I
Katholiek Niéuws-
en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
H. L. A. Ouliaert Co.
Koopen envorkoopon Buitenlandscli Bankpapier
DE EEMBODE
Kantoor Langegracht 13, Amersfoort
Telefoon No. 314.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag en wordt uitgegeven door d
Vereeniging De Eembode te Amersfoort. Prijs per drie maanden zestig cent
voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor incassokosten. Afzonderlik
nummers vijf cent per exemplaar. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan, d<-ch
opzegging van abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw kwartaal.
Vrijdag 13 Oct. 1916.
No. 56.
Dertigste Jaargang.
AdvertentieprijsVan één tot vijf regels vijftig cent. Elke regel meer
tien cent. Voor incasso wordt vijf cent in rekening gebracht. Billijke
tarieven bij geregeld adverteeren. Alle mededeelingen, ingezonden stukken en
advertentifin gelieve men in te zenden ten Kantore van de Directie van De Eembode,
Langegracht 13, Amersfoort, vóór twaalf uur op den dag van verschijnen.
EERSTE BLAD.
J. B. SCHEUER
AMURSFOOKT.
Langegracht V - Telefoon 2S4.
Administratie- en
Effectenkantoor.
Leeszalen.
(Ingezonden).
De beschouwingen ir. 't nummer
i Vrijdag j.1. door den heer llnmers
ons artikel over I.eesz den gewijd.
stellingen, uit de publieke kassen b«-
zoo hard van dei." '.oren hooren
blazen als nu het leeszalen en boekt-
geldt, met gelijk doel: ontwikke
ling door het bock.
De heer Hamers gelieve ook de
verzekering te aanvaarden, dal onr.e
len, die zich met de lecszaal-bc-
weging occupeeren, dat doen met goede
•ven en practise!) toepassen het
aan van een onzer hoog-geplaatstc
elijke leider»„Redt, wat er te
redden is."
Zooals gezegd is. gaat het stichten
en in stand houden van een K. K.
Openbare Leeszaal niet zoo gemakke
lijk als de heer Hamers voorgaf.
Meermalen werd subsidie geweigerd
omdat de inhoud der boekerij niet be
antwoordde aan den eisch dat zij vó'jr
alles kennis en ontwikkeling bevordc-
Vandaar dat wij schreven
„Met wat propaganda-lccluur
utara en een paar krantjes is mei
jimd.
rstand i
Wal toch is het geval
iir bestaan neutrale openbare lees
zalen en bibliotheken, gesubsidieerd
door staat en gemeente, en in enkele
gevallen door provinciale besturen.
Van Rijkswege wordt toezicht uitge
oefend op den inhoud dezer boekerijen
en haar beheer door hoogstaande
mannen van onderscheiden richting
volgens de leiddraad, in ous vorig
artikel aangegeven.
Die leiddraad getuigt vau beleid
volle zorg voor 't weren van die lec
tuur. welke schadelijk is of eeti eenzij
dig fel propagandistisch karakter heeft.
Het is absurd aan de neutrale open
bare leeszalen en bibliotheken den
eisch tc stellen, dat zij uitsluitend en
alleen, die boeken bevatten, welke door
ons Katholieken voor goed verklaard
worden.
Dat gaat niet.
Andere richtingen hebben in deze
het volle recht te cisclicn. d.it worden
opgenomen ook die werken, waarin
hun richting wordt aangegeven.
Ru nu gaal het maar niet aan met
die wetenschap, in 't generaal te insi-
nuccren, dat «Ie neutrale openbare
leeszalen als een propaganda voor
ongeloof en zedenbederf zijn tc be
schouwen.
Mannen als dr. J. Th. de Visser, mr.
Rutgers en dr. Schoengcn waarborgen
ons dat die leeszalen uiet zullen ont
aarden.
Ken onderzoek naar, en een bcoor-
dceling vau den inhoud der neutrale
leeszalen van Katholieke zijde met
strenge keur zal natuurlijk uitwijzen dat
er boeken zijn, die ons allerminst
Maar dat is een euvel waarmede een
"VB neutrale zaak uiteraard is behept.
BS» Men moet liet algemeen karakter
stichtingen met miskennen.
