Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Tel. No. 314.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven
door dc Vereeniging De Eembodc te Amersfoort. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abon
nement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Dinsdag 27 Juni 1916. No. 25. Dertigste Jaargang.
Advertentieprijs: van één tot vijf regels vijftig cent, - Elke regel meer
tien cent. Voor incasso wordt, vijf cent in rekening gebracht.
Billijke tarieven bij geregld ddverteeren. Alle mededeclingcn,
ingezonden stukken en advertentién gelieve men in te zenden ten
Kantore van de Directie van De Eembode, Langegracht 13,
Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen.
Naam en daad.
'l Gebeurt wel eens, dat bij 't Ka
tholieke streven naar gelijke rechten,
aan den overkant geschermd wordt
niet „het protestantse!) karakter onzer
natie."
Misschien kan het zijn nut hebben
ter vorming van gezonde begrip van
het karakter van staat en volk eens
te wijzen op de volgende punten.
Ie. Het woord „katholiek",, protes
tant" enz., in onze dagen voor Frank
rijk, Duitschland, Holland, enz. gebruikt,
kan alleen wijzen op een meerderheid
in dat land van hen, die zich nog Ka
tholiek, protestant enz. noemenoi
misschien nog beteralzoo in 't alge
meen genoemd worden.
Toch zal ieder gereedeltjk moeten
toegeven loopt in zulk een land lift
katholiek en het protcstanlsch gedeelte
der bevolking niet te veel uit elkaar,
dan moet een uitdrukking als van „het
protcstantschc Holland," „het protcs-
tantsche Duitschland" enz. een vrij
ongelukkige genoemd worden.
Wal klaar is als dc dag.
Houdt er b.v, iemand een boeren
bedrijf op na voor i veeteelt en voor
'/i veebedrijf, dan diene men deze on
derneming niet enkel landbouw- maar
vee- en landbouwbedrijf te noemen.
2e. Hel kan zeer goed gebeuren -
en het gebeurt ook trouwens, dat
iu een zoogenaamd katholiek land bij
wetgeving en regeering meer anti-ka-
tholickc geest voorzit, dan in een zoo
genaamd protestantse!) land.
Zoo heerschte b.v, in het zgn. ka
tholieke Frankrijk bij regecring en wet,
meer anti katholieke geest, dan in het
zgn. protcstantschc Duitschland of het
zgn. protestaiilsche Brittanjc,
Ja, gelet op den ongodsdienstige!)
geest, die al jaren lang vooral op aan-
stoking der Vrijmetselarij, da,Ir te lande
nog steeds rondwaart, kon men haast
met meer recht, van een nml-katholiek
dan van een katholiek Frankrijk spreken.
3e. Het kan ook gebeuren, dat in
een zgn. protcstanlsch land de katho
lieke minderheid meer katholieken geest
vertegenwoordigt dan de meerderheid
protcstantschen geest. Tenzij men tot
den protcstantschen gecsl ook zou wil
len rekenen, den geest van Christus,
en zelfs dien van Godloochenaars. Ol
dat niet vaak gebeurt, is cene andere
kwestie. Hier hebben we «Heen te be
schouwen wat naar waarheid, wat ob
jectief beschouwd, dient gezegd.
Om nog even op het voorbeeld van
zooevcn terug te komen zoo iemand
een land heeft, voor */j met ziekelijke,
zelfs afgestorvene appelboomen beplant,
en voor Va met meest llorisante bcs-
senstruiken, zult gc dan niet met meer
recht van een bessentuin dan van een
appelboomgaard spreken
4c. Zooals de Lc/er ongetwijfeld
weet, zijn cr enkele landen, waar hei
hoofd van den staat tevens het hoofd
van den overwegenden godsdienst is.
't Is vaak een voortvloeisel uit hel af
schuwelijke, na de Reformatie gehul
digde cujus regio, ejus religio (wiens
rijk gij bewoont, diens godsdienst hebt
FEUILLETON.
De balling.
