Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken.
DE EEMBODE
Kantoor: Langegracht 13, Amersfoort - Tel. No. 314.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. Prijs per drie maanden
zestig cent; voor buiten Amersfoort verhoogd met vijf cent voor
incassokosten. Afzonderlijke nummers vijf cent per exemplaar.
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van
abonnement moet geschieden vóór den aanvang van een nieuw
kwartaal.
Dinsdag 17 Juli 1917. No. 31. 31ste Jaargang.
Advertentiën: Prijs per regel 12'/j ct., met bewijsnummer. Voor incasso
wordt vijf cent per maand-nota in rekening gebracht. Billijke
tarieven bij geregeld adverteeren. Advertentiön moeten Dinsdag-of
Vrijdagmorgen vóór elf uur ten Kantore van De Eembode worden
bezorgd. Mededeelingen, ingezonden stukken en advertentiën te zenden
aan de Directie v^n De Eembode, Langegracht 13, Amersfoort.
Bij dit
behoort ccn Bijvoegsel.
De taak der vrouw.
Een huisvrouw heet men een huis
sloof, men praat over haar boenen en
plasseu, haar naaien en verstellen, haar
koken en de wasch-docn met de ver
achting, waarmede vrije vrouwen spre
ken over den arbeid der slaven.
Welnu, ik ben een man, en een,
wien hel werken een lust is. Een, die
weinig vrije uren kent en er weinig
vrije uren van neemt. Maar ik verklaar
liicr eerlijk, dat ik het werk, dat mijn
vrouw doet in mijn ge/.in minstens
even hoog aansla als het mijne.
Beiden hebben wc een levenstaak,
maar ik kan de mijne niet verrichten zon
der dat de vrouw de hare ten volle
uitdient. Daar ((aan twee volle levens
inec heen. Wni^le vrouw doet is niet
zoj maar een arbeid v.in geen belec-
kenis, zonder zorg of hoofdbreken. Zij
gaat cr geheel in op en heeft daarvoor
heel wat krachten van lichaam en geest
noodig. Minstens evenveel als ik. En
ik zou mijne taak niet kuncn vervullen
als zij de hare verwaarloosde. Ik kan
geen deel van haar werk doen en zij
geen stukje van bet mijne.
Mijnwerk vraagt den gehec'.en menscll.
haar werk even goed. Ik verdien het
brood voor het gezin, dat wordt opge
bouwd en leclt door haar. Zoo staan
de zaken en niet anders. Zouden wij
daarin veranderingen willen been;
dan moesten wij de rollen omkce
moest ik in het huishouden cn zij
kost winnen. Maar een stuk van Moe
ders taak overnemen kunnen wij niet,
.r cute is le ^on»
den. Door het sparen van clectrisch
licht komen méér vaste brandstoffen
>or koken beschikbaar.
In het belang zoowel van Amers
foort als van ons gcheele land, brengen
wij daarom reeds heden deze ernstige
zaak onder Uwe aandacht in liet volle
vertrouwen op Uwen gemeenschapszin.
Amersfoort, J3 Juli 1917.
Burgemeester en Wethouders van
Amersfoort.
Van Raridwijck.
De
ndat t
geheel opcisclit.
Aan de ingezetenen van
Amersfoort.
Binnen enkele dagen zullen wedei
om ni --uwe bepalingen moeten worden
vastgesteld omtrent de levering
gas. die een geleidelijken overgang
zullen vormen tut de door de Kcgccri
in te voeren algemeene gasramsocm
ring op dezelfde wijze als de ree
langen ttjd beslaande distributie v
levensmiddelen en vaste brandstol!.
Het zal nu slechts mogelijk zijn
voor te zorgen, dal in geheel Ncdeilaud
in den komenden tijd elkeen nog
gas of een daarmede overeenkom
hoeveelheid vaste brandstoffen
koken cn op de meest sp arzamc
zal kunnen beschikken, indien cl
vanaf heden zichzelf de grootst u
lijkclijkc beperking oplegt in liet gcbiuik
van gas of vaste brandstoffen voor het
bereiden van spijzen cn dranken, cn
badge; sers of dei gelijke toestellen voor-
loopig builen wcilting sielt.
