1. VAN HAMERSVELD Ir. B. KRAAL ,f JOHAN SOBIESKI. DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT DINSDAG 2 DEC. 1919 33* JAARGANG No. 71 DE EEMBODE verschijnt Dinsdags- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week gaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw Stenografisch Raadsverslag d Amcrsloort één gulden per jaar. ADVERTENTIEN 25cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld advcrtcercn. Advertentlén moeten des Dinsdags en des Vrijdags vóór 10 uur worden bezorgd. VANAF f 1.35 PER FLESCH VRAAGT PRIJSCOURANT. Binnenland. Centraal Bureau R. K. Huisvestings comité Afdeeling Oostenrijk. Te 'j-Hertogenbosch hadden onder voorzilMuchapvan Mgr. Diepen, bespre kingen plaats van liet Centraal Bureau vr.n het Ned. R.K. Huisvestings-Comité 0.a. ni'et Baronesse Rast en Dr. Berta Pichl, reap.- presidente en algemeen secretaresse der Katholieke Vrouwen- Organisatie te Weenen, Graaf Wolff Metternich en Baron de Weichs de Wenne, leden der Orde van Malta. Door de mededeelingen, welke op dsxe vergaderingen ook namens Kar dinaal Piffi, Aartsbisschop van Weenen, g' .laan werden, is gebleken hoe drin gend noodzakelijk het is, dat de Ka- t.'i Oieken in Nederland zich allen aan- s.uiten bij het Centraal Bureau van het lC. K. Huisvestings-Comité te 's-Herto- C nbosch en dit Bureau door hunne 1. ften steunen, om zeker er van te zijn, il de Oostenrijksche kinderen en nood- enden door hunne Katholieke orga- 1,1 itie in Oostenrijk kunnen worden alpen. :n hoopt nu de geregelde aan- I: ,t van treinen met kinderen om t dagen te kunnen verzekeren i <i lig te begiunen met de afzending i levensmiddelen, kleederen enz. i f.olgendc trein met kinderen Vei en wordt 10 December in ui verwacht. H t Centraal Bureau van het R, K. I II ib' estings-Comité heeft zich tot taak I g'-st. d hulp te verieenen aan kinderen :-.:i i Iken stand. Het zal ook speciaal tg dragen voor het onderbrengen van indtren uit den middenstand, zoodat V 1: .t geheel'overbodig is, dat voor dat el andere comité's worden opgericht. i Iet Centraal Bureau beschikt reeds ver genoeg plaatsen. H(t Centraal Bureau van het Ned. K. Huisvestings-Comité treedt in ij ie werkzaamheden volkomen zelf- i .ndig op. Met niet genoeg aandrang kan den C itho'.ieken van Nederland op het hart korden gedrukt om enkel en alleen het ntraal Bureau van het R. K. Huis- itinga-Comité Het is van het grootste belang, dat d i Katholieken eenheid toonen en «kien door middel der Katholieke or- f^Knisatic hunne geloofsgenooten in Weenen hulp bieden. Het Centraal Bureau van hel R. K. Huisvestings-Comité is ook alléén in staal al de verschillende R. K. Orga nisaties hier te lande iu gemakkelijke en veilige verbinding te brengen met hare zuster-organisaties in Weenen en Oostenrijk. Aldus kan en zal het zor gen. dat deze niet alleen in werkelijk heid ontvangen, wat de Nedcrlandsche Katholieke solidariteit haar toedenkt, ook dat zij tegenover haar vijan dige organisaties dien rang en invloed verkrijgen en handhaven, dien zij de tegenwoordige allermoeilijkste o Btandigheden ook uit propagandistisch oogpunt meer dan ooit te verzorgen hebben. De Katholieken handelen in het waar achtig belang hunner geloofsgenuoteu Oostenrijk door alleen iu de Katho lieke comité's zitting te nemen en door hunne hulp, in den vorm van gelde lijke bijdragen, levensmiddelen, kleede ren en andere goederen, uitsluitend aan het Centraal Bureau van het R. K. Huisvestings-Comité en dc daarbij a gesloten comités te verieenen. Het Centraal Bureau van het R. K. Huisvestings-Comité. Afdeeling Oostenrijk, f A. F. DIEPEN. Voorzitter. JOS. VAN MACKELENBERGH 