Webwijzer
1
Junker Ruh's
Nieuwste Gasfornuis
BUNNIK ZONEN
HOUTHANDEL
Origineel Engelsch
Kamperman's Rijwielhandel
J. J. SMIT,
C. de Jager
NEFKEN'5
NUTS=SPAARBANK
Van der Zoo de Jong Van Ophoven
Chèque- Giroverkeer
F. H. LOMANS, AMERSFOORT
Utrechtschestraat IS Telefoon o. 483
ELECTRO-TECHNISCH BUREAU
Dubbele iuIn igheids branders bijzondere ovenconstructie
speciale verstelbare ovenbrander
vanaf f 80.—
Aanleg van electriciteit cn sanitair.
Groote sortcering Electrische cn Gas-Ornamenten-
S0ESTERWEO 1 t/o HET OUDE STATION AMERSFOORT
ZAGERIJ. SCHAVERIJ en TIMMERFABRIEK
Groote voorraad hout ook in triplex, scherp c
Telefoon 132
Kent U reeds ons
eigen naain rijwiel van prima kwaliteit
en billijken prijs?
Horlogemaker-Goudsmid - Krommestraat 12
Ruime keuze HORLOOES, PENDUIES, KLOKKEN. REGULA
TEURS. WEKKERS, en BAROMETERS. Prachtige sorteering
GOUDEN- en ZILVEREN WERKEN, als: Gouden Zegel-, Fantasie-
en Verlovingsringen, Brosjes, Knopjes, Colliers, Armbanden. Scapu
lier-Medailles, Horloge-Kettingen, Cantilic-kruizen, Sloten, Bellen,
Kettingen, enz. VAKKUNDIGE REPARATIE-INRICHTING voor
alle soorten Uurwerken, Goud en Zilver, ook Cantilie-Goud.
Zeer soliede, billijk en onder garar.tK
N.B. Hoogste waarde voor oud 6oud en Zilver.
■os
tiidiml
dcrljcn, fijne Nikkel-, Koper- en
Slaalwarcn, Luxe cn Rcligicuse arti
kelen. üroote keurc Huwelijksge
schenken. - Laagste prijzen in de
GOEDKOOPE BAZAR
j. b. VAN DER VAT
UTRECHTSCHESTRAAT 10
Manufacturen
Gemaakte Goederen
Untried
BéM-ariiltelen
Lage prijzen - Zie dc Etalnces
Mason WILMS
Beckcnstclnschclaan 48 - Tel. 2e
KOKERIJ
itzemling van Diners
Wijnanda Luycx
Arnlicmscheslrnat 4 - Telefoon 17!
(==3
Specialiteit itt
DAMES-HANDWERK l'.N
B. NIEWEG
Langcstraat 39 - Telefoon 4
Speciale aldeelin-
EET-, THEE- en ONTlilJ'
SERVIEZEN
ELECTR. BROOD-, BESCHUIT
EN BANKETBAKKERIJ
E, I. tn In Veer. Krommes-r l!
Levert Ie kwaliteit Brood Bear"
en Banket tegen zeer eiMtCurcere
prijzen. Bekroond Intern. Bakkerij-
tcntoonxlelllng te Arnhem.
Piano's - Orgel:
Zeer gemakkelijke condition.
LAVENDELSTRAAT 13
FIRMA VAN DER WERF EN
RIJNDERS
L. POSTHUI! WHR
EERSTE KLAS WERK
l'til'lLAlRE PRIJZEN
ADFK RIJWIELEN
JOH. VAN DIJK
116 LANQESTRAAT - TEL. 70
Willem htmsnn Co.
Kraiikeleilcnstniut 4
Telefoon 472
Levering van Ie kwaliteit
Inlandsch Vleesch.
K I, FltüiKBtRG. ImiMsiiHt (I
Aanlog van Gas on Woterleiding
Lood cn Zinkwerk
SANITAIRE WERKEN
M X
12
N
MEJ.
