DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
abonnbmbntbn kunnen elke week in gun, doch opzegging van
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Pr(a per drie maanden 11.00. Bullen de gemeente Amersfoort ll.io!
Atzonderl|ke nummers 10 ct.
Vrijdag 31 Oct. 1924 L No. 62
Acht en Dertigste Jaargang
KANTOOR: LANOEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAGMIDDAO
ADVHRTBNTlfiN 25 cent per: regel. Blil|ke tarieven voor handel en
niverheid b| geregeld adverteeren. Advertentlïn moeten Dinsdag
en Vr|dag vóór uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
TWEEDE BLAD
Godsdienst en Kerk
vloeken en u vervolgen en, leugen
achtig, alle kwaad tegen u spreken zal
verheugt u en juicht 1 want uw loon is
overvloedig iu den hemel.
Epistel en Evangelie.
FEESTDAG VAN ALLE HEILIGEN
LES uit het boek der Openbaring van
den H. apostel Joannes VII, 212.
In die dagen, zie, zag ik, Joannes,
een anderen engel, die opsteeg van den
opgang der zon en het teeken had vsd
den levenden Goden hij riep met
luide stem tot de vier engelen, wien
het gegeven was de aarde en de zee
te beschadigen, zeggendeBeschadigt
noch de aarde noch de zee, noch de
boomen, eer wij de dienaren van onzen
God geteekend hebben op hunne voor
hoofden. En ik hoorde het getal der
geteekendenhonderd vier en veertig
duizend geteekenden uit allen stam der
zonen Israel's. Uit den stam Juda twaalf
duizend geteekenden, uit den stam Kuben
twaalf duizend geteekenden, uit den
stam Gad twaalf duizend geteekenden,
uit den stam Aser twaalf duizend ge
teekenden, uit den stam Xephtali twaall
duizend geteekenden, uit den stam Ma-
nasse twaalf duizend geteekenden, uit
den stam Simeon twaalt duizend getee
kenden, uit den stam Levi twaalf dui
zend geteekenden, uit den stam Issachar
twaalf duizend geteekenden, uit den
stam Zabulon twaalf duizend geteeken
den, uit den stam Jozef twaalf duizend
geteekendeo, uit den stam Benjamin
twaalf duizend geteckendeD. Hierna zag
ik een groote menigte welke niemand
tellen kon, uit alle geslachten en stam
men en volken en talenzij stonden
voor den troon en voor het aanschijn
des Lams, gekleed in witte kleede-en
en met palmtakken in hunne handeo,
en zij riepen met luide stem, zeggende:
Heil aan onzen God, die op den troon
zit, en aan het Lam I En alle de enge
len stonden rondom den troon en de
Oudsten en de vier levende Wezens
en zij vielen voor den troon op hunne
aangezichten neder en aanbaden God.
zeggendeAmen I De lof en de heer
lijkheid en de wijsheid en de dankzeg
ging, de eere en de kracht en de sterkte,
zij onzen God in de eeuwen der eeuwen!
EVANGELIE
volgens den H. Mattheüs; V, 112.
In dien tijd klom jezus, de scharen
ziende, op den berg, en toen Hij Zich
had nedergezet, naderden zijne leerlin
gen tot Hem. En zijnen mond openend,
leerde Hij hen en sprakZalig de armen
van geest I want hunner is het rijk der
hemelen. Zalig de zachtmoedigen I want
2ij zullen de aarde bezitten. Zalig zij
die treuren I want zij zullen vertroost
worden. Zalig zij die hongeren en dors
ten naar dr gerechtigheid! want zij
zullen verzadigd worden. Zalig de barm-
hartigen I want zij zullen barmhartigheid
verwerven. Zalig de zuiveren van harte I
want zij zullen Godzien. Zalig de vreed-
zamen I want zij zullen kinderen Gods
genoemd worden. Zalig zij die vervol
ging lijden om de gerechtigheid! want
hunner is het Rijk der hemelen. Zalig
zijt gij, wanneer, om mijnentwil,
81 HET KALOTJE
Ongetwijfeld lagen ze in dezelfde
plaats, waar ze te voren waren verbor
gen geweest, in eenig gat vat
muur of een boom, waarnaar,
een draad missend, wel twintig jaren
tevergeefs zoeken kon I
Ik klopte op de posten van het bed.
Zc waren even massief als de n
der kamer. Ik vond spinnenwebben
tusschen den top van het ledikant en
het plafond. Eindelijk, met bonzende
slapen en polsen kroop ik weer onder
dc dekens terug.
Gaston trad vroeg in den ochtend
binnen, bezorgd over mijn toestand e
ten zeerste betreurend, dat mijn am
meende hij, me wakker gehouden had.
»Je verwenschtc juweelen hebben m
wakker gehouden,* antwoordde ik. »I
veronderstel, dat je niet weet, waar j
oom ze verborg?*
«Zeker well in den koffer, welken
wij in den put vonden. Ik liet hem
kijken.*
•Maar waar bewaarde hij den koffer?*
»ln zijn bed, de arme man!*
•In dit bed?*
•Natuurlijk.*
•Waar?Waar?*
EEN EN TWINTIGSTE ZONDAG NA
PINKSTEREN.
LES uit den brief van den H. apostel
Paulus aan de Ephesiërs; VI, 10—17.
Broeders I wordt krachtvol in den
Heer en in de sterkte zijner macht. Be
kleedt u met de wapenrusting Gods,
opdat gij bestand moogt zijn tegen de
lagen des duivels. Want wij hebben den
strijd niet tegen vleescb en bloed, maar
legen de vorsten en de machten, tegen
de wercldbeheerschcrs dezer duisternis,
legen het booze geestendom in de lucht.
