DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 10 AUG. 1920
H»tO JAAUUANU No. 38.
Kantoor: Langezracht
.,n? EEMB°OE verschijnt Dinsdag- cn
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week in
gaan, doch opzegging van abonnement moet
kwartaal V°°f aa,,vilnB Viln «en "icuw
Prijs per drie maanden f0.00 Bulten de
gemeente Amerstoort 10.95. Alzonderlljke
nummers 10 et.
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld
advertceren.
Advertcntiün moeten Dinsdag cn Vrijdag
vóór 9 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Tegenspoed verdragen is voor
den w(jze een oefening van
deugd.
tiet Klooster op den
tieiligenberg.
Door T. PLUIM.
Op den bekenden Heiligenberg heeft
in oude tijden een klooster gestaan (van
1006 lot 1054), ongetwijfeld een der
oudste van Eemland. Ik zal daarover
een en ander hier meedeelen.
Er was een tijd, dat tusschen het
tegenwoordige Wageningen cn Rhenen,
n.l. bi) de Grebbe, een machtige tak
den Rijn verliet en noordwaarts stroom
de. Zooals ik reeds vroeger in mijn
opstel »De Eem« heb toegelicht, heette
deze tak de Eem, blijkens oude aan
wijzingen, die sommige nameD van
buurten, hofsteden, enz. nog geven.
Het was een zeer moerassige streek
waardoor deze rivierarm stroomde, en
dus nog weinig bewoonbaar. Doch
langzamerhand trok die arm minder
water uit dep Rijn en zoo kwamen de
oeverlanden meer en meer droog te
liggen en kon er aan landontginning
gedaan worden.
Van de oude moerassen bleven nog
enkele meren over, o.a. het Egelmeer,
tusschen Veenendaal en Amerongen,
en een meer vlak ten O. van het tegen
woordige Amersfoort. Dit meer sloot
,n drie zijden een hoogte in, de Hohorst
schop Ansfried ook nog zijn eigen be
zittingen aan het klooster, om uit de
opbrengst de kosten van onderhoud,
enz. te bestrijden. Hij zelf zegt »al wat
ik bezit in het landgoed Thrile (Driel,
tegenover Oosterbeekin de gouwe
Teisterband Betuwe), me! de gehecle
bevolking en alle slaven cn gebied,
zooals ik dat onafgebroken gehad cn
bezeten heb, zonder iemands tegen
spraak, namelijk door koninklijke schen
king, overgift en overeenkomst ons
toegekenden in Twenthe (H.l. in
Overijsel) de helft van de tolopbrengst,
cn van de munt en van het woud in
Rumclo, en het vierde deel van een
bosch in Pugenhoute. Ook heb ik
deze kerken bijgevoegd: Ermeloo,
Masemunster, Livemunstcr, Leyre
de Lier), Suindrecht (Zwijndrecht), Ha-
merthe en Lojrsden Leusden, dat
dus toen al een kerk bezat). Een andere
lezing voegt er ook nog de kerken van
Groningen en Dokkinga bij.
Over den heuvel zelf, zegt een kro
niek (Alpertus)«Daar ligt een heuvel
op zes mijlen van Utrecht, die van alle
kanten omstroomd wordt. Aan de eene
zijde vloeit een modderige rivierhet
overige gedeelte is een altijd stilstaand
moeras van zéér groote uitgestrektheid.
Hier liet de H. Ansfridus zich met een
schuitje over den stroom (dus de Eem)
brengen, boomen en gewassen omhak
ken en den top des heuvels gelijk
Op 18 Nov. 1008 was het klooster
gereed, terwijl uit den stichtingsbrief
van Ansfridus blijkt, dat er op Hohorst
toen tevens een kerk gebouwd was,
gewijd aan de H. Maria en den H.
Martinus. Het klooster zelf was gesticht
«ter eere van Jezus Christus, van de
H. Maagd Maria, van de H.H. Petrus
l'aulus en van St. Martinus».