SC, j,-n l)al wij CC!1 neutrale leeszaal niet
als 'n ideaal-insliluut beschouwen, kon
tl.it alles samengenomen, zelfs
'ut de beste neutrale leeszaal als ontwikke-
11 *«*eerd kan worden, bij gebrek aan betei.
Dat betere willen en kunnen de
R. K. Openbare Leeszalen geveii.
Wijl nu de praclijk ons leerde, da!
Hf T de oprichting van een R. K. Leeszaal
JF, ill menige plaats nog jarenlang tot de
'L* vrome wen-ehen zal blijven behooren,
achtten wij ons verplicht, te wrj.'en op
de mogelijkheid de neutrale inrichtingen
zoo goed mogelijk te doen zijn.
En het is," dunkt ons. duidelijk, dat,
waar de Commissie van toezicht zich
houdt aan de leiddraad, ce ie openbar,
leeszaal nu juist met zoo'n ootd vai
verschrikking behoeft tc zijn als enkelen
dat wel willen voorstellen.
Wc kunnen zoo goed begrijpen wat
de he r De jong vorig jaar in de Stat
van Zuid-Holland zcide
„Ik vind liet een zegen als c
werkman vak-literatuur gaat lezen m
d« openbare leeszaal, in stede van te
loopea naar de kroeg of in een obs
cuur' bibliotheekje drie moorden tc
balen voor een dubbeltje!"
De Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag. de gemeentelijke boekerijen van
Rotterdam en Haarlem, de Universi
teitsbibliotheken, 't zijn alle inrich
tingen waar boeken aller aard worden
gelezen en geleend door allen.
En nooit hebben wij over die in-
en 't was Pater Hendrichs die Ameis-
foort in Geloof en Wetenschap inspi
reerde tot stichting eener Roomsche
En dat de achtereenvolgens gestichte
.zalen meestal vergaten naar Leiden
kijken, is verklaarbaar, wijl daar
weinig of niets positiefs in bet belang
der beweging geschiedde.
een 10-tal aangegroeid gevoelen
vast verbonden Roomsche lees
zalen zich momenteel krachtig, sterk
varen genoeg, om de leiding te
i. Wie haar helpen wil en kan.
hij doe het.
Het adres is nu bekend.
En wij blijven van oordcel, dat haar
bureau voor informatie meer en beter
veile bureau ook in staat is voor
lichting en deskundig, praktisch advies
geven aan hen, die zijn aangewezen
de stichting eener Roomsche Openbare
Leeszaal te bevorderen.
Amersfoort. THIEN.
„Pul
t distilleert, dat 'l
waardcciing mangelt
•a" uitgaf, laten
Met veel ander werk vin zwaar ka
liber, gaf de vennootschap „Futura'
ook gewone brochures ui
vlotte propaganda dan
bestemd.
we herhalen 'tmet wat van
irt brochures en een paar kran-
men er uiet. Al meende men
zulks ook in eenige plaatsen, blijkens
is ontvangen correspondentie,
de geestdriftig gestelde lof-tiradi
werk van Roomscli Amersfoort
zullen wij begrijpelijker wijze het zwij
gen doen. 'tNVas wat veel in-eens.
Onze verhouding lot de Amersfoort-
sche leeszaal had het zwijgen over h iai
stichting tot plicht van bescheiden
kieschheid kunnen stempelen, mat
konden haar bestaan toch ook
wegmoffelen.
Alleen gaan wij graag accoord met den
cnsch, dat 't getal R. K. Openbare
Leeszalen ras vermeerdere.
Daarom verheugen wij ons in de
ichting van den Bond van R. K.
Openbare Leeszalen, die met lioogc
kerkelijke sanctie krachtens hare ker
kelijk en koninklijk goedgekeurde sta-
'n o. m*. zich teil doel stelt
De oprichting CU de algcmcene en
bizondere belangen van R. K. Open
bare Leeszalen en Boekerijen te be-
■tderen en te behartigen."
Hel centraal punt voor leiding en
propaganda kwam zoo tot stand.
'iniii onze laatste publicatie werd
bestuur van den R. K. Bond ge-
ipleteerd door toetreden
dr. Van Ryckevorsel, lid de:
Kamer voor Oosterhout en Max.
graaf I.e Cirelle, te Delft.
