DE EEMBODE
KATHOLIËK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
DINSDAG 24 MEI 1921.
35ste JAARGANG No. 16.
KantoorLangegractit 28,
DE EEMBODE vcrschl)nt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moet
Eeschteden voor den aanvang van een nieuw
wartaal.
Prijs per drie maanden f 1.00 Builende
gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
AD VERTBNTlfiN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en nijverheid bl) geregeld
adverlceren.
Advcrtentiën r
vóór 8 uur wor
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Men mag niet zeggen wat men
weet, maar men moet weten wat
men zegt.
Kleur bekennen.
Meer dao de vrouwen verkeeren de
mannen bulten den huiselijken kring
met allerlei slag van menschen, ook
met onverschilligen en ongeloovigen,
met grimmige haters en laffe spotters.
Nu zijn er mannen, die er altijd tegen
opkomen, als een Katholiek hun Ka
tholiciteit in twijfel durft trekken.
Zoodra echter in den omgang met
andersdenkenden en ongeloovigen het
gesprek op den Katholieken Godsdienst
valt, beginnen zij, soms kerels als boo-
men, te rillen als een riet. Wat er van
godsdienst nog leeft in hun binnenste
wordt zorgvuldig vetborgen gehouden.
Nauwelijks wil men als Katholiek be
kend staan, veel minder als volbloed
Katholiek worden aangeduid.
Wie bij het kaartspel vrijwillig geen
kleur bekent, speelt valsch, wordt te
recht door zijn medespelers wanUou
wend bespied en loopt groot gevaar,
uitgeworpen te worden.
De Katholiek echter, die geen kleur
bekend, niet openlijk voor zijn geloof
uitkomt, speelt niet alleen valscb, om
dat hij zich uiterlijk anders voordoet,
dan hij inwendig is of wil zijn, maar
handelt daarenboven laffer dan een
soldaat, die bij het begin van den strijd
angstig wegvlucht.
Bang zijn voor vijandelijke kogels
bajonetten is te begrijpen, wie echter
niet flink voor hun Katholieke
tuiging durveu uitkomen uit vree:
een schamperen lach of een spotwoord,
uit vrees voor tegenwerking en schade
in plannen en zaken, zijn laffe zwak
kelingen.
Wij zouden vertrouwen op karakters
die als een weer liaan draaien met alle
winden f
In 1885 stieif Minister Modderman,
een geloovig Protestant. Hij ontving
eens in audiëntie een advocaat, die ziju
voorspraak verzocht voor een rijksbe
trekking. Op de vraag van den Minis
ter, welken godsdienst hij beleed, ant
woordde de man: «Ik ben eigenlijk
Katholiek, doch doe er weioig aan.®
Dit was den eerlijken Minister te kras.
«Wat I® zoo sprak hij, «gij waardeert
het geluk niet, in de Katholieke Kerk
te zijn geboren en opgevoed Voor u
heb ik geen betrekking. Wie zijn God
niet trouw dient, zal ook zijn koning
niet trouw dienen.®
De advocaat droop af en kon onder
minister Modderman geen rijksbetrek
king bemachtigen. De zwakkeling!
August Reichensperger heeft zulke
zwakkelingen zeer juist als «Katholieke
piepineijers« gebrandmerkt, want zij
durven als een schuchter vogellje nau
welijks .piepen® als zij, volgens plicht
en geweten, moedig hun Geloof moes
ten belijden of verdedigen.
Bismarck, de machtige rijkskanselier
van Duitschland, wenschte, dat een
Rijksdagafgevaardigde bij de behande
ling van een wetsvoorstel tegen zou
stemmen. Daarom begaf hij zich naai
de vrouw van dien afgevaardigde en
verzocht haar, dat zij haar man tol
tegenstemmen zou bewegen. De vrouw
antwoordde echter«Excellentie, mei;
nioct volgens zijn overtuiging handelen
anders is men een lafaard
Datzelfde antwoord zuu ook meuig®
cchtgcnuote en moeder geven, aan
haar man cu kiodcren, als gevraagd
werd van welken bond een Katholiek
lid moet zijn, van een neutralen of
katholieken welke kranten zij moeten
lezen, liberale en neutrale of katholieke.
