PRIMA WIJNEN
J. VAN HAMERSVELD Jr.
DE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMER8FOORT
DINSDAG (O FEBR. 1920 33' JAARGANG No. 90
DE EEMBODB verschijnt Dinsdags- i
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan. doch opzegging van abonnement inoet
(eschleden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prijs per drie maanden f0.90 Bulten „v
gemeente Amersfoort 10.95. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
Stenografisch Raadsverslag der gemeente
Amersfoort één gulden per Jaar.
ADVERTENTIEN 25 cent per regel. B
tarieven voor handel en nijverheid 6IJ ger
«dvertemn.
Advertentlén moeten des Dinsdags en des
'Vrijdags vóór 9 uur worden bezorgd.
De man die met moed men-
schen redt uit doodsgevaar wordt
geprezen, maar veel meer te prij
zen is hij, die in een bedorven
wereld zijn best durft doen om
affjedwaalden tot beter inzicht te
brengen.
Boa eenst multatuli.
Naar aamleiding van de bijdrage,
over het ongerijmde eener Multatulli-
verheerlijking, onlangs in onze Eem-
bode opgenomen, werd aan zekere
zijde opgemerkt, dat Multalulli dan
toch wel waardeering verdient om zijn
talent als litterator, hetwelk zich open
baarde in een duf tijdperk.
Hierop wil ik bemerken dat het
kenmerkende der Multatulli-beweging
is de hulde aan den vrijdenker, den
Christus-hater, den Hollandschen Vol
taire; den litterator neemt meri op den
koop toe.
Revolutie was de kracht van dezen
'pamflettist, die zich Multatuli noemde.
Voltaire en Rousseau mogen bij al
hun geestelijke wanorde.breeder en ge-
degener wetenschap bezeten hebben,
maar zeker niet meer woede en kracht
van aanval. Ware ons land in zijn tijd
verrot geweest als Frankrijk in de acht
tiende eeuw, ook wij hadden onze re
volutie gekregen.
Van Voltaire loopen vele lijnen van
gelijkheid naar Multatuli, maar Multa
tuli is geen Voltaire geworden, hij heeft
het maar kunnen brengen tot een car-
ricatuur van Nietzsche. Verder dan tot
de voorbereiding eener revolutie is de
zenuwziekte fantast, die van zijn stem
mingen litteratuur maakte, evenmin
gekomen.
Als maniac van den Javaan, «die
mishandeld wordtbedwelmde hij zich
zelf. En niet in een «straalrevolutie is
zijn geweld uitgegist, maar in straat-
relletjes onder Domela Nieuwenhuis.
Hij was onze eerste vrijdenker. De
eerste van hit domme stof-en-kracht-
tijdperk, dat de wijsgeerige wetenschap
in niets vooruit, maar wel aan banali
teiten en grove klandizie heeft geholpen.
In ons land van beschavings-import
heeft Multatuli destijds de deur open-
gestooten voor de bende losgelaten
vlegels, die op zijn voorbeeld een
grooten mond tegen den christelijken
God dorsten opzetten en deugdelijke
traditión kapot slaau. Het gedachtelooze
land verblufte bij, zooals hij de .zwak
kelingen verblindde.
Zoo herleide men tot hem in het
bijzonder het revolutionnaire clement
der onderwijzers de anarchie der socia
listen, die op vliegende blaadjes het
«Gebed vpn den Onwetende* venten
het delirium tremens van godsdienst
haat, waarin hij het Dageraadsvolkje
heeft gedreven; en de jammerlijkheid
DUBBELE REDDING.
i.