Nu waren zij voor weinige uren vrij;
zij mochten slapen en vergeten,
totdat de volgende morgen hen voor
nieuw lijden zou doen ontwaken.
Naast de armzalige hutten, welker
scheuren met mos waren dichtgestopt,
bevonden zich twee kleine gebouwen,
die voor de staatsmisdadigers bestemd
waren, zij waren ieder ingericht voot
twee personen, en het inwendige was
veel gezelliger en gerieflijker dan dat
der hutten, liet kwijnende daglicht
wierp zijne laatste stralen door de
vensters van een lang vertrek, waarvan
het ameublement bestond uit een
matten armstoel, een wit houten tafel,
cn aan den wand de beeltenis der H.
Moeder Gods, die in het onmetelijke
Rusland zoowel in de paleizen als in
de eenvoudigste woning gevonden
wordt.
Een oude man liep met lang
zame schreden het vertrek op en ne
der, cn wierp van tijd tot tijd een
nieuw stuk hout op het vuur van den
ham d. Zijn uiterlijk was zonderling cti
onbehaaglijk. Zijne lange grijze haren
hingen over zijn bleek met diepe rim
pels doorploegd voorhoofd, cn over
schaduwden zijne wild starende oogen.
ge te belijden). Zoo heet in Engeland,
waar eertijds de wreedc Hendrik VIII
om te vrijer zijn lusten te kunnen bot
vieren. zich van de Katholieke Kerk
losscheurde, het hoofd der Anglicaan-
sche Kerk. Eveneens noemt zich l'rui-
scn's Koning, dc „summus cpiscopus"
van zijn rcligiegcnooten.
Natuurlijk geven zulke feiten allicht
aanleiding om alzoo ook op die lan
den den protcstantschen stempel te
willen drukken.
Toch diene men hiermee voorzichtig
te zijn. Wie toch zal b.v. van Enge
land durven spreken als van een land,
waar wet en regcerlng ook nu nog,
van een bepaald protcstanlsch karakter
doordrongen zijn Als rijk toch staat
Engeland in het leeken van algchcclc
vrijheid van godsdienst. En zóó is het
ook eigenlijk met Duitschland, al loont
zich vooral in dit laatste Holland
is daarvan ook allerminst vrij -- een
streven om dc katholieken bij bcdcc-
ling van ambten, naar den achtergrond
Maar zulk een wijze van d ren is
niet volgens den geest van 's lands
wetten, maar wijst integendeel op een
te-kort van dien geest.
In ons zgn. „protestantsche Holland"
zijn trouwens niet alleen de katholieken
liet slachtoffer der mannen van de lin-
ker-tuk-op-baanljes-zijde, maar ook
o speling van het lotde meest
rasechte protestanten til. de orthodoxen.
In het zgn. Katholieke Oostenrijk
heerschte tot voor kort, een zelfde
toestand. Zooveel mogelijk werden dilir
de goede Katholieken uit de hoogerc
ambten geweerd. Wijlen Lueger's strijd
tegenover Joden- en libcralcndom, is
ovcrbi kend.
5e. l ot nu toe hadden wij vooral
die landen op 't oog, wam volgens
de grondwet geen staatsgodsdienst
hcerscllt. Is dat wel hel geval, dan zal
men lichter aan een katholieken, pro
tcstantschen of schismatieken staat te
denken hebben,
Zoo mag men zonder twijfel van
het „schismatieke Rusland" spreken,
wijl wet en regecring daar heel en al
onder den invloed staan van het schis
ma. Overigens is er in de beschaafde
wereld nergens zulk een land te vinden,
Hoe het schisma heel cn al de Rus
sische regecring door zijn geest bezielt,
bleek duidelijk uit haar schandelijk
wreedc propaganda onder de Roellic-
ncn bij de tijdelijke bezetting van Gal-
liciti door dien halven Aziaat. En dat
niettegenstaande het verbod in deze
op een der Haagsche conferenties, ook
door Rusland onderteekend.