Het is een bedroevend feit, dat de
katholieke vrouwen over het algemeen
(linker en beslister voor haar Geloofs
overtuiging durven uitkomen dan de
mannen en hen in dat opzicht deerlijk
beschamen.
In hun vrees en verblinding wanen
mannen, dat zij niet vooruit zullen
komen !n de wereld, als zij zich openlijk
katholiek toonen.
Dat afvalligen bij de vijanden van
God en godsdienst gemakkelijker een
betrekking krijgen en voortgeholpen
worden, is zeker waar. Maar dat op
recht geloovigen, mits zij bekwaam zijn,
w-irken en karakter bezitten, even goed
vooruit komen, is niet minder waar.
De katholieke en christelijke Ministers
van het tegenwoordige kabinet zijn ei
met veel anderen het levend bewijs van.
Door bun karakter-vaste geloofsover
tuiging en bekwaamheid dwingen zij
zelfs hun tegenstanders achting en eer
bied af en wekken vertrouwen, terwijl
ieder weldenkende minachtend en wan-
>wend neerziet op den zwakkeling,
zich anders voordoet dan bij inder-
d is of wil zijn, en er zelfs niet voor
terugschrikt, om persoonlijk voordeel,
lijn God te verraden.
In 1863 stierf te Angou'ómr in
Frankrijk de majoor der artillerie Pac-
queroo, een voorbeeldig Katholiek, die
onverschrokken voor zijn geloof uit
kwam in den strijd tegen ongeloof,
zedeloosheid en godsdienstige onver
schilligheid. Toen een zfjoer zoons, die
aan de Polytechnische school te Parijs
studrerde zich er eens over beklaagde,
dat het hem zoo zwaar viel, te midden
lichtzinnige en spotzuchtige kame
raden zija Geloof openlijk te belijden,
antwoordde Pacqueron «Hef terstond
uw vaandel hoog in de lucht, opdat
ieder wete, wie gij zijt, Na 24 uur zal
niemand van uw medestudenten over
twijfel verkeeren ol u naar uw
gezindheid vragen. Wees katholiek,
eenvoudig en vrijmoedig Vooral geeD
zwakheid I Wie de eer en het geluk
gcoiet, Katholiek te zijn, hoeft niet om
inschikkelijkheid co dulden van zijn
overluiging te bedelen. Hij heeft recht
op eerbied. Reeds meer dao 40 jaar
ben ik zulk een zonderling en toch heb
ben Doch God noch de menscheo mij
daarom ooit gestraft.®
Zulk een «zonderling® is ook maar
schalk Pétain, wel bekend uit den Euro-
peeschen oorlog. Toen hij nog kolonel
was ontving hij van het ministerie van
oorlog de volgende aanschrijving
Kolonel, wij vernemen, dat verschil
lende officieren vaD uw regiment, zich
veroorloven in uniform de Mis bij te
wonen. Zulk een overtreding van het
reglement kan niet geduid wordeD. Ge
lieve daarom de namen van die officie-
n mede te deelcn.®
Kolonel Pétain antwoordde «Gene
raal, het is waar, dat verschillende of
ficieren van mijn regiment zich
loven in uniform de Mis bij te
Onder hen is ook de kolonel, Wijlhij
echter altijd in de voorste rij plaats
neemt, kent hij de namen niet va
die zich achter hem bevinden.®
Ondanks de openbare belijden
zijn Geloof, is kolonel Pétain toch
schalk geworden.
Wie met bescheiden fierheid cn edele
oprechtheid kleur bekent, voor zijn
godsdienstige overtuiging uitkomt, zal
misschien bespotting en verdachtmaking
of nog iets ergers te verduren hebben.
Blijft hij echter kalm en vastberaden
met woord en daad toonen, wie hij
inderdaad is, dan zal de spot verstom
men en zij, die hem eerst verafschuwden,
zullen hem eerbiedigen en in den grond
van hun hart, hoe ongaarne ook, moeten
bekennen«Dat is iemand, die zijn
beginselen niet verloochent, iemand,
die weet, wat Itij doet, en doet, wat
1 wd. Op zoo iemand kan men ver-
Duwen, Hij is een karakter.®
Op het punt van Godsdienst valt
et te schipperen. Men moet kleur be
kennen Vóór of tegeu Christus. Een
middelweg is er Diet.
