E EEMBODE KATHOLIEK NIEUWS» EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN KANTOOR LANGEGR ACi li 28, AMERSFOORT DINSDAG 30 APRIL 1918 32E JAARGANG No. 9 DhJSK»w tid Ami'rufo'jri 7'l cl. Afzónricr- l^gescliicilcn vAArllcn l)e uuiv icntrn Mei. Morgen is 't Mei. De maand der lente en der bloemen. Dc maanu van blijdschap en levens- De maand, die de kinderen van pret aan 't springen brengt in de schitte rende zon. op de bloeiende weidie den ouden van dagen een stiaal van hope zendt in hun somberen winterdag. Alles herademt als dc Meimaand komt, alles herleeft. Op dc velden zwelt het groen aller- wege en geurt in den zachten wind; de weiden krijgen kleur, helder en frisch, en tallooze bloempjes spetteren er uit... hun geel en hun wit. In dc bosschen en boomgaarden is het feesttusschcu het teedcre groen der blaren en de wlt-rose weelde der bloesems hoort gij den lustigen slag, het galmend geroep of het zachte gesijs De boekjes, in hun dalen verdoken, lijken helderder nog dan te voren, en stil vergenoegd neuriën zij langs de oevers hun oude lied. 't ls Meimaand, 't is lente, 't is licht en bloem en vogelzang, geurende lucht en klaterend water, leven en blijheid, weelde en bloei I En die Meimaand, die zoetste der maanden, is toegewijd aar.^de^H. Maagd Maria I Omdat Zij onder de Heiligen is, wat de Mei is onder de maandenomdat Zij de schoonste is dor bloemen, veel schooner dan alio die bloeien Omdat wij Matia liefhebben lieve Moeder, en wij niets schooners hebben in de ganscltc natuur toe te wijden dan dc bloemen- en lente maand Mei. En ziet 1 gelijk een land dat besche nen wordt door dc zon, als verheerlijkt en veel schooner daar ligt, z straalt ook de Meimaand voor c Konmschen in een nieuw en betoo* rend licht, nu op haar valt van Mari beeltenis de bekoorlijke glans. Meidat is voor ons een berg v bloemen vóór M iria's beeld, op Iti altaar, in het heiligdom der kerk, dat is een 'bloemtuil of ruiker door kinderhandjes geplukt en gcp'.a: Maria's beeld in het kUir.o vu Meidat zij voor ons allei een bloemtuil van gebeden, deze 31 d:g. n verscii geplukt op het veld onzer ziel en aangeboden Haar, die de Koningin is dezer mi azr studenten uit alle landen samen- Parijs bezat de bcroemste, verder aren er vooral te Boulogne, Salerno, Salamanca, Oxford e.a. van Parijs ontwikkelde zich uit de bisschoppelijke kloosterscholencr werd gedoceerd in de Godgeleerdheid, Kerkelijk Recht, dc Geneeskunde, de Vrije Kunsten. Dc lccraar droeg den naam van (gister. Zij bezat tal van privilegies; den 13 eeuw ontving ze o.a. het recht den doctorstitel tc verleencn. Dc leeraren vormden een college, studenten liet gilde, deze beide cor poraties samen werden genoemd univer- heeft door zijn Irriterende g -est. ivOud.r Th -i u k iraltler- Wijsbegeerte. i. Sl. Thomas van Aquine. In de 13e eeuw bloeide een rijk geestesleven. In dc latere jaren blijkt door tal vin onderzoekingen hoe cr in dien tijd gewerkt orr. dc raadselen van het mcuicbciijk Icv.n cn der we reld op te lossen. De stichting der beide orden der Franciscanen en Dominicanen. Beide werden machtige burgten voor goddelijke en mcnscbclijke wetenschap. Gezonde naijver prikkelde bovendien de oudere orden tot meerdere toeleg de wetenschap. 