's-Hertogenbosch, 27 Nov. 1919. Het port der brieven boven gram bedraagt bij vooruitbetaling boven 200 tot en met 300 gr. 20 ct. :r te Amsterdam gehouden. Eerste LuchtvoarUentooristelling zoo ongeveer f 100.000 bedragen. Dit bedrag zal de Rcgceriog bij- 300 400 500 30 600 35 500 1000 30 1000 1500 45 1500 2000 50 Het port der gedrukte stukknn boven 500 gram bedraagt, ,bij vooruitbetaling voor een gewicht tot en met 1450 gr. l'/z ct. per f0 gr. of gedeelte van 50 gr., boven 1450 gr. tot en met 2000 gr. 45 cent. Het port der pakketten bedraagt voor een gewicht van niet meer dan 1 kilo gram 40 cent, boven 1 tot en met 3 kg. 50 ct., boveu 3 tot en niet 5 kg. 60 ct. Bij de Tweede Kamer is een wets ontwerp ingediend tot bestrijding van het onredelijke opdrijven en hooghouden van prijzen. Ingesteld wordt een Centrale duurte- raad, bestaande uit tenminste vijf leden, en voorts uit plaatsvervangende eu buitengewone leden. De benoeming ge schiedt door de Kroon. De Minister van Landbouw zal het land verdeelen in verschillende gebieden, in elk waarvan een Duurteraad wordt gevestigd, bestaande uit drie leden en plaatsvervangers, eveneens door de Kroon benoemd. Vooits wordt in elke gemeente, waar in dit naar het oordcel van B. en W. noodig is, een duurte commissie inge steld. Met goedkeuring van Ged. Staten kan een commissie voor meer gemeen ten worden benoemd. De benoeming dezer commissies ge schiedt door B. en W. De Centrale Duurteraad zal onder scheiden, uitgebreide bevoegdheden te verkrijgen om de prijsopdrijving tegen te gaan. Zoo zal hij bevoegd zijn om getuigen op te roepen en onder cede te hooren. Volgens voorloopige schatting zal het tekort van de in den afgeloopen Te Harieh is de bliksem geslagen een woning. De schoorsteen werd i splinters, lamp en theegoed np dc tafel tot gruis geslagen. Dc vrouw en kinderen, die om de tafel zaten, bleven ongedeerd cn brand ontstond er niet. Enschede is bij 't station een motorwngen met twee aanhangwagens fabrieksarbeiders, teruggegleden botsing gekomen met een an deren motorwagen, die volgde, en waarvan het balkon ineen werd gedrukt. Enkele passagiers werden gewond. Herhaaldelijk lezen wij den laatsten tijd van in kachels ontploffende dyna- mietpatronen. Het behoefde toch eigen lijk wel niet gezegd te worden, dat dit onjuist moet zijn. Als er dynamiet-pa- troncn in de kolen kwamen, zou er nooit een lading kolen zelf9 den waggon binnenkomen I Een zoodanige patroon ontploft reeds als men ze laat vallen. Zooals we weten het ouderwelschc buskruit ontbrandt door vuur, dynamiet (nitroglycerine is nóg gevaarlijker) ont ploft door schok, en de moderne springmiddelen, als cordiet, lydiet, me- liniet, enz. enz. ontploffen door explosie. Vnur deze explosie worden aangewend pijpjes z.g.n. slagkwik, dewelke passen in de blokjes cordiet enz. aangebrachte gaatjes, dte door vuur worden ont stoken, dan in het cordiet enz. tot ontploffing komen en dit diirdrdoor meae dan exploseeren. Deze pijpjes slagkwik nu kunnen wel zijn, die met de kolen te v komen eri een kachel of haard doen ultcenspringen. Hoe ze in de kolen komen ia een raadsel, want in de kolenmijnen werkt men niet met explosies. Men moet hier zéker denken werk van kwaadwilligen of van oi rekenbare lieden. Onze lezers weten, dat de crir latieteit onder de jeugd gedurende de laatste jaren op onrustbarende wijze toe genomen is. Mr. de Graaf deelde mede, dat hel aanial processen-verbaal tegen jeugdige personen beneden 18 jaar in het arrondissement Utrecht in de jaren 1916—1919 als volgt gestegen was: 160, 368. 