-Wie niet met Mij is, is tegen Mij®
i verzekerde Christus zelf.
P. REIJS S. J.
i.l. pas kort «Geusch® gewordeo.
Daarom droegen zij aan een commissie
op, de kerken te gaan bezoeken en
zich op de hoogte tc stellen. Ook zouden
dr heeren opgeven, wat er aan het onder
wijs gedaan werd, daar de Regeering
dit wilde bevorderen. De commissie
haar bevindingen 'in een rapport
neerleggen en, zoo noodig, ook middelen
r verbetering aangt ven.
Dit rapport was hel volgende jaar
gereed cn droeg tot titel»R vnon-
strantie, overgegeven aan de E. E.
Heeren Staten 's Lands Utrecht, be
langende den staet der kerken ten
platte larde, tot veibetering van den
veloen, 13 Maart 1593.® (Opgenomen
e «Bijdragen,, van het Historisch
Genootschap te UtrechtdeelVH, 1884.)
Dit stuk, gewoonlijk de «Visitatie
der Kerker - geheeten, werpt een helder
licht op den toen maligen toestand der
Herv. Kerk; men ziet er djidelijk uit,
dat op vele plaatsen slechts met grooten
tegenzin der bevolking te Hervorming
werd ingevoerd. Misschien doe ik dus
den lezers geen oudienst hun een kijkje
in het kerkelijk leven dier dagen re
gunnen. Ik zal mij natuurlijk tot Eem
land beperken, en in hoofdzaak de
hedendaagsche spelling gebruiken.
Vooraf herinner ik er aan, dat op
st der Staten de Hervormden in den
nacht van 25 Dec. 1580, toen de R.
Katholieken gereed stonden het kerst
feest te vieren, de kerken van Kernland
rzit namen en plunderden. Bij di
gelegenheid, zegt de R. K. geestelijke
Michael ab Isselt (een buurtschap bij
Amersfoort)in zijn «Historiasui tempori®
(blz, 713), dat de Calivnisten «als ware
compromynie in de doopvonten aa
hunne natuurlijke behoeften voldeden.
Toen de commissie haar Visitatie der
kerken hield, was de Hervorming dus
reeds 12 jaar althans in oaan
ïgevoerd. Men zal zien, dat van
icrkelijke invoering nog geen sprake
ras, daar de bevolking grootendeels
het oude geloof gehecht bleek te
BAARN:
te voorschijn, sommige nog met
de oorspronkelijke kleuren. Ik vestigde
op deze vondst dc aandacht in de dag
bladen met de vermoedelijke herkomst
der beelden, inet het gevolg, dat deze
het Rijksmuseum overgebracht
werden.) De kerkmeesters worden ge
kozen als in de andere parochies (zie
bijv. BaarnDe inkomsten bestaan uit
een weinig land en eenige kleine renten,
omstreeks 25 gulden 'sjaars.
Bruno Jacobus, van Amersfoort, be
dient hier de kerk met prediken hij is
monnik geweest in het klooster van
Soest (dit stond in dc Birkr) en heeft
zich te dezer plaats als pastoor (daar
mee bedoelt men «predikant-) gedragen
gedurende den tijd van 9 jaren. Hij is
gemakkelijk en onervaren in den gods
dienst en verklaart, dat hij van zijn
dienst ontslagen begeert te zijo.(I.ater
leest men: «Deze monnink is weg en
heeft iD zijn plaats te Soest voorloopig
predikant aangesteld op 14 Juni
1594 Theodorus Anthony Victor.)
De pastorale inkorr. iten zijn onzeker,
zoodat de predikant onderhouden wordt
uit de opbreDgst van een hoofdelijkcn
omslag.
De kosteris Geert Jansen, die 's winters
ook de school bedienthij geniet hier
voor de pacht van twee kleine akkertjes,
die omstreeks 22 stuivers huur per
jaar doen, en een huisje. Er is een
pastorie. Ook bestaat er een schutterij
een (gilde), die omstreeks 100
gld. 's jaars aan iandhuur trekt.