BOSHUIZEN
2oiffcusc aanwez
Heeren Modeartikelen
en T uinbouwgorcedschappcn-
Spccialitoit in
rnuisen cn Huish.-Artikelcn
F. Haarsma
LANGESTRAAT 125
Amersluortsehe Electrische Wasch-,
Glans- cn Slrijkinrichting
D, P. BRANDSEN
ST. ANSFRIDUSSTRAAT 28
Specialiteit in het opmaken
S. J. ROSIER
Zuidsingcl 58 nabij hel Ziekenhuis
HEEREN- EN MILITAIRE
KLEEDING NAAR MAAT
Scherp conc. prijzen. Prima stollen
Elegante» coup cn afwerking.
SPECIALITEIT IN HIJBROEKEN.
Fa. Hoogland
Kromme^ r. 4(i. Telef. 749
Verfwaren, Carbolineum
„IJK MAGNHHT"
Aanbevelend: GEBRS. DE VRIES
Naai- en
Schrijfmachinehandel
Varkensmarkt - Tel. 330
AMERSFOORT
Repareert alle merken
Utrechtscheweg 1
Rente 3.6 p.ct.
Onvoorwaardelijke waarborg der Gemeente Amersfoort
BUSSUM AMERSFOORT HUIZEN
Effecten en Coupons
Firma Wed. W. SMIT. Itqtibiniitnprl 3. Iitiuslitil
i Het Soliedste en Goedkoopste adres van alle Soorten 5
Goud-, Zilver- en Uurwerken - Groote keuze
Ontvangen een prachtige en tevens zeer ruime r
sorteering Gouden en Zilveren werken, als: Broches,
i mP knopjes, parures, colliers. Alsmede: Gouden trouw-,
i fantasie-, zegel- en cachetringen, zilveren beugels,
I gcmonlccrd kristal, bloedkoralen, rozenkranzen,
i W I schepwerk, Strvelbandcn, lepeltjes, suikerschepjes,
VLn armbanden, flacons, horloges in Goud, Zilver en
Nikkel. Horloge-armbanden, medaillons, scapulier-
medailles, pendules, regulateurs. Wekkers vanal 12.10 5
j fantasieklokjes vanaf f2.75. Barometers van 15.75.
Speciaal adres voor Massieve Verlovings- en Trouwringen.
Reparatie van Goud, Zilver en uurwerken
worden billijk, spoedig én vakkundig uit
gevoerd Inkoop van oud Goud en Zilver
N.F.VAN KALLEVEEN ,tlet Centrum" lezen,
Kloemendalschestr. 26
aannemer van
begrafenissen
Bèveelt zich beleefd a
W. van Ber LINDEN
^AMERSFOORT
KRU1SKAMP 18
Eiittti van Palet Via Klaaiwitei.
Zoodat me» niet weet wat van de
nieuwe katholieken terecht komt, wan
neer ze blijven leven. Op du iti-jelas
ik ook voor 't eerst de H. Mts In de-
open lucht. N.l. dc eerste maal in Sori,
waar ik twee koffers bij een nieuw.:
prauw die aan 't strand lag. heb ge
plaatst, zoodat we een fijn altaar kregen.
Alle heidenen van Son waren bij 't H.
Offer aanwezig cn volgden zeer aan
dachtig en stil. Het was dc eerste H.
Mis, die op hun eilend werd opgedragen.
Den volgenden morgen las ik weer de
H. Mis ia de open lucht namelijk in
Tulu, waar zeer veel katholieken zijn,
die in ange rijen op den grond knielend,
voorop dc mauricn, dan de vrouwen,
zeer godvruchtig Mis hooiden. Bij de
Tulueczen gevoelt men zich altijd ge
heel thuis, 't Zijn groote breedge
schouderde kerels, maar ze zijn een
voudig als kinderen. Ik bleef er tot
's middags, omdat we moesten wachten
op goeden wind. Teiwjjl zij aan 't strand
languit in 't zand lagen, had ik me cp
een boomstam gezet cn zoo hebben
we daar uren aan eet) stuk geconver
teerd: zij over dc geschiede :is der
kanakken en ik over die der witte men-
schen. Toen ik weg ging kreeg ik een
kleine jonge papagaai mee die ze pas
gevangen hadden,
Bundralis, 7 Nov. '23,
(Deze brief is gericht aan den Z.Eetw.
