AMERSFOORTSCH KEIVEEM
Opslagplaats v. Goederen
Afgifte van Ceelen.
Bel dan op No. 42
I I. VAN MELD
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
VRIJDAG 7 OCT. 1921.
35ste JAARGANG No. 56,
.«□(•tracht 28,
DB EEMBODB verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan, doch opzegging van abonnement moei
geschieden voor den aanvang van een nieuw
Prijs per drie maanden 11.00 Bulten de
gemeente Amerstoort 11,10. Alzonderlljke
lijke bijzondei heden treftmen in dit stuk
aan. Toch geeft de inhoud hoe buiten
sporig ook een nietoobelangrijkebijdrage
tot de kennis van den geest dier tijden
en doet zij zien den opmerkelijken
voortgang der letterkunee in ons va
derland.
1550 vertrok Vladeraccus als
rector der scholen naar Den Bosch.
T. G.
10 cl
in nijverheid bU geregeld
n Vrijdag
bc
n gegarandeerd.
Vat uwe rede Haam; zeg veel
viel weinig woorden, ah een die
hel weet en toch. kan zwijgen.
UdlaeHngen van
Beert tiroote te Amersfoort.
ii.
De St. janskerk bleef niettemin ten
gerieve der stadsjeugd openen de
nieuwe bewoners schijnen niet geheel
de zorg voor de letteren te hebben
vaarwel gezegd. Het klooster Marii-nhof
nam in inkomsten zeer toe. Bij de in
voering der hervormde leer vervielen
dezelfs bezittingen aan de stad en het
gebouw werd voor weeshuis bestemd.
Weinig valt er dus in het algemeen te
verhalen van de Broeders van Amersfoort.
Men onderschatte echter de letterkundige
toestand van Amersfoort gedurende de
loop der XVle eeuw niet. Petrus Monta-
nus had tot opvolgers in 1552 Gerard Lis-
trius leerling van Hegius Arnold
de Nuits of Novesius, Petrus Apher-
dianus of van Aferden en Christophorus
Vladerack of Vladeraccus (wiens zoon
tot de broeders behoorde). Ch. Vlade
rack heeft een zonderling tafereel op
gehangen van den voortgang der ver
lichting in Amersfoort in zijnen tijd.
Ik meen dit mijnen lezers niet te
mogen onthouden. Onzeker toch is het
hoe veel of hoe weinig de broederschap
hem behulpzaam geweest zij, maar on
getwijfeld geeft het zonderling verhaal
van Vladeracius eeoige verpoozing te
midden van ons kroniekachtig bericht.
Deze Vladeraccus dan vermeld in
eene opdracht aan den Magistraat ge
plaatst voor 7ijnePolyonymaCiceroniana
de zorg der regeering met uitbundigen
lof. Zes onderwijzers ontvingen eene
ruime bezoldiging, bevrijd van alle
stadslasten gaven zij zich onbekommerd
aan de letteroefeningen over. Door de
instelling van prijzen en beloooingen
ten behoeve der leergierige jeugd was
de kennis der Lalijnsche taal in 1550
zoo algemeen geworden, dat de geringste
ambachtsman uit Amerstoort lalijn
verstond en sprak. Zij, d'
op den koophandel toelegden,
den Grieksch. De jonge dochters
en de dienstmaagden zongen gewoonlijk
Latijnsche liederen. Men hoorde die
taal alom op de straten. Cicero had
zich verheugd over de zuiverheid
de netheid der uitdrukking, en zoo groot
was <le zucht der ouders (vervolgt hij
in dezelfde opdracht) voor vermeerde
ring van kennis bij hun kroost, dat
tijdens een overstrooming die tot de
vesten van Amersfoort doordrong de
inwoners de hulp van vreemdeling!
duur betaalden tot redding van ht
vee, hetwelk buiten de stad graasde,
liever dan dat zij een enkele dag hun
kinderen daartoe van de school zouden
hebben geroepen.
Meer aodere vreemde, soms belache
n zijn grnoten
s Pius X. Hij
n schreef, dal
""ijd,00
In Retrajte.