3e. Hel bekend worden der Oude Wijsheid, zoowel Grieksche, als Jood- schc en Moorsche. De wijsgcerige werken van Aristo- teles werden het eerst bekend door Boëtius. Men had te voren geen direct ontact niet de geschriften der Ouden, deze waren slechts bekend naar veran derde en bewerkte overzettingen. Direct iet kreeg men in de 12e en 13e vooral na den val van Konstan- tinopel. De Thomistische wijsbegeerte is Aristotelisch getint. Thomas werd geboren in 1225 te Roccasccca, op het stamslot bij Aquine. Zijn vader was graaf Landolf van Aquino, die verwant was met de Hohenstaufen zijn moeder was Dora, gravin v Thcatc. Na zijn eerste onderricht Monte Cassino, de beroemne abdij der Benedictijnen, waar de broer van zijn vader abt was, ging hij in 1236 naar Napels om zich daar aan de Univer- ;ut toe tc leggen op de Vrije Kunsten. Zijn ouders koesterden den hoop dat hij Benedictijn zou worden, zij wilden hem als abt zijn oom zien opvolgen. Maar in Napels maakte Thomas van nabij kennis met de jonge orde van St. Dominicus, en voelde zich daardoor aangetrokken. In 1243 nam hij 't orde gewaad der Dominicanen aan. Spoedig waren zijn hooge geestes gaven opgemerkt; hij werd gestuurd naar de Universiteit van Parijs. Op reis daarheen werd hij echter bij Rome overvallen door zijn broers, cn mee gevoerd naar het ouderlijk slot, waar irij ongeveer ten jaar gevange r gehou den werd. Wat de juiste reden hiervan kan niet met zekerheid geztg.l worden. Eindelijk werd hij vrijgelaten cn zette zijn reis naar Parijs voorl. Te Farijs leeraarde de beroemde Albertus de Grootc, wier.s leerling Thomas drie jaren lang was. Albertus Magnus had zich gevormd op Aristo- teles, hij was ook een groot natuur- vorschtr. cn hij begreep welk nut de wijsgcerige wetenschappen konden h:b- :n voor de theologie. Albertus grootste roem is echter, dat hij een leerling had, die Thomas heette; ■cn Albertus werd aangewezen om tiding op zich tc nemen van de (rsiteit van Keulen volgde Thomas daarheen en studeerde daar nog 4 jaar onder zijn leiding. In 1252 had hij zijn studie voltooid. Als Baccalaureus doceert hij tc Parijs in 1252 tot 1257. In dien tijd viel de treurige strijd tusschen de bedelorden «n de satculiercn, die aan de bedelorden het recht betwisten tc doceercn. Er ont stond een algemeone actie tegen dc bedelordenvooral ook omdat er boven dien een twist was ontstaan tusschen politic cn studenten, die meenden dat hun privilegies waren geschonden, ten gevolge waarvan alle professoren staak ten, niet echter de paters. Een aanlei ding tot die actie vond mcu in het verooideclen van een bock, geschreven door een Franciscaan. De paus sprak :lr uit voor dc Mendicantcn. Onder zeer ongunstige omstandig heden begon Thomas dus te docceren. Iu dien tijd schreef hij„Over de be ginselen der Natuur" „Over het zijn" een commentaar op de sententics van Petrus Lombardus. Van Ronrc uit gai men den wensch te kennen dat hem het licentiaat zou verleend wordendit was intusschen echter reeds gebeurd. Tengevolge Wer king heeft, cr v, aardappelen, b eigen gebruik ei ir zal te zorgen hebben in kon hi_ lu 1257 werd bij Magislt Uit dien tijd zijn „Verklaring van het Matheus Evangelie" en 't werk „De Veritate" d. i. „Over de Waarheid" In 1259 neemt