325 en 704. En niet alleen steeg liet aanial jeugd misdrijven, verergden ook in graad. En het meest had 'l mr. de Graaf getroffen, dat ei zooveel kinderen bij waren uit fatsoen lijke gezinneu van wie men het nooil verwacht zou hebben. In de Tweede Kamer werd gewezen op de hooge landpachten. Bovendien hebben vele pachters tegen hoogen prijs hun hoeve moeten koopen om zich niet aan den dijk te zien gezet. Ook de lasten, polderlasten zijn buiten gemeen zwaar. Men drong dus op aan groote zorg voor den landbouw Overi gens moet de Regeering zich zeer bemoeien met den landbouw. De resultaten der Regcerings-bemoeiing, zooals we die in de laatste jaren zagen, houden geen gelijken tred met de moeite daaraan besteed. Minister Van IJssclstein deelde mede dat de wijziging der Jachtwet nagenoeg gereed is en daarin de heerlijke jacht- rechten worden afgeschaft. Verkrijging van klein grondbezit, ook voor fabrieks arbeiders. acht de Minister een sociaal Geert Kamps te Haren, heeft zijn lOOsten geboortedag feestelijk gevierd. Deze oude man, doet nog steeds zijn wandelingen en verricht met opge wektheid kleine bezigheden. Zijn ge heugen is nog zeer helder. Zijn zes kinderen van 59 tot 71 jaar, leven nogdan zijn er 30 klein- en 82 achterkleinkinderen. De Avondpost» berekent, voor den Haag de volgende belastingcijfers, ongeacht nog nieuwe vindingen, als straatbelasting enz. Inkomens van f 2500 moeten san pt.m. f 636; Inkomens van f3500 moeten afslaan pl.m. f 880 Inkomens van f 4500 moeten afstaan pl.m. f 1134; Inkomens van f 5500 moeten aft pl.m. f 1434. In het tijdschrift •Het Kind* be antwoordt een inzender een-genees heer dc vraag van een aanstaan den vader om een geschikt boek ter handleiding bij de opvoeding van zijn eersteling. «Voldoende ervaring heefl mij geleerd, dat kinderen, die volgens het boekje worden grootgebracht, er ongelukkig aan toe zijn. We kunnen wel aigemeene voorschriften geven, maar in hun algemeenheid zijn ze op geen enkel kind van toepassing. Ver stand van kinderen en van opvoed kunde krijgt men niet uit boeken, maar moet men leeren uit het levende kind. Ik hecht altijd veel aan de natuurlijke intuïtie van ouders..,. Er zijn meerdere wegen, die naar Rome leidenAls aigemeene leiddraad kan een boek soms nuttig zijn. maar een kind, dat volgens het boekje opgekweekt wordt, is er slecht aan toe. En de ouders worden zenuwlijders." Bij een landbouwer onder Wi wijk werd voor een waarde vAn circa f400 aan tabak enz. ontvreemd. De politie vond wei inbrekerswerktuigen, maar verder geen spoor. Enkele dagen daarna werden door de Duitsche politie er- vijftal Hollanders aangehouden, die bekenden den diefstal te hebben ge pleegd. Ook in Dultschiand hadden reeds weer gestolen. In het najaar van 1918 werden op de Friesche Zandgronden heel veel landerijen verkocht tegen zeer hooge prijzen. Men oordeelde dat met die prijzen het boerenbedrijf niet loonend kon zijn. Thans wordt er bijna even veel verkocht en over het geheel zijn de prijzen nog hooger dan verleden jaar. De VeencndaaUchc Stoomspinnerij zal wegens absoluut gebrek aan steen kolen. genoodzaakt zijn dc gehcele fabriek stop te zetten, waardoor onmid- delijk 600 arbeiders werkloos worden. Men kan verwachten dat met de door de steenkolenschaatschtc meer urgent geworden ombouwing voor electrische beweegkiachl vbii die lijnen der groote spoorwegen, welke daarvoor wegens intensief personenverkeer het eerst io aanmerking komen, binnen niet te lan gen tijd een aanvang zal worden ge maakt. Het is bekend, dat de spoor wegmaatschappijen bij wie de verbou wing reeds geruimen tijd een onderwerp van ernstige studie heeft uitgemaakt, hebben bestoten voor enkele in Am sterdam uitgaande hoofdlijnen