Door. de loffelijke medewerking
het curatorium en den rector der K.
K. Leergangen te 's-Hertogenbosch
werd het mogelijk met de zoo urgente
opleiding van vakkundig leeszaalper-
soneel aan te vangen.
1',-itiT Honsvcntura Kruitwagen
P. M.. een vermaard bibliograaf,
dr. M. Schoengcn, eveneens iemand
van erkende reputatie op bibliografisch
gebied, werden bereid gevonden als
docenten voor de speciale bibliotheek
vakken op te treden.
Alle R. K. Openbare Li
«lenigingen sloten zich bij den Bond
aan. te weten 's Bosch. Breda. Tilburg,
Eindhoven. Heerlen, Helmond, Delft,
Nijmegen, Maastricht en Amersfoort.
Men zal moeten erkennen, dat d:
behartiging der R. K. Leeszaal-bela
gen het beste geschiedt door de b
pokkenen /elf.
Dat is ook de wensch van hen, <i
in soortgelijke zaken door ons. Room-
ór alien worden
de ervaring
staan middels den
'an hen, die zich
a deze iels 1
IIU
schcn, het
geraadpleegd.
Alle gegevens en
eenige jaren practijk
Bond ten dienste v
geroepen gevoelen ii
derucmen.
Tot geestelijk adviseur van den Bond
is door de Kerkelijke Overheid benoemd
jor Sweens 's Hertogenbosch, ter
wijl 'l informatie bureau voorloopig ge
vestigd is te Zwolle, bij den
Ir. M. Schocugeii.
Overige s kan het geen verwonde
ring wekken dat men thans „Leiden"
De eerste stoot welke de beweging
deed ontstaan kwam uit Amsterdam
Uit het Buitenland.
Entente e
Van den Oorlog.
De toestand.
loe men van Duitschen kant
deaan het Westfront in Frankrijk
•sl men beduidend terug, Overdre-
is 't echter weer van Engelschen
Franschen te meenen, dat nu 't
Duitschc einde ras nabij is.
Hoe weinig deze taktiek doel heeft,
wordt van Duitschen kant in de eerste
plaats bewezen door de groote resul
taten der Middcn-Europeesche mogend
heden in de Dobroedsja, aan de Do-
Zevenburgen. L'it dc daar
ontwikkelde kracht blijkt, dat de re
serves nog niet verbruikt kunnen zijn,
terwijl de overwinningen op den Bal
kan en in Zevenburgen behaald door
dezelfde Duitschc troepen, welke reeds
wekenlang aan de Somme en in Gali-
cië streden, doen uitkomen in boeverre
:t moreel dezer troepen geleden heeft.
Dat de Duirsche troepen thans niet
op alle andere fronten het offensief
kunnen nemen, volgt vanzelf uit de
uitbreiding van dc fronten, waarop
Duitschlnml thans moet strijden. Ter
wijl het Engelschc front slcchls 135
K.M. 1 mg is en het Fransche 530 K.
K., strijdt Duitschland over een front
1700 K.M. Op het oorlogstooneel
den Balkan, waar de beslissing zou
moeten vallen, hebben zie Duitscherr
genomen. Zij schrijven hier
hun tegenstanders de wet voor. De
plannen der Entente zijn, trots het op
treden van Roemenie, geheel verijdeld.
Roemenie, dat de beslissing in den
u brengen, is thans voor de
:n groote rem.
Grleksch.
ische vlootcommamlanl ovcr-
namens de beschermers der
kleine" natiën, de Grieksche regeering
ultimatum vragende om dc ge-
heelc Grieksche vloot over te geven.
De overgave van den Pireaus La-
isa spoorweg werd eveneens gevraagd-
De minister van Marine zcide dat de
schen zouden worden ingewilligd
de vloot zou worden overgegeven I
ncn den gestelden tijd.
Geen vrede.
Dc twijfel die nog bestond of dc
Engelschc minister Lloyd George,
toen hij in een ongegeneerde!) sport-
toon, dit- een pijnlijken indruk maakte,
elke uisschenkoinst afwees, in naam
sprak van de regeering, is verdwenen
nu de miivster president in meer par-
stcllig, tc kenucn gaf, dat de oorlog
moest worden voortgezet totdat dc
geallieerden den vrede konden voor
schrijven.
