zelfs be dreigingen tegen deze onbeschaamde .troopers Ik moet tol daden voorbeeldige kastijding overgaan." Bij deze woorden, die den stempel der —eedheid droegen, werd Alaghise bc- rgd baar gelaat betrok, niet omdat ecu afschrik van de onrechtvaardig heid had, want zij was reeds dikwerf dcclgeiiootc geweest van de misdaden an Drogho, maar zij vreesde dat dc beruchte handelwijze van den leude :imlclijk den prins ter oore zoude ko nen. Dc zonen van Karei Martel, standers van recht en billijkheid, zou- ichuldige niet ontzien hebben, zelfs al ware hij veel machtiger geweest dan de meester van het slot Mcllo. De jonge vrouw was dus bevreesd, dat haar echtgenoot de maat zijner misdaden zou volmaken en zich den zijnen een rechtvaardige straf op den hals halen. „Wees voorzichtig," zeide zachten toon, terwijl zij hare lïjne hand, met kleinodiën versierd, in de hand van den leude legde, ging zij voort, „gij ;le hofmeierswacht u ondernemingen." Indien ik mij naar uwen raad u dragen had," hernam Drogho op bit teren toon, „dan ware ik thans geen dit kasteel en de uitge strekte domeinen, die het omringen indien ik bevreesd ware geweest, ge lijk gelijk gij thans wilt, zou ik i gehuwd hebben." Hij deze toespeling kleurde het hoofd van Alaghise van toorn zij liet echter deze laatste woorden van Dro gho onopgemerkt voorbijgaan en vroeg slechts „Wat zijn uwe plannen Hoe denkt gij dc lijfeigenen van Hahriman tot hunnen plicht te brengen „Dat kan ik nog niet bepalen," ant woordde Drogho, „ik moet hierover eens nadenken en raadplegen met Odo, den kommandant der soldaten hij i man van ondervinding, bekwaa tevens voorzichtig cn gij weet wel, dat het goed is om zich tot hem te •enden, wanneer er zaken van belang verrichten zijn. Hij heeft u dienst gedaan." De leude sprak deze laatste w den met bijtende ironie, terwijl hij nijdigen blik sloeg op de jeugdige vrc die cenigzins verbleektezij wist dat Odo de kwade engel was van Drogho, ;ijt rijk." de uitvoerder zijner wraaknemingen, de achting bij bedrijver van de meeste zijner misda- hoofd nooit iets aan zijn gevreesden medeplichtige weigerdeal had deze ook het hoofd zijper vrouw gevraagd, dan zou hij het gegeven hebben, ten minste de leude had dit in een oogen- openhartighcid aan Alaghise verklaard, die van deze schrikwekken de openbaring huiverde. Odo maakte met evenveel behendigheid gebruik den dolk en het zwaard als van vergif om zijn doel te bereiken. Hij bekommerde zich om echtgenoot noch kinderen. Xijn somber en raadselachtig bestaan bepaalde zich uitsluitend het ontwerpen en uitvoeren der r daad. Hij vond alleen behagen in bloed en tranen te doen stroomen, terwijl anderen het genoegen des levens zoe ken in liet weldoen hunner medemen- schen cn het grootste levensgenot den dankbaren glimlach op het gelaat van den ongelukkige, dien zij verlichting in zijn lijden gebracht heb ben. Drogho verliet zijne echtgcnoote ging naar een toren van het kasteel, waar Odo verblijf hield om onafgebro ken de wacht te houden over het gar nizoen dit was als het ware het hoofd kwartier van den gevreesden booswicht; de toren stond in gemeenschap met het verblijf van den leude door mid del van een onderaardschcn Odo en zijn meester alleen wel niet langs den onderaardschen gang om in het verblijf van den comman dant te komen maar nam den gewo- weg. Jo was iets ouder dan zijn mees zijn krachtvolle lichaamsbouw, zij ne ledematen met hun grove spieren deden een buitengewone lichaamskracht vermoeden. Zijn gelaat, misvormd door een zwaardhouw in den oorlog tegen de Arabieren, kon hem in misvormd- hcid met Drogho doen wedijveren; zelfs de afzichtelijkheid van den kom mandant nog van schrikwekkender aard; zij deed aan den gevloekten engel den ken, welke volgens de woorden van den dichter zijn door den bliksem mis vormd gelaat stoutmoedig ten hemel heft. Op het oogenblik dat de leude den toren binnen trad, leunde Odo op de liet zijne blikken gaan over de val lei, welke dc Therain met zijn blauwe wateren besproeide. Bij het kraken van de deur zag hij om en bevond zich tegenwoordigheid van Drogho. De twee roovers bleven eenige oogenblik- in gesprek. ir gewaagde den zij wist bovendien dat het opper-1 geheim kenden. De leude ging cv

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1915 | | pagina 1