DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN DINSDAG 10 AUG. 1920 H»tO JAAUUANU No. 38. Kantoor: Langezracht .,n? EEMB°OE verschijnt Dinsdag- cn Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke week in gaan, doch opzegging van abonnement moet kwartaal V°°f aa,,vilnB Viln «en "icuw Prijs per drie maanden f0.00 Bulten de gemeente Amerstoort 10.95. Alzonderlljke nummers 10 et. ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld advertceren. Advertcntiün moeten Dinsdag cn Vrijdag vóór 9 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Tegenspoed verdragen is voor den w(jze een oefening van deugd. tiet Klooster op den tieiligenberg. Door T. PLUIM. Op den bekenden Heiligenberg heeft in oude tijden een klooster gestaan (van 1006 lot 1054), ongetwijfeld een der oudste van Eemland. Ik zal daarover een en ander hier meedeelen. Er was een tijd, dat tusschen het tegenwoordige Wageningen cn Rhenen, n.l. bi) de Grebbe, een machtige tak den Rijn verliet en noordwaarts stroom de. Zooals ik reeds vroeger in mijn opstel »De Eem« heb toegelicht, heette deze tak de Eem, blijkens oude aan wijzingen, die sommige nameD van buurten, hofsteden, enz. nog geven. Het was een zeer moerassige streek waardoor deze rivierarm stroomde, en dus nog weinig bewoonbaar. Doch langzamerhand trok die arm minder water uit dep Rijn en zoo kwamen de oeverlanden meer en meer droog te liggen en kon er aan landontginning gedaan worden. Van de oude moerassen bleven nog enkele meren over, o.a. het Egelmeer, tusschen Veenendaal en Amerongen, en een meer vlak ten O. van het tegen woordige Amersfoort. Dit meer sloot ,n drie zijden een hoogte in, de Hohorst schop Ansfried ook nog zijn eigen be zittingen aan het klooster, om uit de opbrengst de kosten van onderhoud, enz. te bestrijden. Hij zelf zegt »al wat ik bezit in het landgoed Thrile (Driel, tegenover Oosterbeekin de gouwe Teisterband Betuwe), me! de gehecle bevolking en alle slaven cn gebied, zooals ik dat onafgebroken gehad cn bezeten heb, zonder iemands tegen spraak, namelijk door koninklijke schen king, overgift en overeenkomst ons toegekenden in Twenthe (H.l. in Overijsel) de helft van de tolopbrengst, cn van de munt en van het woud in Rumclo, en het vierde deel van een bosch in Pugenhoute. Ook heb ik deze kerken bijgevoegd: Ermeloo, Masemunster, Livemunstcr, Leyre de Lier), Suindrecht (Zwijndrecht), Ha- merthe en Lojrsden Leusden, dat dus toen al een kerk bezat). Een andere lezing voegt er ook nog de kerken van Groningen en Dokkinga bij. Over den heuvel zelf, zegt een kro niek (Alpertus)«Daar ligt een heuvel op zes mijlen van Utrecht, die van alle kanten omstroomd wordt. Aan de eene zijde vloeit een modderige rivierhet overige gedeelte is een altijd stilstaand moeras van zéér groote uitgestrektheid. Hier liet de H. Ansfridus zich met een schuitje over den stroom (dus de Eem) brengen, boomen en gewassen omhak ken en den top des heuvels gelijk Op 18 Nov. 1008 was het klooster gereed, terwijl uit den stichtingsbrief van Ansfridus blijkt, dat er op Hohorst toen tevens een kerk gebouwd was, gewijd aan de H. Maria en den H. Martinus. Het klooster zelf was gesticht «ter eere van Jezus Christus, van de H. Maagd Maria, van de H.H. Petrus l'aulus en van St. Martinus». (Wordt vervolgd.) (d.i. de liooge woonplaats) of Heiligen berg geheeten. Alleen aan de westelijke zijde, van den kant der Amersfoortsche en Leusderbergen, was deze hooge plek toegankelijk, al moest men daar ook de Eem oversteken. Dc overige zijden waren door een uitgestrekt moeras om geven. In deze woeste streek r.u zou weldra een klooster verrijzen. »Tocn het grond gebied en de bewoners van het bisdom Utrecht zoo lezen wij in een oude kroniek door de ongeloovige Denen en Noormannen geplunderd werden (800-1000). heeft zich het geslacht van Lockhorst steeds onderworpen be leden aan de Christelijke Kerk. Zij hadden