6e. Nog zijn cr andere landen waarin
een bepaalde godsdienst als staatsgods
dienst is aangenomen. Maar of regec
ring en wetten in dien geest liefst
werkzaam zijn, valt hard te betwijfelen
voor wie op de feiten let.
De praktijk beantwoordt hier vaak
allerminst aan de theorie.
Men denkc b.v. maar eens even aan
sommige zgn Katholieke republieken
in Zuid-Amcrika. Al jaren lang heeft
meer dan een van deze niet anders
gedaan dan het katholieke leven cn
Zijne dunne lippen waren dicht op
elkander geklemd.
Toen opende hij een kastje, dat in
den muur was aangebracht, nam er
een waterketel en theegoed uit. vulde
den ketel bij cene pomp, die in een
hoek stond, niet water, hing Item over
het vuur, en keek toen door het ven
ster naar-builen, alsof hij Iemand ver
wachtte.
Hut landschap, waar zijn blik op
viel, was niet zcci opwekkend. Op den
achtergrond de hooge met eeuwige
sneeuw bedekte bergruggen, cn in de
vlakten de hutten der gevangenen
geen enkele boom, geen heester, geen
struik, geen plant.
Op korten afstand werd cene uion-
scltclijkc gedaante zichtbaar, liet bleek
een man te zijn, wiens minder dan
middelbare lengte langer scheen dooi
de reusachtige bonte muls, die zijn
hoofd bedekte. Een lange witte baard
reikte bijna tot aan zijn gordel. Zijn
aangezicht was geelbleek, cn zijne
kleine oogen en platte neus gaven
hem geen zeer innemend voorkomen
toch lag er over zijtic gchcclc per
soonlijkheid cene zekere waardigheid,
die tot eerbied stemde, Zijne lrleeding
bestond uit een buis en broek van
cene dikke, zwarte wullcnstof, die hier
en daar met vergulde knoopjes die als
gouden sterren blonken bezet was,
terwijl lioogc laarzen van rcndicrvcl
streven onderdrukt. Zelfs Spanje be
zondigde ziel) meer dan eens hieraan,
Het gaat helaas te vaak met landen
als niet tnenschen.
Velen blijven zich Katholiek noemen,
al is dezer leven weinig katholiek, ja
zelfs dikwijls anti-katholiek.
Ons besluit mag derhalve zijn
hecht niet te groot gewicht aan de
woorden Katholiek en protestant bij
Ook hier Icggc men niet te veel ge
wicht op den naam. maar op dc daad,
lette niet enkel op den schijn manr op
dc werkelijkheid.
Binnenlandsche Berichten.
Na den slag.
Stemmingen en herstemmingen voor
dc I'rov. Staten zijn nu afgeloopen cn
de uitslag van dezen ontijdig gevocr-
den stembusstrijd is thans zuiver waar
De liberalen hebben hun doel: het
omzetten der Eerste Kamer niet bereikt
wel zijn ze dat doel iels meer
naderbij gekomen.
Dc uitslag is dus voor dc Christelijke
pattijen bemoedigend geweest.
De meerderheid des volks wil vol
gens Christelijke beginselen worden
geregeerd en heeft zich afkccrlg ge
toond van de in ontbinding verkcerende
vrijzinnigheid en het haatzaaiend
socialisme.
Steeds duidelijker wordt liet, dat de
vrijzinnigen langzaam, maar stellig cn
zeker, verdwijnen uit de bestuurscolleges
om plaats te maken voor de volgelin
gen van Troelstra.
Het vóór dc herstemming met de
socialen gesloten stcmbusaccourd. voor
kwam weliswaar -'c zegepraal van
Rechts over dc geheclc linie, maar
bracht het deukend deel der natie,
zooals de verwaten vrijzinnghcid zich
weleer eens noemen dorst, in zeer be-
i denkelijke positie.
In Zuid-Holland kwam dc icchtsche
j meerderheid van 48 tegen 34, op 44
tegen 38.
Niet minder dan acht socialisten
werden dooi viijzinnig gedoe in de
Staten van Zuid-Holland gebracht.