zijn arbeid te Parijs een einde. Waarschijnlijk wilde men hem benutten voor eigen Orde. In 1259 gaaf hij dus naar Italië, waar hij tot 1268 verblijft. Die lijd is uiterst vruchtbaar. Eerst was hij theoloog aan het pause lijk hof te Oriëto en Viterbo. Als theoloog bewees hij den paus uitstekende diensten, vooral bij de po gingen om de Grieksche Kerk te ver- eenigen met do Latijnsche. Uitdien tijd zijn Contra Errores Grae coruniCatena Aurea; Commentaren op Aristotelus, van wiens werken Wil- Moerbeke en Hendrik het H, Sacrament. Clemens IV bood Irenr den Aarts bisschopszetel van Napcis aan, dien hij echter op aanhoudend dringend smeeken niet behoefde tc aanvaarden. In 1264 werd hern de leiding opge dragen over zijn Orde-school „Santa Sabiua" te Rome. Maar twee jaar daarna hij weer aan het pauselijk hof, bij toen een aanvang maakte mei Uit de Franscho revolutiejaren 3) in Vlaanderen. Dc boer, die zich bij het bi treden had geluk gewenscht over de komst van den ketellapper, wensch! hem nu in het Zocrsslsche-bosch terug. De man is diep ontsteld cn ziet, me! de onrust op het wezen, naar de roo- dc plavei en die blik alleen is ge heel een drama - naar de roede plaveitegcl, waaronder blijkbaar zijn hart zit! «Wij wonen hier zoo alloer pelt hij, ~;en bemoeien óns niet gaarne met al die wercldsclre zaken... Wij zijn immers machteloos tegen het geweld van kanonnen en bajonetten.' «Machteloos? Niet zoo irachlelo' als. gij zegt. b 'asl Machteloos? Omdat men wel will Doch.' zoo gaat Knuut op veel kalmer toon voort, als be dwong hij het vuur dat in zijn binnen ste opvlamt, «gij hebt misschien gelijk, Kombt ut I Ilc ben daarenboven onder uw d«U en moet de gastvrijheid eer biedigen, die gij mij schenkt. Maar allen denken toch niet als gij, waarde Romboul I» vD.rt is mogelijk, Knuut, maar spreek in 's Hemels naam stiller.-. -De -bosschen krielen van boeren, die het geweer hebben opgenomen, om voor haardstee en altaar te vech ten. In de omstreken van Wcstcrloo staat aau het hoofd van onze boeren, Ganscn de kanten van Diest, Etent< Turnhout, Corbcelsin Klein-Brabant. Rolierde Walen komen op, onder het bevel van Constant, Miroir I lia, indien de edelen cu de stedelingen zoo laf niet wareu en de baud reikten aan onze boeren, haa'.lijkc vreemdeling zou wel over dc grenzen gedreven worden Die Knuut is wel degelijk een goed apostel 1 Donaat zit strak cn deukend in vlammen te staren; zijne lippen trill* en zijne twee handen tot vuisten g wrongen, rusten op zijne kuieën. Kombout, die hem, nevens di groolcn sopketel af, in het oog heeft gekregen, koelt zijnen wrok op den knecht Ik zie wel, Donaat,' zegt hij, Ja! gij het met Knuut eens zijtik zie 'r. al doet gij den mond niet open. Gij denkt zoo dwaas als hij; maar in mij» huis duld ik Jat niet, vergeel dat nooit. Amcltje geeft, sedert cenige oogen- blikken, opgehouden met spinnen zij bang naar haar vader, bang naar Donaat. «Hier, in mijn huis, zoo spreekt de oude voort, «hier wil tegen de overmacht wordt saamge- spannen. Gij, morgen uit en aba.-.t vertalingen gaver offtcr Voor di indiii nu mtnsch n dier. 