Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
Kantoor: Langegracht 13, AmersfoortJ- Tel. No. 314.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven
door de Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, doch opzegging van abon
nement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Dinsdag 5 Sept. 1916. No. 45. Dertigste Jaargang.
Advertentieprijs: van één tot vijf regels vijftig cent, Elke regel meer
tien cent. Voor incasso wordt vijf cent in rekening gebracht.
Billijke tarieven bij geregld adverteeren. Alle mededeelingen,
ingezonden stukken en advertentiCn gelieve men in te zenden ten
Kantore van de Directie van De Eembode, Langegracht 13,
Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen.
Geloofsverbreiding.
Zij dan, die zijn woord door Petrui
op den eersten Pinksterdag tot
de samengesnelde Joden gesproken,
aannamen, ontvingen het doopsel, en
ongeveer drie duizend zielen traden
dien dag toe." Aldus de Handelingen
der Apostelen.
De eerste vruchten van Christus'bevel
tot de Apostelen „Gaat en onderwijst
alle volkeren". Dat woord, door
Christus gesproken, zal blijven voort-
klinken tot het einde der tijden als een
hoogheilig bevel.
De eerste Christentijden toonden dat
al schitterend. Duizenden hebben hun
Christen-worden wel met gevangenis en
verbanning, met lijden en dood móeten
boeten. Doch evenals bij Petrus, klonk
het manhaftig van hun lippen: „eerder
hebben wij naar God te luisteren
dan naar de menschen".
't Gevolg van dit luisteren naar God's
slem was dan ook, dat reeds bij 't einde
der 4de eeuw, 'l aantal Christenen tot
ongeveer 10 millioen gestegen was.
Ook in de daaropvolgende tijden, in
de middeleeuwen, die men gewoonlijk
van de 5de tot de 15de eeuw telt, heeft,
de Christianisecring der volken niet stil
gestaan. Integendeel werd toen voor
Europa de groote slag geslagen.
Onder de leiding van Petrus' opvol
gers de Pausen van Rome, togen
vooral de Benedictijner kloosterlingen
naar alle kanten van Europa. Groot
organisatie-talent, alsook verstaudig
aanpassingsvermogen kenschetsen den
middeleeuwsclien missie-arbeid, zoodat
op 't einde der 13de eeuw, toen Europa
veel schaarscher bevolkt was dan heden,
de Kerk reeds 85 millioen gcloovigen
telde.
Hierbij bedenke men, dat 't Islamitisch
fanatisme, over een deel van Azië,
Afrika en Europa als een vernielende
wervelstorm losgelaten, al eeuwen aan
eeuwen 't Christendom te vuur en te
zwaard trachtte uit te roeien. Op vele
plaatsen helaas, niet zonder gevolg.
Toch hebben de Katholieke zende
lingen, nadat Europa voor't Kruis was
neergezonken, ook op andere wereld-
deeten hun blikken gevestigd. Een
moeilijke zaak in die dagen, toen Islam
en Oostersch schisma de rest der wereld
als afgesloten hielden van de Katholieke
Christenheid; en zoowel het reiz
land als ter zee altijd met groote
lijkheden, dikwijls met gevaar
slavernij of dood gepaard ging.
Toch verloren de Pausen dat deel
der wereld niet uit het oog. In 't mid
den der 13de eeuw drongen koene
Franciskancn over land tot in China
door. In 1307 had Peking zelfs
aartbisschoppelijken zetel en werden
er duizenden Christenen geteld. Dat
deze Christenheid later tc niet ging,
(sinds 1450 ontbreken, de berichten)
is niet zoo zeer te verwonderen, daar
China in die dagen niet te bereiken
was.
Ook werden langs de Westkust vi
Afrika steeds nieuwe landen en ill
verre Westen het grooje Amerika i
eindelijk de lang gezochte zeeweg na
Indië ontdekt en alzoo voor den Chris
ten-ijver Dieuwe, gemakkelijker te be
reiken landen opengesteld. Toch was
de heide-.sche geest, die zich in Europa
meer en meer baanbrak, der Zending
niet ten voordeel.
Na de ontdekking van Amerika en
den nieuwen zeeweg naar Indië, be
gonnen de buitenlandsche missiën weer
op te bloeien. Andermaal waren het
vooral de kloosterlingen, onder wie op
de eerste plaats de H. Franciscus
Xaverius, die zich onsterfelijke ver
diensten verwierven zoowel in Spaan-
sche,- Portugeesche en Fransche Ko
loniën, alsook in China, Japan, Annam
en Groot-Mongolië-
Van grootcn invloed op de missies
werd de stichting der Propaganda-Con-
gregratie door Paus Grcgorius.
