M. Vleeschhouwer
1. VAN HAMEHSVELD Jr.
%)e (/ft/t/fófJ Koffie en Thee
COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING
Giro en chequeverkeer met
alle plaatsen van ons land
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT
VRIJDAG 7 NOV. 1919 33« JAARGANG No. 64
DE EEMBODE1 verschijnt Dinsdags- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van ahonncmenl moet
Eeschieden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prijs per drie maanden J 0.75. Bulten de
gemeente Amersfoort f 0.80. Afzonderlijke
Stenografisch Raadsvcrslag der gemeente
Amersfoort één gulden per jaar.
ADVERTENTIEN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
Advertentie» moeten des Dinsdags er
Vrijdags vóór 10 uur worden bezorgd.
Meubelfabrikant
Hof 46 Amersfoort
Levering van
Complete Meubileeringen
tegen prijzen die elke con
currentie het hoofd bieden
Vraagt offerte zonder ver
binding.
Binnenland
Een dreigend gevaar.
Weinig Katholieken in Nederland ver
moeden, dat iu onze dagen op Java
cene beslissenden strijd gevoerd
wordt. Terwijl ten gevolge van revo-
lutionnaire strevingen onder de inland-
sche bevolking de anti-christelijke geest
steeds meer veld wint, stroomt de leer
grage Javaansche jeugd toe naar duizen
den scholen van allerlei richting, waar
zij gevaar loopt, tegelijk met de Wester-
sche beschaving, de beginselen van het
moderne ongeloof In zich op te nemen.
Wat doet Katholiek Nederland om al
thans een gedeelte van die ruiin 30
millioen Javanen, onderdanen eeuer
zelfde koningin, van een geestelijken
ondergang te redden Op Java zijn
5669 niet katholieke scholen voor in
landers, 5236 openbere en 433 bijzon
dere. Daartegenover staan 16, zegge
zestien R. K. scholen16 tegen 5669
d.i. nog niet één tegen 354. Wordt hier
niet dadelijk geholpen, dan is het te
laatover 20 jaar staat de katholieke
kerk op Java tegenover een nieuw ge
slacht, opgevoed in niet-kath. scholen,
voor een groot gedeelte ongeloovigen,
voor katholieke ideeën nauwelijks meer
toegankelijk.
Katholieken van Nederland, gij ge
niet thens al de zegeningen van een
bloeiend R. K. onderwijs. 50 jaren l?.ng
hebt gij gestreden om die zege te be
vechten en zoudr gij thans onverschillig
VRAAGT PRIJSCOURANT.
Nu wij weder in de gelegenheid zijn, zelf onze
Koffie'a te importeeren, samen te, stellen en in onze
eigen branderij te branden, is het ons mogelijk,
hoogfijne kwaliteiten verschgcbrande koffie
verkrijgbaar te stellen.
Ook hebben wij wederom de beschikking over
de fijnste soorten Thee, die geleverd kunnen
worden, en die, vakkundig gemeagd zijnde, aan
iederen gebruiker een waar genot verschaffen.
Opdat U zichzelf van onze ongeëvenaarde kwali
teiten zult kunnen overtuigen, noodigen wij U uit,
gebruik te maken van nevenstaanden reclame-
P. DE GRUYTER ZOON.
WINKELS DOOR GEHEEL NEPERLAND.
10°/. KORTING.
GRATIS I ONS THEE TER KEURING I
Tegen inwisseling van dezen coupon
ontvangt U tn onze winkels vanaf a.s.
Maandag tot en met a.s. Zaterdag bij
aankoop van 1 pond Koffie
GRATIS TER KEURING
1 ons QiSruyttr) Thee i 30 cents.
P. DE GRUYTER ZOON.
MODERNSTE WINKELBEDRIJF IN
GRUTTERSWAREN - BOTER
KOFFIE - THEE - CACAO.
■ié.
en, dat een 5-maal tali ijker
volking in eigen koloniën voor het geloof
verloren gaat, uit gebrek aan katholieke
scholen
idergeteekenden doen een beroep
op U. teneinde onze schoone kolonie,
waaraan ons land zooveel te danken
heeft, de grootste aller zegeningen te
schenken, de zegening van het ware
geloof, door middel van kath. onderwijs.
In afwachting van krachtiger regee-
'ingssteun, noodigen zij U uit, door
vrijwillige bijdragen Java in staat te
stellen de noodige katholieke scholen
te bouwen. Het heeft Z. D. H. den Aarts
bisschop vho Utrecht en de overige
Bisschoppen van ons land behaagd,
hun volle goedkeuring te hechten aan
dit pogen, terwijl o.a. zich bereid ver
klaard heeft giften in ontvangst te
:nProf. Dr. J. Smit, Rijzenburg.