(Wordt vervolgd.
kwalijk, dat zij zulke exemplaren van
hare gemeenschap uitsluit, terwijl men
in eigen kring precies hetzelfde toepast.
Dat men geen heelen of halve vijand
in eigen huis duit, vinden wij heel lo
gisch, doch dat men van anderen
eischt zulks wèl te doen, is de onop
rechtheid tot beginsel verheffen.
's Avonds is de auto-omnibus die
van Vreeswijk op Utrecht rijdt, na aange
reden te zijn door een auto in de
Keulsche vaart gereden. In de Autobus
zaten 10 passagiers, die door personeel
van de scheepswerf door middel van
een roeiboot door de raampjes van
den auto werden gehaald ea op die
wijze gered werden. Met een particu
liere auto zijn zij vervolgens naar Utrecht
vervoerd.
Naar aanleiding van ons bericht,
dat Prof. J. A. Veraart zou worden be
noemd tot rechtskundig economist van
het R. K. Vakbureau, wordt namens
dit Bureau meegedeeld, dat dit bericht
van allen grond is ontbloot.
Dr. de Wildt, geneesheer te Ter
schelling, wilde wat hout hakken. Door
het slippen van een stuk sloeg hij mis,
met het gevolg, dat hij zich zelf in
den voet hakte en de vijf teenen van
zijn rechtervoet werden afgehouwen.
Amersfoort
Binnenland
De eerste jar«n d«r fier=
vormde Kerk in Eemland.
Door T. PLUIM.
Velen zullen het misschien vreemd
vinden te vernemen, dat de Hervorn:
op vele plaatsen van het Sticht,
vooral in Eemland, slechts zeer moeilijk
>'- d ingevoerd, dat er in het begin
nog veel van den R.-Kalb. goilsdi
de Herv. Kerk verbleef, zoodat de
eigenlijke Reformatie slechts zeer I
volledig werd ingevoerd.
Hoofdzakelijk is dit wel toe te sclniji
in het feit, «dal in het Sticht de plak
katen legen de Katholieken niet zoo
streng waren en ook niet zoo streng
werden uitgevoerd als bij v. op dc Veluwc,
waar de stadhouder, Jan van Nassau,
de kerk van «alle paepsche stoutig
heden en ongoddclicke ceremoniën®
zuiverde.® (Th. Bremer, R.-Kerk, Pr.,
in de «Eembodc® van 1 -Febr. 1918.)
In 1592 wilden dc Staten van Utrecht
weten, hoever de Hervorming ten pialte-
lande was gevorderd, de Staten waren
Hier is men bezig met het inrichten
der kerk. De vaste inkomsten bedragen
volgens de verklaring der Kerkmeesters
□iet meer dan 10 gulden'sjaars, zoodat
dc rest bij hoofdelijkeo omslag moet
gevonden worden. Deze Kerkmeesters
worden benoemd door den Maarschalk
van Eemland, en wel uit een dubbeltal,
dat door de lidmaten is opgemaakt.
Cornelis Egbertsen van Dungen, alhier
geboren, is hier als predikant gezonden
door mijn E. E. Heeren de Staten van
Utrecht in 1580. Hij volgt in zijn be
diening de Christelijke ceremoniën en
gebeden, achter den (Heidelbergschen)
catechismus gedrukt. Maar hij heeft nog
geen H. Avondmaal kunnen houden.
Ook klaagt hij er over, dat hij bet t-
ibet zingen van de Psalmen niet brengi
kan, en verzoekt derhalve hierin door
algemeene verordeningen vanwege de
Staten geholpen te worden.
Er is een oude koster, die ook als
bode dienst doet en de klok luidt, maar
geen schoolmeester is. Evenwel heeft
men onlangs bij hoofdelijken omslag
daarvoor 8 pond Vlaamsch (elk van
gulden) bijeengebracht. De kerk-
iesters zijn nu van - plan met hun
koster te onderhandelen om hem ook
t schoolmeester aan te stellen.
De plaats is voorzien van een pastorie
i een kostershuisje, dat in dit jaar
(1592) gerepareerd en geschikt gemaakt
om dc kinderen er te onderwijzen.