hun goederen en burchten in het bisdom Utrecht, in Eemland, ter plaatse waar nu gelegen is het dorp Leusden bij Amersfoort. Toen au de Utrechtschen in het kerkelijke en wereld sche wederom een goed bestuur had den verkregen, (dus na het ophouden van de invallen der Noormannen), heb ben de genoemde Heeren van Lock horst hun burchten met de gebouwen, landerijen en andere heerlijke rechten vrijwillig aan den Bisschop en diens kerk overgegeven cn die weder erfelijk leen terug ontvangen. Later, het jaar 09Q leefde Bisschop Ansfiidus (n.l. van 994 tot 1008 of 1000), die in zijn tijd op een plaatsin Lockhorst, die daartoe gegeven was, een klooster heeft gesticht van dc Orde van den H. Be- nediclus. En opdat de kloosterlingen veilig zo'iden zijn tegen de invallen en plunderingen van eenige kwaadwilligen, die nog niet tot het waar geloof be keerd waren, werden die van Lockhorst door den Bisschop bestemd om de Kerk te verdedigen. Zulks heeft Heer Adam van Lockhorst, Ridder, op zich genomen. Na zijn dood werd hij be graven in de kerk van het genoemde klooster.» De grond was geschonken, zegt Bis schop Ansfridus, door zeker ridder Ge- wardus en bevatte een uitgestrekt ge bied n.l. 16 hoeven tusschen Hese en Sous (Hees en Soest), benevens den voornoemden grond Hohorst met de lijfeigenen cn al wal daaibij behoort, d.i. bosschen, beemden, weilanden, molens, wateren en waterafleidingen. Ook worden hier nog bij gevoegd: de nieuwe gronden (dus de ontginningen) van den Hohorst tot in Bachevoort (nu Bavoort genoemd), of volgens een an dere lezingvan den berg Hohorst tot in Stuthenburch.» Wie die ridder Ge- wnrdus was, i* niet meer op te sporen. Buitenland Wijnkoop en de zijnen beweren gruwelstukken komen in den heilstaat Rusland niet voor, en de beschuldiging daarvan is niets dan laster. Maar wat zegt men dan wel van het volgende in het Amsterdamsche Pre dikbeurtenblad», waar Dr. J. H. Gun ning J.Hz. met name over de bolsje wistische gruwelen legen de Christenen en hun godsdienst schrijft ,,Dsn 2en Januari 1919 viel Riga in handen der Bolsjewieken, en evenals overal elders, openbaarde zich terstond de bitterste vijandschap tegen het Christendom. Een ooggetuige r der ontkomen predikanten uit Riga beschrijft het lijden, dat nu aanving, aldus „Alle godsdienst werd aanstonds tot privaatzaak verklaard. Nergens mocht in cénige openbare inrichting meer in woord of afbeelding op iets godsdiens tigs ook maar gezinspeeld worden. Het godsdienstonderwijs werd evenals het gebed in de school verboden. Toen kwamen de kinderen vóór schooltijd de kerken saam om te bidden. In de kerken spraken du communisten van de kansels allerlei onzin en Godslas tering. De Satan werd als de eerste revolutionnair verheerlijkt, die menschen de vrijheid van de slavernij van God wilde brengen. De arbeiders- marseillaise werd in de kerken gezon gen en de organisten werden gedwon gen de melodie er bij te spelen. Eek- hardt werd van den kansel gesleurd, Hofmann van het altaar weggerukt, terwijl hij aan zijn nannemelingun het Heilig Avondmaal uitreikte. In de ge vangenis ontmoetten wij elkander. Een ware vervolging brak los. De een werd voor de keus gesteld«Verloochen Christus of gij wordt doodgeschoten- tot een ander zeide men«Geef u lecraarsainbt op, dan laten wij u nt leven». jen de Baltische en Duitsche troe- naderden en de Bolsjewieken in zagen, dat hun heerschappij ten einde liep, vermoordden zij nog vóór hun vlucht 32 gijzelaars in één gevangenis. Zij stierven als helden. Alleen in Riga hebben de nisten 3654 doodvonnissen achtereen uitgesproken en voltrokken. En zoo ging het overal. Priesters predikanten heeft men aan de deuren der kerken gekruisigd, aan hun eigen tafels vastgespijkerd, de oogen uitge stoken, langzaam verbrand, bij 30 graden koude levend laten invrii kortom alle denkbare marttlingen gedaan, alléén omdat zij Christus niet wilden