Door het verbruik van le veel gas
wordt het onmogelijk voldoende vaste
brandstoffen te verstrekken maar lei
zou een niet spaarzame toepassing
vaste brandstoffen en de gas leve
in ernstig gevaar brengen.
Het gaslicht zal mogelijk in geen
enkele woning mogen branden 0111 des
te meer gas voor koken over te liou-
K. Kaan Jzn., l.-s
Uit het Buitenland.
Holland in last.
Amerika gaat ons rantsocnccren en
Engeland belet onze zeevaart. Dat alles
machtsmisbruik van Hen sterke tegen-
'cr den zwakkere. Men stelle zich
ns voor, weik een gebulder cr aan
den overkant van de Noordzee zou
opgaan, indien liet kleine Nederland
op de een of andere wijze bij machte
was. ter wille van militaire langen.
Engeland te isolecren van Indië, Zuid-
Afrika cn Canada, en daartoe overging,
•ndcr op het Biitsche Kijk tc letten
Wat onzen economischen toestand
betreft, liet voor de hand liggende ge-
;olg van de Engclsche willekeur is
dat Ncdeiland in Duitschland's armen
gedreven wotdt. Want óf Engeland is
oornciiiens. tegenover zekere conces
sit de vaargeul open tc laten dan
oii 't dus naar de meest onwaardigi
mJdclcn grijpen of ons vaarwater
blijft gesloten, en dan is er geen enkele
reden meer, om de Entente tc ontzien,
terwijl wij in vrijen ruilhandel met
Duitschland nog van alles krijgen kun-
dat liter le lande even noodig is
als hrood.
Wij kunnen, dat spreekt van zelf,
geen twee millioen stuks vee tc eten
blijven geven ais onze overzeeschc
verbindingen opgeheven worden; maar
als 't moet. zouden wij ons zelf nog
den hcclen winter kunnen bedruipen;
we zouden dus geen keus hebben.
Wij hopen niet dat 't zóó ver komt.
maar dc toestand is zeer ernstig.
Brandstoffen.
De door de Brandstoffen-commissies
verzamelde gegevens zijn thans door
dc Kijks-kolcndistribulie verwerkt. Het
resultaat is. dat de volgende indeeling
is gemaakt
Groep A particuliere personen,
dcrverdeeld in 8 klassen, de eerste
ven naar het aantal haardsteden (één
tot en met zeven cn meer) de achtste
de woningen met ccntale verwarming
omvattende.
Bij klasse 1, en II, resp. woningen
met 1 cn 2 haardsteden, is een onder-
verdeeling gemaakt, voor de klassen
I a en II a, omvattende de woningen,
waar buiten 1 of 2 haardsteden kook-
gas in gebruik is.
Bij de toegedachte hoeveelheden
werd als basis genomen de hoeveel
heid. die woningen met één haardstede
geduiende het stookseizoen (1 Oct.
1 April) bij een normalen winter en
bij een tot het uiterste doorgevoerde
zuinigheid behoeven. Deze hoeveelheid
werd bepaald op 10 H.L. steenkool
(d. w. z. kaclielk .ien, anlhraciet en cier-
briketten).
In aanmerking nemende, dat de klas-
n II en II a als regel niet meer dan
één kachel zullen stoken, werd hier
r weinig meer dan voor klasse I en
toegewezen.
)e rantsoenen worden nu als volgt
Klasse 110 H.L. (eventueel vóór 1
Oct. 2 H.L. toeslag; Ia: 10 H.L.
II: 12 H.L. (eventueel vóór 1 Oct.
2 H.L. toeslag)12 H.L.III
22 H.L.IV 30 H.L.V 36 H.L.
- VI 42 H.L. - VII48 H.L.