't ls plicht dat elkeen, die in staat is voedingsgewassen voor incnsch en dier voort te brengen, dat in dezen bcnar- den tijd doet. De Mir-.ister van Landbouw acht het et meer voldoende de bewoners des lands op dien plicht te wijzen cn tot 't uitoefenen daarvan aan tc sporen, neen, ihaus worden reeds met straf bedreigd, e nalatig zuilen worden bevonden, i :ne verplichting in deze na tc komen. Er is bekend gemaakt, dat elkeen, e bouwland of grasland ter beschik- goed ontvangt huisgez. te verbouwen, zij dat niet doen, zullen ze b:j de distributie dier voedingsmid- deler niet in aanmerking komen. 't Zou een groote schande zijn, dat nog zoovelen met de armen en be- hoeftigen in den komenden winter medcaten van hetgeen werkzame land bouwers en landbouwende burgers voor die menschen produceerden en dat zoo doende 't toch reeds schrale en sobere rantsoen nog werd verminderd 1 Daar om c'.n ook zullen, volgens ministrlëel besluit, zij, die wel voor zich zelf kon den zorgen, maar dat niet deden, van dc algemeene tafel worden weggejaagd. Waarschijnlijk schreeuwen die nala- tigen en zorgcloozen, welke een ander de kastanjes uil het vuur laten halen, nu „maar het is toch thans te laat om wat te telen. De minister had mee moeten komen I" Deze verontschuldiging zal niet baten, 't Is nog niet tc laat 1 In iedere gemeente wordt een com missie benoemd, welke zal opsporen de eigenaars van bouw- en weiland, die zelf niets of te weinig voor hun gezin telen. Dezen zullen dan bij distributie van den komenden oogst geen aardap pelen, boonen en erwten van deregec- 'ring kunnen bekomen. Een tweede beslissing van den mi- ster is bestemd voor de landbouwers, die van goeden wil zijn. bclooning in uitzicht! dan ook wel. Het is toch niet tc vergen van dc boeren, onder velen, die er toch al zwaa en moeite hebben 't hoofd tc houden, om voor een te geringe 'vergoeding artikelen te telen voor hun laudgenooten. Thans zuilen zij flinke bclooning ontvangen. Het besluit is tweeledig en behelst volgende a. De premie voor de teelt van bruprc boonen op gescheurd grasland hoogd tot f 15 de 100 K.G. tot een in f350 per H.A. Wie dus grasland schuurt, daarop 2000 K.G. bruine boonen verbouwt, ontvangt 20XH5 premie en 20 X f32 voor de boonen, samen 1940. He. li rued een goed verbouw b.v. per 10 are 300 K.G., dan brengt die gromi de maximumpremie f35 en 3X^32 is t 131 op I Het tweede besluit is echter nog wel zoo voordcelig en zeker, b. De minister geeft voor den grond f 500 huur. Terwijl daarvoor moet wor den geleverd van dc opbrengst 1000 K.G. boonen tegen f10 de 100 K.G. en de rest tegen f32. Stellen wc uu dat er 2000 K.G. boo nen van den bunder wordt getrokken, dan zal die grond opleveren f500 en van de eerste 1000 K.G. boonen 10 X f10 is f100 cn van de tweede 1000 K.G. nog 10 X f32 is f320. Alzoo samen f 500+f 100-f f320 is f920. Indien cr echter geen 1000 K.G. van het land komt, hoe dan Voor elke 100 K.G. minder dan 1000 K.G. wordt f25 gekort op de huur. In 't ongunstigste geval, dat er door be- vriezeu of anderszins niets wordt ge oogst, zoude de huur worden vermin derd met 10 X f25 is f250. Voor arbeid, moeite, zaai- en poot- dan nog f500 !50 is (250. Dc rcgcering neemt alzoo schade bij mogelijke mislukking van een verbouw voor hare rekening. De verbouwer, waarmede de overeenkomst dc pacht wordt aangegaan, heeft goed als niets te wagen. Kan haast