plannen Amersfoort Di R. K, Optnbart La naai ih dt Rt/pen Jmgd. Wanneer hier sprake is van de rijper jeugd, dan worden daardoor bedoelt! dc kinderen, die de lagere school hebben doorloopen, maar nog niet den leeftijd bereikt hebben, die hen recht geeft de boekerflen van de R. K. Openbare Leeszaal te gebruiken, d. i. den leeftijd '8 jaar. is van het hoogste belang èn de ontwikkeling en voor de ka raktervorming, dat In keuze van boeken aan jeugdige personen niet alle vrijheid gelaten wordt. Dit zijn de meest kritieke jaren van :t leven. In den tijd der overgangs jaren is het jeugdig hart het ontvankelijk. De indrukken ten goede of wet ten kwade In die jaren door het zoo out- vaukelijk gemoed opgenomen, traceeren gewoonlijk den weg voor het volgend leven. Het ia dus zaak hier leiding te geven n goede. Wanneer geen verstandige leiding gegeven wordt, dan weet hij, die maar de minste ondervinding op dit gebied opdeed, heel goed, dat onze jeugdige personen men kan geruat zeggen „uitsluitend" aanvallen op de ontspanningslectuur. Dit is in zich reeds verkeerd. Het niet goed meer, dat aan onae jeug dige personen uitsluitend ontspannings lectuur in handen gegeven wordt. We moeten hen ook liefde bijbreogco voor andere lectuur. Moeilijk ia dit, zeker, maar onmo gelijk volstrekt met, en waa groote belangen op het spel staan, mag het moeilijke toch niet afschrikken, maar moet het juiat een prikkel zijn tot concentratie van alle krachten. We moeten onze grootere jongens en meisjes ook godsdienstige en lichte apologetische boeken leeren lezen ze moeten reeds een voorbereidende schooi doormaken voor hun later politiek er sociaal leven, en daartoe moet in deze jaren ook reeds het geschikte boek een welkome hulp zijnhen moet vooral ook liefde bijgebracht worden voor de verschillende vakboeken. Natuurlijk wordt hierdoor de ontapanningslectuur volatrekt niet geheel uilgesloten; dit >ii uit paedagogisch oogpunt zeer ijuist zijn. Maar van den anderen kant is het gevaar van te veel ont spanningslectuur ook niet te onder schatten, want hierdoor komen er r al te velen tot slaafsch verslinden prikkellectuur en erger. De leiding, die bij de boekenkeus >n de rijpere jeugd moet gegeven worden, denke men aich echter niet juist zooals bi) dc scboolgaaode jeugd. Eigen inzicht en eigen wil beginnen zich in deze jaren sterk te ontwikkelen en het is noodzakelijk daarmede reke ning te houden. Het Is goed hen in de keuze der boeken eenige vrijheid te laten. Misschien is het beter schijnvrijheid te spreken, want tactisch leider zal onder schijn vrijlaten toch allen invloed op de keuze van het boek uitoefenen. Hier kan echter van het uitreiken van de jeugdboeken door de school geen sprake zijn. De acholen, die door de verschillende jongens en meisjes Langestraat 26-104 TeUfooo 348 dien leeftijd gevolgd worden, lijn neutrale inrichtingen van ouder t^d. Een ander deel, het grootste, Is reeds los van alle verband met de icbool, I Ide taak van het individucel uitreiken van het jeugdboek, die voor het onderwijzend personeel der bijzon- dere lagere school eindigt, wanneer het kind die school verlaat, kan terstond worden opgenomen door de leidas onzer bloeiende jeugdorganisatie'*, bij gelukkig het overgroote deel o rijpere jeugd :s aangesloten. Alleen worde hier een uitzondering J gemaakt voor de meisje* uit den bur- i gerstand, die nog niet het voorrecht J hebben georganiseerd te zijn. Voor deze meisjes, wier aantal toch wet te overzien is, zal de zorg indlvidueelc uitreiking van hoeken 1 heel goed aan de dames bibliotheek J ssen zijn toevertrouwd, l iet kan een bitter omstreden quaestie I worden, wat