Honderden cn honde/den missiona
rissen hebben hun bloed veil gehad
uit liefde voor de groote zaak, waar
voor ou'ze goddelijke Heiland zelf op
't kruishout stierf.
Ongelukkig had de opkomende geest
van ongeloof tijdens dc XVIII eeuw
ook haar kwaden terugslag op 't zen
dingswerk.
Eerst werd van alle kanten de Paus
geprest om dc orde der Jezuietcn op
te heffen. Om grooter kwaad te voor
komen, gaf hij eindelijk toe, al was het
met bloedend harte Toch had dit
allertreurigst gevolg voor dc mis-
Alleen voor de Spaansche Kolo-
beteekende dat b. v. onder de
Indianen het verloren gaan van onge-
:er 314 zendingsposten.
Daarbij brak dra de revolutie uit in
Europa. Vooral de kerk en haar gees
telijkheid moesten het toen ontgelden.
Haar goederen werden geroofd, haar
priesters cn kloosterlingen verbannen,
gevangen en gedood, zoodat zelfs in
Europa groot gebrek aan geestelijken
ontstond.
Jaren lang heeft het geduurd,
de Kerk weer bekwam van de haar
toegebrachte slagen. Doch nauwelijks
cenigszins hersteld, of 't missiewerk
werd weer met nieuwen moed aangevat
>er gansch de wereld.
Om eenig denkbeeld te hebben
wat er in 1800—1900 geschiedde, zij
hier even medegedeeld, hoe in dat tijd
verloop door dc Pausen niet minder
dan 3 patriarchaten zijn opgericht, 325
bisdommen, 199 apostolische vic
i 53 apostolische praefecturen.
De Vercenigde Staten b.v. hadden
bij den aanvang van 1800, niet meer
dan één bisdom met 70,000 Katholieken.
Thans heeft het buiten eenige aposto
lische Vicariaten, nog 14 aarts-bisdom-
j en 20 bisdommen. En zóó kunnen
zeggen, geeft bijna overal de op
bloei van 't Katholicisme de blijdstc
resultaten ter bewondering.
.Vervuld van den H. Geest" snellen
c nu nog duizenden naar alle kanten
henen, om de leer van Christus
de volken bekend te maken.
Ten tijde van het Romeinsch veel-go-
dendom klonk het plechtig van
machtigen Keizerstroon, dat het
eindelijk uit was met Christus' Kerk.
Later bulderden dat de Hervormers
vol hartstocht uit.
Weer later, toen in een veile deerne
de „Rede" verheerlijkt werd, dacht
men de doodsklok te mogen luiden
over de Kerk.
En als eindelijk in 1870 een bres
geschoten werd in de Porta Pia en dc
Savoojer. door vrijmetselarij, ongeloof
en papenhaat bejubeld, de vermetel
heid had in 't paleis des Pausen zijn
intrek te nemen, dricht men, dat 't
pausdom zijn laatste stadium te gemot
8'ng.
Altegaar valsche verwachtingen
Plechtige kondschappen van lieiden-
sche keizers, dreigende voorspellingen,
bloedige wraakkreten van losgelaten
revoluties, duister gewroet en laag ge
laster van papenhaters en paganisten,
het stuit alles af, ja wordt tot gruizel
geslagen door Christus' ééne woord,
"etrus tot alie Pausen gesproken
de poorten der Hel zullen haar
(de Kerk) nimmer overweldigen".
Moderne dwalingen.
Aan al de dwalingsn, die ocder de
leus van moderne machtwoorden als
.persoonlijkheid" en „vrijheid" bedreven
vorden, ligt de wereld-oude zondeten
grondslag, van den mensch, die zich
afkeert van God en dan zichzelf ver
ft tot God.
Maar wij, die weten, dat de meDsch
uit zich zelf niets is: toevallig en ver
gankelijk en tot niets in staat, wij zijn
ook bewust, dat alleen het eeuwige
leven en ons werken waarde gééft,
dat alleen het eeuwige ons leiden kan
en bezielen.
Hoe kan een mensch
:n schepsel is en dus een afhankelijk
ezen, zijn eigen persoonlijkheid tot
et. tot richtsnoer, tot het opperste
goed stellen
Zich-zelf onderwerpen aan den Eeuwige,
zich-zelf bestrijden, zich-zelf overwinnen
voor en in dien Eeuwige, dat alleen is
waarheid zich-zelf tot onafhankelijke
maken en tot den hoogste, is onwaar
heid en leugen.
