N.V. Middenstands-Credietbank
Credieten - Incasso's - Deposito's
DE EEMBODE
KATHOLIEK NIEUWSBLAD VOOR AMERSFOORT EN OMSTREKEN
WOENSDAG 2 NOV. 1921.
35ste JAARGANG No. 63.
l ingebracht 28, Amers
DE EEMBODE verschijnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week
gaan. doch opzegging van abonnement moet
geschieden voor den aanvang van een r
kwartaal.
Prijs per drie maanden 11.00 Buiten de
gemeente Amersfoort 11.10. Afzonderlijke
nummers 10 ct.
ADVERTENTIÊN 25 cent per regel. Billijkt
larieven voor handel en nijverheid bij geregeld
adverteeren.
Advertentien moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde
plaats kan niet worden gegarandeerd.
Moedeloosheid is «Is aan spons
tranen maken haar groater.
Allerheiligen.
De heifsttijd is ern tijd van verbloei-
ing, van vergankelijkheidhet is een
tijd vol ernstige meditatie voor den
mensch. De natuur zeil predikt hein
de onstandvastigheid, de onhoudbaar
heid van alle aardsche glorie en roem,
en zij is het, die hem tot nadenken
stemt, hoe al het oogenschijnlijk groute
en machtige, al het materieele, als de
weelderige natuur van zomer en herfst,
zal verdwijnen in het niet.
De Kerk schijnt den herfst in zijn
stilte, gedegene lessen te willen steu
nen, waaneer zij de maand November
inluidt met Allerheiligen,
Dan immers wijst Zij ons mcnschen,
die verzonken liggen in het genot van
vergankelijke levensvreugd en aardsche
beslommeringen op den Hemel, de
plaats van onvergankelijkheid, van be
stendige grootheid en eeuwig jubelende
glorie. Geen dag van het Kerkelijk jaar,
waarop de tegenstelling tusschen hemel
en aarde zó.! sterk uitkomt, als op den
feestdag van alle Heiligen, 't Is de
tegenstelling, als die van verwarmend
zonlicht met koude volslagen duisternis,
van de werkelijkheid en den schijn.
De Kerk wil op dezen feestdag de
menschelijke gedachten doen zweven
in hoogere regionen, om hem los te
Ukken uit de aardsche boeien en hem
de plaats van zijn toekomstig eeuwig
verblijf voor te stellen.
Er is misschien wel nooit een pc li ode
geweest, waarop de mensch, met zijn
gansche wezen, z-", aan het stedelijke
aan de vergankelijke goederen gehecht
was, dan die, waarin wij thans leven.
Geld en genot, dat zijn de goden van
de verdwaasde wereld.
Omkransen wij ons met rozen., de
kernspreuk van liet heidcnsch Rome,
is het motto geworden voor de twin
tigste eeuwen wilt ge de gedachten,
de verlangens kennen der huidige wereld,
treedt dan in de moderne bioscopen
onzer groote steden, daar, in die ver
gulde tempels van den afgod •Genot«.
worden de aanbidders van dien wereld-
god, gedoceerd in de leer en de opvat
tingen van onzen tijd, 't uitgroeien van
het mcnschelijk hart.
Om dien schijn van levensgeluk w!
verkrijgen, geeft de mensch alles piijs,
wat hem eens dierbaar was en ware
tevredenheid bood. In hel verwerpen
van datgene wat door goddelijke open
baring en oude tradities ons etfdecl
geworden was, d.i.irin schuilt de oorzaak
van die geweldige aanhankelijkheid
het wisselvallige en materieele.
De gebeurtenissen der laatste j
bieden genoegzaam het bewijs van aard
sche vergankelijkheid. Zij, die nog slechts
eenige jaren geleden, een luister en
macht en heerlijkheid in alles oveiheer-
schend praalvertoon uitspreidden, zijn als
verlaten ballingen, gevlucht. Het mili
tarisme, dal als een middeleeuwsche
veste stoer en geweldig opg.bouwd, is
als een kaartenhuis uit elkaar gevallen.
Veel van wat machtig was en onvr
nielbaar scheen, is in puin gestort. En
toch aan liet vergankelijke, het materi
eele was nooit een mensch n'ió gehecht,
als die der twingtigstc eeuw.
Schrikbarend is de aangroei van het
getal der menschen, die in hun prac
tische levensmethode den eeredurr.il
een oneiridigcn God hebben uit
geschakeld.
Ook in ons Nederland, zelfs in vroe-
r zeer orthodoxe streken, is het gods
dienstig leven verslapt. Dat leven, zon
der iu levenspraktijk een God te er
kennen, baart voor den godsdienstigcn
mensch vrees en zorg, want schakelt
de godsdienst uit onze levenswijze,
dan zijn we als bouwwerken, die van
hun fundament beroofd worden.
