E EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS» EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGR ACi li 28, AMERSFOORT
DINSDAG 30 APRIL 1918 32E JAARGANG No. 9
DhJSK»w
tid Ami'rufo'jri 7'l cl. Afzónricr-
l^gescliicilcn vAArllcn
l)e uuiv
icntrn
Mei.
Morgen is 't Mei. De maand der
lente en der bloemen.
Dc maanu van blijdschap en levens-
De maand, die de kinderen van pret
aan 't springen brengt in de schitte
rende zon. op de bloeiende weidie
den ouden van dagen een stiaal van
hope zendt in hun somberen winterdag.
Alles herademt als dc Meimaand
komt, alles herleeft.
Op dc velden zwelt het groen aller-
wege en geurt in den zachten wind;
de weiden krijgen kleur, helder en frisch,
en tallooze bloempjes spetteren er uit...
hun geel en hun wit.
In dc bosschen en boomgaarden is
het feesttusschcu het teedcre groen
der blaren en de wlt-rose weelde der
bloesems hoort gij den lustigen slag,
het galmend geroep of het zachte gesijs
De boekjes, in hun dalen verdoken,
lijken helderder nog dan te voren, en
stil vergenoegd neuriën zij langs de
oevers hun oude lied.
't ls Meimaand, 't is lente, 't is licht
en bloem en vogelzang, geurende lucht
en klaterend water, leven en blijheid,
weelde en bloei I
En die Meimaand, die zoetste der
maanden, is toegewijd aar.^de^H. Maagd
Maria I
Omdat Zij onder de Heiligen is, wat
de Mei is onder de maandenomdat
Zij de schoonste is dor bloemen, veel
schooner dan alio die bloeien
Omdat wij Matia liefhebben
lieve Moeder, en wij niets schooners
hebben in de ganscltc natuur
toe te wijden dan dc bloemen- en lente
maand Mei.
En ziet 1 gelijk een land dat besche
nen wordt door dc zon, als verheerlijkt
en veel schooner daar ligt, z
straalt ook de Meimaand voor c
Konmschen in een nieuw en betoo*
rend licht, nu op haar valt van Mari
beeltenis de bekoorlijke glans.
Meidat is voor ons een berg v
bloemen vóór M iria's beeld, op Iti
altaar, in het heiligdom der kerk,
dat is een 'bloemtuil of ruiker door
kinderhandjes geplukt en gcp'.a:
Maria's beeld in het kUir.o vu
Meidat zij voor ons allei
een bloemtuil van gebeden,
deze 31 d:g. n verscii geplukt op het
veld onzer ziel en aangeboden
Haar, die de Koningin is dezer mi
azr studenten uit alle landen samen-
Parijs bezat de bcroemste, verder
aren er vooral te Boulogne, Salerno,
Salamanca, Oxford e.a.
van Parijs ontwikkelde zich uit
de bisschoppelijke kloosterscholencr
werd gedoceerd in de Godgeleerdheid,
Kerkelijk Recht, dc Geneeskunde, de
Vrije Kunsten.
Dc lccraar droeg den naam van
(gister. Zij bezat tal van privilegies;
den 13 eeuw ontving ze o.a. het
recht den doctorstitel tc verleencn.
Dc leeraren vormden een college,
studenten liet gilde, deze beide cor
poraties samen werden genoemd univer-
heeft door zijn
Irriterende g -est.
ivOud.r
Th -i
u k iraltler-
Wijsbegeerte.
i.
Sl. Thomas van Aquine.
In de 13e eeuw bloeide een rijk
geestesleven. In dc latere jaren blijkt
door tal vin onderzoekingen hoe cr in
dien tijd gewerkt orr. dc raadselen
van het mcuicbciijk Icv.n cn der we
reld op te lossen.
De stichting der beide orden
der Franciscanen en Dominicanen. Beide
werden machtige burgten voor
goddelijke en mcnscbclijke wetenschap.
Gezonde naijver prikkelde bovendien
de oudere orden tot meerdere toeleg
de wetenschap.
3e. Hel bekend worden der Oude
Wijsheid, zoowel Grieksche, als Jood-
schc en Moorsche.