niet mooier! Gaat nu rr gauw na, landbouwers of ge geen geschikte weide hebt om die voor dc teelt van boonen om tc leggen. Geeft dan kennis van uw voornemen aan den secretaris der cultuurcommissie in Utrecht te Zeist. Dan komt de zaak i' De verbouwers hebben het gewa- marktschoon aan de rog: eti'ig tc lever Zij zorgen voor de g.'heelc teelt, grond bewerking, poten, verpleging, oogsten, drogen, dorschen, enz., enz. Van de regeering kunnen zij pootgocd 5 f35 de 103 K.G. ontvangen. Welk weiland nu is geschikt voor dc evraagdc teelt? Boonen groeien op alle grondsoor- :n. indien ze slechts niet le hoog e: vochthoudeuü zijn. droog of It We kiezen cide uit, venschtc aangegeven ligging heeft voldoende in dc waterbehoefte vai de boonen kan voorzien. Hoe moet liet scheuren geschieden Bruine boonen wortelen niet diep f houden van een losse, verkruimeld' bouwvoor. Geen kluiturig.- t.sllUsg m r overblijven na de bewerking vour aaien. Wc scheuren dan ook zeer v«x>i ichtig cn goed cn niet tc diep. Liefst zooals bij 't afhakken v< de graszode in dc voo dersto boven. Die zodi schillen en daarop lü—12 cM. grond, die kruimelig moet zijn of door eggen vcrkitlimeld dient te wot 'cn. Nu 't pol Dc por.-nü 1 T-'.,t tusschen 15 Mei 1 J i. IVr H.A. heeft nun ongevver IV,—2 UI.. boO.-rn uo«dig. Hel beste pole men lot pollen, 3—5 «aden in 'l ■•-tgat. Dc gaten op vrucht baren gro-J 40 cM. var een i,r minder b .uwl-.--.it op 30 cM. i; al iu de sloot. Vrijheid is voor handel en bedrijf i voor de welvaart van een volk een eerste levensbehoefte; in een eng keurs lijf gesnoerd verkwijnt alles. Er bestaat wel geen duurdere en minder doelmatige exploitatie dan wan eer de regeering inkoop en verkoop m een artikel zelf in handen neemt, et enkel de handel, maar de consu- ent evengoed, wordt er dan de dupe De afnemer wordt niet, zooals hij bij winkelier of grossier gewoon is, af.cmcr moet drukbaar zijn'als hij gr.r.ns onder allerhande bemoei lijkende bepalingen nog iets geleverd w'jgt. In pa-Uulier bedrijf koopt men daar, ar mm ba best en 't voordccligst .(-clit I cr, men let zeer op dc kwa- t v .ii h:t artikel dat men koopt (i bïl;.-T voor dc mindere kwaliteit cn lag:.-.t eu voor de betere een 1 i"'i: Coïr'up knoai ngsinkoopen ock rvcranties zijn dan in niet al aan het fraudes zijn t beste 't o: heethoofden, trekt er dc oude Rombout •aak. Door uw toedoen sal hij uitgeplunderd worden en d« roodc haan op zijn dak kraaien I Donaat antwoordt nietenkel zweeft er een glimlach over zijn wezen. Knuut zwijgt ook. houdt het hoofd gebukt cn vei bergt alzoo den bitteren lach, die in zijne oogen tintelt. Als dc wind andermaal in der schoorsteen buldert, heeft bij lust orr te zeggen: Hoort, daar zijn ze al, di Zond-.r-broeken doch het stilzwijg:r. duurt voort, want de boer is in staat bem in den donkeren avond aan de deur te zetten. De eigenair der hoeve Is, in dun grond, een goud man maar ziet t die geheimzinnige plavei zegt al'cs voo; Item. Dihiroiider gij lub; dit K.