DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28. AMERSFOORT
DINSDAG 28 MEI 1918 32E JAARGANG No. 17
|~\it Bind verschijnt Dinsdag- en Vrijdag-
middag. Prijs per drie maanden 65 ct.
buiten de stad Amersfoort 70 cl. Afzonder
lijke nrs. 5 ct. per exemplaar. Abonnementen
kunnen elke week ingaan, doch opzegging
van abonnement moet geschieden vóór den
aanvang van een nieuw kwartaal.
SM ip pp. I hp ili Kilheliekt lijill
Door het R. K. Centraal Propaganda-
Bureau werd mij deze brochure
toegezonden ter recensie. Mijn bespre
king ervan wil echter meer een woord
van warme aanbeveling zijn, dat er loe
bijdragen moge, dat deze zakelijke,
tijdige brochure, komt in handen van
iedereen dit blijke geen vrome
wensch Katholieken kiezer.
Nog slechts ccn maand en wij staan
voor den grootcu strijd. Wel is er veel
rumoer geweest, toen de candidaten-
lijsten geformeerd moesten, véél meer
dan werkelijk noodig was, maar nu
deze ten laatste gereed zijn, is het
zóó verrassend stil. Staan dc propa
gandisten wel in het getouw om aan
ieder cn overal politieke voorlichting
te geven, om iederen Katholiek ook
te bewerken, zoo noodig 1 tot principi
eel Katholiek kiezen
Een machtig propagandamiddel geeft
Van Wijnbergen in zijn brochure,
waarin hij, voor iederen kiezer bevatte
lijk, betoogt, op welke principiëele en
practische gronden ieder Katholiek zijn
stem moet uitbrengen op no. 1 van
de Katholieke lijst.
Op no. 1 van de lijst„omdat de
namen niet willekeutig zijn gerang
schikt, ten einde daaruit een keuze te
doen, maar omdat de organisatie be
slist heeft, dat de candidatcn zullen
worden gekozen in die bepaalde volg
orde cn de wet waarborgt, dat zulks
geschiedt, als maar gestemd wordt op
no. 1 van de lijst."
Op no. 1 van de Katholieke lijst,
omdat de Katholiek, die zjjn catechis
mus leerde, weet, dat wij op aarde
zijn om God tc dienen en daardoor in
den hemel te komen.
Hierin ligt dc grondslag cn het richt
snoer onzer Christelijke politiek, zegt
hij terecht, en er wordt in aangegeven,
wat ons scheidt van de patlijen tci
linkerzijde.
God moet Souverein zijn, ook in liet
staatkundig leven, en niet dc inensch,
cn het is Katholieke plicht daarvoor
te strijden zoowel in het openbare als
in het particuliere leven, daarom heeft
iedere Katholiek de plicht, te stemmen
op de Katholieke Irjst.
Toch zijn er redenen om te vrcc-
zen, meent Van Wijnbergen, dat som
migen tenzij goed voorgelicht, dun
aangewezen koers niet zuilen volgen,
Deze redenen zijn de beruchte stands-!
verlcgcnwootdiging en de drukkend',
tijdsomstandigheden, waarin dc sociaal
democraten een niet te versmaden bond
genoot vinden.
Omdat vooral van deze allcsbcloven
de partij, die speculeert op de onte
vredenheid ïd dezen drukkenden tijd,
zuik ccn gewichtige invloed kan uitgaan
ten kwade, zoo niet tal van kiezers
tijdig de noodigc politieke ontwikkeling
wordt bijgebracht, daarom geeft hij dc
meest klemmende bijzondere gronden,
waarop hij meent van iederen kalho
lickcn kiezer tc mogen vragen, te stem-
EENE JAARMARKT IN DE EERSTE
5) HELFT DER ZESTIENDE EEUW.
-Kind,» zeide zij, bid teek VO'
ons in het bijzonder, want het is voc
al op de kloosters dat zij het gemunt
hebben, en verder voor alle menschcn,
want er is geen grooter ongeluk dan
het vctlics des geloofs
O js, doe dit, Godelival»
Lcendcrt, «het gebed van den recht
vaardige vermag veel.»
cOch, dat ik rechtvaardig w
zeide Llva. En daarenboven,
goede, doch lichtgeloovige vader
heeft al nujne liefde en gebeden noc
dig.»