De Retraite is een bron van geluk,
,n waren zie'.evrede, zoo betoogde de
Zeereerw. Pater Directeur van 't Amers-
foortschc Retraitenhuis nog dezer dagen
in de Bondsvergadering der Weikl
veieenigingen. Dat ze gelukkige mén-
schen kan maken, heeft de ondervin
ding geleerd. Ze is ook een zaak van
de hoogste sociale beteekenis. Volgens
Paus Leo XIII is de Retraite een licht,
helderstralend licht en in dal licht
schittert de waarheid in merkwaardige
kracht. De kracht van een vereeniging
igt niet in 't aantal leden, maar in 't
gehalte der leden. Mannen en vrouwen
e vormen met rotsvast geloof, met
ipostolische liefde, dat is 't werk der
Retraite. Paus Leo XIII heeft ook oog
gezegdAls de wereld nog kan gered
worden, dan iB het door het weik van
de Retraites.
Na Paus Leo XIII kw
i heiligen opvolger l'a
geode 't Retraitewerk
dit werk beantwoordt
God gewild plan voor
dat het de rijkste vruchten zal afwerpi
voor alle standen en zeker
volksklasse.
En de tegenwoordige Paus des Vredes
ees in zijn Vredesencycliek de wonde-
plek van dezen tijd aan en als het ge
neesmiddel daarvoor: het leiden van
godsdienstig leven. De socialistische
geest heeft veel ontevredenen gemaakt.
Het eenige middel ter veibe'ei sog Is,
dat in aller gemoed de Christelijk t leer
wordt vernieuwd.
Dr. Schaepman heeft eenmaal op een
vergadering van duizenden arbeiders
gezegdGeen lotsverbetering zondet
zielsverbetering.
Maar hoe die vernieuwing van de
Christelijke beginselen te verkrijgen
Geen zelfverbetering zonder zelfken-
s, dus eerst zelfkenuls, doch deze is
zoo moeilijk te verkrijgen zonder inge
togenheid, zonder rust, zonder Retraite.
In de Retraite met haar rustige stilte
men tot zelfkennis gedwongen.
In 't Retraitehuis vindt de mensqh
rustdaar kan hij nadenken en leert hij
begrijpen, dat 't doel van zijn leven niet
is geld of goed, maar God, de hemel.
Ziehier de gezaghebbende woorden
de laatste drie Pausen.
Sedert 1907 zijn in ons land 11 Re
traitehuizen gesticht, waaraan er spoe-
dig nog twee worden toegevoegd.
Binnen een 25-tal jaren moeten
o ver zijn, dat elke stad van betee
kenis een Retraitehuis heeft. Arbeiders
komen er nog veel te weinig. De kosten,
f 5.50 voor drie dagen, zijn niet hoog.
Allen lid worden van de Retraite
penning en bovendien afzonderlijk!
spaarfondsen oprichten om de Retral-
kunnen bijwonen.
Binnenland
Het orgaan van den Nederl. R. K.
OnderolTiciersbond »Sl. Martinus* h
innerde aan het tienjarig bestaan
den Bond.
De redactie wijst op den steun
medewerking, welke de bond steeds
geestelijke, militaire en burgerlijk!
autoriteiten heeft mogen ontvangen.
•Wanneer »ij aldus het artikel -
bij het 10-jarig bestaan van onzen Bond
op een zon ktachtige organisatie mogen
roemen - Is dit voor een zeer groot
zoo niet het grootste deel te
danken aan den steun en medewerking
onzer Geestelijke Autoriteiten. Waarbij
wij dan vnoral niet te vergeten hebben,
de vele gebeflen door hen tot God ge
stort om Zijn onmisharen zegen op
onzen arbeid.
Ja, inderdaad, bij het 10 jarig bestaan
van onzen Bond willen wij niet nalaten
een hartelijk woord van dank In ons
orgaan te latrjn hooren voor al dien
raad en sten' voor al dlr hulp en
medewerking gedurende liet afgeloopen
tijdvak van onze K. K. Geestelijkheid
zoo ruime mate ontvangen.*
- Er werd ren zeldzame redding vol-
■acht door een blinden man, B. Rooih,
werkzaam in deblinden-inrichting te
Amsterdam. Hij hoorde een kind te
water vallen en op het geluid van het
spartelen spróng hij gekleed te water
mocht dé voldoening smaken den
-jarigen jongen behouden op het droge
Voor deze moedige daad is hem een
ooie gift uit het Carnegiefonds toege
kend, die hem zeer ten goede komt met
het oog op ziju talrijk gezin.