In liet naburige Gcldcrsche district
Ede werden de aftredenden Tulp en
Van VVasscnaer gekozen. In weerwil
van de grootc liberale krachtsontwik
keling bleef de deur der Statenzaal voor
den Barncvcldschen burgemeester ge
sloten. In Ovcrijset werden we van
meerderheid minderheid.
Alle» samengenomen mag men toch
ter Rechterzijde „og tevreden zijn.
De afgeloopen verkiezingen geven
goede hoop op 1917. wanneer dc
groote strijd om de Tweede Kamer
zal worden gevoerd.
Wanneer cr van nu al goed wordt
gewerkt, niet oordcel en overleg en
beleid wordt gehandeld, mogen we wel
verwachten dat Rechts in 1('17 weer
zal zegevieren.
Uitvoerverboden.
De uitvoer van tamme konijnen is
verboden voorts is de uitvoer van alle
zijne voeten cn magere boenen bedekten.
Het onnoozcl "claat van den man
bij het venster we.d voor een oogen-
blik door een straal van gevoel ver
licht.
„Schasmijl is terug", zcide hij half-
luid bij zichzelvcii, „hij heeft den man
gesproken, wicn ik mijne cilcnde tc
danken heb en dien ik toch niet kan
vloeken wellicht brengt hij mij ccnigc
lijding of hartelijke boodschap."
Bevend van ongeduld opende hij de
deur en de oude Tungusinan trad
binnen.
Hij boog eerbiedig voor liet Madon
nabeeld, alvorens hij dcngciic, die hem
met zooveel verlangen afwachtte, tc-1
gcmoctging.
„Schasmijl, eindelijk eindeli":!'-' be
gon dc bewoner der kamer. „Maanden
heb ik de dagen geteld, die tot uwe
terugkomst moesten verloopen.,., want
gij zijt de eenige man op narde, die
in mijne ziel hebt gelezen, dc eenige
voor wien ik in het nachtelijke uur
het zegel mijner lippen verbroken heb."
„En Schasmijl," antwoordde de an
dere, „die hel leed en dc vreugde van
meer dan een geslacht heeft gezien,
heeft u begrepen cn vermoed, hetgeen
gij verzweegl. Ik zou reeds eerder
terug geweest zijn om u cn den btcc-
ken jongman weder te zien, tot wien
mijne ziel zich zoozeer voelt aange
trokken, doch ik vertoefde eenigen tijd
viscli, met uitzondering van zalm, aal of
paling, gecontroleerde ansjovis, spiering
grootcr danPc.Vl, alle weck- cn schaal
dieren en alle zociwatervisch verboden.
Het vleeech.
I)e slagers tc Leeuwarden hebben
den prijs vnn het rundvlccsch met 20 et,
per kilogram verlaagd.
'.en tijd geleden werd oen groot
tal, naar wc vernamen 27,000, var-
geslacht cn gezouten. Deze varkens
zijn later naar Duitschland verzonden.
In dc laatste weken is wederom een
groot aantal van deze varkens geslacht,
welke nu als gezouten spek naar En-
ge1 and verzonden worden. Een 500-tal
vette kalveren, eveneens ten verzoeke
der regecring geslacht, moeten door
bemiddeling van den Amerikaanschcn
gezant naar een der steden in het be
zette gebied van Frankrijk gezonden zijn.
De ellendlgo regeling van da
levensmiddelen voorziening
heeft veel kwaad bloed gezet, zoo lezen
we in dc N'. Vcnl. Crt.
Uitvocrtaricvcn, waardoor dc staat
cn dus dc gemeenschap van de waarde
vermeerdering der goederen profijt had,
waardoor ook niet de belangen der
verschillende standen geschaad werden,
wilden de liberalen niet heffen, dat ging
te' zeer in tegen hun vrijhandels-beginsel.
Met duur brood, duur vleesch enz. had
den ze immers bij dc vorige 2c Kamer
verkiezing gezegevierd.