Een afwijzing van iedere bemidde
ling en een vrede dus door den over
Winnaar aan den overwonnene opge
legd.
Hoe daarbij dc vredesvoorwaarden
zullen luiden is door dc verantwoor
delijke staatslieden nog nimmer volko
men duidelijk medegedeeld. „Zij
eischeu een billijk herstel van het vei
leden en veiligheid voor de toekomst.
Een nauwkeurige omschrijving va
het herstel voor het verleden cn d
veiligheid voor de toekomst o. tbreekt.
Vrede sluiten zal uiet gemakkelijk
gaan, wanneer alle nu samenvechtcnde
bondgcr,outer, hun eigen wenschen
willen vervuld hebben.
Duikbooten-actie.
hebben Duitsche duikboolen hun slag
geslagen en negen koopvaarders doen
zinken.
Voor zoover bekend is, zijn 220
ncnschen w.o. 33 vrouwen en 10 kin
deren van dc in den grond geboorde
itoomschcpen gered.
De verzekeringspremies naar Engcl-
ichc havens zijn gestegen.
Ook een groot Hollandsch tarwe-
ichip de ..Blommersdijk" ging naar den
kelder.
De directie van de Holland-Amerika-
fijn heeft van den kapitein bericht ont-
dat het schip is getorpedeerd.
De bemanning is gered door 'n Ame-
rikaansche torpedoboot.
De kapitein van de Duitsche duik-
9ool deelde den kapitein van dc ..Blom
mersdijk" mede, dat hij aHe schepen
zou doen zinken, die een Engelschc
haven aan hadden tc doen.
Het schip had een lading, geheel
lor Hollandsch gebruik bestemd en
toch werd 't willens en wetens door
oorlogsschip eener met ons bc
de natie in den grond geboord
o iets is, onder al de vernielende
aanrakingen, die de Duitsche onderzee-
macht inct onze scheepvaart gehad of
gezocht heelt, noch nie dagewesen. En
het is erger, wijl thans daarmede een
rechtstrceksclic aanslag heeft plaats
gehad op onze levensmiddelen-toevoer,
op het graan voor onze Regeering als
haar eigendom verscheept om in de
noodzakelijkste behoeften onzer bevol
king te voorzien.
Dat deze gewelddaad herstel eischt,
in de volle mate waarin dat moge
lijk is. behoeft voor Nederlanders geen
betoog. Men mag hopen eerstdaags te
i voor de Duitsche Regeering
Bankvereeriiainq
Bankvereeniging
AMERSFOORT -
LANGEGRACHT 30
Scherpenzeel Soest
TELEFOON INTERC. 363.
Effecten - Prolongatiën - Coupons
Openen Rekening-Courant.
SAFE-DEPOSIT.
De Rumenen.
De Rumenen zijn niet gelukkig in
den strijd. Geleidelijk ontglijden hun
un overwinningen. Ook Kroon
stad is hun ontvallen. Blijkbaar waren
genoopt belangrijke troepen terug
nemen van het Zevenburgschc oor
logstooncel, zonder dat het hun daar
door gelukt is dep Bulgaren een les
Ook in Macedonië is het nog niet
gelukt het moreele succes te behalen,
dat Monastir weer in hunne handen is.
Wel melden de Engelschen de bezet
aantal dorpen aan de
Stroema, maar de algemcene indruk
dat de opmarsch der geallieerden
nog steeds niet opschiet.
Óver het algemeen doet zich overal
meerdere of mindere mate de lei
ding van Hindenburg merken, op geen
der oorlogstooneelen zijn dc gc'alteer-
den belangrijk gevorderd.
De duikboot.
Dat het de Duitsche marine niet ont
breekt aan durf beeft men reeds her
haaldelijk kunnen waarnemen. De ver
schijning van de duikboot U 53 in een
Ainerikaansche haven overtreft in dit
ipzicht misschien nog aan waaghal
zerij alle vorige stukjes van Duitschc
duikbootcn. Bewezen is nu dat de
duikboolen op zeer grooteh afstand
hun steunpunt nog bruikbaar zijn.