Wie weet of het nog wel zoo v<
zal komen als wij en anderen vrcczcn,
zeide Liva's vriend vertroostendlaten
wij nog maar het beste hopen. Die op
God betrouwt zal niet beschaamd
Juist kwnm de dienstmaagd va
achterzijde het vertrek binnen, or
cene, zoo hel haar voorkwam, beleefde
wijze een einde aan het gesprek te
maken, dewijl de kerkklok reeds voir
de eerste maal had geluid. Hare meel
derc jaren eu haar lange dienst ware
cciic kleine verschooning voor d
vrijheid, welke zij zich gaftrouwer.!
rij had schijnbaar iets iu het vertrek t
verrichten. Leendert begreep echter
dien zachlen wenk en zeide
juffer Godcliva, ik wensch u veel de
en op de katholieke lijst.
De gevoerde Staatkunde en (je vr'j'
heid, die de kerk behoeft, om de Haar
toeverlrouwde taak naar behooren te
vervullen.
Het Staatsbelang, dat er ten zeerste
door gebaat is, zoo er komt een Re-
gcering, die de Christelijke beginselen
trn grondslag legt aan Wetgeving en
Staatsbestuur.
Een Christelijke Regeering geeft waar
borg, dat het voor Staat en Maatschappij
noodige gezag gehandhaafd wordt
dat de Christelijke zedenwet grondslag
zij of worde van Wetgeving cn Staats
bestuur dat gewerkt worde voor leger
vloot, vooral in den geest van de
Vredes-nota van Paus Benedictus.
Een Christelijke regecring wcnschen
wij voor onze koloniën, opdat deze
gekoloniseerd worden in goeden zin en
niet uitsluitend uit Hollandsch eigen-
Ea dan, want er is gradatie in van
Wijnbergen's argumenten, „wij wen-
schen een Christelijke Regecring met
het oog op den voortgang der Sociale
Wetgeving" want het verleden bewijst,
dat de rcchtschc partijen dc goede
richting zijn uitgegaan en niet alleen
beloven, maar ook geven.
Ten slotte het belang van het onder
ijs vraagt een Christelijke Regecring.
Dit argument alleen reeds is toch zeker
voldoende, om iederen katholiek met
enthousiasme te doen optrekken ter
stembus. Zoolang hebt ge gestreden
voor uw vrijheid, gestreden voor uw
kinderen, thans ligt de beslissing in uwe
handen.
Daarom: „in het beiang der ontwik
keling van ons katholiek onderwijs, tci-
wille onzer Roomsche jeugd, stemt
toch allen, zonder uitzondering, op de
katholieke lijst".
3 Juli moeten wij op ter stembus.
De Uiesvercenigingcn hebben nog een
zware taak te volbrengen. Zoo brood-
noodig zijn openbare vergaderingen,
toegankelijk voor alle katholieken, om
hen voorlichting te geven en hen aan
n op welke gronden zij hebbea
men uitsluitend op no. 1 van
de Katholieke lijst. Propagandisten moe-
van huis tot huis, om de katholie-
i te overreden, die vergaderingen
te wonen niet alleen hen, die lid
i van de kiesvereenigingen, moeten
opzoeken, maar ook cn juist vooral
niet-leden, en niet alleen dc arbei
ders, maar zeker ook moeten ze gaan
naar die huizen, waar ze ccn bel aan-
i een naamplaatje op de deur hebben.
Veel en hard moet er nog gewerkt
worden, veel ook gebeden.
Deze brochure van Van Wijnbergen
zal krachtig medewerken om
goeden uitslag te verzekeren,
zc verspreiding vindt, zal, naar mijn
vaste overtuiging, iedere katholiek, die
inzage van neeint, stemmen op no
de katholieke lijst.
