N. II. Centrale Crediet- en Landbouwbenk The Douglas LJ.B.Posthouwer J.J. VAN HAMERSVELD Bel dan op No. 42 DE EEMBODE KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN VRIJDAG 3 JUNI 1921. 35ste JAARGANG No. 19. KantoorL«ntejr«cht 28, Amersfoort DË EEMBODE verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag. ABONNEMENTEN kunnen elke weel gaan, doch opzegging van abonnement Eeschleden voor den aanvang van een n wartaal. Prijs per drie maanden! 1.00 Bultende gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. ADYERTENTIÊN 25 cent per regel. BlllQke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren. AdvertentKn moeten Dinsdag en Vrijdag véór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd. Koopnuffls goed, is ebbe en vloed. Int Staatsrecht in de middeleeuwen. (Slot) De plechtigheden, die bij de kroning van een Westerschen keizer plaats had den, doen ons dan ook de algemeen aangenomen en dus gangbare begrippen van dien tijd, ter deze kennen. De Paus herinnerde den keizer, dat bij de tracht ontving om zijn onder danen te regeeren en om de ware Kerk Gods te verdedigen. Hierop antwoordde de keizer door den volgenden eed»Ik, door de genade Gods, Roomsch koning en toekomstig keizer, beloof en teweer voor God en den H. Petrus, voorlaan te zullen zijn de beschermer en verdediger van den Roomschen opperpriester en van de H. Roomsche Kerk in al hare nooden en gevaren ik zal al hare bezittingeu bewaren en beschermen ct hare rechten, met de hulp van God, zooveel in mijn macht is, oprecht en trou v eerbiedigen. Zoo helpe mij God en de heilige Evangeliën.» Volkomen in overeenstemming met den inhoud van dezen eed, was de taal welke de groote leenmannen van Dujtsche keizerrijk in het jaar 1077 tegen Hendrik IV voerden, naar aan leiding van diens strijd met Paus Gregorius VII. Zij schreven den keizer »dai zij hem trouw gezworen hadden, maar op voorwaarde, dat bij vorst zou zijn tot opbouw en niet tot verwoesting van de Kerk Gods, op voorwaarde, dat hij volgens de wetten der rechtvaardig heid zou regeeren, door de bezittingen, de waardigheden en de rechten van een ieder te eerbiedigen. Zij voegden er aan toe, dat dit verdrag het eerst door hem geschonden was en zij der halve van den eed van trouw ontslagen waren. En de daad op hun woorden latende volgen, kozen de Duitsche rijks- grooten Rudolf van Zwaben tot hun vorst, nadat l'aus Gregorius den door zijn misdaden verafschuwden Hendrik met den ban getroffen en verklaard bad, dat zijn onderdanen van den eed van trouw aan hem gezworen, waren Inderdaad, de macht welke de Pausen in de Middeleeuwen op de wereldlijke macht der vorsten uitoefenden, was volkomen wettig. Die macht toch wij hebben dit aangetoond was gegrond op de wet geving of het staatsrecht dier tijden d.w.z. op de staatkundige grondwetten, die de christen-volkeren, hun staten, BteDden of vorsten, met volle viijheid zelve hadden gemaakt. De Paus werd toen zoowel door de vorsten als door de volkeren als hel natuurlijk opperhoofd en als de alge meent vader der christenheid beschouwd. En het was in die hoedanigheid, dat hem bet recht werd toegekend, om voor zijn rechterstoel de vorsten en hun onderdanen te dageude geschillen tusschen de Koningen te beslechten aansdiegenen onder hen, die een erger lijk leven leidden en zich niet ver beterden, geestelijke straffen op te leggen en hen ten slotte uit hun waardigheden ontzet te verklaren, wanneer zij in hunne boosheid volhardden. Wij achten het niet ondienstig hier even een dwaling aan te roeren en weg te nemen, waarin velen verkceren ten aanzien van demacht en de onafhankelijk heid der vorsten in de Middeleeuwen. Vtlen toch meeuen, dat die macht onbeperkt, absoluut was. Zij plaatsen die macht op gelijke lijn met de latere, absolute macht der Fransche Koningen, welke stap voor stap door den Minister van Lodewijk XIII, kardinaal de Richelieu, op de voormalige vazallen van het rijk veroverd, onder Lodewijk XIV, dieD vorm, van absolutisme zou bereiken, welken aan den Zonnekoning de uitspraak ontlokte»1' Etat c'est moi.