Na den slag.
an het slagveld na dc botsing in
Zcvenourgen bij Kroonstad, wordt dc
•olgende schets gegeven
Het tooneel van dit slagveld be-
hooit tot het verschrikkelijkste, wat de
oorlog tot nu toe getoor.d heeft.
Het slagveld is bedekt met lijken.
Dc toegangswegen tot den pas liggen
den steek gelaten bagage van
de Roemcensche troepen. Enorme hoe
veelheden ammunitie, levensmiddelen
:n ziekcmnatcriaal liggen daar opge-
itapeld, Dc pasweg is bijna onbegaan-
>aar. In rijen staan dc in de steek ge-
aten Roemcensche colionncs, ten decte
n het water van de Alt-rivier, die de
vijand in de verwarring trachtte
x steken. Honderden Roemcensche
paarden en talrijke kudden vee. die de
ijand niet meer kon meen
en in den volgepropten pas. Drie
dagen lang hebben hier de aangestormde
Beieren de Roemeniërs onder vuur ge
houden. Doodc menschcn. paarden,
runderen, stukgeschoten wagens met
het in Zevenburgsche dorpen geplun
derde goed stapelen zich op tot een
gruwelijke barricade.
Verschrikking.
I Het is een verschrikkelijke streek,
daar in Frankrijk aan de Somme, door-
er, gescholen Duitsche loopgraven, die
kronkelen door een wildernis van gra
naattrechters en al die rommel die na
gevecht achterblijft en waar de
granaten den geheelen dag overheen
gieren.
Geen deel van het front is zoo vol
komen vernield. Er is bijna niets groens
zien. behalve hier en daar
tusschen granaattrechters plekjes half
dord gras en wilde zuring en bos-
distels, alles nauwelijks half zoo
hoog als ue normale planten. Vermoe
delijk hebben de giftige dampen bijna
alles gedood.
Boven die geheele streek hangt dc
verschrikkelijke reuk, die de slagvel
den eigen is soms slechts even
bemerkbaar in de atmosfeer, maat
soms ook walgingwekkend sterk.
Hier en daar ruikt men ook nog
andere kwade geuren, van chemische
stoffen, scherp en doordringend, dc
stank van gasbommen en dergelijke
afgrijselijkheden, die hier in de buurt
ontploft zijn bij honderden, telkens
telkens weer.
Engelsche verliezen.
De Engelsche verliezen bedragen
gesneuveld, gewond of gevangen 5403
officieren cn 113.780 man. la de maan
den Juli, Augustus en September wa
ren de Engelsche verliezen in totaal
17.157 officieren en 228,678 man.
Binnenlandsche Berichten.
Slecht vooruitzicht.
Door het woelen en drijven va
natieke leiders heerscht in vele streken
van onze Oost een zeer ontevreden
oproerige stemming, welke zich in enkele
districten in gewapend verzet uit.
De toestand is bedenkelijk, r
oproerige beweging zich op zoo vele
punten van het uitgestrekte eilanden-
gebied openbaart.
Vlak bij dc Amerikaatische kusten I ploegd met een netwerk
oude in-
Amersfoortsche
Nieuwsberichten.
R. K, Volkstang.
De jaarvergadering wordt gehouden
Woensdag 18 October in „Nlaison de
Kloet", Arnhemsche straat.
Een tusschentijdsche verkiezing moet
plaats' hebben voor een lid van het
Hoofdbestuur, wegen» het overlijden
van Mr. P. van Hal. Het bestuur stelt
als candidaat voor, den WeiEerw. Heer
Oostveeu, voorzitter afdeeling Amers
foort.
Het Plaatselijk comité te Amersfoort
geelt 's avonds een l'ropaganda-uitvoe-
ring, waarbij hoofdzakelijk eigen krach-
het Comité zullen meewerken.
Utrecht slaagden voor vrije- cn
orde-oefeningen de dames A. A. B. C.
Glaser. G. Schimmel, C. F. P. Aggen-
bosch en M. J. Assink.
Etts lastig gtval.
D« Burgemeester van Hoogland wei
gerde mee te werken met Amersfoort,
inzake de levensmiddelenwet.
Waar nu de kosten voor onze ge-
eente zóó enorm hoog zijn, is men
cl verplicht streng op 3e treden.