verloochenen. En teedere jonk vrouwen, ja kinderen in den eersten bloei der jeugd, zijn standvastig in den dood gegaan, omdat zij den Heiland trouw wilden blijven, al konden zij ook één enkel woord of één enkele de dagen der heidensche keizers is zulk een vervolging over de Kerk des Heeren niet aangebroken." Te Zittau in Saksen, waar een communistische minderheid de heele stad op haar kop had gezet, alle be drijven stilzette, de politie wegjoeg, het aftreden der regcering eischte en de instelling van een radenbewind, is nu de orde weer hersteld. Troepen rijks ier en veiligheidspolitie rukten des nachts langs verschillende wegen de stad binnen en namen die zonder eenige moeilijkheid in bezit. De elec- trische centrale werkt weer, de politie heeft den dienst hervat, de beangst weggevluchte autoriteiten hebben weer kalmte en waardigheid teruggevonden, de burgemeester staat weer aan het hoofd en de oproermakers, van wie er eenigen zijn gearresteerd, zijn in hun schulp gekropen en hebben begrepen, dat hun poging wel wat ontijdig is Polen gaat ten onder. De Bolsje- wiken overstroomen het land en het is de vraag of Fransche hulp afdoende zal zijn, of ze niet te laat zal komen. Inlusschen gaan de Bolsjewiki hun gang of er geen Entente bestaat, ze stellen in het bezette Poolsche gebied sovjets aan, te Grajewo op de Oost- Pruisische grens o.a. een 'n met achttien- jarig gymnasiast als commissaris die daar nu de lakens uitdeelt en ze beleggen volksvergaderingen om de bevolking te overtuigen van de heerlijkheden het Sovjet-stelsel. geholpen. Engeland zal vijf millioen pond ling voorschieten om de Duitsche arbeiders van voedsel te voorzii Frankrijk heeft steenkolen noodig steenkolen zijn goud. Hoe meer steen kolen Duitschland produceert, des te kan het missen. Het kan echter produceeren met een ondervoede bevolking. Volgens inlichtingen genieten Duitschers nog geen 60 of 70 pCt. van het voedsel dat zij vóór den oorlog kregen. Engeland en Frankrijk zijn overtuigd it wil men steenkolen uit het Roergebied of uit Opper-Silezië krijgen men eerst de mijnwerkers het noo- dige voedsel moet geven. Afgezien van menschelijke overwegingen, was het veel beter voor Frankrijk en Engeland om op deze wijze 2 millioen ton steen kolen per maand uit het Roergebied krijgen dan om een groot leger ir dat gebied te zenden otn de kolen halen. Dat zou veel meer kosten de bevolking zou er niet door ge voed worden dat zou bovendien dus ook nog moeten gebeuren. Geen enkele overeenkomst, kan den wereldprijs van de steenkolen verlagen, zoolang er slechts een beperkte hoe veelheid geproduceerd wordt. In alle landen is de steenkolenproductie te laag. De Duitsche mijnwerkers zijn bereid om de productie te verhoogen zij behoorlijk gevoed worden en de mijnwerkers in andere landen dit ook doen, dan kan het gewenschte resultaat bereikt worden. Binnenland. Te Veendam is een magazijn verfwaren tot den grond toe afgebrand. De voorraden vertegenwoordigen waarde van f70.000. Bij een twist tusschen de gebroeders te 's Hertogenboscch, loste A. J. K. eenige schoten op zijn broeder, die dientengevolge in den loop van den dag overleed. Visschen in bussen. In den nacht :n twee personen met een stuk hout waaraan een haak, te Rotterdam, bezig aan het visschen in brievenbus sen. Het bleken te zijn twee kellners. Zij bekenden reeds meermalen zich op deze wijze van postbewijzen van geteekende brieven te hebben meester gemaakt. Behalve deze goederen, schonk bis-|handteekening hun leven redden. Sedert Veldwachter \V., wonende onder Oosterhout (N.Br.), was bezig zijn volver schoon te maken, toen het wapen onverwachts afging en het zevenjarig zoontje van VV. in het voorhoofd wercl getroffen. Het jongetje was onmiddelijk dood. Te Leer in Oost-Friesland is een vrouw gestorven, die als laatste wensch haar man verzocht had, een schilderij waarvan ze veel hield, in de kist mee