Binnenkort zullen de Westeinder
plassen bij Aalsmeer worden droog
gelegd, Hierdoor zullen rui n 900 H.A.
prima grond In drie jaar tijds voor ons
land gewonnen worden. De indijking zal
i een jaar tijds kunnen geschieden,
ijl de kunstwerken, bemaling en
kaveling circa twee jaren daarna geheel
zullen voltooid zijn.
~fe Heeze brak brand uit
café. Het vuur tastte de omliggende
woningen aan, zoodat binnen het uur
s woningen in asch waren gelegd.
De inboedels gingen verloren, ge
deeltelijk verzekerd. Te Hoogeloon zijn
:e woningen met stallen en schuren
een boerderij afgebrand. Ook zijn
i drietal vrukens verbrand.
Niettegenstaande de bizonder drogen
lier, valt de fruitoogst zeer mee en
i men over de opbrengst van winter
appelen en -peren zeer tevreden zijn.
Doordat er totaal geen vraag is voor
het buitenland, zijn de prijzen niet hoog
wordt verwacht, dat deze lager zullen
worden als de winterpluk aan de hiarkt
wordt gebracht.
Te Bussum is in de St. Vitus-lcerk
bij alle diensten een buitengewone col
lecte gehouden ten bate der in aanbouw
lijnde 2e R. K. Kerk, met een opbrengt
ran ruim f6000.
In den avond viel op de Da Costa-
kade te Amsterdam een 9-jarig kind uit
raam. Gelukkig bleef het kind aan
bloemeobekje hangeu. Het zusje,
die dit zag, sproDg toe, juist
kind naar beneden zou vallen. Ook
eenige voorbijgangers zagen het kind
zijn hachelijke positie. Een
ging vlug naar boven, trapte de deur
doch was juist te laat. Het kind viel.
doch werd gelukkig opgevangen door
mannen, die met een deken klaar
stonden.
Tijdens dit voorval wist een gauw
dief, van een der helpers een paar
uwe schoenen mee te nemen.
De Administratie der Posterijen wil
de gelegenheid openstellen in lokalen,
toegankelijk voor het publiek, dus in
wachtkamers, vestibules, gangen en por
talen aao de Post- en Telegraalkantoren
de hulp Postkaotoren reclame
biljetten aan te brengep.
Zij wil daarvoor beschikbaar stellen
NIEtiWSTRT 10 ST00V ESTRAAT 8 AlHSMfUT
Administratie Korte Gracht 8
n. pilaren, deuren, (glazen deuren.
insparantenvorm) wanden telefoon
cellen en kiosken, ondeibouwen loketten
In verband met het enorme tekort
iran vele millioenen, dat de adminl-
itrntie heeft te boeken, hoopt men,
i' jr het invoeren van dezen maat-
egel, een nieuwe bron van inkomsten
ie krijgen.
Tegen de geweldige opdrijving der
staatsuitgaven werd herhaaldelijk ge
waarschuwd, maar zelden of nooit
kregen wij den indruk, dat de regeering
deze bedenkingen iets aantrok.
Integendeelverspilling was bijna een
Ziekteverschijnsel geworden.
Geen nieuw idee scheen te grr atsch
Holland, tot dusver klein, zou nu ook
gaan denken in millioenen. Geen plan
leek tc kostbaar. Was er 'uitbreiding
noodig, bet nieuwe gebouw kon niet
groot, niet weelderig genoeg worden
ingericht. Zwommeu wij al met in het
geld, wij zwommen toch weldra in de
staatscommissies, die groote sommen
vorderen.
Er verrezen kostbare en kostbaar
ingerichte regeeringsgebouwen. Voor
.ankoop en verbouwing van twee
villa's te 's-Gravenhagc, tot tijdelijke
huisvesting van den Raad van State,
die sinds jzar en dag in de Tweede
Kamer onderdak vond, vroeg de re
geering begin 1920 niet minder dan
650,000 gulden.
Het departement van onderwijs ont
wierp een plan om in elke onderwijs
inspectie te koopen een groot heerenhuis
daar een inspectiebureau te vestigen.
Het zou bevatten kamers voor den
inspecteur, de schoolopzieners, den
hoofdambtenaar, de bureaubeambten.