Ook is hier een broederschap of
gilde van St. Anna, met ccn vic
(d.w.z, met bezittingen, waarvan
jaarlijksche opbrengsten hel gilde
goede komen. Dit gilde bestaat nog
iltijd, heeft nog steeds eigendommi
lan landerijen en viert uit de opbrengsten
daarvan eik najaar twee of drie dagen
feest, voorafgegaan door de plechtige
Hoogmis.)
De predikant klaagt er over, dat de
huislieden niet ten doop willen brengen
na afloop der predikatie (dus op Zondag),
maar begecren dat zulks op buitenge
wone tijden mocht gedaan worde (dus
bijv. terstond na de geboorte, op de
oude R. K. wijze.) Ook hierin verzocht
de predikant aan de Staten oi
regelen tot verbetering (m.'v
de menschen er toe tc dwing'
Dc R. K. Onderofficiers Bond St.
Muitious hield te Arnhem onder leiding
van den heer Van 't Walderveen zijn
jaarvergadeiing.
De Bondsbeiangen werden onder 't
oog gezien.
Bij de behandeling van het verslag
van pers- en propaganda-arbeid hield het
hoofdbestuurslid de heer Rijpkema, een
propaganda-rede. Hij drong aan op
grooter ontwikkeling van de leden
alleen door ontwikkeling op geestelijk
maatschappelijk gebied, kan men
werken tot heil van Kerk en Staat. De
ontwikkelingsarbeid moet meer dan
door de leden ter hand worden
genomen ook van de gastvrijheid der
pers dient ter rechter gelegenheid ge
bruik gemaakt te worden.
De Geestelijke Bondsadviseur, kape
laan Brouwer uit Amersfoort, spoorde
te blijven rusten bij het werk,
dat op deze vergadering is afgedaan.
De afgevaardigden dienen ais vrucht
deze opwekkende bijeenkomst, thuis
direct aan het werk te gaan reeds nu
de wïnter-campagne bepaald wor
den. In verband hiermee wees de Eerw.
ipreker op het organiseeren van cur-
:ussen welke de zoo hoog noodige ont
wikkeling op geestelijk gebied brengen.
Vergeten mag niet worden bij het
leeken-apostoiaat, dat de vrouw zoo
veel vermag op den dwalenden echt
genoot of aanstaande.
Het Katholicisme moet uitgedragen
worden in het volle leven.
Te Utrecht moeten van
3:000 aanslagen der gemeentebelasting
omstreeks 8000 bij dwangbevel worden
geïnd en te 's Gravenhage zijn 25000
processen kanhangig tegen personen
met een aanslag van minder dan f 100.
Aan «De Telegraaf® wordt uitUtrecht
een en ander geschreven over de in
richting van het nieuwe administratie
gebouw der Spoorwegmaatschappijen.
Het moet inwendig prachtig betimmerd
zijn, tc mooier naarmate de vertrekken
voor hooger heeren moeten dienen en
de commissarissenzaal ligt een kar
pet. dat zestienduizend gulden heeft
Te Utrecht kwamen per vrachtauto
twee 12-jarige knapen, diein Am
sterdam op dezen motorwagen waren
gekluinmen om ecu gratis ritje te doen.
:n de auto er een llink vaartje in
e, durfden zij er niet meer afspringen
reden dus mee naar Utrecht, De
lie aldaar droeg zorg dat de rakkers
:r thuis kwamen in de hoofdstad.
Donderdag a.s., op den feestdag
ian het Hoogheilig Sacrament des Al
taars, viertdeÈucbaristischekring, onder-
afdeelicg van de R. K. Werküeden-
vereeniging het eerste jaarfeest. De
agenda op dien dag is als volgt
's morgens vóór de H. Mis van 7 uur
gemeenschappelijke H. Communie voor
de leden in de kerk van O. L. Vr.
Hemelvaart, 's Middags begeven zich
allen naar Soesterberg om aldaar deel
aan de plechtige Sacraments
processie welke om half 4 begint.