De wijsgcerige werken van Aristo-
teles werden het eerst bekend door
Boëtius. Men had te voren geen direct
ontact niet de geschriften der Ouden,
deze waren slechts bekend naar veran
derde en bewerkte overzettingen. Direct
iet kreeg men in de 12e en 13e
vooral na den val van Konstan-
tinopel.
De Thomistische wijsbegeerte is
Aristotelisch getint.
Thomas werd geboren in 1225 te
Roccasccca, op het stamslot bij Aquine.
Zijn vader was graaf Landolf van Aquino,
die verwant was met de Hohenstaufen
zijn moeder was Dora, gravin v
Thcatc. Na zijn eerste onderricht
Monte Cassino, de beroemne abdij der
Benedictijnen, waar de broer van zijn
vader abt was, ging hij in 1236 naar
Napels om zich daar aan de Univer-
;ut toe tc leggen op de Vrije Kunsten.
Zijn ouders koesterden den hoop dat
hij Benedictijn zou worden, zij wilden
hem als abt zijn oom zien opvolgen.
Maar in Napels maakte Thomas van
nabij kennis met de jonge orde van
St. Dominicus, en voelde zich daardoor
aangetrokken. In 1243 nam hij 't orde
gewaad der Dominicanen aan.
Spoedig waren zijn hooge geestes
gaven opgemerkt; hij werd gestuurd
naar de Universiteit van Parijs. Op reis
daarheen werd hij echter bij Rome
overvallen door zijn broers, cn mee
gevoerd naar het ouderlijk slot, waar
irij ongeveer ten jaar gevange r gehou
den werd. Wat de juiste reden hiervan
kan niet met zekerheid geztg.l worden.
Eindelijk werd hij vrijgelaten cn zette
zijn reis naar Parijs voorl.
Te Farijs leeraarde de beroemde
Albertus de Grootc, wier.s leerling
Thomas drie jaren lang was. Albertus
Magnus had zich gevormd op Aristo-
teles, hij was ook een groot natuur-
vorschtr. cn hij begreep welk nut de
wijsgcerige wetenschappen konden h:b-
:n voor de theologie.
Albertus grootste roem is echter, dat
hij een leerling had, die Thomas heette;
■cn Albertus werd aangewezen om
tiding op zich tc nemen van de
(rsiteit van Keulen volgde Thomas
daarheen en studeerde daar nog
4 jaar onder zijn leiding.
In 1252 had hij zijn studie voltooid.
Als Baccalaureus doceert hij tc Parijs
in 1252 tot 1257. In dien tijd viel de
treurige strijd tusschen de bedelorden
«n de satculiercn, die aan de bedelorden
het recht betwisten tc doceercn. Er ont
stond een algemeone actie tegen dc
bedelordenvooral ook omdat er boven
dien een twist was ontstaan tusschen
politic cn studenten, die meenden dat
hun privilegies waren geschonden, ten
gevolge waarvan alle professoren staak
ten, niet echter de paters. Een aanlei
ding tot die actie vond mcu in het
verooideclen van een bock, geschreven
door een Franciscaan. De paus sprak
:lr uit voor dc Mendicantcn.
Onder zeer ongunstige omstandig
heden begon Thomas dus te docceren.
Iu dien tijd schreef hij„Over de be
ginselen der Natuur" „Over het zijn"
een commentaar op de sententics van
Petrus Lombardus.
Van Ronrc uit gai men den wensch
te kennen dat hem het licentiaat zou
verleend wordendit was intusschen
echter reeds gebeurd. Tengevolge Wer
king heeft, cr v,
aardappelen, b
eigen gebruik ei
ir zal te zorgen hebben
in kon hi_
lu 1257 werd bij Magislt
Uit dien tijd zijn „Verklaring van
het Matheus Evangelie" en 't werk „De
Veritate" d. i. „Over de Waarheid"
In 1259 neemt zijn arbeid te Parijs een
einde. Waarschijnlijk wilde men hem
benutten voor eigen Orde. In 1259 gaaf
hij dus naar Italië, waar hij tot 1268
verblijft. Die lijd is uiterst vruchtbaar.