(Wordt vervolgd.)
(d.i. de liooge woonplaats) of Heiligen
berg geheeten. Alleen aan de westelijke
zijde, van den kant der Amersfoortsche
en Leusderbergen, was deze hooge plek
toegankelijk, al moest men daar ook
de Eem oversteken. Dc overige zijden
waren door een uitgestrekt moeras om
geven.
In deze woeste streek r.u zou weldra
een klooster verrijzen. »Tocn het grond
gebied en de bewoners van het bisdom
Utrecht zoo lezen wij in een oude
kroniek door de ongeloovige Denen
en Noormannen geplunderd werden
(800-1000). heeft zich het geslacht
van Lockhorst steeds onderworpen be
leden aan de Christelijke Kerk. Zij
hadden hun goederen en burchten in
het bisdom Utrecht, in Eemland, ter
plaatse waar nu gelegen is het dorp
Leusden bij Amersfoort. Toen au de
Utrechtschen in het kerkelijke en wereld
sche wederom een goed bestuur had
den verkregen, (dus na het ophouden
van de invallen der Noormannen), heb
ben de genoemde Heeren van Lock
horst hun burchten met de gebouwen,
landerijen en andere heerlijke rechten
vrijwillig aan den Bisschop en diens
kerk overgegeven cn die weder
erfelijk leen terug ontvangen. Later,
het jaar 09Q leefde Bisschop Ansfiidus
(n.l. van 994 tot 1008 of 1000), die in
zijn tijd op een plaatsin Lockhorst, die
daartoe gegeven was, een klooster heeft
gesticht van dc Orde van den H. Be-
nediclus. En opdat de kloosterlingen
veilig zo'iden zijn tegen de invallen en
plunderingen van eenige kwaadwilligen,
die nog niet tot het waar geloof be
keerd waren, werden die van Lockhorst
door den Bisschop bestemd om de
Kerk te verdedigen. Zulks heeft Heer
Adam van Lockhorst, Ridder, op zich
genomen. Na zijn dood werd hij be
graven in de kerk van het genoemde
klooster.»
De grond was geschonken, zegt Bis
schop Ansfridus, door zeker ridder Ge-
wardus en bevatte een uitgestrekt ge
bied n.l. 16 hoeven tusschen Hese en
Sous (Hees en Soest), benevens den
voornoemden grond Hohorst met de
lijfeigenen cn al wal daaibij behoort,
d.i. bosschen, beemden, weilanden,
molens, wateren en waterafleidingen.
Ook worden hier nog bij gevoegd: de
nieuwe gronden (dus de ontginningen)
van den Hohorst tot in Bachevoort (nu
Bavoort genoemd), of volgens een an
dere lezingvan den berg Hohorst tot
in Stuthenburch.» Wie die ridder Ge-
wnrdus was, i* niet meer op te sporen.
Buitenland
Wijnkoop en de zijnen beweren
gruwelstukken komen in den heilstaat
Rusland niet voor, en de beschuldiging
daarvan is niets dan laster.