De groote wet den mensch gegeven
zich zelf niet tot wet tc zijn.
Als hij die vervult, dan eerst zal hij
lOrvoelcn, hoe levenwekkend de zonne
warmte is van het geloof, hoe diep-van-
beteekenis en hoe adelend het is, te
gehoorzamen aan de groote levens
geboden, hoe zijn ware persoonlijkheid
alleen dan tc vinden is door zich zelf
te beheerschen en
alleen letterlijk, maar ook figuurlijk,
zwaarder, dan soldaten.
Een klein land als Roemenië, is niet
staat om dc enorme hoeveelheid
projectielen, welke de moderne artil
lerie bij haar trommel-, roffel-, gordijn
en sper- of hoe die vuren verder mo
gen heeten, verschiet, te produceeren.
Zoo wordt dus Roemenië geheel
afhankelijk van hen, die het in den
oorlog dreven.
Het lot der kleine staten die 't van
de Engelsche, Russische of Fransche
protectie moeten hebben, is echter niet
er fortuinlijk.
België, Montenegro, Servië cn Grie
kenland zijn niet te benijden.
Uit Rusland
kwamen berichten over verschrikkelijke
gevechten tusschen Russen en Duit-
schcrs in Wolhynië waarbij 1100 Rus
sen gevangen werden genomen. Hoe
wel de Russen over een achtvoudige
beschikten, liep 't toch op
Uit het Buitenland.
Van den Oorlog.
De toestand.
De politiek der staten laat zich niet
door gevoelsoverwegingen leidenzij
is bij uitstek egoïstischna Italië be-
'estigde de houding van Roemenië het
opnieuw.
Nochtans zullen alle weldcnkenden
de houding van staten, die zich aldus
uit louter winzucht in den oorlog i
.ten weerzinwekkend noemen.
In dezen oorlog weegt munitie
Duitsche overwinning uit. De
Russische verliezen zijn verschrikkelijk.
Op veel plaatsen konden de Duitsche
troepen, niet meer over dc wallen van
Russische lijken heenschieten. Voor
liet front van een bataljon lagen onge
ler 2000 lijken.
Zeppelins.
In den nacht van 2 op 3 September
hebben eenige escaders van Duitsche
luchtschepen bommen gegooid op
Londen, de versterkte plaatsen Yar
mouth en Harwich en op de fabrieken
militaire beteekenis, in de Zuid
oostelijke graafschappen en aan de
Humber. De uitwerking kon door
sterke branden en ontploffingen wor
den waargenomen.
Alle luchtschepen zijn niettegenstaan
de de krachtige beschieting onbescha
digd teruggekeerd.
Tegelijkertijd bad een aanval plaats
in legerluehtschepen op Zuid-Enge-
land. Van deze laatste is er een nabij
Londen gevallen. De menigte in den
omtrek schreeuwde „hoera", toen zij
de ontploffing aan den hemel zag.
De bemanning is gedood.
De Balkanstaten.
Fair en trouwhartig gingen Turk
Bulgaar met Roemenië in oorlog. Geen
oogenblik aarzelde b.v. Turkije. Door
die gedragslijn beschaamt deze Mo-
haminedaansche mogendheid menigen
Europeeschei! Staat, die zonder blik
ken of blozen jarenlange door tracta-
ten gewaarborgde overeenkomsten
brak.
Indien Bulgarije dat voorbeeld had
gevolgd zou Turkije, gescheiden van
Duitschland aan Rusland zijn overge
leverd en plotseling den uitweg, die
eerstgenoemde mogendheid zich wist
te banen, versperd zijn.
De gevolgen, die dat zou hebben
gehad, zijn gemakkelijk te overzien
de economische uitputting van Duitsch
land zou haar verwezenlijking weder
belangrijke, zoo niet beslissende
schrede naderbij ziju gekomen. De
verovering van Konslantinopel, van
den Bosporus en de Dardancllca slechts
:n quaestie van korten tijd zijn ge-
eest.
Dan inderdaad zou, de snelle ont
wikkeling van den toestand alle ver
wachtingen van de bondgenooten heb
ben overtroffen.
Van den toestand in Griekenland
eet men niet wat te denken, 't Land
ten prooi aan verdeeldheid en partij-
'ist, en de tegenstanders van den
Duitscher doen hun uiterste best om,
Rumenië, ook den Griek voor
te laten vechten. Er kwamen al
lerlei geruchten van daar.
Eerst de „onafhankelijkheidsverkla-
ïg" van Grieksch Macedonië, toen de
geruchten over den troonafstand van
koningConstantijn, nu hetbericht vaneen
Fransch-Engelsche vloot voor Athene.