Eerst was hij theoloog aan het pause
lijk hof te Oriëto en Viterbo.
Als theoloog bewees hij den paus
uitstekende diensten, vooral bij de po
gingen om de Grieksche Kerk te ver-
eenigen met do Latijnsche.
Uitdien tijd zijn Contra Errores Grae
coruniCatena Aurea; Commentaren
op Aristotelus, van wiens werken Wil-
Moerbeke en Hendrik
het H, Sacrament.
Clemens IV bood Irenr den Aarts
bisschopszetel van Napcis aan, dien hij
echter op aanhoudend dringend smeeken
niet behoefde tc aanvaarden.
In 1264 werd hern de leiding opge
dragen over zijn Orde-school „Santa
Sabiua" te Rome. Maar twee jaar daarna
hij weer aan het pauselijk hof,
bij toen een aanvang maakte mei
Uit de Franscho revolutiejaren
3) in Vlaanderen.
Dc boer, die zich bij het bi
treden had geluk gewenscht over
de komst van den ketellapper, wensch!
hem nu in het Zocrsslsche-bosch terug.
De man is diep ontsteld cn ziet, me!
de onrust op het wezen, naar de roo-
dc plavei en die blik alleen is ge
heel een drama - naar de roede
plaveitegcl, waaronder blijkbaar zijn
hart zit!
«Wij wonen hier zoo alloer
pelt hij, ~;en bemoeien óns niet gaarne
met al die wercldsclre zaken... Wij zijn
immers machteloos tegen het geweld
van kanonnen en bajonetten.'
«Machteloos? Niet zoo irachlelo'
als. gij zegt. b 'asl Machteloos? Omdat
men wel will Doch.' zoo gaat Knuut
op veel kalmer toon voort, als be
dwong hij het vuur dat in zijn binnen
ste opvlamt, «gij hebt misschien gelijk,
Kombt ut I Ilc ben daarenboven onder
uw d«U en moet de gastvrijheid eer
biedigen, die gij mij schenkt. Maar
allen denken toch niet als gij, waarde
Romboul I»
vD.rt is mogelijk, Knuut, maar spreek
in 's Hemels naam stiller.-.
-De -bosschen krielen van boeren,
die het geweer hebben opgenomen,
om voor haardstee en altaar te vech
ten. In de omstreken van Wcstcrloo
staat aau het hoofd van onze boeren,
Ganscn
de kanten van Diest, Etent<
Turnhout, Corbcelsin Klein-Brabant.
Rolierde Walen komen op, onder
het bevel van Constant,
Miroir I lia, indien de edelen cu de
stedelingen zoo laf niet wareu en de
baud reikten aan onze boeren,
haa'.lijkc vreemdeling zou wel over dc
grenzen gedreven worden
Die Knuut is wel degelijk een goed
apostel 1
Donaat zit strak cn deukend in
vlammen te staren; zijne lippen trill*
en zijne twee handen tot vuisten g
wrongen, rusten op zijne kuieën.
Kombout, die hem, nevens di
groolcn sopketel af, in het oog heeft
gekregen, koelt zijnen wrok op den
knecht
Ik zie wel, Donaat,' zegt hij, Ja!
gij het met Knuut eens zijtik zie 'r.
al doet gij den mond niet open. Gij
denkt zoo dwaas als hij; maar in mij»
huis duld ik Jat niet, vergeel dat nooit.
Amcltje geeft, sedert cenige oogen-
blikken, opgehouden met spinnen zij
bang naar haar vader, bang naar
Donaat.
«Hier, in mijn huis, zoo spreekt de
oude voort, «hier wil
tegen de overmacht wordt saamge-
spannen. Gij,
morgen uit en
aba.-.t
vertalingen gaver
offtcr
Voor di indiii nu mtnsch n dier.
't ls plicht dat elkeen, die in staat is
voedingsgewassen voor incnsch en dier
voort te brengen, dat in dezen bcnar-
den tijd doet.