« (De staat ben ik.) Echter, zooals we reeds aanstipten, z§ die aldus denken, verkeeren in dwaling. In de meeste landeu van Europa was gedurende de Middeleeuwen de vorste lijke waardigheid wel erfelijk, maar tevens was zij afhankelijk van heuse. Zij was dit meer bepaalu in Frankrijk, in Engeland en in Spanje. In den regel werd een lid van het regeerend vorsten huis gekozen. Echter, zelfs de zoon moest, om zijn vader te kunnen opvolgen, door de staten van het land worden erkend. Die staten nu, konden natuurlijk voor waarden stellen aan hem, dien zij kozen. Bijgevolg was de gekozene verant- noordelijk jegens de staten. Als voor gaarde weid dan bijna altijd gesteld, de getrouwheid van den vorst aan den katholieken godsdienst en bij verdrag werd overeengekomen, dat, vorst daarvan afvallig werd of de Kerk rolgde, hij sijn macht en waardig heid sou verliezen. Er is echter nog iets, iets zeer be langrijks, dat bij de beoordeeliug der toestanden in de Middeleeuwen, in 't bijzonder bij de lichtvaardige afkeuring i de daden der Pausen in dien tijd onkunde of kwade trouw, veelal niet tot zijn recht komt. dit: Vele vorsten hadden hun kroon als huldeblijk aan den Paus ge schonken, bun staten vrijwillig als leen goed aan hem onderworpen en zich zeil als zijn vazallen erkend. Tot het getal dezer vorsten behoor- :n o.m. koning Jan zonder Land van Engeland (1213), Robert Guiscard van Napels (1053), Rogier II van Sicilië (1130). Ook de H. Stephanus, koning van Hongarije, bad in 't jaar 1000 zijn koninkrijk als leengoed aan Paus Syl- ster II afgestaan. Krachtens deze schenkingen bezat de Paus ten opzichte van deze en andere de gewone rechten van den teenheer tegenover den leenman. Het leenrecht nu kende aan den of opper leenheer het recht den vazal, die aan een zijner verplichtingen te kort geschoten was, te straffen. Hij kon hem zijn leengoed ontnemen en het aan een ander geven. Daarenboven werd in de ecden, die door de vazallen van den H. Stoel werden afgelegd, het recht van de Pau- n uitdrukkelijk erkend. Voor de persoonlijke onbaatzuchtig heid der Middeleeuwsche Pausen pleit wel het feit, dat zij Dooit van dit rcch; hebben gebruik gemaakt, door zich zelf, geheel of gedeeltelijk de staten toe te eigenen van een vazal, die zijn ver plichtingen niet nagekomen was. Wanneer wij nu, aao het eind dezet beschouwingen gekomen, een terugblik werpen op het behandelde onderwerp, dan komen we tot de bevinding, dat n en verordeningen dei Middeleeuwen, de algemeen aaogeno- dus gangbare ideeSn en be grippen dier eeuwen, waren vastgelegd. Die wetten en verordeningen vormder- hei staatsrecht van dien tijd, en het zijn de f.iten van dien tijd, welke wij, in het licht van dien tijd, hebben te be- oordeelen. Binnen den kring der heldere stralen in dit licht, wordt volkomen de han delwijze verklaard en gerechtvaardigd den H. Gregorius VII tegenover Hendrik IV van Innocentius III te genover koning Philips August van Frankrijk van Innocentius IV legen den talentvolle», maar trouwe loozen, in Turksche zeden opgaandei. keizer Frederik II, en zooals wij hebben gezien van Paus Bonifactu- VIII tegenover den stuwen en valschen Philips IV den Schoonen. Haarlem. JOS. P. H. HAMERS. I) De aan het Tausdom 