Van Staatswege wordt aan alle van
rijkswege gesalarieerde bedienaren van
den godsdienst eene toelage van f 100
verleend, Naar aanieiding hier
van schreef ds. Voorhoeve in het Han
delsblad „Onze Christelijk-Protestant-
sche kerken hebben gebloeid uit den
bodem der vrijwilligheid, getuige onze
prachtige stichtingen en bijeengebrachte
kapitalen".
Die prachtige stichtingen en die kapi
talen hebben, zooals we weten, veelal
geheel anderen oorsprong dan den
bodem der hervormde mildadigheid.
pleit voor het rechtvaardigheids
besef van een ambtgenoot des schrij-
ds. K. Vos, van Middclstum, dat
bij zich geroepen voelde, over de ware
toetracht van zaken het volgende te
verklaren
„Vrijwel alle dorpskerken cn de
eeste der groote stadsiteiken zijn
jomsch Katholieke gebouwen. Het
overgroote deel der veelal rijke pasto
ralia en kerkvóogdijgocderen ten platte
lande zijn landerijen, dateerend van
vóór de Hervorming. De rijkssubsidie,
die voor de Hervormde Kerk vér over
het millioen per jaar bedraagt (in het
geheel twee millioen vier tori) is
vergoeding voor wat oudtijds de o
luid aan de toenmaals Gereformeerde
kerken uitkeerde uil de door haar ge
administreerde geestelijke kantoren,
waarin waren ingebracht al de op
brengsten van door de overheid ge-
koufiskeerde goederen van Roomsch-
Katholieke stichtingen van vóór de
hervorming, terwijl in de kassen der
geestelijke kantoren ook vloeiden ze
kere belastingpenningen der burgerij,
zoodat aan het onderhoud van uitslui
tend Gereformeerde predikanten alle
andersdenkenden meebetaalden. De
kerkgebouwen waren tot 1796 dorps
eigendom cn werden door dorpsvoog
den onderhouden op kosten van het
gehccle dorp (dus ook van de niet-ge-
reformeerde Ingezetenen 1), dus niet
»uit den bodem der vrijwilligheid.In
1796 heeft de nieuwe staatsregeling die
gebouwen aan de kerken overgedragen,
die thans door verjaring eigenaressen
zijn. Gedurende onze republiek heeft
de Gereformeerde kerk vrijwel uitslui
tend geleefd en geteerd uit wat de
overheid voor haar beschikbaar stelde
goederen bijeengebracht door
Roomsche offervaardigheid.
Men heeft in de Herv. Kerk eeuwen
lang steeds gesteund op kapitalen, die
door Roomsclien waren bijeengebracht.
Daardoor heeft de gemeente nimmer
geleerd veel te offeren.*
Hoofddoel der nieuwe arbeidswet
beperking van den arbeidsduur.
Voor kinderen beneden 14 jaar is
behoudens uitzonderingen alle arbeid
verboden, evenzoo voor vrouwen binnen
8 weken na hare bevalling. Bijzondere
•rzorgeil zijn verder verplicht ten
behoeve van de moeder en haar kind.
wet voorziet voorts in bijzondere
voorschriften legen gevaar voor de ge
zondheid en zedelijkheid der arbeiders.
Bij algemecne maatregel van bestuur
zullen bepaalde soorten van arbeid of
arbeid onder bepaalde omstandigheden
door personen beneden 18 jaar of
ouwen moeten worden verboden.
Doo. vlugger werken zullen wij allen
de schade van korter arbeiden moeten
inhalen.
Wilde en beschaafde volken hebben
geen begrip van de waarde van tijd,
beschaafde en tevens handeldrijvende
volken beschouwen tijd als een schat,
bijna als een soort van rijkdom.
Amersfoort
De R. K. Vereeniging «Geloof
Wetenschap publiceeidc 't programma
izoeu 1919—1920. Het geeft aan:
Dinsdag 11 Nov. A. Verhoeve en
C. de Rijk. Onderwerp: Guido Gezelle.
Dinsdag 9 Dec. W. C. v. d. Volkcre,
Amsterdam. OnderwerpDemonstratie-
proeven over draadlooze telegraphic en
draadloos licht.