De Mir-.ister van Landbouw acht het
et meer voldoende de bewoners des
lands op dien plicht te wijzen cn tot 't
uitoefenen daarvan aan tc sporen, neen,
ihaus worden reeds met straf bedreigd,
e nalatig zuilen worden bevonden,
i :ne verplichting in deze na tc komen.
Er is bekend gemaakt, dat elkeen,
e bouwland of grasland ter beschik- goed ontvangt
huisgez. te verbouwen,
zij dat niet doen, zullen
ze b:j de distributie dier voedingsmid-
deler niet in aanmerking komen.
't Zou een groote schande zijn, dat
nog zoovelen met de armen en be-
hoeftigen in den komenden winter
medcaten van hetgeen werkzame land
bouwers en landbouwende burgers voor
die menschen produceerden en dat zoo
doende 't toch reeds schrale en sobere
rantsoen nog werd verminderd 1 Daar
om c'.n ook zullen, volgens ministrlëel
besluit, zij, die wel voor zich zelf kon
den zorgen, maar dat niet deden, van
dc algemeene tafel worden weggejaagd.
Waarschijnlijk schreeuwen die nala-
tigen en zorgcloozen, welke een ander
de kastanjes uil het vuur laten halen,
nu „maar het is toch thans te laat om
wat te telen. De minister had
mee moeten komen I"
Deze verontschuldiging zal niet baten,
't Is nog niet tc laat 1
In iedere gemeente wordt een com
missie benoemd, welke zal opsporen
de eigenaars van bouw- en weiland, die
zelf niets of te weinig voor hun gezin
telen. Dezen zullen dan bij distributie
van den komenden oogst geen aardap
pelen, boonen en erwten van deregec-
'ring kunnen bekomen.
Een tweede beslissing van den mi-
ster is bestemd voor de landbouwers,
die van goeden wil zijn.
bclooning in uitzicht!
dan ook wel. Het is toch
niet tc vergen van dc boeren,
onder velen, die er toch al zwaa
en moeite hebben 't hoofd
tc houden, om voor een te geringe
'vergoeding artikelen te telen voor hun
laudgenooten. Thans zuilen zij flinke
bclooning ontvangen.
Het besluit is tweeledig en behelst
volgende
a. De premie voor de teelt van bruprc
boonen op gescheurd grasland
hoogd tot f 15 de 100 K.G. tot een
in f350 per H.A. Wie dus
grasland schuurt, daarop
2000 K.G. bruine boonen verbouwt,
ontvangt 20XH5 premie en 20 X
f32 voor de boonen, samen 1940. He. li
rued een goed verbouw b.v. per 10
are 300 K.G., dan brengt die gromi de
maximumpremie f35 en 3X^32 is
t 131 op I
Het tweede besluit is echter nog wel
zoo voordcelig en zeker,
b. De minister geeft voor den grond
f 500 huur. Terwijl daarvoor moet wor
den geleverd van dc opbrengst 1000
K.G. boonen tegen f10 de 100 K.G.
en de rest tegen f32.
Stellen wc uu dat er 2000 K.G. boo
nen van den bunder wordt getrokken,
dan zal die grond opleveren f500 en
van de eerste 1000 K.G. boonen 10 X
f10 is f100 cn van de tweede 1000
K.G. nog 10 X f32 is f320.
Alzoo samen f 500+f 100-f f320
is f920. Indien cr echter geen 1000
K.G. van het land komt, hoe dan
Voor elke 100 K.G. minder dan 1000
K.G. wordt f25 gekort op de huur. In
't ongunstigste geval, dat er door be-
vriezeu of anderszins niets wordt ge
oogst, zoude de huur worden vermin
derd met 10 X f25 is f250.
Voor arbeid, moeite, zaai- en poot-
dan nog f500
!50 is (250. Dc rcgcering neemt alzoo
schade bij mogelijke mislukking van
een verbouw voor hare rekening. De
verbouwer, waarmede de overeenkomst
dc pacht wordt aangegaan, heeft
goed als niets te wagen.