Wanneer niet in dezen oorlog reeds
lang alle leuzen, waaronder men ten
strijde toog tot een aanfluiting waren
geworden, dan zou de houding der En
tente ten opzichte van Griekenland de
eerbied voor kleine staten
wel geheel weggevaagd hebben.
Donderdagnacht omsingelden troe
pen de Grieksche kazernes in Saloniki.
Zij sneden de waterleiding af en be
letten de levensmiddelen-voorziening.
Geweerschoten werden gewisseld. Twee
soldaten en een gendarme werden ge
dood. Het garnizoen gaf zich over aan
de Franschen.
Inmiddels is elders op den Balkan
het krijgsbedrijf weer levendig ingezet.
Niet slechts dat de Bulgaren bij de
Stroema een achterwaarts gelegen stel
ling hebben ingenomen, maar de Ser
viërs deden weer tegenaanvallen, en....
de Italianen doen zich in Albanië weer
gelden.
Onder voorspoedige gevechten ruk
ken Duitsch-Bulgaarsche troepen tus
schen de Donau en de Zwarte Zee
verder. Bij Kocmar heeft de Bulgaarsche
cavalerie de Roemecnsche infanterie in
wanorde teruggeworpen en 10 officie-
n en ruim 700 man gevangengenomen.
Griekenland In druk.
In den avond van 2 September is
:n Engelsch-Franscbe nota aan de
Grieksche regeering overhandigd.
De nota vraagtToezicht op de
Grieksche post en telegrafie, benevens
de draadloozehet uit Griekenland
van vijandelijke agentenhet
van de n ïodzakelijke maatre
gelen tegen Grieksche onderdanen, die
schuldig zijn aan spionnagc.
Binnenlandsche Berichten.
Waarschuwing.
Gewaarschuwd wordt, dat de over
schrijding der opnieuw vastgestelde
maximumprijzen voor diverse levens
behoeften gestraft wordt; hetzij met ten
hoogste 4 jaar gevangenisstraf of
f 10.000 boete, hetzij met ten hoogste
1 jaar of f 6000 boete, naar gelang op
zet of schuld aanwezig is. Ook kunnen
de goederen, welke boven den vast-
gestelden maximumprijs worden ver
kocht, in beslag genomen worden, voor
lover zij den schuldige toebchooren.
De opsporing van overtredingen moet
FEUILLETON.
Van Heiden tnt Christen.
„Helaas, reeds twintig jaar hij had
ongeveer den leeftijd van uw
toen men hem ter dood bracht."
„Heeft men Item dan ter dood ge
bracht? Waarom en door wi<
gebeurd?" vroeg Aglais.
„Ach, Maecenas en de keizer heb
ben het bevolen. Weest toch voorzich
tig de gehcèle wereld is vol spionhen,
en zeker is eenc herberg daar niel
vrij van. Toen ik jong was, dacht ik,
mijn hoofd is slechts vastgelijmd
mijne schouder», want icderen dag
kan h«t worden afgehouwen. Zoo dik
wijls drukte ik mijn man op het hart
voorzichtig te wezen, wanneer hij
''„Maar uw voedsterkind?"
".Ach. de arme jongen, de arme
jeugdige edelknaap had deelgenomen
aan eenc samenzwering tegen Augus
tus en is daarom ter dood gebracht.
Ach mijn Paulusl"
„Wat. heet de jongen op dat
stuk Paulus vroeg Aglais.
„Ja," antwoordde zij. „Wellicht heb
ik u te veel medegedeeld, daarom
smeek ik u.„."
„Vrees niet," nep Aglais haastig,
„want ik heb diep medelijden met u
den keizer heb ik alleen
rechtsvraag voor te stellen. Mijne da-
van vroeger doen veel aar
denken. Mijn zoon ginds, die
veel geljjkt op uw voedsterkind, heet
ook Paulusen de naam van zijn va
der stond bovenaan op de lijst der
personen, die ter dood moesten ge
bracht worden."
.,Mag ik nu vragen, wie gij zijt?"
vroeg Crispina. „Ik ken heel goed de
imen van de lijst.".
„Mijn echtgenoot" hernam de Griek
sche weduwe, „was de broeder vai
den triumvir Marcus Aemilitis Lcpidus.'
antwoordde Crispina, „cn helaas, het
'is maar al te waar, dat hij een
achtig en zwak man was. Zijn
naar wiens beeltenis gij mij gevraagd
hebt, wist niet toen hij tegen Augustus
samenzwoer, dat zijn eigen vader in
die verschrikkelijke dagen, zijn eigen
broeder, dien gij huwilct, op de lijst
geplaatst had."