Hoe geheel neders moeten wij, Ka
tholieken de aardsche goederen beschou
wen. Ze zijn voor ons niet doel, maat
slechts middel, om tot het doel te ko
D-* geloofswaarheid, dat wij voor
den hemel geboren zijn. moet ons altijd
helder voor den geest staan. Op die
.arheid zullen wij met tevreden blij
heid werken dat Ocsef geeft aan onzen
arbeid wijding.
""annecr de mensch deze waarheid
aanneemt, gaat hij zich werpen
op de vergankelijke, sli lïelijke got deren,
zoekt hij zijn loon in hst klatergoud
der wereld en in de bevrediging zijner
hartstochten.
Wij, Katholieken, moeten ai beiden in
het schitterend licht dier zonnige waai-
heid. dan handelen wij in den geest der
Kerk. dan zal de zucht naar louter
ifelijk loon ons met beheertchen.
Is er wel cca dag, waarop de Keik
t zoo duidelijk op die eeuwige beUm
mng wijst, als de gedichten:» aller Hei
ligen 1 Dan laat zij onze oogen voorbij
trekken die ontelbare schare van 11e
metingen, die eens hier op aarde geleefd
lubben het moeitevol en kwellende
Als Katholieken, nemen wij de me
ditatie van de stervende nai-.nn. die
wijst op de vergat''vciijklieid van
aardsche grooih.id enziioielijkgenieten
ernstig ter harte.
In den gees; der Kerk slaan wij onze
blikken naar de oliincelb'rc rijen geza-
ligdcn die nu, voor den troon van het
Lam jubileeren maar eens, menschen
van vlccschjen bloed juist al» wij. de
bittere kilheid van hel leven in hun
or ven ledematen gevoeld hebben.
Zij hebben de verlokkende glansen der
rijkdommen veracht en hun oog ge
richt naar het eeuwige loon, waarvan
j de bi/ittcis zijn.
m levensdoel: den eenen waren
God te dienen en daardoor den eeuwigen
toonpiijs te bemachtigen, was het ideaal,
dat steeds glashelder voor hun geest
stond.
Het goede vooibceld. dal zij ens
ens gegeven hebben, willen wij aa-
'olgen door onthechting aan het aard
sche en door verste:kiug onzer hoop
op hel toekomstige loon in de eeuwig
heid. Dat schenken ons Gods lieve
Heiligen.
Peter Gassendi. 51
Hoe kunt gij dat weten als gij hier
stil blijft.
Ik ben te bang om naar buiten
te gaan ik weet dal het spoken zijn.
Gij weet niets ik zou mij scha
men zoo bang te wezen.
Het is wel goed dal ik bang ben
anders zou ik daarheen loopen en wie
weet welke ongelukken mij zouden
overkomen te midden van die geesten.
Ik hoor niets meer, zeide zijn
vrouw, en begaf zich naar de keuken.
Des anderen daags, vóór nog de zon
op was, stond Ceibonnet gereed om
in het torenportaal te gaan zien of hij
ook sporen kon ontdekken van hetgeen
hij de vorigen avond zoo duidelijk ge
hoord had.
Als er voetstappen zijn, dan zijn
het voetstappen van dieven, zeide zijn
vrouw, die medegipg, omdat zij zich
overtuigd hield dat het strooien van
het zand vergeefs werk was geweest.
Zij vonden hel slot van de deur open,
de binnengrendels afgeschoven cn in
derdaad, in het zand rondom de piiaai
en de bank gestrooid, stonden voet
stappen.
Zijt ge nu overtuigd, vroeg de
koster.
Men zuu zeggen antwoordde zijn
w. dat de een of andere kw.ijongen
door het raam is ingebroken en de
deur weer uitgegaan islet eens op,
hel zijn allemaal dezelfde kleine voet.
Dat is zoo, bevestigde Ceibonnet;
ik zal den pastoor en den burgemees
ter eens gaan waarschuwen. Maar ik
geloof nu nog niet dat het dieven zijn
geweest. Daar moet ik eerst meer
zekerheid van hebben.
Hun gesprek werd afgebroken door
de komst van vroege kerkgangers.
De Roovers.
's Avonds van den volgenden dag
ging dc moeder van Peter, die den
iddag ten huize van haren zwager,
den koster, doorgebracht had, met haren
zoon huiswaarts.
