lotel-Restaurant „Ter Horst"
MflISON WILMS - Cuisenier
Centrale Crediet- en Landbouwbank
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort en Omstreken
Vrijdag 11 Aug. 1922
No. 38
ZES EN DERTIGSTE JAARGANG
Lingetracht 28,
BE EEMBOBE verschflnt Dinsdag- en
Vrijdagmiddag.
ABONNEMENTEN kunnen elke week In
gaan. doch opzegging van abonnement moet
geschieden voor den aanvang van een nieuw
Prfls per drie maanden 11.00 Bulten de
gemeente Amersfoort fl.10. Alzonderlljke
nummers 10 cl.
AOVERTENTIEN 25 cent per regel. Billijke
tarieven voor handel en n|verheld bij geregeld
n niel worden gegarandeerd.
Vergeet niet, dat de vrienden dik
wijls onze goede hoedanigheden en
Je vijanden onze gebreken overdrijven.
C«flen vrijdenkerij.
Hij de laatst gehouden verkiezing
voor de Tweede Kamer werd zoo waar
ook nog reclame gemaakt voor candi
dates die zich als «vijjdenkers. aan
dienden er weiden geschriften verspreid
waarin propaganda weid gemaakt voor
het beginsel der vrtj-denkeiij ten voor-
deele van de candidatuur dier heeren.
Dat geen dier lieden een plaatsje
order onze hondetd-mannen werd toe
gewezen, pleit nog wel voor het gezend
verstand der kiezers-massa.
Immers, de vrijdenkerij is een door
en door verkeerd en verderfelijk be
ginsel, hetwelk den measch die er zijn
leven naar richt ongelukkig maakt.
iCooals ons begeervermogen van na
ture is gericht op het goede, zoo wordt
ons denkvermogen bepaald door hel
En terwijl de wil het recht niet heeft,
om het niet-goede te kiezen, mist
versland het recht, om het niet-
aan te hangen.
Dit laatste is evenzeer een misbruiken
van ons verstand, als het niet-goede
doen een misbruik maken
wilsvrijheid.
Eigenlijk is het vrij denken bovendien
ecu onmogelijkheid. Onze wil kan het
niet goede kiezen, zij het alleen
ver het begeerlgk lijkt, maar wi
zijn verstand geweld wil aandoen, kan
onmogelijk hel niet-ware, de dwaling,
als zoodanig gekend, voor waarheid
houden.
De ware, de eenige vrijheid
verstaud is het recht om zich te richten
het
recht om het ware, dat hel als zoodanig
leerde kennen, aan te hangen.
M. a. w. wij hebben het recht, om
alles te houden wat ons waar blijkt
het recht, om niets aan te nemen waar
van ons de waarheid niel is gebleken
het recht ook, om waar vrije meeningeo
legen elkaar opwegen te kiezer, welke
wij zullen aanhangen. Maar wij hebben
met het recht, de dwaling aan te hangi
dit strijdt toch tegen de natuur zelve
van het redelijk wezen.
Gegeven de onuitdelgbaie tegenstel
ling tusschen waarheid en dwaling, kan
er geen sprake komen van een absolute
vrijheid van denken, gehouden als
verstand is om binnen de grenzen te
big ven van hetgeen als waar werd er
kend, hetzij de gekende waarheid van
naiuurlijke dan wel van b jvennatuurlijke
Wanneer b.v. ons verstand langs dep
weg der redencering komt tot het helder
inzicht van Gods bestaan, handelen wij
volstrekt onredelijk, en onze mensche-
lijke natuur o
rstandelijk ii
willen loochenen. Wij zijn dan'
m te denken: er bestaat geen God
Komen wij tot de erkenning van die
andere waarheid, dat God Zich aan de
menschen geopenbaard heeft, dan zijn
wij wederom niet vrij, het tegendeel te
denken.
Zoo verzet zich tegen het vrij-denken
- natuur zelve van ons verstand. Zoo
leert ons de rede zelve, dat de vrij
denker een dwaashoofd is.
zegt op godsdienstig gebied te
denken, aan te nemen, te gelooven wal
hij wil, verdient niet minder den spot-
alle redelijke wezens dan wie
voor Z'ch de »viijheid« opvordert, te
der.ken dat een ci>kel vieikant is of
kubus rond.
n nu werpe de »viij-denker- niel
tegen, dat de erkende waalheid, in hei
bijzonder de bovennatuurlijke, dan eigen
lijk onze vrijheid van denken aan banden
legt. Want juist het tegendeel is het
geval.