Dinsdag 13 Jan. Henri Dekking, Rot
terdam. Onderwerp: Cyrano de Ber
gerac (Edm. Rostand). In 't cachot,
klucht van E. Eckstein, Van den Hak
op den Tak, Monoloog van H. D,
Dinsdag 10 Febr. Intieme kunstavond
door Ellen Russe, Den Haag. Causerie
den Dans met voordracht
pianospel.
Dinsdag 9 Maart. T.iornp-avond
Lichtbeelden door Joan Collette.
Dinsdag 13 Aptil. A. Verhoeve,
Arnhem en C. de Rijk. Hilversum.
OnderwerpChristelijke Dichters.
De R. K. Onderoff. Bond »St. Mar-
tinus*. afd. Amersfoort, organiseert een
gecombineerde Propagarida-Feestverga-
dering met de afdcelingen Utrecht, Har
derwijk, Ede, Zeist en Soesterberg, op
Dinsdag 11 November 1919 (pati
van »S(. Martinus*) in de groote
van de R. K. Werklicdenvcreen.,
O. L. Vr.straat alhier. Aanvang 7
Het programma vermeldtRede door
den ZeerEerw. Heer Padberg, a
zenier. OnderwerpDe plicht
dagen. Daarna optreden van een ka
rakter-Humorist met een keur
mische voordrachten. Verder zal het
programma worden afgewisseld t
zang en muziek.
Alle R. K. onderofficieren, ook i
leden, met hunne gezinnen, worden
genoodigd deze verg. bij (e wonen
Premieleening Amersfoort.
Burg. cn Weth. van Amersfoort heb
ben den Raad een voorstel aangeboden
H. L. A. DULLAERT Co.
Amersfoort - Soest - Utrecht - Steenbergen - Noordbroek
het uitgeven eener premie-leening
van f3,000.000. De leening zal In haar
geheel in 30 jaar worden afgelost en
zal worden uitgegeven In 3 pet. obli
gaties van f 100. Gedurende de eerste
15 jaren zullen twee trekkingen per
jaar plaats hebbengedurende de tweede
15 jaar één trekking per jaar. Bij elke
trekking, gedurende de eerste periode,
worden 30 premies aangeboden, gedu
rende de tweede periode 45 premies
bij tedere trekking. Er zijn premies van
f25,000, f20,000, f15,000 en f10,000.
Overzicht van de werkzaamheden
der Arbeidsbeurs gedurende de maand
October. Afdeeling voor mannenaan
vragen van werkgevers 305, aanbiedin
gen van werkzoekenden 534; aantal
plaatsingen 126. Over de maand Oct.
van het vorige jaar waren deze cijfers
resp. 284, 371 en 95).
Afdeeling voor vrouwen aanvragen
van werkgevers 31, aanbiedingen van
werkzoekenden 21aantal plaatsingen
5, Over de maand Oct, van het vorige
jaar waren deze cijfers resp. 22, 30
Op uitnoodigiug van de in
samenwerkende'besturen der plaatse
lijke Standsorgatiisatic» »St. Jozef* en
De Hanze* bad Woensdagavond in
de Patronaatszaal aan de Elleboogsteeg
vergadering plaats van afgevaar
digden uit genoemde besturen mei het
schoolbestuur der St, Ansfridus-parochi
het schoolbestuur der parochie van
den H. Henricus. Van liet mede uit -
genoodigde bestuur der K. K. Jongens-'
scholen aan Schtmmelpenniockstraat en
Breedeslraat was geen afgevaardigde
ter vergadering aanwezig.
Dc Voorzitter van de «De Hanze*,
de heer Hassing, gaf eene Inleiding
waarbij hij mededeelde hoe in de beide
Standsorganisaties wensohen tot uiting
kwamen op onderwijsgebied, vosr ver-
Jijkiug waarvan noodig zal zijn
reorganisatie van het bestaande
R. K. Schoolwezen te dezer plaatse.
Ook de te verwachten invoering der
nieuwe onderwijswetgeving, dringt, naar
Spr. meent, lot handelen. Uit de voor
gelezen correspondentie, gevoerd tua-
schen de Standsorganisaties en het R.K.
Schoolbestuur der stadspnrochies bleek,
naar Spr. meende, voldoende, dat ge-
wenscht wordt opbouwend te werk te
gaan, bestaande corporaties intact te
laten, maar te bevorderen dat door
centrale leiding het R. K. Bijzonder
Onderwijs in zijn geheel bevorderd
worde in aanpassing met de eischen
des tijds.
Voorgesteld werd nu eene commissie
te benoemen, die zal hebben te onder
zoeken hoe op de beste wijze het be
sproken doel planmatig kan worden
bereikt.