het meest nuttig en hel meest practisch is, óf wel, dat het daartoe aangewezen lichaam, de R.K. Openbare Leeszaal door nadere weder- tijdsche besprekingen een poging dort de bestaande bibliotheken der jeugd- vereeoigingen te centraliaeeren, waar door met de boeken voor de rijpere Jeugd, die in de R. K. Openbare Lees zaal aanwezig zijn, tenminste dc grond slag zou gelegd worden voor de op bouw van een bibliotheek voor rijpere jeugd, die aan alle eischen voldoetóf wel dut de R, K. Openbare Leeszaal slechts een aanvullende rol gaat spelen. Wanneer iedere jeugdvereeniging een bibliotheek had, die aan de noodzake lijke eischen voldeed, of in Slaat was tr zoodanig een in te richten, zou het zelfs een dwaasheid genoemd kunnen wc het centralisatleprobleem naar voren te brengen. ^^lOpda: deze heilige en godsdienstige wiemen ig met sterker krachten en verbrei baren band bevestigd worde, sen be lde partijen in allen eerbied i gem. nschappelijken Vader, den ais beschermheer en borg, hem n nav. ',;ers, De Roomsche Pausen fcijl zij als zeker aannemen da IH. al I et mogelijke zal doen orr Tbewerkei dat het beide partijen ber ïwe gehoor te hebben ge- .an de v aderlijke, liefderijke roep- i de t hoorzaambeid eens zoons (oond te h bben." i 25. Aug. 1683 W3s Sobieski I zijn kiel-i leger te Troppau aan komen; overal waar hij doortrok, groette de Oostenrijksche bevolking als den redder. Den 31. Aug. stond te Hollabrunn in de provincie be ien-Oostenrijk en ontmoette daar de hepen onder bevel van hertog Karei n Lotharingen. Sobieski wilde den \au oversteken, zijn route nemen r het Kahlengebergte en door het ïjjeene: woud rechtstreeks op de vesting m: icheeren. Hertog Karei, die de selijke gesteldheid beter kende, I hem dit af en den 5. September ierden de Poolsche en Oosten rijksche regimenten den Donau over een brug bij Tutln, de Duitsche hulp troepen dezelfde rivier bij Krems. Den 7. September stonden de verbonden legers20000 Polen, 20000 Oosten rijkers, 11000 Saksers, 10000 Beieren, 10000 Zwaben en 9000 andere Duit- schers in het Tullnerveld. Den 12. September hadden zij, na veel gesch a der kruinen van het Kahlengebergte bereikt. Op al deze tochten, in den slag van Weenen en de campagne in Hongarije werd Sobieski vergezeld door zijn biecht vader den Poolschen priester geheette Skopowski. Sobieski zag wel dat het heuvelachtig terrein rondom de stad voet voor voet aan de Turken zou moeten betwist worden en twijfelde er zelf aan, of hij 's avonds wel voor de muren van de bevrijde stad zou staan. Toch geschiedde zulks. Na een hardnekkigen strijd, sloegen de Muzelmannen tegen den avond op de vlucht; zij hadden zulk een gewei dige nederlaag geleden, dat zij die nooit weer te boven kwamen. Alles lieten de vluchtelingen in den steek. De Polen zetten de vliedende Turken na, Karei van Lotharingen kon slechts eenige regimenten cavalerie missende overige manschappen waren afgemat, doch moesten onder de wapenen blijven, daar men nog een hinderlaag of val strik van een deel der Turksche troepen vreesde. Koning Jan Sobieski, die gedurende den veldtocht gedurig brieven schreef aan zijn gemalin en haar verzocht die door den druk te verspreiden, opdat de christenheld te eer bekend werde met de kwade kansen en de nederlaag van de Halve Maan, schreef na deu veldslag voor Weenens poorten, aan zijne echtgcaoote: «In den avond van den 12. Septem ber verdedigden de Turken nog een korte poos hun legerkamp en hun voor naamste tenten. Toen ik bespeurde dat zij het hazenpad kozen, liet ik, om plundering te voorkomen, op doodstraf verbieden aan iekeren ruiter, van het paard te stijgen en aan icderen