H. J. BROERE, Pr.
De verwording
waaraan onze natie ten prooi if
vallen, geeft het N. v. d. Dag aanlei
ding het volgende te schrijven
„Wie het in hun particuliere leven
allerminst over den balk gooien, ver
liezen alle gematigdheid zoodra zij de
beschikking hebben over eigendomm
den Staat at welk openbaar lichaam
ook. Thuis zuinig op een snipper
papier, op het telegraafkantoor formu-
formulier noodcloos verknoeien.
In eigen huiskamer angstig zorgvuldig
voor elk meubel, i'i den trein de be-
ilijkste laarzen brutaal cn achteloos op
de bank. Daarom is het bezit der ge-
menschap nergens veilig, het meubilair
i openbare inrichtingen, pennen en
potlooden in postkantoor, leeszaal of
bibliotheek, struiken en bloemen in
perken cn plantsoenen om
ven waar of wat, zoodra het niet
iemand maar van welk lichaam
ook is, graait ieders hand het weg, be
schadigt het, misbruikt het zonder
schaamte of fatsoen.
Gelijk zoovele zaden van onkruid
deze onheilstijden onmatig hoog zijn
opgeschoten, distulcn cn doornen, die
het koren gaan verstikken, zo
deze verkeerde eigenschap nu geworden
1 wijd om zich grijpend kwaad,
gaat bet niet meer om
i potlooden maar om tonnen
gouds, verspild, verdaan door
rekenen met zooveel cijfers en zulke
lange getallen niet verdragen konden
Wij zijn een kalm volk. het wordt'
is uit den treure verzekerd. Er is ook
geen twijfel aan voor wie let op de
menschcn, die uren lang iu de rij staan
en geduldig wachten op dc uitdeeling
van wat misschien nog niet op zal zijn,
als zij eindelijk aan de beurt komen.
In kalmte lijden wij ons poover rant
soen en de prijsopjaging der levens
middelen, waartegen geen kiuid gewas
sen is. Ons nationaal llegina, ijat vaak
onze kracht heeft veilamd, helpt
nu dragen cn ondergaan wat ons wordt
opgelegd. Ken kalm volk dan zijn wij
en ook onze belastingen betalen wij
gelaten. Van dc geheimen vau ons
geldelijk beheer is de Ncderlandsche
burger in doorsnede geheel en bemin
nelijk onkundig, in goed v
betaalt hij willig schot en lot, al mag
hij gaarne vooraf door een slimmigheid
trachten te outduiken wat hij in zijl
t dat «veilig is. Maar over iie
algemeen brengen de al zwaarder
lasten gewillig op, zoo wij mai
overtuiging bezitten dat zij goed
dan besteed en er aan den strijkstok
:r blijft hangen dan met goed
der gemeenschap onvermijdelijk schijnt.
Het schijnt (in den Haag) alsof de
cijfers van het totaal van onzen schul
denlast, de cijfers van de toegestane
credieten voor voedseldistributie, voo;
mobilisatie, voor ik weet niet^welki
crisis-uitgaven een aantal lieden, in hui
privaatleven aan zulke bedragen aller
minst gewoon en dagelijks daarmeé
omgaande, in het hoofd 2ijn geslagen.
Als een hcetc, ijlende koorts heeft hen
dat bevangen, dat zij aldoor millioenen
zien, niet andeis meer kunnen rekenen
millioenen en de millioenen uit
geven met kleiner bedenken dan
particulier huishouden een papiertje
tien gulden. Een koorts, een waan-
die dc oogen verblindt, het zelfbe
dwang verslapt cn met 's lands gelden
doet omspringen als men in geen an
dere huishouding ook maar zou durven
wagen of bedenkeu. Tusschen allerlei
ies een wedloop om zich op
het prachtigst ia te richten, mannelijke
vrouwelijke ambtena-en, tal.ijk als
het zand dei zee, velen hunner zonder
voorbereiding, zonder opleiding uit de
eu eeu genoeglijken dag 1-
dank u, gij insgelijks, meester Leen-
Ia het heengaan had onze jonk-
het ongeluk in sijnc geluk
kige verwarring bijna dco gekortwiek-
len ekster, die er vrij door het huis
rondliep en de vreugde van meester
Eveitz was, te vertrappen. Het beest
ontsprong het echter nog in tijd'
kwam met een lichten schop vrij.