HINsmens het schoolbestuur der St.
Ansfridus-parochie, vertegenwoordigd
door de heeren Jorrlt de Boer. Ir.
Httygen en F. L. Laporte, betuigde de
heer Huygen instemming met het plan
en adviseerde dat elk aanwezig bestuur
twee leden voor de commlasie zou aau-
ijzen, terwijl het afwezig zijnde R.K.
Schoolbestuur wordt uitgenoodlgd even
eens twee vertegenwoordigers a
Ook het Schoolbestuur der St. Hen- I
rlcus-parochie verklaarde zich, bij monde I
van den Zeereerw. Pastoor Engbers, I
tot medewerking bereid en wees twz
vertegenwoordigers aan.
De samenstelling der Commissie ia I
cl"°Tuithof en J. de Wit, v
woordigende »St. Jozef* J. H. Hast
en Th. Nicuwendijk, voor «De Hanze.;
Ir. Huygen en F. L. Laporte, v
DE SCHILDWACHT.
0
Rügen is een eiland in de Oostzee
j tegenover Straalsond. In vredestijd is
i dit eiland door de vruchtbaarheid van
k zijn bodem en de gezondheid van zijn
I klimaat een heerlijke oase. Gedurende
1 den oorlog is Rügen een natuurlijk!
I vesting, wier bezit dikwijls gekocht is
I ten koste van moorddadige gevechten.
Gedurende den veldtocht van 1807
werd het eiland bezet door een leger
I onder bevel van den Franschen n
tchalk Davoust. Maar Napoleon vi
E derde zijn krijgsplan en het eiland Riigen
noest plotseling ontruimd worden.
Alle posten werden verlaten, n
!Tiet geschiedde met zooveel haast, dat
:n een schildwacht, een jonge
at, Firmiu Bonard, die op een post
[btond, vergat.
Om twee uur in den morgen zou hij
[worden afgelost. Zijn tijd was bijna
|erstrcken. Plotseling hoorde Bonard
ten gedruisch, hij luisterde „Dat is dt
'torporaal, die mij komt aflossen.'
lacht hij.
Hij deed ecnige schreden naar voret
en riep: „Werda?"
Maar hij hoorde niets meer. „Ik heb
mij toch niet vergist" mompelde hij,
,bovendien, mijn tijd is verstreken."
Hij wachtte en luisterde scherp
Eenigc oogenblikken daarna hoorde
hij het geblaf van een hond. In dien
tijd hadden bijna alle regimenten hon
den, die door de soldaten werden af
gericht.
De hond nu, dien Bonard gehoord
had, behoorde tot zijn.regimenl en was
lieveling. Hij behandelde het dier
veel meer zachtheid dan de andere
soldaten, cn hij had den hond groot
gebracht.
Bonard vroeg zich verwonderd af,
at het nachtelijk bezoek van Capucin,
io heette de hond, beteekendc. Hij
had echter niet veel tijd om na te den
ken want het volgende oogenblik sprong
de bond vol blijdschap tegen den je."
gen soldaat op.
„Zoo, zijt gij het Capucin," zei Bo
nard. „Nu, dat is goed. Gij schijnt je
zeker daar ginds te vervelen. Ik kan
mijn plezier hier ook wel op. Gij zoudt
goed gedaan hebben, den korporaal
uit te noodigen, niet je mee te komen.
Zijn horloge collega is zeker achter
De nachtlucht is koud en ik heb ge
weldigen slaap
Capucin begon te blaffen en om zijn
vriend te springen.
„Ik begiijp je," zeide deze glim
lachend, „gij raad mij aan te dansen
om mij te verwarmen."
Capucin ging voort met blaffen en
holde rechts en links als een bezetene.
Toen hij zag, dat dit alles vruchteloos
was, keerde hij naar den soldaat terug,
greep hem bij zijn jas en trachtte hem
mee te trekken. Hij trok zoo geweldig,
dat zijn tanden een stuk uniform
scheurden,
Firmin Bonard was daarvan niet erg
gediend en gaf den hond een schop.
Capucin jankte, dat bij zich zoo mis
handeld en vooral zoo slecht begrepen
zag. Hij liep even weg maar keerde
aanstonds weer terug. Hij keek zijn
meester met zijn goedige oogen aan
en likte hem zijn handen.
„Laat mij, loop heen" zei de schild
wacht.