Een dergelijk bureau moest ook inge
richt worden voor ellt der vier hoofd
inspecteurs en den inspecteur van het
bijzonder onderwijs. In de meeste ge
vallen zou dan ook een huisbewaarder
noodig zijn. Kosten voor dadelijke
uitgaaf ongeveer 1.5 millioen.
Dit plan werd bekend in December
1920, dus ruim een jaar nadat eenige
Kamerleden een motie hadden ingediend
waarbij de regeering werd uitgenoodigd,
•doeltreffende maatregelen te nemen,
waardoor meerdere zuinigheid verkre
gen zal worden*.
Hebt U een
Taxi of Auto noodig
Amersfoort,
Zaterdags né 1.00 uur
worden geen bestellingen
meer aan huls bezorgd.
Hoofdagent „AmsfeT-Bieren.
meen leraar! en Prov. Staten om subsidie.
Ook tchoolbaden zullen worden -inge
richt.
De voorzitter verdedigt sterk een
volktbadhuis.
Amersfoort
Bij, de maatschappij van nijverheid
en handel, afd. Amersfoort, wordtjover-
wogen 't plnn voor een Badhuis.
De heer Van der Meijden stelt zich
't aldus voor: wordt opgericht een
eeniging voor oprichting van
Badhuis. Deze vereeniging zal minstens
1000. leden moeten tellen. Als dit het
geval is, kan men zich wenden to
i Wethouders van
:e weten, dat de na
wegen, slooten en
hun toezicht of be-
il gehouden worden
Burgemers
Amersfoort doen t
jaars-schouw 01
waterleidingen,
heer onderworpen, z
op Dinsdag den 18en October
staande er volgende dagen.
Wordende bi] deze de bepalingen van
bovengemelde reglementen aan de be
langhebbenden in herinnering gebracht.
Overzicht van de werkzaamheden
der arbeidsbeurs gedurende de maand
September '21. Afdceling voor mannen
Aanvragen van werkgevers 8öaan-
bieUingeu van werkzuckenden 436
aantal plaatsingen 48 (over de maand
September van het vorige jaar waren
deze cijfers reap. 146, 48') en 39), Af
dceling voor vrouwen Aanvragen van
werkgevers 28 aanbiedingen van werk
zoekenden 46; aantal plaatsingen 13
(over de maand September van het
vorige jaar waren deze cijfers reap. 21
Kaasmarkt. Aangrvoetd 64 wagens
bevattende 11000 Kilo. Prijs f62 tot
f70 per 50 Kilo.
De jaarlijkschc ledenvergadering
Geloof en Wetenschap zal worden
gehouden op Dinsdag 11 October in
de zaal van het Patronaat aan het Zand.
Deze vergadering waarin verschillende
mededeelingen zullen worden gedaan
omtrent de vereeniging zal door decla
matie en muziek worden veraange
naamd. Aanvang 8 titlr precies.
Nieuwe leden kunnen zich opgeven
bij de Secretares Mej. W. van der
Singel, Schimmelpcnninckatraat 35,
Amersfoort.
Generaal Lamoricière.
EEN LEVENSBEELD
door Jos. P. H. Hamers
VI
De reis van Lamoricière naar St.
Petersburg ging door Duitschland, en
het is de vermelding waard, dat hij
toen reeds als met zienersblik meende
te aanschouwen, hetgeen pas,meer dan
twintig jaar later, in 1870, door dien
voor frankrijk zoo rampspoedigen
log zou worden verwezenlijkt.
Reeds in zijn eerste depêche uit de
Russische hoofdstad aan de Fransche
regeering, wees Lamoricière Pruisen
als het ?and, waaruit het gevaar v
zijn Vaderland dreigde en betoogde hij,
dat daar Frankrijk's gevaarlijkste vijand
in aangroei was.
•Geheel Duitschland zoo klinkt
zijn waarschuwing wordt door
springvloed van liberale idegen i
stroomd, die de idéé der Duitsche
heid het leven zullen schenken
dui endnieuwe krachten zullen tc
Een Pruisen met 30 millioen ii
drUlscht in- tegen onze politieke belan
gen. Wanneer alles om ons heen om
hoog klimt, dan is het onvermijdelijk,
dat wij dalen.
De kleine Duitsche Staten zijn
tegen Pruisen opgewassen.-!