Een lapmiddel werd er op gevonden,
d. i. het conscntcnstclscl. Daardoor
meende men den uitvoer zoo te regelen,
dat er binnenlands geen gebrek zou
komen, Wat zag dat cr in den beginne
aardig uit! Wat slimmelingcn toch die
liberalenDe voortbrengers der voe
dingsstoffen kregen goede prijzen, de
verbruikers konden betrekkelijk goed
koop leven. Dc regecring paste het te
kort bij. Enkele handelaars, die zonder
reden bevoorrecht werden, verdienden
fortuinen. In plaats dat hel rijk dit geld
kreeg, werd het aan particulieren ge
gund. Het rijk zal zich wel helpen. Dc
belasiingsschroeven nog maar wat meer
aandraaien, nog meer leencn. Had een
rechtsche regeering aan 't bewind ge
weest en iiitvocrtarleven gelieven, dan
was 't geld reeds binnen geweest. Daar
2ijn politici cn accountants, daar zijn
geldmannen, die beweren, dal met uit
vocrtaricvcn allcmobilisatickosten waren
te dekken geweest. Als men weet dat
ons land circa 3 milliard rijker werd,
dan is dit wel aan te nemen. In alle
geval was 't billijker, das de staal zijn
schatkist vulde, dan dat 't enkele be
gunstigden als 't ware toegeworpen
Wat is 't gevolg van 't regecrings-
systccm
Enkele, dc consentenhouders, zijn
haar dankbaar. Nog nooit deden ze
zulke schitterende zaken. Wat voor 'n
stiel men ook had, kon men uitvoer-
concentcii meester worden, men werd
handelaar cn in korten tijd was men
geborgen.
Landbouwer en tuinder maakten ook
wel 'ris goede zaken. Dnt moet ook
welzij immers cn dc veefokkers voe-
in de rustige vallei, waar ik wist dat
Annilka, het kind van nujn kind, vei
lig verborgen was,"
„Du jonkman No. 71 is nog niet
thuis hij is bij den gouverneur. Indien
hij hier ware, zou ik zoo vrij niet te
gen u kunnen spreken als ik wcnsch.
Toch weet ik dnt hij mij beklaagt,
want zijn hart is goed en edelen
dikwerf wanneer ik zijn bleek cn
schoon gelaat beschouw, heb Ik een
gevoel als zoude ik al zijn leed met
blijdschap op mijne oude schouders
laden, om hem tc zien glimlachen,
wat hij, sinds hij hier is, nog niet een
maal gedaan heeft."
„Arme jonkman," zcide dc Tungis
deelnemend; „en toch wie weet, mis
schien ben ik niet in staat zijn lol te
verzachtenwellicht als gij weigert
mede tc werken om tc doen ontvluch
ten, zult gij in hut vervolg alleen in
deze hut wonen."
„Neen," riep dc oude man met warmte,
„ik wil niet ontvluchten„ik wil ster
ven als een nummer, zonder naam.
Laat Ik u nog cene bekentenis doen
Hetgeen de hemel mij oplegt aanvaard
ik als een straf, een welverdiende
I straf voor cene misdaad die zwaar op
mij drukt, cn het gezicht van dien
jonkmans edele trekken brengt mij
lang vervlogen jaren terug in hel ge
heugen. Zij strekken zich tot op ver
ren afstand uit, doch hunne hcrinne-
den heel 't volk. Zij zijn 't meest nijvere
deel der bevolkingwat zou liberaal
en socialist beginnen, wanneer ook zij
eens staakten Toch springt men naar
willekeur met hen om. Plots gooit men
de grens toe, cn voortbrengselen waarop
zc hun hoop stellen, vallen tot zulke
belachelijk lage prijzen, dat cr dc ar
beid alleen niet van kan betaald wor
den. Is dat dc rechte weg?
De winkeliers worden al evenzeer
gedupeerd. De regecring maakt zich
plotseling van een of ander voedings
middel meester, brengt dit op de inarkl
cn daar zitten met hun duur gekochte
waren, de gefopte kleine handelaars.