Maar wat zegt men dan wel van het
volgende in het Amsterdamsche Pre
dikbeurtenblad», waar Dr. J. H. Gun
ning J.Hz. met name over de bolsje
wistische gruwelen legen de Christenen
en hun godsdienst schrijft
,,Dsn 2en Januari 1919 viel Riga in
handen der Bolsjewieken, en evenals
overal elders, openbaarde zich terstond
de bitterste vijandschap tegen het
Christendom. Een ooggetuige r
der ontkomen predikanten uit Riga
beschrijft het lijden, dat nu aanving,
aldus
„Alle godsdienst werd aanstonds tot
privaatzaak verklaard. Nergens mocht
in cénige openbare inrichting meer in
woord of afbeelding op iets godsdiens
tigs ook maar gezinspeeld worden. Het
godsdienstonderwijs werd evenals het
gebed in de school verboden. Toen
kwamen de kinderen vóór schooltijd
de kerken saam om te bidden. In de
kerken spraken du communisten van
de kansels allerlei onzin en Godslas
tering. De Satan werd als de eerste
revolutionnair verheerlijkt, die
menschen de vrijheid van de slavernij
van God wilde brengen. De arbeiders-
marseillaise werd in de kerken gezon
gen en de organisten werden gedwon
gen de melodie er bij te spelen. Eek-
hardt werd van den kansel gesleurd,
Hofmann van het altaar weggerukt,
terwijl hij aan zijn nannemelingun het
Heilig Avondmaal uitreikte. In de ge
vangenis ontmoetten wij elkander. Een
ware vervolging brak los. De een werd
voor de keus gesteld«Verloochen
Christus of gij wordt doodgeschoten-
tot een ander zeide men«Geef u
lecraarsainbt op, dan laten wij u nt
leven».
jen de Baltische en Duitsche troe-
naderden en de Bolsjewieken in
zagen, dat hun heerschappij ten einde
liep, vermoordden zij nog vóór hun
vlucht 32 gijzelaars in één gevangenis.
Zij stierven als helden.
Alleen in Riga hebben de
nisten 3654 doodvonnissen achtereen
uitgesproken en voltrokken.
En zoo ging het overal. Priesters
predikanten heeft men aan de deuren
der kerken gekruisigd, aan hun eigen
tafels vastgespijkerd, de oogen uitge
stoken, langzaam verbrand, bij 30
graden koude levend laten invrii
kortom alle denkbare marttlingen
gedaan, alléén omdat zij Christus niet
wilden verloochenen. En teedere jonk
vrouwen, ja kinderen in den eersten
bloei der jeugd, zijn standvastig in den
dood gegaan, omdat zij den Heiland
trouw wilden blijven, al konden zij ook
één enkel woord of één enkele
de dagen der heidensche keizers is zulk
een vervolging over de Kerk des
Heeren niet aangebroken."
Te Zittau in Saksen, waar een
communistische minderheid de heele
stad op haar kop had gezet, alle be
drijven stilzette, de politie wegjoeg, het
aftreden der regcering eischte en de
instelling van een radenbewind, is nu
de orde weer hersteld. Troepen rijks
ier en veiligheidspolitie rukten des
nachts langs verschillende wegen de
stad binnen en namen die zonder
eenige moeilijkheid in bezit. De elec-
trische centrale werkt weer, de politie
heeft den dienst hervat, de beangst
weggevluchte autoriteiten hebben weer
kalmte en waardigheid teruggevonden,
de burgemeester staat weer aan het
hoofd en de oproermakers, van wie er
eenigen zijn gearresteerd, zijn in hun
schulp gekropen en hebben begrepen,
dat hun poging wel wat ontijdig is
Polen gaat ten onder. De Bolsje-
wiken overstroomen het land en het is
de vraag of Fransche hulp afdoende
zal zijn, of ze niet te laat zal komen.
Inlusschen gaan de Bolsjewiki hun
gang of er geen Entente bestaat, ze
stellen in het bezette Poolsche gebied
sovjets aan, te Grajewo op de Oost-
Pruisische grens o.a. een 'n met achttien-
jarig gymnasiast als commissaris die
daar nu de lakens uitdeelt en ze beleggen
volksvergaderingen om de bevolking
te overtuigen van de heerlijkheden
het Sovjet-stelsel.
geholpen.
Engeland zal vijf millioen pond
ling voorschieten om de Duitsche
arbeiders van voedsel te voorzii
Frankrijk heeft steenkolen noodig
steenkolen zijn goud. Hoe meer steen
kolen Duitschland produceert, des te
kan het missen. Het kan echter
produceeren met een ondervoede
bevolking.
Volgens inlichtingen genieten
Duitschers nog geen 60 of 70 pCt. van
het voedsel dat zij vóór den oorlog
kregen.