Toen Leer.dert vertrokken was, zette
Liva hare huike op en toog, van Dina
vergezeld, ter kerke.
II.
De wegen om Utrecht verschilden
ten dage, waarvan wij schrijven, zóó
veel van die van onzen tegenwoordige»
tijd, dat wij het noodig achten er
korte beschrijving van tc geven.
Wanneer men de Katharijncpooit
uitging, liep de weg ccn weinig rechts
af door zeer vriendelijke laanijes cn
kort groenvervolgens stond daar het
bevallig gelegen klooster Mariëudaal,
Wanneer men ecne wnndellm» deed,
ging men dit langs en darrTfnks al,
latende rechts de Lcldsche vaart
volgens kwam meu aau den zooge-
naainden spookbogaard en het ellen-
digen-kerkhof, tot men door birneu-
wegen den Smeétoren of der smeden
toren naderde, waar men weder de stad
kon ingaan: liet bogaardje, hetwelk
naderhand de spookbogaard heette,
behoorde toen ter tijd aan de Duitsche
ridders cn er stond een kapelletje in.
Wat de benaming van •-ellendigen-
kerkhof» aangaat, deze kwam waar
schijnlijk daarvandaan, dewijl ;r de
zelfmoordenaars cn degenen, die ge
recht Waren, begraven werden. Dit
daargelaten, was de weg zeer afwis
selend en schilderachtig vin te dwalen
cn te •mijmeren.
Het was zeker Om de bovenge
noemde eigenschappen, dat Leendert
na al de Uuigcn, welke hij dezen mor
gen gehoord had, die wandeling zocht,
om aau zijne gedachten en bespiege
lingen den vrijen teugel tc vieren.
Toen hij van Godcliva s huis kwam,
ging hij, zonder er ecu oog naar
wenden, over dc Miriupiaats de ker
mis laogs, toen dc Markstraat
vervolgens dc Elizabeths»aat nemende.
Het was hier alles zeer Ui uk eu
lijk, om de oogen der buitenlui en
vreemdelingen tot zich te trekken,
sloeg er echter weinig acht op cn liep,
of hij naar een bepaald doel ging, met
haastigen tred den bouw van het
kasteel Vrcdenburg voorbij en snelde
de poort uit. Hier vertraagde hij zjjne
schreden cn ademde vrijhij voelde
zich zoo vergenoegd cn blijde als ooit;
een gerust geweten en een kalm ge
moed maakten hem vatbaar vo<
indrukken eener heerlijke natuur i
zomer. Wat is het hier lief, dacht hij
iu zich telvea: ginds het vreedzame
icderigsle omgeving r,u in den defrigen
bureau-zetel, gewichtig dus, goed be
taald, met ccn ganschen arbeidsdag
in een enkel uur kon worden
afgedaan alles van 's lands pen
ningen.
Met den dag breidt de ziekte zich
t. Thans heeft een dezer half-offici-
le maatschappijen het Haagsche Ho
tel des Indes aangekocht voor l'/4 mil-
lioen, om zich daar te vestigen in
pracht en majesteit. De gewone burger
begrijpt niet, hoe zulke bedragen voor
zulke noodcloosheden worden toege-
staau, maar ook het kalmste gemoed
komt in opstand tegen eene royaliteit,
die eene vinnige bespotting is van de
onder hare lasten zuchtende natie. Want
het kost gecnerlet moeite, dagelijks van
vrienden en kennissen te vernemen, dat
de hoogere en lagere ambtenaren, juist
aan dit lichaam verbonden, met hun
leegen lijd geen raad weten, dat tal
joDge hecren en dames daar zitten
elkander aankijken, soms een brief
schrijven, dan weer elkander les geven
in stenographic of talen, dan weer keu
velen en zich aldoor fatsoenlijk verve
len, de besten tot hun schaamte en
ergernis, anderen met het welbehagen van
die van cene goede kaDS profijt trekken.