- Aan den voet van het Rhone-gebergte
ziet men in eene schoone, maar niet
zeer vruchtbare landstreek een klein
dorpde bewoners zijn arm, doch
tevreden en godsdienstig van aard
hetgeen vooral daaruit blijkt, dat zij
alle pogingen in het werk stellen om
hun kerkje te onderhouden. Menig fraai
beeld, en versieringen van het altaar
verrasen het oog, terwijl het hart door
de ongehuichelde vroomheid gesticht
wordt van hen, die bier in grooten
getalte al de plechtigheden van
godsdienst bijwonen, Begeeft men zich
van de kerk, doo^ een fraaie, lange
beukenlaan dan komt men in een klein
bevallig dal. Hier staat tusachen twee
elkenboomcn, met witte rozeostruikrn
versierd, een houten, fraai gesneden
beeld der Allerheiligste Maagd en
Moeder Gods,eene roekelooze hand
had voor ettelijke jaren hel kindje
geroofd, dat uit even kunstigen hand
gebeiteld was.
Dit beeld wordt door de inwoners
van het dorp en van den ganscheo
omtrek in groote eers gehouden velen
gaan uit godsvrucht daarheen en sti
der jongelieden, die hun geloof hebben
stuk-gelezen in zijn met schitterend i
verraderlijk glasscherf doorzaaide
ken. Als de dood op een troon, hem
opgebouwd van knekels en schedels,
zetelt Multatuli immers op de puinen
van gebroken idealen en geloofsafval
en geruïaeerde levens I
De niel-Katholieke criticus Joh. de
Meester zeide van Multatulli: «de on-
kerkschheid van den «denker* Multa
tuli (maakte) handelsreizigers tot
geraads-vrijdenkers....*
Emm. de Bom, een Vlaamsche lit
terator, schreef«De Multatulli-lezer
beroep is een doorgaans onuitstaanbaar
exemplaar. Er zijn er veel onder
schoolmeesters en diamantbewerkers.
Zg hoesten en snuiten hun neus als
de .meester en achten zich daarom
vrije geesten,*
De dichter Anema »Het afwerpi
ran het juk der zelfverloochening
iclfopoffering, het zich overgeven aan
den roes der zinnelijkheid en zelfver
heffing, het zich omtuinen met de listen
en onoprechtheden eener geraffineerde
zelfzucht, bet verbreken der harmonie
van het zleleleven in den harden dienst
het ideaal, dat de Paradijsslang
:erste menschenpaar voorhield Gij
zult als God zijn, dat geven ons
het leven en dc werken van Multatuli
zijtb werking en uitwerking te
schouwen.*
Maar bet kwaad van de verleiding
vergeten z'n bewonderende lezers om
de zoetheid der zonde. Zij zoeken
edele bedoelingen voor hun held
vinden uitvluchtenhij schreef i
zijn karakter was nu eenmaal
j had zooveel onrecht geleden
Maar zij pleiten vruchteloos zijn misda
digheid vrij met zijn talent.
Multatuli kreeg gaven mee on
wereld voor het hoogste en beste te
een hart gemaakt tot edel,
moedigheid, een kracht van aandoeoirfg-
die nu nog haar werking niet verbeurd
heeftin de geschriften, waar zijn schoon-
heidshuiver doorheen is gevaren. Maar
de eeDe gave verspilde, de andere mis
bruikte hij, de weldaden die hij ontving
•ielen als misdaden op hem terug. Hij
vas geen groote, want hij zocht zich
zelf; hij kende niet de harmonie van
de heiligen en de kunstenaars, die in
hun brandend innerlijk de rust veroveren
door de orde, want de onstuimigheid
zijn egoïsme maakte hem slechts
tot een satyricus. Een gevallen engel,
die duivelenwerk deed, is niet vereerens-
waardig. T. G.
Algemeen openbaart zich in Duitsch-
land verzet tegen de laffe wraakzucht
die „ridderlijke" Franschen, „correcte"
Engelschen en niet te kwatifleeeren
Belgen drijft uitlevering te vragen van
eenige honderden Duitschers, die in
den oorlog voor 't meerendeel huo
plicht deden en
Buitenland.