te geven. De schilderij was echter te groot, zoodat een meubelmaker gehaald werd om de lijst er af te maken. Toen dit geschied was, liet het glas los en rolden 10.000 Marken aan goudgeld over den vloer. De schilderij kwam in de kist, de Marken niet. Te Venhuizen is een landman door den bliksem getroffen en gedood. Hij bevond zich in zijn woning. Er ontstond geen brand. Waren te Delft vroeger gemeubi leerde kamers te keus en te keur be schikbaar voor de studenten der Hoo- geschool, zoodat een nakomer in October of November nog keuze genoeg had, gedurenpe dc oorlogsjaren daarna is zulks met deo nijpenden woningnood totaal veranderd. Ook het steeds stijgende aantal studenten, dat reeds ver over de 2000 bedraagt, is aan dat gebrek aan kamers niet vreemd, waarvan sommige verhuurders schandelijk misbruik maken, dat zij voor een paar gemeubileerde kamers een prijs durven vragen, waarvoor men voor den oorlog een flink heerenhuis kon huren. In de stallen van circus Hagenbeek te Scheveningen is een der ijsberen door een anderen doodgebeten. E enkele nieuwe exemplaren aangekomen die door de stallen naar de voor de hen bestemde kooien werden geleid. Een der nieuwelingen moest daarvoor een kooi passeeren waarin een der oude ijsberen was opgesloten. Deze scheen echter op zijn nieuwe collega niet bijster gesteld te zijn, want plot seling sprong hij op, greep den ander bij den keel waarna een bloedige worste ling ontstond. Het personeel probeerde met alle middelen den vechtenden te scheiden maar tevergeefs. De oude jsbeer liet zijn slachtoffer pas los na tem de strot geheel te hebben door gebeten, waarna het slachtoffer leven loos in elkaar zakte. Van een trein, waarin een transport Duitsche kinderen vervoerd werd, ging een portier open, waardoor twee dier kinderen uit den trein vielen. Nadat de trein tot staan was gebracht, bleek, dat een der kinderen zwaar gewond was, terwijl de andere haast geen letsel had bekomen. Na verbonden te zijn, werden zij naar Utrecht vervoerd. De bekende arts E. van Dieren reed te Amsterdam in zijn auto, toen een andere auto met deze in botsing kwam. Van Dieren werd uit zjjn voer tuig geslingerd en binnengedragen in 'n rijwielenzaak. Zijn toestand was van dien aard, dat hij vervoerd moest wor den naar de Boerhaavekliniek. Op 49-jarigen leeftijd is de heer J. F. Berkvens, directeur der Coöperatieve Centrale Boerenleenbank te Eindhoven, plotseling te 's Gravenhage overleden -uto, waarin hij zich van het station naar het Bezuidenhout liet bren gen. De hee» Berkvens was leider van de Centrale Boerenleenbank te Eind hoven, waarbij 473 plaatselijke banken zijn aangesloten. Zijn vroege dood is een zware slag >or het landbouwcredietwesen in Ne derland. Naast het directeurschap van de Centrale Bank te Eindhoven, bekleede hij de functies van Directeur de Boeren- hypotheekbaak te Eindhoven, en van commissaris der Nederlandsche Land- bouwbank te Amsterdam. In verband met de vele en velerlei vragen om inlichtingen uit alle deelen des lands, verzocht Fr. M. Stanislaus, van het St. Gregoriushuis te Utrecht, daaromtrent het volgende mede te deelen. Aan vele verzoeken om inlichtingen wordt dan tegelijk voldaan. «Het is de bedoeling eerst en vooral voor Roomsche Studenten de gelegen heid te openen om bij Roomsche Do centen 'n degelijke opleiding en gron dige studie- en kunstvorming te doen ontvangen. De aard van de studie en lessen bij de meeste vakken, maar vooral bij Kunst, Opvoedkunde, Taai en Letterkunde, Geschiedenis, Staat huishoudkunde en dergelijke, maakt het noodzakelijk dat die lessen gegeven worden in katholieken geest, wil men niet, ook onbewust, vei keerde meenin gen en dwalingen in zich opnemen, die men langzamerhand begint lief te hebben, en waarvan men, ook bij later zien, zoo moeilijk kan scheiden. Een opleiding dus is noodig, die rekening houdt met de eischen van de verschillende examens, welke de stu denten wenschen af te leggen, doch geen dressuur, die geheel beheerscht wordt door en gericht is op een be paald examen I Dc lessen, die thans door de R. K. Leergangen te Utrecht zullen geopend worden, bedoelen voorloopig nog geen opleiding voor een B.