Met moeite draagt verreweg het
grootste deel der natie den altijd nog
zwaarder wordenden last der uitgaven,
zij mochten voor het minst de zeker
heid hebben, dat hun arme penningen
rsmetcn werden aan paleizen en
bureau-inrichtingen, aan gordijnen en
tapijten, aan lichtkronen cn schrijftafels
en aan de salaricëring van een groeiend
leger van ambtenaren, die, gemakkelijk,
uit de staatsruif plukkend, op hunne
beurt wcir het andermansgcld strooien
als rentmeesters, die alle bezinning bij-
"tr zijn geworden.
Goede arbeid moet goed betaald
worden. Kunde, scherpzinnigheid, ga
ven en talenten ten oorbaar van het
land aar gewend, verdienen niet karig
te worden beloond. Maar hier hebben
wij één voorbeeld van een ziekte
kleine kiem gegroeid, nu wijd om zi
grijpend, die onze zedelijke kracht, to
bedreigd, aantast cn verderft.
slolencn moeten zooveel mogelijk tegen
woordig zijn.
Deze vergadering moet eeft voor
loopster worden van de jaarlijks te
houden groote propaganda-bondsver-
gadcring. Dat men dus kome I
Bovendien maakt het bureau van
deze gelegenheid gebruik kiesverceni-
gingen-propagandaclubs opmerkzaam te
maken, dat het bureau binnen een paar
dagen in staat is beschikbaar te stellen
a. De brochure van mr. baron A. v.
Wijnbergen: Stemt No. één van de
katholieke lijst.
b. De programrede van Mgr. dr. W.
H. Nolens, op de laatste bondsverga
dering gehouden.
c. De Katholieke Partij No. 4.
d. Het verkiezingscouplet van Pater
H. Ermann S.J.Wij kiezen Roomscli
en No. één, op muziek gezet door
kapelaan P. v. Dorp.
e. Vliegende blaadjes met actueele
onderwerpen.
De kiesve.-eeDigingen en propagan-
daclubs worden nog nader bij circulaire
ingelicht. Wie geen bericht krijgt, vrage
het dan.
Het R. K. Centraal-propagandabureati
thans het R. K. politiek arsenaal.
De strijders kunnen wij van wapenen
voorzien.
B. TH. DE WOLF, Spui 22.
Binnenlandsche Berichten.
R. K. Centraal Propagandaburoau.
Het Ccntraalbureau van onze propa
ganda heeft een groote propagar.da-
vergadering georganiseerd op Zondag
2 Juni a.s. tc half 2 in het Gebouw
van Kunsten en Wetenschappen
riaplaats te Utrecht.
Deze vergadering is uitsluitend belegd
)or onze propagandisten en mr. Baron
v. Wijnbergen, de voorzitter
den bond van R. K. Kiesvereenigingen
heeft zich bereid verklaard op die ver
gadering dc beteekenis der propaganda,
in verband met ons nieuw kiesstelsel,
uiteen te zetten.
Bovendien zal op deze vergadering
groote trekken het plan der centra
lisatie ceüs besproken worden en onder
de oogen worden gezien.
Aan-de definitieve centralisatie zal pas
na de verkiezingen begonnen worden.
Thans kunnen wij onzen tijd wel
beter besteden.
Dc hierbovengenoemde vergadering
belooft dus een heel belangrijke te zul
len worden cn al dc in clubs aange-
Jaarfeest van het patronaat Sint
Raphael (parochie O.L.Vr. Hemelvaart,.
L.l. Zondagavond vierde het patro
naat „St. Raphael" zijn jaarfeest. De
directeur-voorzitter, de welcerw. heer
Schaik had het "genoegen een
volle zaal te verwelkomen, o.a. den
Hoogeerw. Heer Deken, tal van be
stuursleden van de beide zusterverce-
nigingen en den spreker, den Welecrw.
heer J. C. v. Wijk uit Utrecht. In
zijn openingswoord wordt het doel van
dezen avond uiteengezet, u.l. belang-
itelling te wekken voor het patronaat
:n ccn demonstratie te geven van het
geen gedaan wordt voor dc geestelijke
en lichamelijke ontwikkeling van de
beschermelingen.
Nadat door de jongens het Patro-
lats-jubellied was gezongen, werd
door den secretaris, den heer J. v. de
Veer, een keurig jaarverslag uitgebracht.