Heer Pastoor van Raam. Met t.e-
stemming van Z.Eerw. drukken wij
hem hier ef).
Wanneer u dezen brief ontvangt
zal het wel ongeveer een jaar gel den
zijn, dat ik naar de Missie ben ver
trokken, cn al dien lijd ben ik er niet
toegekomen om u een briefje te schtijvcn.
In 't b'gin wilde ik wachten tot ik
mijn vaste statie had. Maar van uitstel
is afstel gekomen, en mijn vaste statie
ie nog steeds ntct bekend We ver
wachten nu binnen dc 14 dagen dc
komst van Mgr. Vester», die uit zal
maken, waar ;k mij blijvend zal ic
vestigen hebben. De vorige bisschop,
Mgr. Cuuppé wilde onze d.fiutieve
benoeming aan. Zijn opvolger vei laten,
en bepaalde slecht-, dat ik op Maous
zou komen, dat 300 zeemijlen van N',
Pommeren verwijderd ligt. In 't begin
was ik er een beetje huiverig voor, om
hier heen gestuurd te worden we zitten
hier totaal afgescheiden van onze con-
lia'er ci cc- dag.e.s van den eersten
blanke verwijderd, terwijl dc Manui-
bewoners nog echte wilden zijn, die niel
veel moeien hebben van de blanken.
Maar op slot van rekening geloof ik
toch nog niet 't slechtste lotje gelrok
ken le hebben, omdat het Missie-werk
h er de laatste jaren zeer gezegend is
en prachtige resultaten oplevert. Of dat
zoo door zal gaan, knr: men natuurlijk
al moeiljjk zeggen. De groote jjver der
gewonnen katholieken is zeker een
begin ijver, sn het zou haast een won
der z|j». wanneer die zoo bleef voort
bestaan. Onmogelijk is 't evenwel niet.
O. L. Hcc-r l:u i alles, ev daaren
boven schijnen de Manus bewoners, of
zeker eenige stammen hier, van
karakter zou aangelegd te zijn, dat ze
zich moeilijk mei het middelmatige
kunnen tevreden stellen. Ook zijn ze
veel verstandiger dan b.v. de kannakken
van New Britain daar kan het makke
lijk voorkomen, dat een kanriak na lang
verkeer met dcc. missionaris, nog niet
weel waarom de Pa.er eigenlijk ge
komen is. Hier weten ze dat z<.er goud,
en geven zzich ook degelijk reken
schap van dc gevolgen. Vandaar ook,
dat de komst van den miss onaris
een echte gisting onder dc bivolking
heeft gebracht, voord nu sinds een
goed jaar een kleine christen gemeente
is ontstaan, De j ingercn storen zich
niet meer aan de vertelsehj s dei
ouders over duivels en gsestc lachen
er mee cn gaan expres daarheen, waar
volgens de ouden ee-g s: verb rgen
is, cn dus gevaar bcsta.it vo .r liji en
ze Wanneer /.ij ond.nicht zijin de
geloofsleer, en san de waarhe/d over-
tuigd zijn. dan begr(|pen ze zeer goed,
du er geen middenweg kan genomen
wordui maar dat ze ofwel i.icl 'l oude
moeten breken, cn zichgitwcldmueten
aandoen om een christelijk leven te
gaan leiden, ofw-cl beslist en bewust'!
kwade inoetcn kiezen. Vandaar twee
partijen: degur.cn die katholiek zijn, of
het willen worde n cn degcen die vast
besloten zijn bij 't oude te blijven.
Beide punjjen komen er openlijk voor
uit, zoowel voor elkaar als vuor den
pater. Schaamte u( vree» is onbekend.
Een katholiek bidt zijn morgen- en
avon !- ;rbed hardop midden tusschcn
du hutdeaen in 'tboythuis.Kwmi open
lijk voor zijn geloot uit, wanneer het
aangevallen wordt, en toont zich waar
't te pa* komt, een ijvetig katcchllt.