-ds begrepen ligt zijn seilul, cn vaora' dezen wil Irij redden. Hij doet al wal zijne macht is, om dc aandacht dei inicipi.len van zich af te luiden ci or 't minst als een onzijdig burge: aangetcckcnd te worden, zooals trou wens alle bezitters doen, die, eeuwig brandmerk met don dwingeland huik alzoo hopen hun leven en hl geld te redden. Meer dan een stuk wild, door Do naat geschoten, werd den commissaire municipal ten geschenke gebracht maar juist de vrijgevigheid van dei boer beeft dezes argwaan opgewekt en hem weldra overtuigd dat de derdanigheid slechts sluwheid was, het stond bij den ambtenaar 1 dat hij bem, op gegeven oogenblik' in dm toestand he! pc d t r. De boe u g, opof- Ovu. Binnenlands! hr Berichten. •tijd. lijk nemen - r bedrijf geducht scheren zou, natuurlijk, ten voordccle der céne en onvcrdeclbarc Republiek.... En daar zou, dacht de citoyen glim- cliend, geen haan naar kraaien Blond Ameltje neemt geen deel aan 't gesprek docli haar smeekende oog- j s'.ag heeft hel patriottcnvuur zooveel mogelijk gesust en nu zij, na een oogcnblik afwezigheid, een pot bier op tafel zet, hoopt zij wel dat Knuut nel den baas a-vous drinken cn don wist gebluscht zijn zal. Eeue nieuwe losbersting blijft wclis- vnar uit, dccli cr heersclrt voortdurend :ene zukcre drukking, cn nu Donaat :n Knuut in dc naburige kamer te usto zijn gegaan en daar vrij fluisteren :n' spreken, staat Rombout leur, legt het oor tegen deze luit, doe'a zo:.der een woord tc kunnen onderscheppen. Do boer is onrustiger dan ooit. Hij ligt wakker in zijne bedstee en hoort nu geruchten, waarop hij vroeger lette. Neen, zijn schat is niet nitc veiligheid Nu denkt hij buiten stemmen hooren dan meent hij duidelijk op het hooren kloppen of de klink opheffen en terugvallen. En Vos, die niet eens blaft I Hoort hij daar niet permentelijk door de schouw iemand beneden klouteren? En de gordijn terzij slaande, steekt de boer voorzichtig het hoofd m.-t flikkerend -uict, springt stelling nor,dig het f Ki.uut liet:: pia. gu.iomcn in bakhuis. Daar ledigt hij den leer:- met gereedschap; daar gloeit u het komfoor, het lioutskoolvu ir, op de ijzeren pol met gesmolten witblauw, met een vui'.g. broes, die door de kookhitte naar kant gedreven wordt. De ketellapper zit deels in grooten ketel verborgen en klopt vermoeid voort, Daareven heeft hij een vroolijk liedje gezongenuu spreekt hij fluisterend met Donaat, die op schafttijd in hel bakhuis is gekomen opgevolgd door Vos, cn cu gezellig naast Knuut op den grond zit. Komt hij nu weer om, door langwerpig blik van gaatjes hagel te gieten Neen, ditmaal giet hij kogels in eenen vorm, dien Knuut hem gegeven heeft flinke, ronde kogels en die hij, eenmaal gegoten, in eenen «mmer met water afkoelt. ='.l sdctd, „t D :-:..it bij de laatste van K'.uut«stomme muren is- beweert de boer, li'. g. g he-.ti hij. want Rombout is j - - - 1—'. hut bakhuis gc- x.ei gebukt hoofd, legt hij openJe deur om te en gezegd wordt. Gelukkig klopt Knuut van tijd tot jd op den koperen ketel, hetgeen belet dat de boer den samenhang der woorden van de twee sprekers kan opvangen. Maar nu Donaat een versch gegoten kogel in het water werpt, schiet de boer, sissend als de kogel, vooruit en onder het uitbulderen van «weg met dit alles! schupt hij met zijnen holle blok den emmer om eu de matzilveren kogels rollen over den grond, hetgeen Vos driftig doet opspringen, om er een tc grijpen. Wordt vervolgd.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1918 | | pagina 1