Ook tegenover Keizer Nicolaas
heelde de Generaal zijn bezorgdheid
niet voor de toekomst van zijn Vader
land.
Maar deze stelde hem gerust, door
te beloven, een waakzaam oog te zullen
houden ovef Pruisen's staatkundig
zedelijk overwicht op de kleinere stat
De Russische autocraat, bij wien 1
oricière door zijn hoogstaand karakter
in blakende gunst stond, onderhield zich
meermalen met hem over Rome
Paus.
Toen keizer Nicolaas zich ei
achtend scherts over Zijne Heiligheid
had laten ontvallen, gaf de Generaal,
die eerbied koesterde voor den edelen
Pius, den machtigen vorst onomwonden
zijn misnoegen over dirns misplaatste
spotternij te kennen.
•De groote natie, die ik de eer heb
bg U we Majesteit te vertegenwoordigen,
Sire, is katholiek, zcide hij, en zoodra
Frankrijk ophoudt Kalhoiiek tc zijn,
wordt het socialistisch.*
Hoe is in het schoone Frankrijk van
weleer, die voorspelling in droeve wer
keiijkheid verkeerd I
Het mag als een bijzondere !ei#ng
der Voorzienigheid worden aangemerkt,
dat Lamoricière het geluk te beurt viel,
aan het hof te St. Petersburg twee uit
stekende staatslieden te ontmoeten, wier
omgang van groot gewicht zou b'ijken
te wezen voor de richting die zijn gods
dienstige en staatkundige denkbeelden
zouden inslaan.
Het waren Rusland's kanselier, graaf
Karei van Nesselrode, en prins Felix
von Schwarzenberg een Oostenrijkse!)
diplomaat, die later als minister van
buitenlandsche zaken te Weenen, den
stempel zijner machtige persoonlijkheid
op de staatkunde van zijn Vaderland
zou drukken.
Beiden waren overtuigde voorstan
ders van de onafhankelijkheid der Ker
kelijke Staten onder den Paus van Rome.
Toen Lamoricière aan Von Schwar
zenberg zijn meening ontvouwde
trent het rcgeeringsstelsel, dat z. I. de
Paus in zijn Staten behoorde in te *>oe
ren, bestreed de Ooqtrijker met kracht
de illusionaire ideeéo van den Fraoschen
Véór alles zoo luidde zijn betoog
dient de pauselijke regeering zooda
nig te worden ingericht, dat zij zich
kan verdedigen en dat haar zelfstandig
bestaan verzekerd is. We kunnen van
H. geen cjnccssies verlangen in strijd
met het wezen van zijn gezag. Wc
mogen hem zijn eeuwen-oude onafhan
kelijkheid als wereldlijk vorst niet ont
nemen, om hem die daarna in stukken
parlemeptaircn regeeringsvorm zou hier
op neerkomen, dat hij van de zoo dóód-
zakelijke oppermacht beroofd werd.-
Met onverbiddelijke logica weerlegde
de prins Von Schwarzenberg al de be
denkingen van Lamoricicre tegen de
absolute onafhankelijkheid van het Op
perhoofd der Kerk als wereldlijk vorst
zijner Staten.
Wanneer de Paus zich In Weenen
zou vestigen, dan hadden wij Katho
lieken een Oostenrijkschen Paus; ver
bleef hij in Frankrijk of in Spanje, dan
zou men met eenig recht kunnen spre
ken van een Franschen of Spaanschen
Paus. Alleen de Paus, die in 'volstrekte
onafhankelijkheid te Rome zetelt, is
geen Italiaansche maar de Roomsche
Paus.*
Zoo sprak de Oostenrijkfche staait-
an en dien* woorden misten hun uit-
erking met op den even loyalen als
scherpzinnigen geest van den Generaal,
brachten hem tot diep nadenken
r het belangrijke Romeinsche vraag
stuk.
Geleidelik stelde hij zich bij de be-
oordecling er van op een onbevoor
oordeeld standpunt en werden zijn po
litieke denkbeelden hoe langer hoe meer
gezuiverd van den zuuideeseoi van een
liberaliseerend drijven, dat maar al te
vaak den van nature iulsten slaatkun-
Larooricière belet had.
afmeting en
dlgen blik v
de dingen in hun war
verhouding te zictr en n
lijke waarde t