Vermits immers de ware vrijheid van
denken beslaat in het recht van ons ver
stand om de waarheid, eenmaal <1 jor-
schouwd, aan te hangen, volgt daaruit,
dat, hoe klaarblijkilijker de waarheid is,
hoe gemakkelijker de erkenning door
verstand geschiedt, des te grooter
onze vrijheid is. En aangezien nu
de openbaring ons bij het zoeken raat
de waarheid nieuw licht bijbrengt en
is tevens vrijwaart voor dwaling, ver-
indert zij onze vrijheid allerminst, maar
neemt haar integendeel in bescherming
en vervolmaakt haar, door de rede ge
makkelijker en veiliger tot haar natuur
lijk doel te brengen gelijk Leo XIII,
voortreffelijk zegt in zijn en
cycliek »Libertas«.
Zoo wij niet het recht hebben
n de dwaling aan te hangen, hebben
ij evenmin hel rtcht om haar te ver
spreiden
Absolute vrijheid van spreken, van
schrijven, volstrekte vrijheid van druk
pers alle even zoovele vrijheden.
,n den modernen tijd zijn daarom
den grond beslist te vcroordeelen.
Wij kunnen natuurlijk dwalen,
snoeer wij daarbij te goeder trc
zijn, zal ons de dwaling niet aange
rekend worden, maar objectiel genomen
hebben wij geen enkel recht om haar
i te hangen dan wel te verspreiden
daarom druischen de genoemde «vrij
heden. lijnrecht in tegen de mensche-
lijke rede.
Ze klinkt in onze .verlichte, eeuw
wel heel vreemd, deze uitspraakDe
drukpersvrijheid, zal men zeggen, heeft
tocli ook haar praclische voordeelen
en is voor onzen tijd eigenlijk onmis
baar.
Dat vele uilloopers van liet liberale
stelsel ons Katholieken zijdelings ecnig
voordeel brachten zullen
kennen en als het waar ie, dat abso
lute vrijheid van spreken en van druk
pers een ei5Ch des tijds heeten mag,
dan pleit du enkel tegen den lijd.
Maar ncch het een, noch het ander
kan eenigen invloed hebben op de
getrokken konsekwentie uit ons hoofd
beginsel, dat op zijn beun innig
hangt met het wezen zelf vi
menschelijke rede.
Men mag een eisch van het gezond
verstand niet afwijzen, omdat hij
tijdsomstandigheden van hel oogenblik
onverdraagzaamheid klinktdit is in
hooge mate onredelijk.
nu in af keuienden zin moet wor
den gesproken, gelde dit voor die zeilde
tijdsomstandigheden, welke de onver
valschte mer.schen nalunr geweld aan
doen, haar voeren in 'n doolhof van
tegenstrijdige meeningen, door een ban-
delooze wereld-pers verkondigd, cn, in
stede van haar de beloofde vrijheid te
brengen, de menschen-rede tot de slavin
maken van de dwaling.
Daarom lijkt het te midden van de
imer.se ideeCn-verwarring het hope
loos gevolg van dc prediking der val
sche viijhetd boven alles redeli|k,
het Katholieke standpunt met nadruk
handhaven, dat de ware vrijheid van
is verstand bestaat in het recht om
waaiheid aar. te hangen, de waar
heid, zooals wij haar, hetzij langs natuur
lijken, hetzij langs bovennatuurlijken weg
hebben lecren kennen en dat de onge-
limiieeide verspreiding door woord cn
geschr.ft van de dwain.g een j immer-
lijk misbiuik beteekent van onze vrij
heid, dat in het zuivere licht van dc
schelijkc rede beschouwd geen recht
bestaan heeft. T. G.
Amersfoort
Amersfoort, Utrechtscheweg 2 Bondshotel A. N. W. B. Telefoon No. 22
Uitstekende gelegenheid voor Lunch
en Diner - Prima Keuken.
De Jongensschool der St. Anfridus-
Parochie.