De heiden veiklaait zelfs voor den
ptit-r, dat hij »bty van den duivel*
wil zijn 't geloof niet aanneemt, om
dat hij dan 't kwade niet meer mag
doen; e-i tracht de katholieken tot zede
lijke val te brengen, juist om hem van
'l geloof af te brengen. Ik heb reeds
talrijke malen gelegenheid gehad le zien
en te hooren, hoe bewust beide partijen
hun weg gekozen hebben, U nioet echter
daaruit niet opmaken dat er voortduren
de slrijd is tusschcn katholieken en
heidenen.
Beide partijen schrijven elkaar het
recht van beslaan toe.
Iedereen is vrij te doen wat hij ver
kiest, cn dat hij een ander tracht over
te halen tol zijn partij, is ook van zelf
sprekend voor hen. Bovendien komen
de katholieken haast van zelf Iob en
onafhankelijk van de heidenen te staan,
daar ze verplicht worden familie huizen
te bouwen, zoodat langzamerhand al
heel wat kathulieke dorpen ontstaan.
Voorai 't allereerste begin was hier zeer
moeilijk. Dat een echtpaar in een eigen
huis ging wonen, waar ze naar verkiezen
te /.amen mochten zijn, j» in 't alge
meen te /amen moesten zij", dat was
voor de heidenen iets schandaleus. Alles
kwam cr tegen op men begreep, dal
hierdoor 'l heidendom werkelijk in zijn
grondvesten geschokt werd. E:ri groot
deel der verrotte lieidei -che gewoonten
werd daardoor onmogelijk gemaakt. Een
kannak die met zijn vrouw een eigen
huis zou bewonen, zou absoluut los
komen te staan van al zij-i stamge
noülcn. Ondanks dat alles verklaarde
zich tenslotte cm katholiek, onze kate-
cliist, bereid bij zijn huwelijk ook een
eigen huis le gaan bewonen. Hij maakte
stelt daardoor ormiugrlijk bij zijn stam,
weid als geen echte kannak meer aan
gezien enz. Hij bieel bij zijn besluit.
Toch zou men 't hem onmogelijk ge
maakt hebben, indien de pastoor de
heidenen niet verbluft had, door in drie
dagen met de schooljongens liet huis
te bouwen, waarvoor dc kannakken
anders maanden noodig hebben.
Er werd heftig «geboomd- in de kan-
nakkenweield, maar tenslotte legde men
er zich bij neer en liet onze katcchist
Daarmede was de zaak gewonnenna
'l eerste familiehuis volgde een tweede
en een derdeen nu wordt van alle
katholieken geeischt een eigen woning
te bouwen en de heidenen zien toe,
zonder dat zij het kunnen verhinderen.
Wat de ouden betreft, die zijn zeer
is steeds op de hoogte
blijven van zijn tijd.
Meest actueel nieuws
Abonnementen per
week en per kwartaal
worden gaarne aangenomen aan het
BureanLangegracht28
Telef. 314-Amersfoort
Proefnummers op aanvraag gratis
moeit.,k te winneneen klein aantal
komt trouw ter ketkemaar willen zich
eerst ia stervensgevaar laten doopen
Ketst de jongelui, Pater. Dan wij l«
Doch dc moesten willen van later
totaal niets weten, cn zijn halstarrige
voorstanders van 't oudewat die niel
uitvinden om 't Geloof den weg te ver
sperren 1 Onlangs hadden we daarvan
nog een voorbeeldje. In Gahek, 't naaste
dorp in onze omgeving werd een groot
feest gehouden. Dat bestaat natuurlijk
voornamelijk in eten en dans. Van alle
kanten kwamen de kannakken toege
stroomd. Waar een groot kaikai,
eten gehouden wordt, zijn ze niet gaarne
afwezig. Zoo 'n feest duurt verschillende
dagen. Toen 't eenmaal in volle gang
was, sloegen een paar oude heeren voor,
den z.g, Mosseldans te houden, cn wel
door mannen en vrouwen. Tegen dien
dans had de pater al zoolang geketterd,
dat ze er sinds eenigen tijd naar 'l
scheen voor goed uit was. En nu
maakten die oude heeren van den feest
roes gebruik, om ze weer in te voeren,
en d it vlak bij onze statie. Aan 't einde
van 't feest stond 't tudc oppeilioofd
van Tula op, en hield een redevoering,
waarvan de korte inhoud was
We hebben ons nu weer eens kos
telijk vermaakt, volgens het oude regi
me. Daarmede zullen ..llen instemmen.