Engeland en Frankrijk zijn overtuigd
it wil men steenkolen uit het
Roergebied of uit Opper-Silezië krijgen
men eerst de mijnwerkers het noo-
dige voedsel moet geven. Afgezien van
menschelijke overwegingen, was het
veel beter voor Frankrijk en Engeland
om op deze wijze 2 millioen ton steen
kolen per maand uit het Roergebied
krijgen dan om een groot leger
ir dat gebied te zenden otn de kolen
halen. Dat zou veel meer kosten
de bevolking zou er niet door ge
voed worden dat zou bovendien dus
ook nog moeten gebeuren.
Geen enkele overeenkomst, kan den
wereldprijs van de steenkolen verlagen,
zoolang er slechts een beperkte hoe
veelheid geproduceerd wordt. In alle
landen is de steenkolenproductie te
laag. De Duitsche mijnwerkers zijn
bereid om de productie te verhoogen
zij behoorlijk gevoed worden en
de mijnwerkers in andere landen
dit ook doen, dan kan het gewenschte
resultaat bereikt worden.
Binnenland.
Te Veendam is een magazijn
verfwaren tot den grond toe afgebrand.
De voorraden vertegenwoordigen
waarde van f70.000.
Bij een twist tusschen de gebroeders
te 's Hertogenboscch, loste A. J. K.
eenige schoten op zijn broeder, die
dientengevolge in den loop van den dag
overleed.
Visschen in bussen. In den nacht
:n twee personen met een stuk
hout waaraan een haak, te Rotterdam,
bezig aan het visschen in brievenbus
sen. Het bleken te zijn twee kellners.
Zij bekenden reeds meermalen zich op
deze wijze van postbewijzen van
geteekende brieven te hebben meester
gemaakt.
Behalve deze goederen, schonk bis-|handteekening hun leven redden. Sedert
Veldwachter \V., wonende onder
Oosterhout (N.Br.), was bezig zijn
volver schoon te maken, toen het wapen
onverwachts afging en het zevenjarig
zoontje van VV. in het voorhoofd wercl
getroffen. Het jongetje was onmiddelijk
dood.
Te Leer in Oost-Friesland is een
vrouw gestorven, die als laatste wensch
haar man verzocht had, een schilderij
waarvan ze veel hield, in de kist mee
te geven. De schilderij was echter te
groot, zoodat een meubelmaker gehaald
werd om de lijst er af te maken. Toen
dit geschied was, liet het glas los en
rolden 10.000 Marken aan goudgeld
over den vloer. De schilderij kwam in
de kist, de Marken niet.
Te Venhuizen is een landman door
den bliksem getroffen en gedood. Hij
bevond zich in zijn woning. Er ontstond
geen brand.
Waren te Delft vroeger gemeubi
leerde kamers te keus en te keur be
schikbaar voor de studenten der Hoo-
geschool, zoodat een nakomer in
October of November nog keuze genoeg
had, gedurenpe dc oorlogsjaren
daarna is zulks met deo nijpenden
woningnood totaal veranderd. Ook het
steeds stijgende aantal studenten, dat
reeds ver over de 2000 bedraagt,
is aan dat gebrek aan kamers niet
vreemd, waarvan sommige verhuurders
schandelijk misbruik maken, dat
zij voor een paar gemeubileerde kamers
een prijs durven vragen, waarvoor men
voor den oorlog een flink heerenhuis
kon huren.
In de stallen van circus Hagenbeek
te Scheveningen is een der ijsberen door
een anderen doodgebeten. E
enkele nieuwe exemplaren aangekomen
die door de stallen naar de voor de
hen bestemde kooien werden geleid.