Het is zonderling, zeide zij, dat
uw oom volhardt in zijn meeniug dal
de portaaldeur, die hij 's avonds
goed heeft gesloten, 's morgens altijd
open is.
Hij kon wel eens gelijk hebben,
merkte Peter glimlachende op.
Wat zegt gij daar i Gelooft gij ook
aan spoken
Neen, moeder, maar kon het
zijn dat een levend wezen daar 'savonds
Uolgeting«n
van 0«ert Groote in de stad
Utrecht.
li.
Bover-al komt aan Grorgius Macro-
pedius of van Langhveldt gebeicn te
Gcmcrt 1475, oveil. 1558) een eervolle
melding toe onder de onderwijzers uit
de Hlerorymiaansche broederschap.
Men cnlmoette hem reeds te 's Hf-
tfgenbosch en hij vestigde zich ook
kortstondig te Luik. Doch zijn roem
grondt zich voornamelijk >p een deitien-
larigcn schoolarbc",' te Utrecht. Dc lijst
zijner uitgegeven geschriften deet hen.
al* dichter en als taalkundige kennen.
It de oude talen z ier ervaren, verstond
hij tevens het Hebree uwtch cn Chal-
deeuwscll. en bleek hij niet onbedreven
i de Wiskunde, in het vervaardigen var»
'is-en to,.: kunstige werktuigen. Hij won
lier achting en liefde d >oi zgn min-
kam voorkomen, door zijn nederigheid
ii onbeperkten ijver voor het onder
ijs. Van dit laatste ligt een genoeg
kam bewijs tn de reeks van voortref
felijke gr'eerdcn uit zjji.c school af
komstig. ilsJoannes Sasgert of
Saskeride». ^eb. te Warme.nhuizen bij
Alkmaar in 1524. eerst Priester u-
Haringkarspel en daarna kanselier der
Hoogeschool te Kopenhagen. Guliel-
mus Kstius. geb. te Gorinchcin 1541,
overl. 1613, Hoogtecraar en k v schee
der Hoogeschool te Douay. bekend
door rrmge ged chten en meer r.og
door Godgeleerde weiken. johinnes
Heurnius geb. te Utrecht 1543. overl.
IbOluitgever ».n de ichri ten var.
Hippccralo. ven der eerste Hoog.
leeraars in de Geneeskunde te Leiden
mede-opsteller van het merkwaardig
advies 1583 dc? gccccskuod.ge facul
teit. hetwelk de Waterproeven tot ont
dekking van loovenj in de Heksen
processen glad afkeurde. - Grorgius
Ratal Ier of R-italler geb. tc Leeuwatil-n
1528 ..veil. 1581 Voorzitter van hel
Utrechtsche Gerechtshof, teders ziji.
verblijf bj Macropeduu, op t$n acht
tiende jaar. vritaWr var» Hr*i«dus co
meer andere Griekschc dichters:
door l.'psius werd hij genoemd de zon
•an Nederland -271 en Pranciscus
an der Haer oi Haracus gib. te
Utrecht omtrent het midden der Wie
eeuw. overl. Iö32i. welke door zijne
geschiedkundige navorschingen eene
plaats onder de viijugstc Nedeilandsche
geschiedschrijvers bekleedt.
Eene meer uitvoerige optelling van
de leerlingen van Macropcdius zou ons
;r afleiden. Hij zelf ging zijne leer
lingen voor in smaakvolle behandeling
der dichtkunst. Hierin werd hij niet on
gelukkig nagevolgd door Arnold van
rzicht (geb. omtrent 1510. overl. omtr.
158l' mede als onderwijzer aan de
Utrechtsche Broederschap verbonden,
wien men. onder andere b, wijzen
goeden smaak, eene Latijcsche,
Elegie ter cei% van Macropedius bezit.
Gelijktijdig met de twee voorgaa de
leermeesters onderwees te Utrecht Cor
nells Valerius eigenlijk Kornelis Wou
ters, geb. te Oudewater 1512, overl. in
1566;. Eerst leerling van Macro
pedius deelde hij voorts, gedurende zes
jaren, in zijne ambtsbezigheden, en
volgens het eenparig getuigenis
tijdgenooten, het evenbeeld van
zijn onderwijzer in nederigheid, zacht-
aardigen omgang, grondige geleerdheid
eo zeldzame gaven van onderwijs.
Meest hield hij zijne leerlingen bezig
de schriften van Cicero en Virgilius.