Voor klasse VIII (centrale verwar
ming; wordt het rantsoen bepaald op
de helft van het verbruik gedurende
liet vorige stookseizcen-
In het algemeen zullen de klassen
1, Ia, II en Ha geen kolen ontvangen
'iór 1 October. Door de brandstoffen-
mimissies zullen voor haar de noodige
kolen worden gereserveerd. Deze wor
den da-i geregeld vanaf 1 October a.s.
bij kleine hoeveelheden verstrekt.
Voor de klassen Ia en Ila wordt het
koken op gas niet op het rantsoen in
mindering gebracht. Wel bij de klassen
lil en hooger en wel voor het tijdvak
1 Mei -1 October per maand 1 H.L.,
dus in totaal 5 H.L. Op gas kokend,
bedraagt dus het rantsoen voor klasse
III: 17 H.L., voor klasse IV: 25 enz.
Dc distributie van gas vooi verwar
ming gedurende het stookseizoen 1
Oct.—1 April; vormt een onderdeel
van dc brandstoffen-distributiev<
het gebruik van een gaskachel of gas
haard wordt van het raateoen 6 H.L.
afgetrokken.
Getracht zal worden aan de klassen
I cn hooger vóór 1 October a.s. een
deel van het rantsoen tc verstrekken;
echter eerst nadat door de Brandstof
fen-commissies voor klassen I. Ia. JI
lla een evenredig deel van de win-
terbtfhoefte is gereserveerd.
B groote magazijnen, win
kels. particuliere kantoren. Eenzelfde
decling naar klassen werd gemaakt.
ic rantsoenen dienen te worden be
paald op 75 pet. van de
stookseizoen 19171918 opgegeven
behoefte.
Ditzelfde geldt voor de volgende
grotpen, te weten:
Groep Copenbare gebouwen, niel
:or publieke vermakelijkheden (zieken
huizen, rijks-, gemeente- en provinciale
kantoren, gestichten van weldadigheid
of algemeen nut, kerken, gevangenissen,
kazernes, scholen, hotels en restaurants).
Groep D gebouwen voor publieke
'ermakelijkheden.
Voor de groepen C en D. is als be
hoefte opgegeven in totaal 3'j0.000 ton.
Zij krijgen 75 pet.
In de eerste plaats dienen thans de
Brandstoffenconnnissies voort te gaan
giocp C een gedeelte van haar
SOC') te verstrekken, daarna aan de
groepen B. en D.
Verhooging van de rantsoenen
uitgesloten. Zij zijn gebaseerd op dc
genwoordige productie uit Limburg ad
225.000 tot 250.000 ton per maand en
den aanvoer uit Duitschland van ca.
350.000 ton per maand. Om deze hoe
veelheden te kunnen verstrekken, dient
de industrie zich thans niet alleen tot
het uiterste beperken, maar zal wellicht
een óf andere tak van industrie gedeel
telijk moeten worden stopgezet.
Bij de aflevering der rantsoenen is
aan te nemen, dat 1 H.L. steenkool in
stookwaarde gelijk staat met l'/jH.L.
cokes, of circa 300 stuks bruinkolen-
briketten met turf is niet een vaste
maatstaf voor vergelijking te treffen.
In de plaats van 1 H.L. steenkool kun
nen in het algemeen 350400 turven
verstrekt vo'den.
In antwoord op gestelde vragen ant
woordde minister Posthuma dat het
i ellen van hout met het oog op de
ziening in schaarschte van brandstoffen
geen afkeuring verdient, zoolang het
binnen redelijke grenzen beperkt blijft.
Misbruik.
Terwijl de landbouw en tal van andere
bedrijven ernstig te kampen hebben met
gebrek aan werkkrachten ten gevolge
van de mobilisatie, zoo merkt de „N.