- Men schrijft ons
Dinsdag werd door Ged. Staten in
openbare zitting behandeld het bczwaar-
schri.t legen het Besluit van den Kaad
dezer gemeente tot medewerking voor
den bouw der jongensschool in de pa
rochie van den H. Anslridus. Voor 't
Gemeentebestuur traden op de liurge-
meester en d*; Directeur van Onder
een der onder teekenaren van
het bczwaarschiift was verschenen de
heer Kortlandt onderwijzer i
O.-School alhier. De burgemeester gaf
te kennen gaarne nader te willen ver
nemen waarom adressanten de licha
melijke inhoud der schoolruimte lege
ring achten. De heer Kortland betoogde
dat thans slechts 4 lokalen zouden
worden gebouwd, terwijl de school in
de toekomst ruimte zou moeten bieden
252 leerlingen maximaal, zoodal
bij bereiking - nu dit aantal, de licha
melijke inhoud onvoldoende was. De
Burgemeester gaf naar aanleiding hier
van als zijn meening, dat het juist was
ongelijksoortige grootheden met elkaar
te vergelijken en dat alléén logisch
was, de schoolruimte die thans zal wor
den gebouwd, te de tien door het getal
der kinderen, dat thans de school zal
bezoeken. Het is mede in 't belang der
gemeeute. dat hetschoolbestuur er^nie:
toe overgaat reeds nu schoolruimte te
bouwen, die momenteel nog niet be-
noodigd is. De heer Kortland voerde
nog aan. dat bij hem niet vaststond,
dat de kinderen waarvoor deze school
wordt gevraagd voorzoovcr met reeds
op een R. K. school geplaatst, geen
plaats zouden kunnen vinden op de in
aanbouw zijnde R. K. school in't Soester-
kwaiticr. De afstand naar de overige
R. K. Scholen was gemiddeld wel on
geveer 4 kilometer,, maar 't kwam ook
wel voor dat een gelijke afstand moest
worden afgelegd voor het bezoek van
een O.-School, alhoewel dit niel zijn
instemming had. De Burgemeester en
de Directeur van Onderwijs stipten nog
aan, dat wat betrof het zonder nood
zaak bouwen van scholen, it
wezen worden naar het z.g. Bouwwetje
hier alléén gold of aan art, 73 der
t op het L. O. was voldaan. Hierna
langde niemand meer het woord
werd medegtdeeld, dat een en ander
Tel. 287 - Beekensteinschelaan 48 - Telef. 287
UITZENDING VAN DINERS vanaf f 0.90-2.00
Speciaal ingericht voor het leveren van groote partijen Diners, Soupers en
tlejeunerg.RESTAURANT aan huis om te dineeren vanaf f100
iverweging zou worden genomen
beslissing van Gcd, Staten volgt
dus later.
Xu de schoolgelden op onze R.K.
Bijzondere scholen worden bepaald en
id overeenkomstig het inkomen der
ouders van de leerlingen, zullen er
ouders zijn die ontlast worden, maar
ook ouders die zwaarder belast worden.
Van laatstbedoelde categorie zal, waar
zij gedurende 1922 tot nu hebben be
taald volgens de oude hcttingen van
bestuurswege, een bijslag worden na
gevorderd ten bedrage van het verschil
tusschen oude- en nieuwe heflïng.
zijn ook gevallen, waarbij teveel
betaalde gelden moeten worden terug
betaald.
Evenwel, ook het kohier der school
gelden is menschen maaksel en dus niet
volmaakt. Er staan namen op met te
hoog bedrag, en namen met te laag
bedrag komen ook voor. Laatstbedoelde
categorie zal natuurlijk wel niet recla-
AMERSFOORT ARNHEM GOUDA NIJMEGEN SOEST
STEENBERGEN - TILBURG - TWELL0 - UTRECHT
Effecten - Coupons - Prolongatie
Deposito - Vreemd Geld.
ineer de te betalen schoolgelden
algemeen bekend zijn, en dat
n ze al zeer spoedig onder de
menschen, zal het moeilijk vallen, bij
een gelijk leerplan, de tegenwoordig nog
ten dcele toegepaste classificatie der
".K. Bijzondere scholen te bestendigen.
Onze stadgenoot, R, H. Kroes, is
benoemd tot leeraar in het schoenmaken
de ambachtsschool der stichting
>Valkenheidr« te Maarsbergen.
De laatste inschrijvers voor
levering schoolpantoiïels voor rekening
der gemeente waren de Gebr. Kroes,
ie de levering is opgedragen.
A. P. V. «de Luchtpost» Amersfoort.
Uitslag wedvlucht, te houden met
jonge duiven op Zondag 6 Aug. j-t.
vanuit Namen (Belgie) afstand 174*
K.M. Weder ongunstig.
Duiven in vrijheid (nog niet bekend),
met Oosten wma. In concours 133 duiven.
Aankomst le piijswinnende duif. 2 U
8 sec., laatste 3 u. 35 m. 40 sec
pi ijzen werden behaald als volgt
Hol, no. 1-3 J. Boshuizen, no.