Kan haast niet mooier! Gaat nu
rr gauw na, landbouwers of ge geen
geschikte weide hebt om die voor dc
teelt van boonen om tc leggen. Geeft
dan kennis van uw voornemen aan den
secretaris der cultuurcommissie in
Utrecht te Zeist. Dan komt de zaak i'
De verbouwers hebben het gewa-
marktschoon aan de rog: eti'ig tc lever
Zij zorgen voor de g.'heelc teelt, grond
bewerking, poten, verpleging, oogsten,
drogen, dorschen, enz., enz.
Van de regeering kunnen zij pootgocd
5 f35 de 103 K.G. ontvangen.
Welk weiland nu is geschikt voor dc
evraagdc teelt?
Boonen groeien op alle grondsoor-
:n. indien ze slechts niet le hoog e:
vochthoudeuü zijn.
droog of It
We kiezen
cide uit,
venschtc aangegeven ligging heeft
voldoende in dc waterbehoefte vai
de boonen kan voorzien.
Hoe moet liet scheuren geschieden
Bruine boonen wortelen niet diep f
houden van een losse, verkruimeld'
bouwvoor. Geen kluiturig.- t.sllUsg m
r overblijven na de bewerking vour
aaien. Wc scheuren dan ook zeer v«x>i
ichtig cn goed cn niet tc diep. Liefst
zooals bij 't afhakken v<
de graszode in dc voo
dersto boven. Die zodi
schillen en daarop lü—12 cM. grond,
die kruimelig moet zijn of door eggen
vcrkitlimeld dient te wot 'cn.
Nu 't pol Dc por.-nü 1 T-'.,t tusschen
15 Mei 1 J i. IVr H.A. heeft nun
ongevver IV,—2 UI.. boO.-rn uo«dig.
Hel beste pole men lot pollen, 3—5
«aden in 'l ■•-tgat. Dc gaten op vrucht
baren gro-J 40 cM. var een i,r minder
b .uwl-.--.it op 30 cM. i;
al iu de sloot.
Vrijheid is voor handel en bedrijf
i voor de welvaart van een volk een
eerste levensbehoefte; in een eng keurs
lijf gesnoerd verkwijnt alles.
Er bestaat wel geen duurdere en
minder doelmatige exploitatie dan wan
eer de regeering inkoop en verkoop
m een artikel zelf in handen neemt,
et enkel de handel, maar de consu-
ent evengoed, wordt er dan de dupe
De afnemer wordt niet, zooals hij
bij winkelier of grossier gewoon is,
af.cmcr moet drukbaar zijn'als hij
gr.r.ns onder allerhande bemoei
lijkende bepalingen nog iets geleverd
w'jgt.
In pa-Uulier bedrijf koopt men daar,
ar mm ba best en 't voordccligst
.(-clit I cr, men let zeer op dc kwa-
t v .ii h:t artikel dat men koopt
(i bïl;.-T voor dc mindere kwaliteit
cn lag:.-.t eu voor de betere een
1 i"'i:
Coïr'up knoai
ngsinkoopen ock
rvcranties
zijn dan in
niet al aan het
fraudes zijn
t beste 't o:
heethoofden, trekt er
dc oude Rombout
•aak. Door uw toedoen
sal hij uitgeplunderd worden en d«
roodc haan op zijn dak kraaien I
Donaat antwoordt nietenkel zweeft
er een glimlach over zijn wezen. Knuut
zwijgt ook. houdt het hoofd gebukt cn
vei bergt alzoo den bitteren lach, die
in zijne oogen tintelt.
Als dc wind andermaal in der
schoorsteen buldert, heeft bij lust orr
te zeggen: Hoort, daar zijn ze al, di
Zond-.r-broeken doch het stilzwijg:r.
duurt voort, want de boer is in staat
bem in den donkeren avond aan de
deur te zetten.
De eigenair der hoeve Is, in dun
grond, een goud man maar ziet t die
geheimzinnige plavei zegt al'cs voo;
Item. Dihiroiider gij lub; dit K.-ds
begrepen ligt zijn seilul, cn vaora'
dezen wil Irij redden. Hij doet al wal
zijne macht is, om dc aandacht dei
inicipi.len van zich af te luiden ci
or 't minst als een onzijdig burge:
aangetcckcnd te worden, zooals trou
wens alle bezitters doen, die, eeuwig
brandmerk met don dwingeland huik
alzoo hopen hun leven en hl
geld te redden.