100 vijandig ge ls volgt den investituur-strijd tusschen Paus Ircgoiius en keiier Hendrik: »l)c regepraal, oor den monnik Hildcbrand (paus Gregorius '11). zonder wapens op Hendrik bevochten, eeft nieer aanspraak op de bewondering van het nageslacht, dan de overwinningen van Alexander, Julius Caesar of Napolco: l) Paus Innocentius III (1198— i: 16) dwong koning Philips August, zijn wettige gemalin Ingeborga van Denemarken weer tot xich te :men, die hij, tcrwille van Agnes de Méranie irstooten had. Deie Paus. de grootste der Middeleeuwen en een der voortrcflclijksten die ooit op Sint us' Stoel rctelden, wordt door den Duit- ■odgclcerdc. den wijsgeer, den' redenaar, den urist, den dichter, den strengen asceet, den leschcrmer van kunsten en wetenschappen, den verdediger der onschuld, den vader der armen cn wccien, maar bovenal, den waanligcn stedehouder van Christus, den koning der H. Kerk, dc reusachtige persoonlijkheid, die het .deaal van den waarachtiger! Opperpriester -.enlijkte, die al de uitstekende hocda- len beul, welke God slechts bij uitson dering in één persoon vcreenigt.» De eertte (aren der Ber. vormde Kerk in Eemland» Door T. PLUIM. (Slot.' EEMNES. (Eemnez-Binnen en Eemnea Buiter hadden tot 1650 denzelfden predikant,] De predikant Hendrik Mertensz verklaarde aangaande den toestand de kerk in Buitendijk bij zijn komst ge vonden te hebben een woeste plaats (de kerk was n.l. vóór zijn komst ve- brand en blijkbaar weldra herbouwd), docb nu een tamelijk gehoor hebbende van 200 mens(hen; dat h(j het Avond maal nog niA heeft kunnen houden eti de Psalmen nog niet heeft kunnen in voeren. Hij zeide, nog niet in Binnen dijk gepreekt te hebben, daar de huis lieden van hem eischten, dat hij eerst zijn aanstelling daartoe van de Staten moest hebbu. Hij klaagde, dat de eertijds, zoo hij meende, een katholiek geestelijke daar was, de kinderen doopt ook klaagde hij over eenige andere geestelijken, die uil Blaricum en Hit ersum kwamen en de lieden tot zich iepen en uitnoodigden om de kindereu door hen te laten doopen. Gok deelde hij mede, dat hij eenigen lijd zelf scboo) heeft gehouden. Verder klaagde hij er over, dat hij 10 bekrompen woonde, daar hij in 't geheel geen kamer had, waar turf ge stookt kan worden of waar hij sludt eren kan. Wel had hij aan 't gemeentebestuur een betere woning verzocht, doch dit verzoek was van de hand gewezen, met de opmerking, dat hij zich tot de Stater in Utrecht moest wenden. BUNSCHOTEN. De predikant Jacob Moy (die schijnt dus tóch gebleven te zijn, ondanks al zijn tekortkomingen), verklaarde dat hij in de bediening des Woords en der H. Sacramenten volgt de formulieren der Geref. Kerkdat hij het Avond maal houdt met 28 communicanten dat hij geen ouderlingen heeft dat jaarlijks de diakenen hun rekening en verantwoording doen dat hij kerkeraad houdt met dc diakeuen en de gebceie gemeente. Ook heeit hij geen koster of school- eester, er is trouwens ook geen school. Hij houdt tweemaal 'sjaars het Avond- Verder klaagde hij over de Mennisten (Doopsgezinden), dat zij de lieden, als deze ter kerk gaan, toeroepen, dat de kerk een moordkuil is, terwijl zij zelf plaats hebben, waar zij on gehinderd vergaderen. Ook zijn er enkele in de voornaamste Mennisten, die in gemeentebestuur zitten, welke door hun wandelingen of toespraken bij de kerk gedurende de predicatie de men- schen uit de kerk houden. Ook zijn er velen, die de geboden wel in de kerk hebben gehad (d. w. z. de huwelijksafkondiging), maar die on getrouwd blijven. Nog klaagde de predikant er over, dat onder de predicatie drinkgelagen worden gehouden. (Over Hoogland wordt bij de «Visi tatie