'is het dan, die zoo gelijkt op
mijn zoon vroeg Aglais.
„Het is uw oudste neef. Dc vader
van mijn voedsterkind was de broeder
van uw echtgenoot."
„Geen wonder dus," tiep Agat'.i
„dat mijn breeder zoo gelijkt op zijn
vollen neef."
„Neen" zeldc Aglais „maar het is
niet minder gelukkig dan verrassend.
dat wij in dit huis zijn opgenomen
zulke goede menschen in de gast-
haren echtgenoot en hare
dochter Benigna gevonden hebben."
„Mijn echtgenoot en ik. wij zullen
alles doen voor het welvaren
groote Aemiliaansche familie,
dienst wij beiden geboren zijn i
kinderjaren hebben doorgebracht. Die
familie heeft ons vrijgelaten
jeugd, en ons een bestaan geschonken
verder leven. Gij begrijpt nu,
mij omging als ik het gelaat
Een kort stilzwijgen volgde op deze
ontboezeming daarna zeide Aglais
roegere meester, de triumvi
vroeg in een brief aan mijn echtgenoot
vergiffenis, omdat hij hem op de lijst
verbeurd verklaarden geschre-
had, tevens verzekerde hij
ceu middel te zoeken om die zaak-
ongedaan te maken,
daarover niet meer."
„Het doet mij genoegen," antwoord
de de gastvrouw, ..vai
dat dit de reden geweest is van de
wroeging, die hem geheel ziju leven
is bijgebleven. De oude man was altijd
brommend cn mopperend, dat hij op
dien brief geen antwoord ontvangen
had. Hij zou gelukkig sterven, Indien
j hij u slechts gezien had
dat alles hem vergeven
Voordat Aglais hierop kon antwoor
den, kwam Crispus binnen die
klein vat bij zich had, waarop met
groote zwarte letters geschreven stond
1., carn1ficio.
s. pompejo.
Benigna had voorloopig op een<
tafel terzijde volgens gewoonte vruch
ten en aarden bekers nedergezet.
„Ik dacht het wel," zeide de goede
Crispus, „mijne vrouw zal wel babbe
len en praten, ook al zijn de g
vermoeid, en naar ik vermoed honge
rig. Kom Crispina, Iaat mij zien hoe
deze vrouwen en de jonge edelman
het avondeten zich doen smaken.
Deze Albanische wijn is bijna vijftig
jaar oud, 't is waar, kijk maar naar
dsn naam van den consul op het vat,
Benigna, hoe jong zij nog is, kan tisn
bekers hiervan drinken zonder nadeeli-
ge gevolgen. Bij de goden I daar vei
geet ik de maat. Gauw Benigna, ha;
den schepbeker voor den wijn."
„Babbelen en praten I" zeide de
gastvrouw„Crispus, deze vrouw
dc weduwe, cn dezen zijn de zoon
dc dochter van Faulus Acmilius Lepi-
Crispus die zelf zoo druk aa
babbelen was, antwoordde eerst
maar keek aandachtig naar ieder
reizigers ten slotte zeide hij, op Pau
lus wijzenddeze gelijkt bijzonder op
.hem. Ik wil van u of van de
niets hebben. Gij zijt eigenlijk heer
en meester in dit huis. Dat is de vol
le waarheid."
Om Aglais te beletten hierop te
antwoorden, nam hij haastig zijne
vrouw mede uit de kamer en sloot de
Benigna, die was achtergebleven,
ilaatste met opgeruimd gelaat de
ianken bij de tafel, en zette de gasten
:an de verfrissching te genieten, waar-
lan zij zooveel behoefte hadden. Zij
allen gevoelden, dat welwillendheid
van hun kant de eenige weg was,
waardoor zij aan de gastvrijheid, die
zij r<eds moesten waardeeren, konden
beantwoorden.
Ook hun eetlust dreef hen daartoe
in. Hun honger was even scherp als
hun gevoel. Gedurende het avondeten
hadden moeder en zoon tc zanten
zacht gesproken Agatha had zoowel
onder het eten als daarvoor een vroo-
lijk gesprek inet Benigna gevoerd,
voor wie het kind eene bijzondere hoog
achting en genegenheid had opgevat,
cn van wie het zonder opzet het ge
heim ontlokt had, dat zij op het punt
stond te trouwen. De liefde, di« eens
de ziel van David en Jonathan verce
nigde, scheen ook hier haar kracht te
doen gevoelen.
Wordt voortgezet.