2-21-22W. van Plateringen, no. 4
G. van Eldert, 5-7-8-11-16-26Joh.
Engel, no. 6-24 A. van Plateringen,
no. 9-10; Chr. Baartman, no. 12-13;
E. J. Arler, no. 14J. v. d. Brom, no.
15-19 G. de Vries, no. 27 W. Sleeking,
18 A. Lablans, no. 20; A. Kuipers,
23G, ten Hove. no. 25-27.
Aangewezen duif 10 en 25 ct. H. J.
Hol met no. 3.
Uitslag derby vlucht van hetzelfde
alion Ingeschreven per Januari 1920,
116 jonge duiven en 13 Speciaal,
lngekorfd ter mededinging 46 derby en
4 Speciaal.
Aankomst le prijswinnende duif, 2 u.
m. 8 sec., laatste 5 u. 34 m.-sec.
De prijzen werden behaald door:
H. J. Hol, no. 1-2-12Chr. Baart-
an, no. 3-1819-24; G. de Vries, no.
W. Sleeking, no. 5 16 A. Lablans,
6-11 J. Boshuizen, no. 7-8-17 G.
d. Kiet, no. 9 J. Jans 10-22-23
W. van Lottum, no. 13-14-15; C.
Scholte, no. 20 21.
Speciale derby :i 25 Cf. Chr. Baart-
- Door de politie is aangehouden een
12-jarige jongen uit Amsterdam die,
zonder medeweten van ouders, een
:-uitstapjc was begonnen. Van
Amsterdam was hij naar Amersfoort
komen wandelen en had het plan zoo
verder te voet een reisje door het land
maken. Hij moet echter van zijn voor
genomen wandeltocht afzien.
D: bckeode litterato ds. J. J. Thom-
i, vroeger dominé te Hoogland bij
Amersfoort, en die een paar jaar ge
leden zijn ambt neerlegde, om zich ge
heel aan de studie te wijden, heeft
weder een beroep aangenomen naar de
moderne) Ned. Herv. Gemeente van
Ölde- en Nijeberkoop (Fr.)
Door notaris Bolk werden geveild:
pakhuizen aan de Groote Koppel van
Ifrma van Haseltn en Boom.
De perceelen werden aangekocht do )r
C. J. Ruitenberg voor f282001
UIT TYROL.
»Dat gaat zoo maar niet, mannetje,»
zeide de Franschen, vroegen hem uit,
doorzochten zijn zakken, gordel, zelfs
zijn schoenen, om iets verdachts te
vinden, en Fnedl was wat blij, dat hij
den brief van Hofer in de kooi had
verstopt. Hij gaf open en vrij antwoord,
en de Franschen heten hem gaan, met
dc waarschuwing, geen domme streken
le beginnen, daar het hem dan hel
leven kon kosten. Friedl nam de waar
schuwing dankbaar aan en ging verder,
totdat hij de Tyroler grenzen achter
zich had. Daar bleef hij den nacht en
ontmoette gelukkig een verkooper, die
hem op zijn wagen verder meenam
naar Salzburg, 's Middags ging hij reeds
naar generaal Hdler, die recht vriende
lijk jegens hem was en hem zeer prees.
Hij kreeg goed eten en moest wijn
drinken, en onderwijl aan den generaal
verteliep, hoe htt er in Tyrol uitzag
Deze luisterde aandachtig en gaf hem
een fonkelnieuw dukaat. Friedl echter
verlangde er naar, om Johannes de
vogels en Andreas Hofer de lijding le
brengen, en wilde dus liefst zoo spoedig
mogelijk vertrekken. Hij zeidc dit den
generaal, die hem een brief aan Andre \s
lioIer meegaf, welken hij op dezelfde
plaats ie.borg. Hij verliet r.u Salzburg,
bleef den nacht te Reichenthal ovrren
ging den anderén morgen naarWaidring.
Daar werd hij weder aangehouden en
moest hij zich weer laten ondervragen,
daar de Franschen hem in geen geval
willen laten passeeren. Zij hadden er
zooveel van gehoord, d8t er in Tyrol
iets broeide, dat zij wantrouwend
geworden, zelfs ten aanzien vai
een knaap als Friedl. Friedl roerde zijn
mondje goed en gedroeg zich heel vrij
moedig, maar niets hielp.
»Je blijftzeiden de Franschen. »'i
l< bijna avond, en morgen zullen wij
je nauwkeurig visiteeren als vandaag.