En de verbruikers Veel mopperen
ze, in sommige plaatsen gaan ze zelfs
tot erger over. Dat is ook niet heele-
maal zonder grond, ofschoon geweld
altijd af tc keuren is. Met aardappelen
en veeuitvocr is nog al raar omge
sprongen. Hoe kan er gebrek komen
aan iets wat bij ons overvloedig pleegt
te zijn Wijl er geen controle iswijl
de gewaarschuwde bevoorrechten in
tijds groote opkoopingen doen en als
dan de grenspoort open staat alles uit
voeren, wat zc grijpen en vangen kun
nen. Is dat recht, zoo?
Mag men zoo het volk dupeeren?
Oppervlakkig gezien, zou men der
regecring dank moeten weten voor 't
betrekkelijk goedkoop brood en vleesch.
Beschouwt men de zaak nauwkeuriger,
leest men de hooge geldsommen voor
die Icvcnsmiddelcnpolitick gevraagd,
weet men wat cr geleend Is cn denkt
men dan, hoe de belasting zal moeten
stijgen, dan wordt 't iemand tc eng,
De eerlijke mcnsch zal weer 't gelag
betalen. En «laarbij nog duur brood,
duur vleesch, soms zelfs gebrek 1
Hanzo-Bank.
Donderdag werd te Arnhem de al-
gcmccnc vergadering gehouden van
«Ie Mlddenstands-credietbank „Dc Han
ze", gevestigd tc Utrecht.
Aan de orde kwam o. m. een be
stuursvoorstel tot statutenwijziging met
de bedoeling dc vereeniging om te
zetten in een naanilooze vennootschap.
Een detlnilicf besluit omtrent «ilt
voorstel kon niet worden genomen,
oindat het voor statutonwijzieing noo-
dige aantal leden niet aanwezig was.
Daarom werd met 398 tegen 185
stemmen een motie aangenomen, waarin
dc vergadering de wcnschelijkheid uit
sprak van reorganisatie door ontbinding
der bestaande vereeniging cn het op
richten cener Naanilooze Vennootschap.
Het jaarverslag over 1915 werd
goedgekeurd.
Het winstsaldo werd vastgesteld op
f 12.827.85® en het dividend bepaald
op 4 pCt.
Het reservefonds stijgt tot f 10.125,65*.
Dc totale crcdict-aanvragc in 1915
beliep f 1.775.383, waarvan werd toe
gestaan f 1.302,341.
Nog werd medegedeeld dat binnen
kort znl worden opgericht een hypo
theekbank geheel afzonderlijk staande
naast dc Hanzcbank.
De heer A. Hscher tc Baarn werd
herkozen tot lid van den raad van
ring raakt mijne
Mij voelde met xijne hand door zij
ne grijze Imren en zweeg gedurende
eenige oogenbllkken.
„Doch, genoeg hierover," vervolgde
hij. „Verhaal mij nu uw wedervaren.
Hebt gij den czaar gezien cn dien
rechtvaardigen vorst de klachten van
uw stam tegen de hebzucht cn onder
drukking van den gouverneur medege
deeld
„Wij gingen op reis naar Si. Peters
burg," hervatte Schasmijl, en cene
uitdrukking van teleurstelling overtoog
zijn gelaat„wij gingen naar de stad
der paleizen, doch mochten hare won
deren slechts van verre aanschouwen
en hem, dien wij vader noemen, van
wien* macht en rechtvaardigheid dc
faam tot zelfs de steppen van SiberiC
bereikt heeft, den blanken Kltan, den
czaar, zooals gij hem noemt, hem za
gen wij niet, en onze klachten hebben
zijn our niet bereikt."
„Was hij dan afwezig, of ziek
„De blanke Khan heeft zjjne kinde
ren weggejaagd," zeide dc fungus op
wccmocdigcn toon„de schaal zijner
gerechtigheid helt slechts naar éene
z(Jdc over.
Wordt voortgezet.