Haarl. Ct." op, schijnen de militaire
autoriteiten van oordeel te zijn. dat de
gemobiliseerden heel best afgestaan
kunnen worden als figuranten bij ver
tooningen. In een reclamcberichtje voor
de opvoering van „Herodias" in het
Amstet^Bmsche Stadion lazen we al-
tbr-
dant v
Naar dc partijen verdeeld, zijn er van
die 4000 kiezers 1200 Katholieken, 500
Anti-revolutionairen, 600 Christelijk-his-
torischen, 1000 Liberalen, 500 S. D.
A. P.'ers en 200 van de S. D. A. P.
De reclitsche partijen hebben dus de
meerderheid en zouden volgens het
huidige kiesstelsel alle zetels kunnen
bezetten.
de stemming komen van de 4000
kiezers er 3140 op. De Katholieken
brengen uit 1140, de Anti-revolutionai»
ren 480, de Christelijk-Historischen 575,
de Liberalen 950, de S. D. A. P.'ers
:n de S. D. P.'ers 197, dat is te
3840 stemmen. Dit Stemmen-
aantal deelt men door het getal te be
zetten zetels en dus in dit geval door
8 en de uitkomst daarvan noemt men
den kiesdceler. 3840 dus gedeeld door
8 is 480. De kiesdeeler is dus 480.
Iedere' partij nu, welke 480 stemmen
heeft behaald, heeft recht op een zetel
en zoo dikwijls deze kiesdeeler in zijn
behaald stemmencijfer is vervat, zoo
dikwijls komt een zetel voor deze
partij los.
Men gaat dus de berekening aldus
opmaken.
3840 zijn er uitgebracht voor 8 ze
tels, dal maakt dus 480 stemmen voor
lederen zetel.
De Katholieke partij bracht uit 1140.
Deel dit cijfer door 480, dan ziet men
dat hen toekomen twee zetels en zij
dan nog een overschot hebben van
heeft de plaatselijke comraan-
Amsterdam een 300-tal land-
toegestaan als Romeinen,
Joden, en andere ..volksvertegenwoor
digers" bij de voorstellingen mede te
werken en een kleine honderd ruiters
zullen in de optochten meeloopen.
Afgezien van dc vraag of dit verlol
tot meeioopen in den optocht eener
inderwaardige vertooning in strijd is
et de waardigheid en de taak van
-aderlandsche leger, niet vloekt
der tijden, komt het ons vbor,
dat de militaire autoriteiten hierdoor
ernstigen twijfel laten opkomen aai
noodzakelijkheid van het onttrekken
duizenden mannen en huisvaders
hun bedrijf.
Ook zijn wij benieuwd wat het
woord dierzelfdc militaire autoriti
zoude wezen als katholieke soldaten
verlof vroegen voor het betrekken
eerewacht bij het Allerheiligste
lent bijv. of voor het meedoen
,n een godsdienstige processie.
Evenredige vertegenwoordiging.
Hoe een stemming verloopt, zal het
duidelijkst worden, indien wij een ge-
voorkomend voorbeeld nemen,
in een kleine gemeente
klein geschiedt, gaat in groote gemeenten
of bij de verkiezingen voor Tweede
Kamer en Prov. Staten in het groot.
Laten wij dus eens nagaan het ver
loop eener gemeenteraadsverkiezing
kleine plaats,
een gemeente van 4000 kiezers
moeten 8 raadszetels worden bezet.
De anti-revolutionairen brachten uit
480 stemmen en hebben dus juist recht
op één zetel. De Christelijk historischen
hebben 575 stemmen 480 is 1 zetel
overschot van 95 stemmen,
Liberalen 950 480 is 1 zetel en 470
overblijvende stemmen, de Socialisten
498 480 is 1 zetel en een stemmen-
overschot van 18, de S. D. P. 197
480 is 0 zetels.
Van de 8 zetels zijn er dus nu 6
bezet2 Katholieken. 1 Anti-revoluti-
1 Christelijk-historische, 1 Libe
raal en 1 Socialist. Er blijven dus nog
2 zetels te bezetten. Deze twee komen
toe aan de partijen, welke de grootste
.-eischotten hebben, nl. de Liberalen
et een overschot van 470 stemmen
i de Katholieken met een overschot
in 180.