Er heeft een geweldige herrie plaats
gehad in de Italiaaosche Kamer tus-
schen katholieke en socialistische afge
vaardigden. Een Kamerlid beschuldigde
een zijner socialistische collega's van
omgekocht te zijn, waarop de beschul
digde geen ander argument kon vinden
dan de kracht van zijn vuisten. Al
spoedig was de strijd tusschen de af
gevaardigden algemeen. De socialisten,
hoewel in de minderheid werkten hard
nekkig en wild en keerden, na voldoende
ontspanning, naar huo banken terug.
Df voorzitter had van te voren de
zitting reeds geschorst. Verschillende
afgevaardigden-„worstelaars" werden
gewond. Mauri toonde verschillende
schrammen in het gelaat, en een andere
afgevaardigde was in de hand gebeten.
vurig gebed; vooral de ouders,
kinderen gebrekkig of lijdende
zijn, komen tot Maria hunne toevlucht
nemen terwijl velen hunner getuigd
hebben, dat zit door de voorspraak
der Allerheilig ite Maagd door God zijn
verhoord geworden.
Onder de bedroefde moeders w
zeker niemand, die zich meer derwaarts
bedevaart begaf dan Margaretha
Ram, eene oude soldateoweduwe.' Zij
had vroegtijdig haren -man verloren,
doch met christelijke onderwerping aan
den wil^Gods had zij dit harde verlies
gedragen, en met nog des te grootere
liefde haar best gedaan om haar eenigst
zoontje jozef, het evenbeeld van haren
echtgenoot, eene goede opvoeding te
geven. Jtfzef rechtvaardigde de hoop
zijn" moeder, die hem tot een steun
van haren ouderdom wenschtc te
opgroeienhij bad gaarne en was altijd
in de school de .leerzaamste en de
zedigste knaapslechte gezelschappen
vermeed hij zorgvuldig, en in zijne
vrije uren was hij nergens liever dan
bij zijne moeder, of in de pastorie.
Omdat de pastoor de deugden van
Jozef wist te schatten gaf hij hem
dagelijks onderwijs in de Latijnsche
taal en in de kerkmuziek. Het kon niet
missen, of deze begunstiging van de
Kleeren werden verscheurd, inktkokers
als handgranaten gebruikt en lessenaars
platgetreden door socialisten, die over
de balustrade klommen, om hun katho
lieke collega's in de Bank aan te vallen.
In de Oost. Amerik. staten heeft een
storm het treinverkeer danig in de-war
gebracht, en het tramwegveikecx. nage
noeg geheel gestremd. Te New-York
geschiedt de dienst alleen nog maar
op den luchtspoorweg en den onder-
grnndschen c ooorweg, de dienst op
alle lijnen is gestaakt. De storm is later
belangrijk in kracht afgenomen, ipaar
de zee is nog zeer ontstuimig. Het
stoomschip „Princess Anne" roet 32
passagiers en een bemanning'van 72
kopprn is bij Long Island aan den
grond geraakt. Wegens de onstuimig
heid van de zee, beeft men de pogin-
tot hulp moeten opgeven.
Het Amerikaansche Roode Kruis
meldt, dat de typhus' zóó in Oost-
Galicië buis houdt, dat de Poolsehe
regeering aan het Amerikaansche Roode
Kruis heeft verzocht, zooveel dokters
als het maar kan missen, daarheen te
stureD. Het kamerlid Domski beeft in
den rijksdag verklaard, dat de bevolking
■an Oost-Galicié letterlek uitsterft. In
•erscheideoe dorpen is geen levende
ziel meer. Er zijn honderdduizenden
dooden, 1 op de 5. De lijst der over-
lijdingsgevallen van Tarnapol beloopt
100 per dag. De ziekenhuizen te
Stanislaw zijn meer daD overvol, de
zieken liggen op de straten,
menschen zijn bang om ze
raken, terwijl de doktoren het te druk
hebben om ze
alleen kan worden bewezen voor een
onpartijdige rechtbank.
De opvatting, dat de uitlevering van
de 900 opgeëischte Duitschers, waar
onder mannen nis Hindenburg, dc
kroonprins en de andere Duitsche prin
sen, Bethmann, Ludendoiff, Mackensen,
enz. in elk geval verhinderd moet wor
den,' er gebeure wat er wil, wordt door
ieder rechtgeaard Duitschcr gedeeld.