Hieruit stippen we aan, dat in het af-
geloopen jaar 65 jongens tegen 70 in
klooster Mariéndaal, daar vlak bij die
frissche, heldere vaart, waar de zwanen
in zweven en plassentelkens steken
zij haren ranken hals in het water, en
zich verheffende, klappen zij met hare
wiekeneen weinig verder het boom-
gaardje der Duitsche ridders, me
kleine kapcllekc, waar de beweeglijki
schaduw der bladeren op speelt c
de zonne breekt, die er glanzend
been strijkt. Het Is of men op sommige
oogenbttkken den Hemel meer nabij
is dan anders, het zingen der vroolijki
vogelen en de heldere zon geven
een flauw denkbeeld van het eeu
licht en de eindclooze vreugde. „Hoi
dank ik U, o God!" bad hij, „dat Gij
mij het aanwezen hebt gegeven cn m
het ware geloof lubt doen geboren
worden, buiten zoo vele anderenik
had er even weinig recht op! Het is
uwe genade alléén, die mij dit geluk
heeft bereid. Hoevelen, helaas I treden
thans deze onverdiende gave me
ten zij misbruiken den overvloei:
goedheid cn verwerpen hun eenig ge
lukZal ook de plek, waar de H.
Willibrordus bijzonder zijnen zicllievcn-
den blik op vestigde, waar zijne voeten
het eerst den vrede verkondigden, door
de nieuwe leering besmet worden
Het staat te vreezen. De opruiende
gesprekken, de schimpredenen op de
priesters cn kloosters, de flauwheid van
vele geloovigen en het gemak, dat de
i nieuwe leer aanbiedt, zijn als zoovele
Amsrsfoortsche
Nieuwsberichten.
het voorafgaande onder bescherming
stonden van St. Raphael. Schijnbaar
:r achteruitgang, doch ook slechts
schiju. Immers waar het bestuur
tracht het nieuwe systeem in te voe
ren, n.l. om alleen de schoolvrije jeugd
als lid voor 't patronaat te winnen,
daar ligt het voor de hand, dat liet
getal kleiner moet zijn.
IjfHct bezoek op de palronaatslesscn
was goed te noemen. Het onderwijs
werd gegeven door den weleerw. direc
teur zelvenpen den heer Bioekhuyzen.
De eerste bepaalde zich tot de beant
woording van de vragen, welke de
vragenbus opleverde, waaronder zeer
interessante, en liturgie. De heer Broek-
huyzen nam de kerkelijke geschiedenis
voor zijn rekening.
Dc bibliotheek bestaat uit 218 wer
ken. Eenigszins jammer is 't, dat het
toortsen, die den brand, welke smeult,
weldra zullen doen opflikkeren."
Onder soortgelijke gedachten was hij
het kapelletje van het ellendigen-kerk-
hof genadeid. Hij ging er in en bad
uit den grond zijns harten »de Profun
dus* voor de ongelukkigen welke hier
begraven waren.
I.eenderthad eene bijzondere devotie
voor dc overledenen.
Voortgaande, vatte hij den draad
zijner gedachten weder op en naderde
al spoedig het boschje der Duitsche
ridderen. Was het vorige bedetiuisje
slecht onderhouden cn eenigszins bouw
vallig, dit integendeel was net en fraai.
Leendertkon niet afzien er cenige oogen
bllkken ir. te vertoeven. Meer dan ooit
vergastte zich zijn warm gemoed aan
de gedachte, hoe de ridders, die cr de
stichters van waren, hun goed en leven
dc uitbreiding des geloofs en dc
bevrijding van liet heilige graf veil
hadden. „O Heer!'' zuchtte hij, om den
wille van vele uwer getrouwe dienaren,
bewaar ons het geloof, bescherm dc
otinoozelen en laat niet toe dat de
vreemdelingen en zwervers, die heden
in menigte in de stad zijn, dc nieuwe
dwaallccripgen verspreiden 1"
Toen hij zijne oogen opnieuw over
de schoone natuur liet welden, welde
ccn gevoel bij hem op, dat, hoe innig
cn lang gevoed, tot nu toe in bet diep
ste van zijn hart was verborgen geble
ven. (Wordt vervolgd.)