infan terist om het gelid te verlaten. Indien wij toch de tenten gingen plunderen, kon de vijand ieder oogenblik rechts omkeer maken en ons overrompelen, Intusschen viel de avond en werd het nacht. Toen gold vanzelf het verbod niet meer. De soldaten staken de flam bouwen aan, die in het kamp lagen en begonnen bij toortslicht te zoeken en te snuffelenzij maakten goeden bult, vooral deden zulks de officieren Towarzy's die rijknechten-in hun gevolg hebben. Wanneer die lieden eenmaal een tent in beslag genomen hadden, dan waren zij er niet meer uit te slaan. De rijknechten maakten een menigte kostbaarheden in de tent van den groot vizier buit. Een jonge kozak, koksmaat van een vaandrig, biacht zijn heer ju- weelen aan, ter waarde van 4000 du katen. De Duitschers heb ik in Turksche kamp niet bemerkt. Zij schiji ook geen krijgsgevangenen, vaandels ot' zcgetecken te hebben. De groot vizier heeft op zijn haastige vlucht niets mede genomen dan de kleeren die hij aan heeft en het paard waarop hij weg rende. Ik heb mij maar als zijn univer- seelen erfgenaam beschouwd want het meerendeel zijner rijkdommen i Poolsche handen gevallen als wettigen oorlogsbuit.* Het op de Turken veroverde werd begroot op een waarde van zes millioen florijnen. Ook de correspondente Kara-Mustafa, o.a. met de Hongaren, viel in Sobieski's handen. Om den Heer der Heerscharen voor de behaalde zegepraal te bedanken, trok Sobieski den 13. September de bevrijde stad binnen, Het volk was op gewonden van vreugde en kuste hem de handen. In den St Stefanusdom in de kerk der Augustijnen verwijidi hij eenige oogenblikken, om te bidden en hoorde in dc kapel van O. L. Vr. van Loreto een Mis van dankzegging, waarna hij uit volle borst »Te Deum De keizer reisde den Poolschen koning, die daarna sijn kamp bij Schwe chat, niet ver van Weanen opsloeg, te gemoet en zeide, ten aanhoore velen, dat hij naast God het ontzet Weenen en de redding der Christenheid dank zeide aan hem, Sobieski. De vlag met de Halve Maan, die boven de tent van den grootvisier had gewapperd, zond de koning aan Paus Innor.centius. met de verzekering dat aan den H. Vader dit zegeteeken behoorde, als zijnde de oorlog tegen da Turken, bovenal op zijn aanmaning begonnen en doorgezet. De strijd tegen de Muzelmannen werd ook in Hongarije, door Sobieski, mede gevoerd, doch behalve zijn dra gonder-regimenten en eenige keurtroe pen, bestond het leger van den Pool schen koning thans uit vrijwilligers zonder veel tucht en de Poolsche offi eieren waren meer op plundering dsn op regeling der krijgszaken bedacht Zoo gebeurde het dat de overwinnaar van Weenen een geduchte nederlaag, leed bfl Patkany. in de nabijheid i Gran. Behalve rijn keurbenden sloegen j al zgn soldaten - de officieren het 1 eerst op dc vlucht en sleepten in I hun vaart den koning en zijn gsrde 1 mede die tot het laatste oogenblik had den stand gehouden en alles hadden I gedaan om vluchtenden tot volharding te bewegen. Het scheelde teer weinig of Sobieski ware door de Turken krijgs gevangen gemaakt. Zijn onstuimige dapperheid cn de schrik dien 'Ie Muzel mannen voor hem hadden, redden hem echter het leven. Ik beschouw, zoo schreef hij aan zijn gemalin, dit verlies als een ge rechte straf van God; er waren mili tairen onder, die zelfs dc kerken plun derden en zich aan andere roof cn san alle ongeregeldheden schuldig maakten. Ik zag liet aankomen en heb meer malen gedreigd hen allen in den steek te laten, daar ik niet langer bij een armee wilde zijn, die de gramschap die de gramschap des Hemels op zich laadde." EINDE.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1919 | | pagina 1