Erzberger die weer midden en diep
de politiek zit, heeft het uitleveren
van vaderlanders aan de wraak van
den tegenstander volstrekt onmogelijk
genoemd. De officieren, die de controle
commissies der Geallieerden binnen de
Duitsche grenzen moeten begeleiden,
staken. Zij willen zich niet inlaten met
de vertegenwoordigers van een natie
die zulk een smadelijke uitlevering
hunner kameraden eisebt.
Haat verblindt, zulks wordt nu weer
bewezen door Brit en Fransoos, die
.blijkbaar niet inzien dat hun drij'
Duitschland nadeelig is en tot groote
rampen kan lijden.
Uit den Omtrek
Bartievtld
In de laatst gehouden raadsverga
dering deelde de voorz. mede, dat van
het Roomsch Katholiek Schoolbestuur
Barneveld bericht is ingekomen, dat
het onkundig was van het stuk in de
courant door den heer Becker, oud
schoolhoofd, ingezonden .en dat 't niet
zijde des pastoors moest bij menigen
schoolknaap afgunst en baat tegen
Jozef opwekkendit veroorzaakte het
zacht karakter van den goeden knaap
wel verdriet, doch hij vergold nimmer
kwaad met kwaadhij trachtte iedereen,
zelfs ook zijne vijanden, vriendelijk te
behandelen en goed te doenvelen
werden door deze handelwijze getroffen,
zage» hun ongelijk in en verzoenden
zich met Jozef; doch anderen volhardden
in hunne hevige verbittering; de haat
tegen den onschuldige groeide met
hen op en werd ^teeds grooter.
Tot deze laatste behoorden bovenal
twee zonen van een smid, Klaas en
Balthasar genaamdwel is waar,
hadden zij niet de minste rede om
Jozef ongenegen te zijndoch het
deed huD leed dat b8 door
gefierd en geprezen «erd, en bij den
schoolmeester evenieer gezien was als
bij den pastoor, ternjI zij nooit eenigen
lof, maar integendeel nog doorgaans
berispingen moester hooren.
Wij maken fci.fr melding van de
kwalijke geaindheid der jongens, omdat
rij op Jozef's toekomst van invloed is.
Jozef groeide- op, gezond en bloeiend
lichaam en onschuldig,
met den inhoud vah dit zttiY Instemt
en het voorstel door den heer Willé-
mars verdedigd, thans intrekt.
Besloten wordt instemming te betui
gen met een schrijven van de Gemeente
Smallingerland en bij den Minister
aan te dringen, een hooger Rijksbijdrage
te ontvangen van de salarissen van
de burgemeesters.
De voorzitter herinnert er aan,
fret Radio dorp in aanbouw is en 't best
(«Ofeltfk is, dat in Kootwijk op den
duur openbaar onderwijs moet gegeven
ing van grond met A. v..d.
Broek wordt goedgekeurd.
De jaarwedden der vrocdviou
worden verhoogd.
Tot vroedvrouw te Barneveld wordt
benoemd Mej. C. Visscher te Blokzijl.
Aan H. van Middendorp wordt eervol
ontslag als nachtwacht verleend.
Tot nachtwacht wordt benoemd G.
van Middendorp.
Naar aanleiding van het voorstel
Zandbergen, een controleur der ge
meentebelastingen aan te stellen, merkt
de Voorzitter op, dat B. en W. 'tniet
wenschelijk voorkomt, daar deze func
tionaris voor de gemeente veel te duur
zou z$n. B. en W. verzoeken daarom
den Raadsleden hunne medewerking te
willen verleenen. Dc Gemeente wordt
dan verdeeld in 3 deelen en zullen in
ieder deel' 4 Raadsleden werkzaam zijn.
Deze werkzaamheden bestaan in huis
bezoek en omtrent diverse personen
informatifin inwinnen. De leden van
den Raad kunnen zich dan beter per
soonlek op de hoogte stellen.