Behalve eene Spraakkunst en andere
taalkundige geschriften bezit men nog
tan hem eene Natuurkunde Pby s.cae
n si 1 tut 10, Antv. ap. Plantin. 156" die
ijn gezond oordeel eer aandoet. Zijne
rerhefliag tot Hoogleeraar te Leuven
verhief den luister der Hoogeschool
aldaar, doch gaf den doodsteek aan de
Utrechtsche inrichting
De Hieronvmiaansche stichting we
derstond la >ger, dan eenige andere, de
gevolgen van de godsdienstige omwen
ding der XVIe eeuw. Echter na het
ertrek van Valerius konden zqne op
volgers Keinier Sarcerius, Arnoldus Eijck
en Kornelis Lauerman zich niet be
hoorlijk handhaven in hel vertrouwen
der Kegecring. Men verweet hun, dal
zij geene genoegzame tucht bij de
schoo'jeugd onderhielden en men ont-
iam hun eindelijk der. 23 Sept. 1578.
1 t bestuur over de Hieronvmiaansche
ichoolaengesien het .juaet regiment,
dat -ene «ijle tijds gehouden ts in de
Scole van Sim H»crouymus tot agter-
"leel Jjvan de gemeente deser stad».
Meo ging den 7 Febr. 1586 een stap
erder. De School werd, gelijk al de
ivenge Kapittelscholen tc Utrecht be-
isande, bij besluit van den Magistraat
Igeschalt. en door eene Hervormde
Sehoolinzichting vervangen. De tusschen-
komst van Graaf Leycester ten gunste
der Hierooymiaansche onderwijzers
baatte weinig. Zij werden van hun post
:t. Doch zoodanig was de achting,
in de stichtiDg der Broeders bij
het algemeen stond, dat de nieuwe
inrichting naar hen de Hieronvmiaan
sche School bleef beeten. T. G.
ia het portaal op de bank ging z
lezen en studeeren bij het kcht der
godslamp, dat door de ramen schijnt
Zijn moeder gaf gee 1 acht op die
woorden, en hij vervolgde: «Ik wou,
dat we tijk waren, moeder, heel rijk.
Hebt gij dan ergens gebrek aan,
vroeg zij verschrikt.
Neen, moeder, maar als wij rijk
waren, dan behoefde ikde lamp met te
ontzien en dan kon ik 's wintersavond*
zoo lang sludeeren als ik maar wilde.
En dat zou allicht uw gezondheid
benadeelen. Bovendien is hut de vraag,
of ge wel «00 hard zoudt studceren
als gc rijk waart.
Al pratende waren zij hel k. :Hi -i
genaderd en Peter vestigde wektuige
lijk zijne blikken op de .-:i;le rustplaat,
der dooden. Het kerkhrd Ing op een
heuvelhelling, zoodat men hetmetcé»
oogslag kon overzien. Verscheidene
zerken en kruizen waren duidelijk zicht
baar onder de donkere groepen van
denneboomen, treurwilgen en struiken,
waarmede de doodenakker beplant was,
terwijl het groote kruisbeeld de. zege
nende armen uitstrekte over de graven,
waar de voorvaderen van het dorp de
algemeene verrijzenis afwachtten. Plot
seling staakte Peter zijn gesprek en
ofschoon zijn moeder hem tweemalen
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deposito rente van 3% -5%
zooveel worstelingen in zijojweik heeft
gehad, dat het hem niet als een druk
heeft aangevoeld, dat geen spoor bitter
heid in zijn denken en daden sloop,
dat hij niet een ander wenschte. Weinige
menschen van onzen tijd zijn in hun
gedachten altijd trouw 3 hun levens
taak geweest. Natuurlij ligt dat ook
meer aan hen zelf en om dat in te
zien, is rust en vrede noodig. Wanneer
nu nog de retraite geschiedt onder
ervaren leiding, wanneer zij samenbrengt
met geestverwanten, wier gezelschap
verfrischt. dan werkt een retraite als
een geestelijk bad. De bezoeker komt
vernieuwd te voorschijn, verjongd in
zijn geloof, gesterkt in zijn levens
moed
Amersfoort
Binnenland.
Retraite.