Zoo zal dc raad dezer gemeente
samengesteld worden, in overeenstem
ming met de sterkte der partijen, uit
3 Katholieken
1 Anti-revolutionair
1 Christelijk historische
2 Liberalen
1 Socialist
8 raadsleden
Nu komt echter de tweede groote
vraagwelke personen zuilen deze
zetels innemen. Reeds vroeger zagen
wij, dat de namen op de ingediende
lijsten naar volgorde van voorkeur op
de lijsten werden geplaatst. Stellen wij
ons de lijst der Katholieke partij voor
als best; ande uit 6 personen Candi-
daat A. 3, C, D. E en F.
A. is als de meest gewilde man
bovenaan gekomen en krijgt verreweg
FEUILLETON.
Het vierde gebod.
Denzelfden avond hielden vri
Calharina, Adolf ca een drietal rit
eene geheime vergadering. Vit
Catharina zal het vijftal voor. Rondom
haar zaten Adolf, de hecicn Otto
Henrick van Bijlant en Cornells von
Meerwijk.
De vorstin van Gelrc had zicli warm
gemaakt „Ik begrijp niet," vervolgde
zij hare redevoering, waarbij zij een
blik van minachting op haar zoon
wieip, „dat ge den rand van heer Otto
zoo onzinnig kunt vinden. Heelt tic
hertog niet lang genoeg op den troon
gezeten en ware het zijn plicht niet
dien eindelijk aan u af te staan Ja.
zoo behoorde lietmaar hij zal het
niet doen, en juist daarom is het uw
plicht hem daartoe le brengen.
Dat is de schuld van Arnout, die
onbekwaam om de teugels dei regee
ring te voeren. In het belang van
land is het uw plicht daaraan
einde te maken.''
„Ik ben het geheel met moeder
eens." zeide Adolf, „En zoodra gij mij
een goed middel kunt aanwijzen
een einde aan die regeering le maken
zult gij mij bereid vinden daaraan medi
te werken. Doch ik schrik terug voor
„Mag ik heer Adolf opmerken, dat
ia liet door mij voorgestelde middel
van geen geweld sprake is. Wat
eenvoudiger dan den hertog op te
lichten, en hem naar een zijner kastee-
len te voeren, waar hij gevangen zal
worden gehouden, doch waar hij
gens alle vrijheid geniet, welke hem
kan toegestaan worden.
„Heer Otto heeft gelijk I" riep dei
irstin. „Het middel is even eenvou 1
g als uitvoerbaar."
„Alvorens een bcsluir te nemen
idc nu Henrick van Rijiatit, „inagdi
aag wel eens overwogen worden hoi
rt mogelijk is geweest dat hier ti
Nijmegen gerucht, n i i omloop zijt
over ccn tc ondernemen aanslag. Dezi
gei uchtcn zullen zeker 's hertogs oo:
bei eiken, want liet is genoeg bekend
hij door zijne bespieders be
diend wordt.
„De Nijmcgenaars praten altijd,"
erkle van Meerwijk op, „maar laat
hen praten. Zoowel voor hen als
den hertog zal het onmogelijk zijn het
ware uit te vinden. Daarenboven mo
gen wij niet te lang talmen met de
uitvoering.
„Goed gesproken," zeide vioi
Catharina, cr moet haast worden g<
achter de zaak.
„Dc zaak is zeer goed overdacht,
docli hoe zal zij uitgevoerd worden r"
vroeg Adolf, die reeds half v
i gewonnen was. Zoodra z:jne
der dit bemerkte veranderde zij
geheel van taktiek. Had zij in 't begin
hoofdzakelijk gewezen op de gebreken
van den hertog en den rampzaligen
toestand, waarin hij het land gebracht
had, thans deed zij een persoonlijken
aanval op een der meest onbedwing
bare hartstochten van haar zoon: zijne
verzadigbare heerschzucht.