Alle heeren verklaren zich bereid in
deze te assisteereu en kunnen reis- en
erblijfkosteo in rekening brengen.
Van Versendual wil een verordening
'oor maximumsnelheid voor motor
rijtuigen. De heer Zandbergen gelooft
dat 't moeilijk is, doch zou toch gaarne
zien, dat er bordjes, waarop verzocht
wordt langzaam te rijden, werden aan
gebracht De voorzitter weet niet, pf
de Gemeente op een Rijksweg de max.
snelheid mag bepalen. Willem ars wil
een bord bij den ingaog van de Jan
van Schaffelaarstraat, deze bocht is
zeer gevaarlijk. .Van Ingen klaagt over
een weg in de buurtschap Glind.
Soest
Tot voorzitter van de werklieden-
vereeniging St. Joseph, is gekozen de
heer van den Bedum in de plaats van
den heer A. van Dorrcnsteija, die we
gens drukte bedankt heeft.
Utrecht
Prinses Juliana zal Woensdag 25
Febr. den eersten steen leggen van
iwe jaarbeursgebouw.
Kaasmarkt. Aanvoer drie wagens,
wegende 525 K.G. Eerste kwaliteit f 62.
Amersfoort
VANAF f 1.35 PER FLESCH
VRAAGT PRIJSCOURANT.
De reeds in een onzer vorige num
mers aangekondigde uitvoering van het
Budapester strijkkwartet had in Amicitia
plaats.
De verschillende grootbladen hebben
de buitengewone praestalies van 't ge
selschap zoo in dón breedc uiteenge
zet, dat .we 't onnoodig oordcelen in
détails te treden over deze schitterende
vioolavond, 't Samenspel der artiesten
was ongeëvenaard, de stukken w.o. van
Haydn en Beethoven, werden in vol-
maakte gaafheid gereproduceerd, 't Was
zéker de kleine mocitc-vas-komen
waardte meer daar de opbrengst ge
heel wordt afgedragen aan ,,'t Comité
tot verlichting van dén nood in Hongarije
En vooral deze omstandigheid in aan
merking genomen, hadden we graag
nog méér toehoorders verwacht, 'n goeie
halve zaal be'.eekent voor zoo'n gele
genheid slechts'u oeer matige opbrengst.
S.
Herhaaldelijke klachten over het
„posten" aan de boeken van straten,
doen uitkomen de noodzakelijkheid van
bet uitvaardigen en naleven eener ver
ordening waarbij zulks is verboden.
Elders hielp deze remedie tegen 't zelfde
euvel.
Op de Markt
Appelen f2 k f4.50. Peren f2.50 k
f4.50. Zandaardappelen f5 k f6, p.
H.L. Hoendereieren f 12 k f 13.35 per
100 ft Hooiboter f 3 k f325 per K.g.
Kipper f2 k f4. Kuikenz f4 k f6.
Piepkuikens f 1.50 k f2.50. Oude een
den f2 k f8. Tamme kon^nen f2 k
f 4 per stuk. Duiven f 1.80 k f 2 per
paar. Magere Varkens f 60 k f 100.
Zeugen f150 h ff2.50. Biggen f25 a
f42 per stuk.
Aangevoerd waren ongeveer320
H.L. Appelen, 60 H.L. Peren, 100 H.L.
Zandaardappelen, 35.000Hoen dereieren,
100 kilo Hooiboter, 40 Magere Varkens,
100 Biggen, 5 Zeugen.
GeborenHendrik, z. v. H. Elzenaar
en J. de Roo Alida, d. v. J. v. Raay
en A- Jansen G$sbert Hendrik, z.
v. G. J. v. Harten en A. Bas Anna
Maria, d. v. J. Walraven en A, M.
Brouwer Hendrikus Petrus, z. v.E.
M. v. Beers en P. Rigter Antomfas
Jacobus, z._ v. A. H. J. Govers en W.