En om den hond te dwingen, heen
te gaan, dreigde hij hem met den kolf
van zijn geweer. Toen Qapucin zag. dat
hij er niet in zou slagen, zich te doen
begrijpen besloot hij zonder hem heen
te gaan hij kwam juist op tijd om zich
met de laatste soldaten van het regi
ment in te schepen.
Firmin Bonard hoorde drie, vier
slaan op de keikklc k vr.n Riigen, ma
wachtte vergeefs op zijir. korporaal.
De krijgswet verbiedt den wachtpost
te verlaten, maar de honger deed Bo
nard de gestrengheid der wet vergeten
hij verliet zijn post en begaf zich naai
het Kamp. Als er Iemand gefusilleerd
moet worden, dan is het dc korporaal,
die een soldaat zes uur op wacht laat
staan, bromde Bonard.
Hij- komt in het verlaten kamp. Geen
sterveling is te zien. Fcrmin denkt
Wellicht is het regiment een ander punt
van het eiland gaan bezetten, werpt zijn
geweer op zijn scliotider en loopt dwars
door de velden. Onderweg ontmoet hij
een boer, die bezig is zijn land om te
ploegen.
„Mijn beste man, zoudt gij mij kun
nen zeggen welken kant de Franschen
zijn uitgegaan
„Zij zijn vertrokken," zeide de boer.
„Vertrokken I en waarheen?" riep de
„Dat weet ik niet. Zij hebben zich
onverwacht in alle slilte ingescheept,
ik denk op een bevel van den keizer."
„Vcrlrokken 1 Vertrokken I herhaalde
Firpiin Bonard, „en zij hebben mij al
leen achtergelaten I Nu word ik opge-
teekend als deserteur I O, die vervloekte
korporaal I Nu begrijp ik het gejank en
het geblaf van dien armen Capucin, hij
kwam mij het vertrek mijner kameraden
melden. Goed, edel dier, en ik heb hem
geslagen, wat ik nog nooit gedaan heb
Daarna dacht Bonard er weer aai
dat hij als een deserteur beschouwd zc
worden en deze gedachte bracht hem
tot wanhoop.
,,Wces kalm," zei hem de boer, een
soort van landelijke wijsgeer. „Klagen
helpt hier niet. Blijf hier en als de
Fraaschen terugkomen, zullen ze je weer
aannemen. Ik zal er bij zijn om hun te
zeggen, det gij er niets aan doen kuilt."
„Ik zie wel, dat gij onze regelementen
niet kent, beste man. Ik zegje dat er
geen vcrschooning voor mij zal zijn".
„Men kan toch niet - een misdaad
straffen die ge niet bedreven hebt. Uw
overheid had u niet hier moeten laten,
zij alleen is schuldig."
De boer keek den jongen soldaat
met groote oplettendheid aan. „Neem
je lot gelaten aan, mijn jongen. Het
hangt slechts van u af, in mij een vriend
te vinden."
„Maar gij weet niet, of ik dat verdi
„Ik ben oud, jonge man, ik ben ge
woon dc incnschcn naar hun gelaat te
oordeelen," antwoordde de boer. „Zeg
mij, waart gij, vóór gij soldaat werd,
wellicht landbouwer?".
„Ja. dat was Ik."
„Welnu, ik heb op het oogenblik een
flinken veratandigen jongen modig in
mijn bedrijf en gij staat mij wel aan.
Gij krijgt kost, inwoning, klcedhgen
eiken Zondag eenigc rijksdaalders."
,,lk neem je aanbod aan," antwoordde
de soldaat dankbaar.
„Welnu, op weg dan?" zei de boer
rroolijk.
En Piet Bazen, too heette de .ïkker-
nan, nam den jongen soldaat mee naar
tijn boerderij, de grootste van het ge
hccle eiland.
De jonge soldaat weer boer gewor
den, toonde zijn dankbaarheid door
grootcn ijver en werklust, De rijke boer
zag, dat er wat in die jongen zat.
Hij wilde Bonard beloouen en te ge
lijk hem voor altijd aan zich hechten.
„Mijn beste vriend," zei hij op zeke
ren dag, „ik heb je lief gekregen als
„Indien ik in Frankrijk mijn ouden
vader niet had. die mijn terugkeer ver
wacht en verlangt zou ik Ktlgen niet
meer verlaten," zeide de jonge man.
„Gij zult hem terugzien," antwoordde
de landbouwer. „Gij kunt uw vader zelf
hier bij ons brengen. Maar ik wil op
het oogenblik over mijn dochter «preken,
Firmin kreeg een kleur, wat het scher
pe oog van den grijsaard niet ontging.
Wordt vervolgd.