in 1593* en op de Synode van 1606 niets gezegd; blijkbaar was dus daar geen kerk.) En hiermede verlaten wij de Synode. Inderdaad, groote vorderingen had de Hervorming in 1606 sedert 1593 nog niet gemaaktoveral ziet men, dat de bevolking vrij algemeen katholiek wil blijven, en dat de Hervorming feitelijk met dwangmaatregelen ingevoerd moet worden. Zoolang in Utrecht wj zeiden het reeds een verdraagzame regeering :r was, werd van die dwang maatregelen niet veel gemeikt, maar a de twisten tusschen de Remon- n (de verdraagzame!en de Remonstranten (de strenge Calvi nisten), de laatsten ook in Utrecht de overwinning behaalden, geholpen door den sterken arm van Prins Maurits, trad Regeering van Utrecht, strenger op ct het iovoeren der Hervorming. Niemand zal Da lezirg der boven genoemde cfficieele stukken meer kun- n zeggen, dat de bevolking althans Kernland spontaan (uit eigen aan drang) het R. Kalh. geloof r.l.w.-cr m 11 vuur en ijver de Hervorming aan',am. Baam, Mei 1921, AMERSFOORT - ARNHEM SOEST STEENBERGEN TWELL0 UTRECHT Rentevergoeding voor Deposito's l opvorderbaar 2'/, pet. - Met 10 daten opietstof 3 pet. naand vaat 4 p<^. - Drie maanden opiegt»«z pet. Een |aar opxerttat 5 pet. Binnenland. Een onzci bekendste missionarissen n ons land teruggekeerd n.l. father Arnold Witlox. die gedurende 18 jaren de missiën van English East Africa werkzaam geweest. Hij arriveerde te GroniDgeo, waar een zeer groote schaar van vrienden en kennissen hem be groette. De eerste-klas wachtkamer gereserveerd voor geestelijkheid, familie en een ontvangst comité, inderhaast samengesteld uit enkele oude vrienden van den populairen pater. In de wachtkamer sprak pastoor Kars. Toen werd naar de pastorie gereden. Bij den hoofdingang van 't station stond 't zwart van menschen. En alles zwaaide met hoed en pet en zakdoek. Pater Witlox, geboortig uit Kollum, is ou 51 jaar. Hij was metselaar reeds gedurende tal van jaren, Iocd bij door een missiepreek zich tot het missieleven voelde aangetrokken. Trots tal van be zwaren, tal van schier onoveikomelijke moeilijkheden zette hij zijn studie door 1 1903 droeg hij het plechtig H. Misoffer op in de St. Martinus-kerk te Grooingeo. Toen reeds was pater Witlc-x populair, zoo rijk aan vrienden onder allen rang en stand, dat toen hij in November naar den oceaanstoomer ver trok het perron wemelde van zijn be kenden om hem uitgeleide te doen. Ontzettend groot is zijn werk geweest, tali ijk zijn de vruchten van dien arbeid. Eerst als kapelaan in Ugunda, achter eenvolgens in Nhokougerum, waar hij een kerk slichtte evenals in Nsjambja, de bisschopszetel, Milujauw (waar hi) een groote M. U. L. O.-school bouwde) Nagalama, waar ecu tweede kloostei voor de zusters werd opgetrokken ging hij naar Bukeddi, waar talrijke rampen hem troffen. Tenslotte zou hij ('t was in 1908) repatrieeren. Maar de bergen van Kakamega, aan de overzijde van het Victoria meer, brachten uitkomst in de ziekte, die hem daartoe noopten. Bisschop Haulon gaf toestemming om het moeilijk werk elders te aanvaarden voor de stichting eenei nieuwe statie. Het valt moeilijk te noemen, wat hier alles door den pastoor Witlox en zijn kapelaans ir tot stand gebracht. Rijk evenwel zijn de vruchten geweest. De statie is een der meest bloeiende van Oost-Afrika, schoon de oorlog veel schade bracht. Pater Witlox zocht nu herstel voor zijn verzwakt zeouwgeslel en zal hier een jaar blijven. Minister Talma zeide eensEen dronken massa kan vernielen, maar om een nieuwe wereld te bouwen, hebben we mannen noodig, die zich vrij kun nen houden van alle bedwelming. Het stellen der Katholieke candi- daten voor de Tweede Kamer