A. Middegaal Johannes Arnoldus,
z. v. L. T. Schimmel en J. W. Midde
gaal Klaartje Aleida, d. v. G. Arlar
en J. A. ten Hoeve Gerritje, d. v.
D. v. Eldert en W. v. Oven Gerard
Jan, x. v. G. A. Prins en W. H. Tege
laar Hendrik Willem, z. v. W. v.
de Biezenbos en H. J. Huyboom
Hendrik, z. v. H. v. Eldert en G.
Lijosveld WiUemina Johanna, d. v.
G. J. Bruines en M. ten Hoven Har-
men, z. v. J, v. d. Bor en G. v. Dora-
selaar Johan Frits Frederik, z. v. A.
Kuis en A. v. Ommen Antoinette,
d. v. G*. J. .Raebel en A. 't Hooft
Stephanus Johannes, z. v. W. Kerkhof
en Rj Kuijcr Berecdina, d. van L.
Kroon en A. de Bar Geertrui da Eli
sabeth, d. v. P. F. Zandkuil en W. G.
M. Franken Catrina, d. van J, v.
Eijkeleoburg co T. v. d. Mouten
William Joannes Hendrikus, z. v. J. C.
Adriaanse en J. A. Teunissen Wijntje,
d. v. M. J. de Koning en D. v. Ben-
nckom Johan, k. v. J. J. de Haas
en J. B. Waterreus Evert, z. v. E.
Bouman en B. Janszen Leonardus
Johannes Joseph, z. v. A. Hopstaken
en J. v. Tilburg Hendrika Johanna,
d. v. A. v. Groencstein en W. Bocrsen.
OndertrouwdH. Wansink en C. M.
zwakker, zoodat Jozef reeds op zijn
zestienjarigen leeftijd z'n medehelper
werd, en de pastoor dikwijls zeide, dat
de bejaarde onderwijzer geen beteren
opvolger in zijnen post kon krijgen
dan Jozef. Het schoolraeestersambt
scheen den braven jongman niet
kunnen ontgaan doch heel plotseling
verdween Jozef en niemand wist
hij gebleven was.
Op bet feest der Kerkwijding van
eea naburig dorp had forel met den
ouden schoolmeester op het koor ge
zongen. de vriendelijke uitooodiging
van een bekenden, welgestelden boer,
om het middagmaal eens bij hem te
gebruiken werd niet afgeslagen, en het
vroolijke geselschap en de soo gulle
ontvangst deed hen langer vertoeven,
dan tij anders van zin waren geweest;
het was donker geworden toen zg
vertrokken, zij moesten een boscbje
door. Jozef en de schooolmeester
hoorden in het kreupelhout een smartelijk
en angstig gekerm; beiden stonden stil
en riepen om te hooren wie er wns.
«Help mij 1* riep de klagende stem.
Vol medelijden wilde Josef terstond
naar den klager snellen. Dc oude
had, sloeg voor naar den boet terug
te gaan, om licht «O «ene draagbaar
e te brengen, want hij was van
gedachte dat iemand eea ongeluk had
gekregen.
Doch Jozef, die met jeugdigen drift
bezield was en vol begeerte om den
klegende te helpen, verzocht den
schoolmeester een oogenblik te wachten;
h$ zou over den sloot springen, en
zoodra hij den kermende gevonden
had, tien meester waarschuwen.
Zoo gesegd, zoo gedaanvlug sprong
hij over den sloot en drong door bet
kreupelhout den lijdende te gemoct,
die niet ophield met kermen. De
schoolmeester hooide hoe Josef den
ongelukkige ccaige woorden van troost
toesprak; eensklaps werd het stil; de
meester vernam nog slechts een diepen
onderdrukten kreet, gevolgd door een
hoonend gelach. Vol angst wachtte
hij eea geruimen lijd op Jozefop zijn
herhaald geroep volgde geen antwoord;
verschrikt eu thans voor het ergste
beducht, snelde de oude man naar het
dorp terug, verhaalde alles en ver
zocht om bijstand.
Wordt vervolgd.