Meer dan een stuk wild, door Do
naat geschoten, werd den commissaire
municipal ten geschenke gebracht
maar juist de vrijgevigheid van dei
boer beeft dezes argwaan opgewekt
en hem weldra overtuigd dat de
derdanigheid slechts sluwheid was,
het stond bij den ambtenaar 1
dat hij bem, op gegeven oogenblik'
in dm
toestand he! pc d t
r. De boe
u g, opof-
Ovu.
Binnenlands! hr Berichten.
•tijd.
lijk nemen
- r bedrijf
geducht scheren zou, natuurlijk, ten
voordccle der céne en onvcrdeclbarc
Republiek....
En daar zou, dacht de citoyen glim-
cliend, geen haan naar kraaien
Blond Ameltje neemt geen deel aan
't gesprek docli haar smeekende oog- j
s'.ag heeft hel patriottcnvuur zooveel
mogelijk gesust en nu zij, na een
oogcnblik afwezigheid, een pot bier
op tafel zet, hoopt zij wel dat Knuut
nel den baas a-vous drinken cn don
wist gebluscht zijn zal.
Eeue nieuwe losbersting blijft wclis-
vnar uit, dccli cr heersclrt voortdurend
:ene zukcre drukking, cn nu Donaat
:n Knuut in dc naburige kamer te
usto zijn gegaan en daar vrij fluisteren
:n' spreken, staat Rombout
leur, legt het oor tegen deze
luit, doe'a zo:.der een woord tc kunnen
onderscheppen.
Do boer is onrustiger dan ooit. Hij
ligt wakker in zijne bedstee en hoort
nu geruchten, waarop hij vroeger
lette. Neen, zijn schat is niet nitc
veiligheid
Nu denkt hij buiten stemmen
hooren dan meent hij duidelijk op het
hooren kloppen of de klink
opheffen en terugvallen. En Vos, die
niet eens blaft I Hoort hij daar niet
permentelijk door de schouw iemand
beneden klouteren? En de gordijn
terzij slaande, steekt de boer
voorzichtig het hoofd
m.-t flikkerend
-uict, springt
stelling nor,dig het f
Ki.uut liet:: pia. gu.iomcn in
bakhuis. Daar ledigt hij den leer:-
met gereedschap; daar gloeit u
het komfoor, het lioutskoolvu ir,
op de ijzeren pol met gesmolten
witblauw, met een vui'.g.
broes, die door de kookhitte naar
kant gedreven wordt.
De ketellapper zit deels in
grooten ketel verborgen en klopt
vermoeid voort, Daareven heeft hij
een vroolijk liedje gezongenuu
spreekt hij fluisterend met Donaat, die
op schafttijd in hel bakhuis is gekomen
opgevolgd door Vos, cn cu gezellig
naast Knuut op den grond zit.
Komt hij nu weer om, door
langwerpig blik van gaatjes
hagel te gieten Neen, ditmaal giet
hij kogels in eenen vorm, dien Knuut
hem gegeven heeft flinke, ronde
kogels en die hij, eenmaal gegoten, in
eenen «mmer met water afkoelt.
='.l
sdctd,
„t D :-:..it bij de laatste
van K'.uut«stomme muren
is- beweert de boer,
li'. g.
g he-.ti hij. want Rombout is
j - - - 1—'. hut bakhuis gc-
x.ei gebukt hoofd, legt hij
openJe deur om te
en gezegd wordt.
Gelukkig klopt Knuut van tijd tot
jd op den koperen ketel, hetgeen
belet dat de boer den samenhang der
woorden van de twee sprekers kan
opvangen.
Maar nu Donaat een versch gegoten
kogel in het water werpt, schiet de
boer, sissend als de kogel, vooruit en
onder het uitbulderen van «weg met
dit alles! schupt hij met zijnen holle
blok den emmer om eu de matzilveren
kogels rollen over den grond, hetgeen
Vos driftig doet opspringen, om er
een tc grijpen.
Wordt vervolgd.