Een der nieuwelingen moest daarvoor
een kooi passeeren waarin een der
oude ijsberen was opgesloten. Deze
scheen echter op zijn nieuwe collega
niet bijster gesteld te zijn, want plot
seling sprong hij op, greep den ander
bij den keel waarna een bloedige worste
ling ontstond. Het personeel probeerde
met alle middelen den vechtenden te
scheiden maar tevergeefs. De oude
jsbeer liet zijn slachtoffer pas los na
tem de strot geheel te hebben door
gebeten, waarna het slachtoffer leven
loos in elkaar zakte.
Van een trein, waarin een transport
Duitsche kinderen vervoerd werd, ging
een portier open, waardoor twee dier
kinderen uit den trein vielen. Nadat de
trein tot staan was gebracht, bleek, dat
een der kinderen zwaar gewond was,
terwijl de andere haast geen letsel had
bekomen. Na verbonden te zijn, werden
zij naar Utrecht vervoerd.
De bekende arts E. van Dieren
reed te Amsterdam in zijn auto, toen
een andere auto met deze in botsing
kwam. Van Dieren werd uit zjjn voer
tuig geslingerd en binnengedragen in
'n rijwielenzaak. Zijn toestand was van
dien aard, dat hij vervoerd moest wor
den naar de Boerhaavekliniek.
Op 49-jarigen leeftijd is de heer J.
F. Berkvens, directeur der Coöperatieve
Centrale Boerenleenbank te Eindhoven,
plotseling te 's Gravenhage overleden
-uto, waarin hij zich van het
station naar het Bezuidenhout liet bren
gen. De hee» Berkvens was leider van
de Centrale Boerenleenbank te Eind
hoven, waarbij 473 plaatselijke banken
zijn aangesloten.
Zijn vroege dood is een zware slag
>or het landbouwcredietwesen in Ne
derland.
Naast het directeurschap van de
Centrale Bank te Eindhoven, bekleede
hij de functies van Directeur de Boeren-
hypotheekbaak te Eindhoven, en van
commissaris der Nederlandsche Land-
bouwbank te Amsterdam.
In verband met de vele en velerlei
vragen om inlichtingen uit alle deelen
des lands, verzocht Fr. M. Stanislaus,
van het St. Gregoriushuis te
Utrecht, daaromtrent het volgende
mede te deelen. Aan vele verzoeken
om inlichtingen wordt dan tegelijk
voldaan.
«Het is de bedoeling eerst en vooral
voor Roomsche Studenten de gelegen
heid te openen om bij Roomsche Do
centen 'n degelijke opleiding en gron
dige studie- en kunstvorming te doen
ontvangen.
De aard van de studie en
lessen bij de meeste vakken, maar
vooral bij Kunst, Opvoedkunde, Taai
en Letterkunde, Geschiedenis, Staat
huishoudkunde en dergelijke, maakt het
noodzakelijk dat die lessen gegeven
worden in katholieken geest, wil men
niet, ook onbewust, vei keerde meenin
gen en dwalingen in zich opnemen,
die men langzamerhand begint lief te
hebben, en waarvan men, ook bij later
zien, zoo moeilijk kan scheiden.
Een opleiding dus is noodig, die
rekening houdt met de eischen van de
verschillende examens, welke de stu
denten wenschen af te leggen, doch
geen dressuur, die geheel beheerscht
wordt door en gericht is op een be
paald examen I
Dc lessen, die thans door de R. K.
Leergangen te Utrecht zullen geopend
worden, bedoelen voorloopig nog geen
opleiding voor een B.-akte. Voor de
verschillende vakken zal het aantal
college-uren zijn Nederlandsch 5, Ge
schiedenis 4 Fransch 4, Engelsch4,
Wisk. K I. 4. Dagen en uren zullen in
overleg met de deelnemers worden
vastgesteld.
De kosten bedragen f 200 per jaar,
ior Geschiedenis en Nederlandsch f250.