-akte. Voor de verschillende vakken zal het aantal college-uren zijn Nederlandsch 5, Ge schiedenis 4 Fransch 4, Engelsch4, Wisk. K I. 4. Dagen en uren zullen in overleg met de deelnemers worden vastgesteld. De kosten bedragen f 200 per jaar, ior Geschiedenis en Nederlandsch f250. Vereischte voor toelating is, een voldoende algemeene ontwikkeling, zoodat men in staat is de wetenschap pelijk gegeven colleges in het vak te volgen. Met name wordt ook altijd ge vorderd kennis van ten minste twee van de drie vreemde talen voor som mige vakken, zoodat men de vakwer ken in die talen verschenen, behoorlijk kan gebruiken. Bij aangifte heeft men dus de noo- dige stukken over te leggen, waaruit blijkt, dat de gevraagde voorkennis bij den candidaat aanwezig is, óf men moet op andere wijze een en ander ten genoege van den rector aantoonen. De definitieve aangifte geschiedt bij den rector Fr. M. Stanislaus, overste St. Gregoriushuis, Utrecht. Terwijl de «Tel.» schrik aanjaagt, dat in September ook het wittebrood allicht nog 7 cent in prijs omhoog zal gaan, annonceert een groote Holland- sche meelfabriek: «Van de toekom stige prijzen weten wij niets. De vrach ten dalen en, wie weet misschien ook de prijzen van de granen met maïs is dit reeds het geval.» Maar gelaten afwachten dus. Te Rotterdam hebben de gemeente werklieden, enz. hun nieuwe loon- en salarisregeling gekregen, nu zijn de ambtenaren aan de beurt. De „N.Rt.Ct." ziet het echter bedenkelijk aan, hoe er aan den waarlijk niet zoo volgeladen gemeentelijken pruimeboom wordt ge schud. Het zal de gemeente over 1920 2'/, millioen meer kosten, dan waarop bij de begrooting gerekend was. En dan de terugwerkende kracht nog tot l Januari 1919! Er zullen ambte zijn, die zoo maar in eens een sommetje van f2830 toegeworpen krijgen. De „N. Rt. Ct." eindigt hare jerimiade: „Komt onze gemeente mede door deze voorstellen in nog hoogcre finan- cieelen nood dan waarin zij reeds ver keert, dan zal zij op rijkshulp niet mogen rekenen. Eerste voorwaarde voor aan- ipraak op die hulp toch is, dat men zijn eigen ftnancieele verantwoordelijk heid bij voortduring beseft en daarnaar zijn gedragslijn bepaald heeft." 's Hertogenbosch heeft een hevige brand gewoed in een eng straatje, waarin meubelwerkplaatsen en een beeldhouweratelier en eenige huisjes gelegen zijn. De bewoners redden zich in nachtgewaad. In een oogenblikwis alles een groote vuurzee. De achter gelegen magazijnen, werkplaatsen en houtzolders der meubelmakerij van Biesaart, zijn met den geheelen voor raad geheel uitgebrandevenzoo een werkplaats van de meubelmakerij Krij- bolder Smits, terwijl het belendende groote magazijn evenals het dak en de bovenverdieping groote brand- en waterschade opliep. Voorts zijn ver brand het achtergedeelte van het huis van den groentenhandelaar Pasmans en het atelier van den beeldhouwer Goos- sens, die al zijn werktuigen en veel materiaal verloor. Vele beeldwerken zijn vernield. Amersfoort De luitenant-vlieger Bischoff van het vliegkamp Soesterberg is in liet huwelijk getreden. Bij deze gelegenheid werd hem zijn bruid hier door drie collega's bloemenhulde gebracht per vlieg machine. Drie vliegtuigen zweefden geruimen tijd boven onze gemeenteen wierpen talrijke bloemen uit, terwijl zij een fraaie demonstratie van luchtacro- batiek vertoonden. 3ij de Nutsspaarbank werd in Juli ingelegd f 16.772.95 en uitbetaald f9433.75. Uitgegeven werden 15 boek jes ingetrokken 3 boekjes. In de week van 25—31 Juli deden zich in deze gemeente 3 gevallen van diphtheritis voor.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1920 | | pagina 1