Welnu! wanneer 't oude ons dan zoo
veel genoegen brengt, waarom het dan
afschaffen We zijn nu weer in de goede
richting gegaanlaten we zoo door
gaan. Dan zal die Pater daarginds
weldra den moed opgeven en naar zijn
land teruggaanen wij kunnen onge
stoord onze oude zeden volgen.
't Is den ouden Kukurai echter niet
naar den zin gegaanwant zijn rede
voering werd voor den Pater een aan
leiding om in de kerk ook een kleine
rede te houden over G.ihek: of »'t
kleine nest Gahek* 't hooge woord
moest voeren op Manus, enz. Gevolg
was dat nog geen week later, tien hei
denen van Gahek zich kwamen melden
voor 't onderricht en 't doopsel. Maat
wat 't meeste tnsioeg, was. dat een
week later, 't oude opperhoofd, dat zoo
druk geredeneerd had te Gahek, plot
seling verlamd neerviel, de spraak ver
loor en twee dagen later, zonder eer,
woord geuit te hebben, stierf. De kan
nakken zagen daarin een Gods oordeel
en gingen in groote getale naar zijn
dorp, om hem te zien. Zelfs dc heide
nen varen van meening, »dat hij teveel]
i daarvoor moest
gesproken had,
Zoo helpt O. L. Heer en geelt van
tijd tot tijd een kleice vingerwijzing aan
de kannakken, die, veel eenvoudiger in
geloof dan wij, daaraan een krachtige
hulp hebben om dc. goede richting in
te slaan. Wat hier echter een groote
moeilijkheid is of een belemmering voor
snelle geloofsverbreiding, is 't groot
onderscheid van taal voor elk eiland
en eiken stam, en de moeilijkheid van
Voor 't eerste hebben we wel 't
Pidgin-engelsch, dat de mannen allen
verstaan en dat zich zeer goed leent
voor godsdienst-onderricht; doch daar
mede kan men de vrouwen nog niet
bereiken, zoodat men noodzakelijk de
verschillende talen moet aanleeren, wat
een helschen arbeid is. Wat zou hier
de Pinkstergave fijn te pas komen!
Maar die geeft O. L. Heer niet aan 't
eerste beste slobberljeDan ktijgen we
binnenkort een kleine pinas, wat 't ver
keer zeer zal vergemakkelijken, indien
we daarmede kunnen varen. We zijn
hier nutwee Paters en één broeder
maar geen van ons drie verstaat een
jota van machinerie. Wel zal een broe
der meekomen om ons eenige elemen
taire lessen te geven; maar lang kan
hij niet blijven. Er is veel te groot ge
brek aan broeders. Alla, afwachten, en
En nu zal ik eens snel een einde
maken aan mijn gekrabbel, anders gaat
mijn brief niet meer mee. Wel duurt
't nog een paar weken voordat de Ma-
taram komtmaar van hier naar de
Zee-adelaarshaven is 't verminstens
twee dagen loopenen we kunnen
daarvoor niet iedere weck een boy be
schikbaar stellen.
Waarschijnlijk zult U dezen brief ont
vangen in een der eerste maanden van
't nieuwe jaar. Daarom mijn beste heil-
wenschcn, ZcerEerwaarde Heer, zoowel
aan U als voor geheel de parochie.
Dikwijls denk ik terug aan mijn afscheid
van thuis en van de parochie en aan
't geen U gedaan hebt. Dat zal altijd
in dankbare herinnering bij mij blijven.
Moge God ook in 't nieuwe jaar U en
de parochie rijkelijk zegenenik hoop
door mijn getrouw aandenken, dien
zegen te helpen afsmeeken. En weder-
keerig blijl ik ook op een klein ge
bedje van U rekenen.