wordt geregeld als volgt: Het is wenschelijk dat het werk der candidaatstelling minstens twee m den voor de verkiezingen geheel is af- geloopen, zoodat de laatsten tijd ge heel aan propaganda naar buiten kan worden besteed en men het onder ling dus eens is. Het Bondsbestuur werd machtiging gegeven om een datum vast te stellen waarbinnen alle groslijsten moeten klaar zijn. De kieskringorganisaties zijn ge houden zich aan dien datum te houder want als slechts één groslijst niet bin nen is, dan ondervindt daardoor de samenstelling van het politiek advies een ongewensebte stagnatie. Voor wat de inrichting van het stem biljet betreft wordtaanbevolen, dit zoo in te lichten dat men met een enkel tceken kan aangeven dat men wenscht te stemmen overeenkomstig het politiek Men is voornemens het volgend jaar een grooten nalionalen polilieken land dag te houden. lodien zulk een land dag werkelijk slagen zal, dan moeten de bt/oekeis r.iet uitsluitend komen uit de plaats waar zij gehouden wort't en de allernaaste omgeving, doch uit alle st-ekeu des lands, uil eiken kies kring moeten dan vertegenwoordigers in grooten getale opkomen. The World's best motor cycles Motoring on a Douglas Better than medicine Utrechtschestraat 25 Tel. 81 Amersfoort. Zaterdags né 1.00 uur worden geen bestellingen meer aan huis bezorgd. Hoofdagent „Amstel"-Bieren. Hebt U een Taxi of Auto noodig Amersfoort, Amersfoort - Men schrijft ons De vereeoigiog »St. George» benoem de een feestcommissie voor viering vati het jaarfeest der vereeniging. die reeds veel mocht presteeren en thans zich in ledental van ongeveer 100 mag verheugen. Voorzitter der commissie de heer A. Scheer. Zondag 5 Juni fietstocht. Verzamelen als gewoon2 uur precies. Een korfbalafdeeling wordt opgericht. Een geschikt terrein, benevens materi aal. als manden, palen enz. is aanwezig, terwijl zich reeds 20 leden hiervoor opgaven. Leden die zich nog wenschen in te sluiten, kunnen zich bij den cretaris aanmelden. Plannen zijn in voorbereiding tot het houden van een vosserjacht per fiets. zeer interessant belooft te worden, Een zaugafdeeling wordt eveneens op gericht, waarvoor zich reeds eenige leden opgaven. Kaasmarkt. Aangevoerd 68 wagens bevattende 17.400 kg. Prijs f57 tot f66 per 50 kg. Handel vlug. Aan de arbeidsbeurs zijn ingeschre ven de volgende aanbiedingen van werkzoekenden op 2 Juni 1921 1 correspondent (Duitsch), 1 chauf feur, 1 lompensorteerder, 2 2de klas monteurs (centr.verw.), 2 hulpmonteurs, 1 banketbakker, 1 bierbottelaar, 1 boek drukker, 1 boekhouder, 6 broodbakkers, gas- en waterfitter, 89 grondwerkers- corveeêr, 1 beeldhouwer, 1 borstel maker, 1 huisknecht, 1 mann. kantoor bedienden, 2 vrouw, kantoorbedienden, 1 kok, 1 kruideniersbediende, 5 letter zetters, 1 loodgieter, 75 losse arbeiders, 3 machine-bankwerkers, 1 jongste kan toorbediende, 1 kamermeisje, 1 maga zijnknecht, 3 metselaars, 2 halfwas meubel makers, 36 opperlieden, 26 si garenmakers, 2 sigarensorteerders, 4 schoenmakers, 2 slagera, 1 steei hou wer, 1 pianohersteller,. 1 plakker, 1 stukadoor, 1 veldarbeider, 2 werkvrou wen, 1 winkelbediende in ijzerwaren, 1 zolenstanzer, 1 soldeerder, 1 stripper, 1 typiste en 1 scheerster (textiel). De tuinbouwvereeniging «Amers foort» houdt Zaterdag 4 Juni vergadering in de tuinzalen van «Het Boompje». De agenda kondigt aan jaarverslag, rekening en verantwoording en een bezoek aan een Proeftuin, waartoe ook niet leden der vereeniging worden gc- noodigd, De heer H. Bekking. factory-houder van Van Gend en Loos alhier, vierde dezer dagen zijn ïilveren Ambtsfees

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1921 | | pagina 1