Daarom werden Vrijdag tal van Hoog
landcis bij den uitgang der stad aan
gehouden en van hun ingekochte waren
ontlast, tegen terugbetaling.
AttH&tUtdtHf.
Bij de aanbesteding der verbouwing
van een pand aan den Bloemwcg,
der beheer van onzen stadgenoot,
chitect Pothoven, werd ingeschreven
als volgt:
C. J. Kuntz. f 6900Gebr. Y
f6600; E. de Bruin, Hoogland,
f6570; G. van Es, f6460 B. J. H.
van Bercftem, f6435; L. J. Hemels,
f6298; J. van Gent, f6146; Gebrs.
Fijnenberg, f6099; A. Rennes, f 5893
Gebr. Ruitenberg, f5810; J. v. Keulen
Jzn„ f4800.
Het gebouw wordt ingericht ten dien-
c van de vereeniging tot bestrijding
der tuberculose, met lighallen enz. enz.
lürhalings-onderuijs.
Voor het onderwijs in de eerste klasse
in de Openbare Herhalingsschool zijn
et den nieuwen cursus 64 leerlingen
ingeschreven.
Bij splitsing van deze klasse in twee
afdcclingcn zouden er in iedere afdee
ling derhalve 32 leerlingen zijn, reden
arom wordt besloten bedoelde klasse
3 afdeelingen te splitsen.
Voor pluimvahouders.
Aanvraag-formulieren voor bons,
recht gevende op voeder voor pluim
vee, gedurende de maand November
1916, zijn tc verkrijgen aan het Levens
middelenbureau, Appelmarkt no. 11.
Winkeliers, handelaren of organisa
ties, welke op bovenvermelde voor
waarden, pluimveevoeder wenschen tc
ontvangen, worden uitgenoodigd hicr-
ten spoedigste, met vermelding
de door hen voor verkoop gedu
rende de naand November gewenschte
hoeveelheid maïs en/of gerst, aan het
Levensmiddelenbureau schriftelijk tuede-
decling te doen.
ui gidinkletkiii.
Namens de Centrale Commissie der
Werkscholen voor geïnterneerde Bel
gen, heeft Omer Buyse, lid .van het
Belgische hoofdcomité, de gemeente
Amersfoort aangeboden een gedenk-
tceken te bouwen als dankbetuiging
jegens de Xederlandsche Overheid en
Natie, voor al hetgeen gedaan is tot
welzijn der geïnterneerden en huisge-
Dit monument zal verrijzen op can
hoog punt van den Amersfoortschcn
berg, nabij het Rijksopvoedingsgesticht,
van waar het over zeer groojen omtrek
zal zichtbaar zijn.
Gebouwd wordt een belvédère, om
sluitend een zaal, waar portretten en
beeldhouwwerk worden geplaatst.
Beeldhouwwerk zal aan de buiten
zijde spreken van het lijden der Belgen
cn van de hulp door Nederland gebo
den. Een terras van bloemgarneering
en muurwerk leidt naar dit gedenk-
Ontwerp en uitvoering zal geheel
het werk zijn van personen der werk
scholen.
Dit aanbod is door het gemeente
bestuur dankbaar aanvaard.
R. K. Volhsang-Uitvotring
De groote feest- en propaganda-a vond,
welke door de afdeeling Amersfoort
tol bevordeiing van den Volkszang op
Woensdag 18 October aan hare gasten
en leden za'. worden aangeboden, wordt
opgeluisterd door een rijk gevarieerd
program. Medewerking zal worden ver
leend door een groot jongens-koor, een
dames-koor, een mannen-kwartet en
not laest door het bekende kinder
koortje van Ellie Getier, dat op den
vorige i propaganda-avond zoo buiten
gewoon schitterend succes heeft gehad.
Zooals men weet, gaan de propaganda-
avonden van deze vereeniging steeds
voor een uitverkochte zaalmen vet-
zekere zich dus bijtijds van een goede
plaats, waarvoor men zich Dinsdag a.s.
vervoege bij Mej. Peters, Havik 24.
Ook den leden wordt aangeraden zulks
te doen op vertoon van een toegangs
Ovtrltdtn.
Een geïnterneerde, die in den Wevers-
singel geraakte, is aan de gevolgen
van het modderbad overleden.