Komaan, de mars af en in de wacht
Dat doe ik niet,» zeide Friedl. »Ie
hebt volstrekt geen recht om me vast
houden. Ik moet naar huis, laat mij
door
Daar dit alles voor de hoofdwacht
piaals lud. verzamelden zich lang
zamerhand veel menschen om Friedl
en de soldalen, zij gaven Friedl gelijk
n zeiden, dat de Franschen hem
loestcn laten loopen, als ?ij niet be
wijzen konden, dat hij iets gedaan had.
Jat was koren op zijn molen en hij
redeneerde druk mee, zoodat men hem
laatste toch doorliet.
■Loop heen,» zeide deoidciei barsch
draaide hem unwillig den rug toi
Frit dl wou juist haastig verder gas
men op eens een stem riep: «Houdt
hem Houdt hem 't Is geen koopman,
maar Fiiedt Waldhuber, ik heiken hem
wel, ondanks zijn verklecding,
prijs op zijn hoofd gezel, dien wil ik
verdienen! Houdt hem! Huudlhem!»
ie Friedl verbleekte, want hij
herkende de stem van Nazi.
Nu ben ik vcrloreul* dacht hij,
hij deed een poging, om tusschen hel
volk le komen. Dit zou hem wel ge
lukt zijn, als zijn vogelkooien hem niet
gehinderd hadden, want reder wild.
hem gaaine helpen maar Nazi blei
hem op de hielen en inmiddels kwamen
er andere soldaten toeloopen, ondtr ti.
geschreeuw van «Een spion Ei
spion en nu was hij in een oogen
blik omringd. De een pakte hem bij
den arm, den ander in dc borst, en zoo
sleepten zij hem onder het geschreeuw
der omstanders naar de wacht.
•Wees nu slim dacht Friedl.
moet zien er door te komen 1 Een
krijgslist is wel geoorlaold, als het om
het leven te doen is.«
Toen hij dus in de wacht kwam, n
hij weer heel bedaard en vroeg,
zij nu weer van hem wilden, daar
hem eerst hadden losgelaten.
Dat zul je wel zien,* zeide de onder-
cicr, en zond meteen een soldaat
heen om den auditeur en drie officieren
te halen, die hem zouden veroordeelen.
Nazi kwam nu vlak voor Friedl staan
zeide sarrend
t/jo, duivelsche jongen, nu moetje
toch aan gelooven en zal ik
zien hangen.»
»Wie ben je?« vroeg Friedl onbe
vangen aan Nazi. »En wat wil je
Ken je me niet, leugenaar'-«
Nazi woedend uit. «Dat kan zijn Maar
ik ken je wel E i ik ben niet vergeten,
hoe slecht je me behandeld hebt. Maar
dc beun aan mij en je zult hangen,
izr ik Nazi heetEr zijn hier nog
leer menschen, die je kenuen uit
1 msbruck, toer j: uw vader, den schelm,
hebt verlost.
En Nazi was wel zeker van zijn zaak
Voordat de auditeur en de soldaten
kwamen, haalde hij drie Beiersche sol
daten, die Friedl herkenden, en onge
lukkigerwijze was er juist dezelfde bij,
dien Speckbacher gekneveld had. Dïzc
vertelde nu wat hij van Friedl wist.
de beide anderen bezwoeren het. Nazi
zeide »'t Is toch een waar geluk, dal
wij juist vandaag met een bevel van
den Franschen overste van Innsbruck
zijn gegaan, anders zou die schelm ons
ontkomen zijn. Maar nu moet je han
gen FriedlIk verlang al, je te zien
bengelen
Darme Friedl begreep nu, dat hij
verloren washij sprak geen woord,
maar draaide den boosaardigen Nazi
den rug toe, om diens hatelijk, triom-
feerend gezicht niet te zien. Hij trad
mstig voor den auditeur cn de officieren,
bekende dat hij Friedl was, en keek
bedaaid zijn rechters aan, die hem met
strenge blikken aanstaarden. Op een-
maai sprong hij bijna op van blijde
verrassing, want hij had een welbekend
gelaal onder hen gezien. Bijna had hij
een schreeuw gegeven, maar gelukkig
zag hij, dat dc c fficier den vinger op
den mond legde. Friedl begreep dit,
sloeg de oogen neder en stond onbe
weeglijk, hoewel zijn hart als een hamer
klopte. Maar dit kwam, omdat hij weer
nieuwe hoop vattewant hij had den
h eer Lamarre herkend, en nu hoopte
hij, dat die hem zijn goede daad zou
vergelden.
De auditeur vroeg hem, waar hij
vandaan kwam, waar hij naar toe ging,
hoe hij aan den kanaries kwam enz.
(Wordt vervolgd.)