„Voor de goede uitvoering zorgen
ze vrienden," antwoordde zij. „Laat
mij echter nogmaals op liet gewicht
wijzen. Zooais de zaken nu
het te voorzien dat Arnout
zal bukken dan voor
kleine pressie. Het gevolg daarvi
dat mijn zoon wellicht oud en onbe-
in zal zijn om te regeeren,
de teugels van het bewind in zijne
handen vallen.
Adolf, ik zeg u, wees u
gee ie overwegingen van ondergeschik
ten aard u van uw doel afhouden.
irst cn komt de wenschcn te
gemoet van het volk, dat U
schoonste tronen van de gcheele Chris
tenheid aanbiedt. Als verst van Gel
derland neemt ge eene plaats in, die
u den weg zal banen naar groothei
Onder deze woorden welke als met
eene begeesterde stem werden geuit,
zwol de borst van Adolf op. Neen,
had gcene tegenwerpingen meer, vooral
het drietal de woorden dei
begroette met een heihaald
Leve hertog Adolf! Hij rees van zijn
zetel op en zeide
AVelaan, dc teerling is geworpen,
aarzel niet meer. Te lang reeds heb
ik mijn tijd verspild. Mijne vrienden, ik
reken op u. rekent gij op mij als ik
den troon van Gelderland zal beklom-
:n hebben."
„Bravo galmde zijne moeder. „Nu
deze zaak in orde is, wcnschte ik nog
ivcr eene andere aangelegenheid te
ipreken. Het zal u bekend zijn welke
gereserveerde houding graaf Vincent I
van Meurs steeds heeft aangenomen.
Wel is waar kan niet gezegd worden,
dat hij hertog Arnout ooit heeft ge
steund, maar evenmin is ook het voor
beeld aan te wijzen dat hij openlijk is
uitgekomen voor onze zaak. Hij ver
volgt eigen plannen, en dat deze gevaar
lijk kunnen zijn voor den toekomstige»
vorst van Gelderland, bewijst zijne
heffing tot ruwaard gedurende uw
blijf buitenlands. Wij zullen goed doen
hem in het oog le houden."
„Ba I" zeide Adolf, „als het noodig
verpletter ik hem."
„Zeer goed, mijn zoon, maar het is
juist de vraag of dit noodig zal zijn,
Het ware oneindig verkieslijker hem
tot vriend dan hem tot vijand te heb
ben. Daarom zou het goed zijn dat gij
i zijn doen en
„Indien de vorstin het mij vergunt
zal ik haar morgen een man voorstellen,
die volkomen het vertrouwen van den
graaf van Meurs geniet, maar daaiom
niet minder met goud en schoonc be
loften is over te halen, dit vertrouwen
te schenden."
„Wie is die man, heer Otto
„Dirk Hackfort, een mijner voor
malige onderzaten, een ruwe en sluwe
kerel, die sedert ecnigen tijd hier te
Nijmegen verblijf houdt. Wie weet
heeft hij niet in last zijn heei mee te
deelen wat hier zijne valkenoogen
kunnen zien."
„Ik ken Hackfort, sprak Adolf- „Hij
heeft zich bij mij aanbevolen onder
voorgeven dat hij den dienst van Vin
cent van Meurs heeft verlaten. Ik heb
hein voor enkele zaken gebruikt en
moet verklaren, dat hij mij eerlijk en
trouw gediend heeft.
„Indien dit het geval is," sprak Otto
in Bijlant, „dan is hij het ook van
ien de geruchten uitgaan. Laat ons
vooral voorzichtig zijn en dien man
wautrouwen.
„In elk geval is hij zeker geen aan
hanger van den hertog," hernam Adolf,
„en in zooverre behoeven wij ons niet
ongerust te maken. Ik heb u echter
eene andere tijding mede te deelen.
Wordt vervolgd.