De niet-katbolieke professor R. Ca-
nir schreef in zijn tijaschrift -Opbouw*
n artikel, waarin hij de beteekenis
van de retraite als middel tot verle-
endigen van een christelijken geest
als volgt kenschetst:
Het Katholicisme heeft zijn retraiten
voor verschillende groepen en standen
san onderscheiden duur. Ik woonde nog
nimmer een retraite bij en kan uit eigen
ervaring niet oordeelen. Maar zij moe
ten dunkt mij gunstig werken. Wie zich
eenigen tijd onttrekt aan zijn dagelijksch
werk en in rustige overdenking door
brengt, komt tegenover dit werk me;
- nadenken en rust te staan. Hij
zich zelf objectiever, en menige
tegenkanting cn tegenslag, die hij onder
vond en die hij aan anderen toeschreef,
zal misschien blijken een fout te zijn,
in 't eigen zelf. Men ontmoet eigenlijk
nooit een volwassen intellectueel, die
niet, als hij boven de 35 of 40 is, reeds
verzocht met zijn redeneerieg voort
gaan, sprak hij geen woord neer. Zijn
aandacht was geheel en al getrokken
door een persoon, die zich achter op
het kerkhof betond en pogingen scheen
te doen om zich te verschuilen nog
eens keek Peter om en zag toen in deu
helderen maneschijn duidelijk drie ge
stalten. Om zijn moeder niet ongerust
te maken, zeide hij niets. Hel kunnen
wei bekenden zijn, dacht hij zich zelf,
die op het graf van hun familie zijn
gaan bidden, Hij dacht er ook niet
Thuis gekomen begaf hij zich
zijn kamer, om zij'i lessen voor
volgenden dug nog eens na te
Hij beproefde bij het maanlicht te lezen,
doch zijn oogen begonnen te steken,
en zijn bock in zijn zak stekende, sprak
hij tol zich zeil 'Ik moet weer
liet kerkportaal, als ik nog wat lezen
wil. Ik moet het er maar bij wagen
dat oom Ceibonnet morgen zegt, dat
het er weer gespookt heelt onder
de torentrap. Hij moest weten dat ik
bet spook ben!.
Peter opende de tuindeur, ging den
hof in, het hek uit en sloeg den weg
naar den kerktoren in. Hij was ze
gedachten verslonden en met zijne
studiën bezig, dat hij het kerkhof voorby
R. K. Kiesvereeniging Recht en Orde.
e dezer dagen gehouden ver
gadering van het Centraal Bestuur der
R. K. Kiesvereeniging Recht en Orde
werd besloten dat de parochiale afdee-
lingen vóór 15 Nov. a.f. zullen ver
gaderen voor het opgeven van candi-
daten voor de groslijst Tweede Kamer.
Besloten werd voorts dat in elke paro
chiale afdeclir.g gelegenheid zal worden
gegeven wenschen kenbaar te maken
betreffende aanvulling Katb. Staats
programma.
Verder werd besloten de herziening
in het gemeenteprogramma ter hand
nemen. Daarvoor zal worden ge
vormd eene commissie bestaande uit
:wee leden van elke parochiale afdee-
ing, die samen een negende lid als
voorzitter kiezen.
Deze commissie brengt rapport uit
in het Centraal bestuur en dit stelt
:rvolgens de behandeling en vaststel
ling ervan in de parochiale afdeelingen
in de orde.
Einde 1922 moet het gemeentepro
gramma zijn goedgekeurd en vastgesteld,
teneinde te kunnen dienen voor de dan
volgende candidaatstell.ngen voor den
gemeenteraad.
Marktterrein.
In October 1920 werden B. en W"
gemachtigd dc eierenmarkt te verplaat,
sen naar het Lieve Vrouwe Kerkhof.
Van deze machtiging werd in Januari
1921 gebruik gemaakt.
Meermalen werd nu de wenschelijk-
heid overwogen om de markten die
gehouden worden op de Varkensmarkt
over te brengen, daar het drukke ver
keer deze verplaatsing noodzakelijk
maakt.
ging, zonder eens om te zien of de
personen er nog waren, die hij straks
bemerkt had. Doch juisl toen hij den
godsakker voorbij was, schoot hem die
gedachte in en keek eens om naar de
graven, doch bespeurde niets op het
stille veld en zeide tot z:ch zelf: »Nct
zooals ik gemeend heb. het zullen wel
menschen zijn geweest, die daar gingen
bidden.*
Peter aan dc kerktoren gekomen,
klom, zooals hij nu eenigen tijd gewoon
was te doet), in een boom, nabij den
muur, opende een der ramen in het
portaal en sprong op den steenen vloer.
Op dezelfde wijze terugkeeren kon hij
niet, daar het raam te hoog was en de
bank rondom dc pilaar er te ver af
stond. Hij schoof dan de grendels van
de buitendeur en moest die wel onge
sloten laten. De jongen deed knielende
een kort gebed, nam zijn lesboek en
plaatste zich op de bank, waar hij wel
niet heel duidelijk, maar toch genoeg
zaam lezen kon bij het licht van dc
godslamp, dat in het zijportaal scheen.
Hij had reeds geiuimen tijd zitten lezen,
het was stil geworden in het dorp; hij
hoorde niets meer dan op eenmaal het
slaan van de torenklok.
Wordt vervolgt.