Avonds. 8 uur Feestvergadering
gebouw van de R. K. Werklieden-
vereeDiging, welke zal worden opge
luisterd door eenige zangnummers van
de ZangvereeDiging «Crescendo®. Wij
vertrouwen, dat allen, door trouwe
deelname, zich op dien dag hun lid
maatschap dier vereeniging zullen waar
dig toonen.
Ook voor niet-leden is de vergade
ring toegankelijk.
Men schrijft ons
«Dc R. K. Schoolbesturen van Am
sterdam zullen zich binnenkort onder
ling aaneensluiten tot een «Katholieken
Schoolraad®, ter vaststelling van een
gelijkvormig leerprogram met dezelfde
leerboeken enz. Wij behoeven wel niet
te zeggen, dat de totstandkoming van
zulk 'n onderling verband voor het
katholiek bijzonder onderwijs van het
hoogste nut zal wezen. En in dit ver
band wii ik er even aan herinneren,
dat ook hier ter slede reeds lang ge
leden den wensch werd geuit dat cen
tralisatie, met behoud van de noodige
zelfstandigheid dei besturen, mocht
worden verkregen,C.
Donderdagmorgen verzamelde zich
een 5-tal onderofficieren, om de Alge
meene Vergadering van den Ned, Bond
R. K. onderofficieren „St. Martinus"
te Arnhem bij te wonen. Bij aankomst
te Arnhem begaven zij zich naar het
Patronaatsgebouw „St. Jan" waar de
Algemeene Vergadering gehouden werd.
Bij de tweede openingsrede van den
Bondsvoorzitter, werd hun een hartelijk
welkom toegeroepen. De vergadering
sloot 4,30 n.m. en daarna werd de terug
tocht aanvaard naar Amersfoort. Het
deed ons leed, dat het aantal deelne-
gering was, maar we hopen,
dat bij de volgende Algemccfte Ver
gadering een grooter getal er heen
trekt.
Burgemeester en Wethouders bren
gen ter kennis dat op Woensdag 25
":i a.s. des namiddags ten drie uur
het voormalige Werkhuis alhier ge
legenheid wordt gegeven voor koste-
looze inenting. Zij vestigen er de aan
dacht op dat bij de aanmelding het
vertoonen van geboortebewijs of trouw
boekje gewenscht is.
SOEST
De kerk is nog niet veel gerepareerd,
noch behoorlijk «van d' oude wescu
gesuyvert® (d.w.z. er zijn nog beelden
enz. in.) Deze beelden schijnen late'
op last der Regeering verwijderd ter
zijn men heeft ze niet vernietigd, zeker
uit eerbied, maar in den toren in een
sooit nis ingemetseld. Althans in 1906,
toen de kerk en de toren onder toezicht
van Dr. Cuypers gerestaureerd werden,
en men een later bijgebouwden muui
moes: wegbreken, kwamen de beelden
De R. K. Vakbeweging® wijst op
hel volgend bericht in een verloren
hoekje van «Het Volk® ge'
s i U'reyterd. Door de vergadering
onzer partijafdeeling te Sittard is het
lid Reijnders geroyeerd. Deze man
achtte het met zijn partijlidmaalschap
ereenigba.
Op de markt: Zandaardappelen
14.50 f 5,50 p. heet. Hoendereieren
18.25 a f9.80 per 100 sf. Boter f2
f2.50 p. kilo Kippen f2 a f4, kuikens
f 1.80 ii f3.50, piepkuikens f0.75 ii
(2.20, oude eenden f 1,50 f2.75, tamme
konijnen f 1.50 f3.50 per stuk. Dui-
uinistische lectuur te ven f 1.50 :i 11.80 per paar. Magere
varkens f60 fi f85, drachtige Zeugen
Maar in de roode pers gaat een oor- f 200 a f330, Biggen f22 f45 Guste
verdoovend spectakel op als onze Bis-1 Zeugen f 110 it f180 per stuk.
schoppen menschen buiten de Kerk Aangevoerd waren ongeveer 5 heet.
sluiten, die ingedeeld zijn by de felste vij- Zandaardappelen 150.000 st. Hoender-
anden der Kerk. eieren; 250 kilo Boter: 40 Magere
Men neemt het de Katholieke KerkI Varkens 250 Biggen; 20 Zeugen.