Vereischte voor toelating is, een
voldoende algemeene ontwikkeling,
zoodat men in staat is de wetenschap
pelijk gegeven colleges in het vak te
volgen. Met name wordt ook altijd ge
vorderd kennis van ten minste twee
van de drie vreemde talen voor som
mige vakken, zoodat men de vakwer
ken in die talen verschenen, behoorlijk
kan gebruiken.
Bij aangifte heeft men dus de noo-
dige stukken over te leggen, waaruit
blijkt, dat de gevraagde voorkennis bij
den candidaat aanwezig is, óf men
moet op andere wijze een en ander
ten genoege van den rector aantoonen.
De definitieve aangifte geschiedt bij
den rector Fr. M. Stanislaus, overste
St. Gregoriushuis, Utrecht.
Terwijl de «Tel.» schrik aanjaagt,
dat in September ook het wittebrood
allicht nog 7 cent in prijs omhoog zal
gaan, annonceert een groote Holland-
sche meelfabriek: «Van de toekom
stige prijzen weten wij niets. De vrach
ten dalen en, wie weet misschien ook
de prijzen van de granen met maïs
is dit reeds het geval.» Maar gelaten
afwachten dus.
Te Rotterdam hebben de gemeente
werklieden, enz. hun nieuwe loon- en
salarisregeling gekregen, nu zijn de
ambtenaren aan de beurt. De „N.Rt.Ct."
ziet het echter bedenkelijk aan, hoe er
aan den waarlijk niet zoo volgeladen
gemeentelijken pruimeboom wordt ge
schud.
Het zal de gemeente over 1920 2'/,
millioen meer kosten, dan waarop bij
de begrooting gerekend was.
En dan de terugwerkende kracht nog
tot l Januari 1919! Er zullen ambte
zijn, die zoo maar in eens een
sommetje van f2830 toegeworpen
krijgen.
De „N. Rt. Ct." eindigt hare jerimiade:
„Komt onze gemeente mede door
deze voorstellen in nog hoogcre finan-
cieelen nood dan waarin zij reeds ver
keert, dan zal zij op rijkshulp niet mogen
rekenen. Eerste voorwaarde voor aan-
ipraak op die hulp toch is, dat men
zijn eigen ftnancieele verantwoordelijk
heid bij voortduring beseft en daarnaar
zijn gedragslijn bepaald heeft."
's Hertogenbosch heeft een
hevige brand gewoed in een eng straatje,
waarin meubelwerkplaatsen en een
beeldhouweratelier en eenige huisjes
gelegen zijn. De bewoners redden zich
in nachtgewaad. In een oogenblikwis
alles een groote vuurzee. De achter
gelegen magazijnen, werkplaatsen en
houtzolders der meubelmakerij van
Biesaart, zijn met den geheelen voor
raad geheel uitgebrandevenzoo een
werkplaats van de meubelmakerij Krij-
bolder Smits, terwijl het belendende
groote magazijn evenals het dak en
de bovenverdieping groote brand- en
waterschade opliep. Voorts zijn ver
brand het achtergedeelte van het huis
van den groentenhandelaar Pasmans en
het atelier van den beeldhouwer Goos-
sens, die al zijn werktuigen en veel
materiaal verloor. Vele beeldwerken
zijn vernield.
Amersfoort
De luitenant-vlieger Bischoff van het
vliegkamp Soesterberg is in liet huwelijk
getreden. Bij deze gelegenheid werd hem
zijn bruid hier door drie collega's
bloemenhulde gebracht per vlieg
machine. Drie vliegtuigen zweefden
geruimen tijd boven onze gemeenteen
wierpen talrijke bloemen uit, terwijl zij
een fraaie demonstratie van luchtacro-
batiek vertoonden.
3ij de Nutsspaarbank werd in Juli
ingelegd f 16.772.95 en uitbetaald
f9433.75. Uitgegeven werden 15 boek
jes ingetrokken 3 boekjes.
In de week van 25—31 Juli deden
zich in deze gemeente 3 gevallen van
diphtheritis voor.