Doet daarom aan de wapenrusting Gods,
om ten kwaden dage weerstand te
kunnen bieden, en, in alles volmaakt
zijnde, te kunnen blijven staan. Houdt
derhalve stand, uwe lendenen omgord
met waarheid, het harnas der gerechtig
heid aangedaan, en uwe voelen ge
schoeid hebbende met bereidwilligheid
het Evangelie des vredesen
in alles op liet schild des geloofs,
ipdat gij daarmede al de vurige pijlen
des boozen vijands kunt uitdooven
nit ook op de helm der zaligheid
het zwaard des Geestes, dat Gods
woord is.
EVANGELIE
volgens den H. ManhuiXVIII, 23-25.
1 i dien lijd sprak jezus tot zijne leer
lingen deze gelijkenisHet Rijk der
hemelen is gelijk aan een koning, die
afrekening wilde houden met zijn die
naren. En toen hij begonnen was met
afrekenen, werd er een voor hem ge
bracht, die hem tienduizend talenten
schuldig was. Daar deze echter
te betalen, gebood zijn heer hem,
zijne vrouw en kinderen en al wat hij
bezat te verkoopen, en te betaleo. Doch
die dienaar viel neder en badHeb
geduld met mij, en ik zal u alles be-
lalen. De heer nu ontfermde zich over
dien dienaar, liet hem gaan en schold
hem de schuld kwijt. Maar
dienaar heeDging, vond hij een zijner
mededienaars, die hem honderd tienlin-
gen schuldig was en dezen aangrijpend,
neep hij hem de keel toe, zeggende:
Betaal wat gij schuldig zijt 1 Zijn mede-
knecht nu viel voor hem neder en
smeekte hem, zeggendeHeb geduld
met mij, en ik zal u alles betalen. Doch
hij wilde nietmaar heengaande
hij hem in de gevangenis, totdat hij de
schuld zou betalen.
De medeknechten nu, ziende wat
plaats had, werden zeer bedroefd;
zij kwamen en deelden hunnen heer
alles mede wat er gebeurd was. Toen
riep zijn heer hem en zeide tot hem
Booze knecht! de geheele schuld heb
ik u kwijtgescholden, omdat gij mij ge
smeekt hebt I moest dan ook gij u niet
ontfermen over uwen mededienaar, ge
lijk ik mij ontfermd heb over u I En in
toorn ontstoken, leverde zijn heer hem
over aan de beulen, totdat hij de ge
heele schuld zou betalen. Eveaeens zal
ook mijn hemelsche Vader, u doen,
indien gij niet, ieder zijnen broeder,
harte vergeeft.
Liturgische Kalender.
Week van 2—9 November.
Van Dinsdag al iederen dag Credo.
ZONDAG 2. 21e Zond. na Pinksteren,
Mis In voluntate, Tijdeigen2e gebed
Octaaf Alleih. Praef. van de H. Driev.
MAANDAG 3. Allerzielen. Eigen
Praefatie.
DINSDAG 4, H. Carolus Borromeus,
2e geb. Octaaf Allerheiligen, 3e geb.
H.H. Vitalis enz.
WOENSDAG 5. Van bel Octaaf, Ml»
in Allerheiligen, 2e geb. van de H.
Geest, Deus, qui corda, 3e geb. voor
de Kerk, Ecclesiae, of voor den Paus,
Deus omnium.
DONDERDAG 6. Als Woensdag.
VRIJDAG 7. H. Willibrord, Nederl.
ZATERDAG 8. Octaafdag v. Aller
heiligen, Mis als 1 Nov., 2 geb. Octaaf
H. Willibrord, 3e geb. H.H. Vier Ge-
kroonden.
Hij had een sluw uitgedachte m
Dat heeft de politie misleid. Epine was
zeker, zei hij, dat de dief van die berg
plaats had gehoord, waarschijnlijk
den werktuigkundige, die zc toekende
die bij onderzoek bleek een deugniet
AVijs me in 's hemelsnaam dadelijk
die plaats*.
Gaston lachte spottend. Daarna sloeg
hij deken, peluw en de matras daaron
der terug. De onderste matras lag
bloot, liggende als een vierkante kist
vol springveeren en van boven
paardenhaar opgevuld. Gaston drukte
op een knop, die een bergplaats ont
sloot. Juist waar mijn hoofd had ge
legen, bevond zich een slim bedachte
schuilplaats... En daarin lag de be
roemde Trevignon-vcrzameling, geen
steen ontbrak.
Eerst een jaar later
ware toedracht, hoewel
van gisten.
Ik was bij Gaston en zijn lieftallig*
echtgenootc, toen Coadic, lang be
schouwd voor een onschadelijkcn on-
noozclc, in het krankzinnigengesticht,
waar hij werd verpleegd, een ernstig
ongeluk overkwam. Hij viel van eenige
Kapel Sint Hasten.
Door A. F. VAN BEURDEN.
Het klooster van Sint Agatha is door
Geert Groote gesticht in een huis, dat
de stad schonk. Hel werd daags voor
Kerstmis 1399 al vroeg door Rutger
van den Daem en zijne huisvrouw met
1134 stuivers 'sjaars rente bedacht.
In gemeld jaar kreeg het van den
Magistraat vrijdom van wachten, graven
en schattingen (v. Bemmel 241), Het
cchtc kloosterleven werd met zes zus-
s Franciscanessen van den 3ec regel
1400 begonnen. In 1408 werd de
Kapel gebouwd en daags na Sint Tho
masdag 1410 ingewijd. In 1415 werd
bet klooster in een slotconvent ver
anderd met vijftien zusters van den
regel van St. Franciscus( ie Rootselaar
I 476)in 1455 hebben zij den regel
van den H. Augustinus aangenomen.
Kort daarna is een nieuw gebouw
gesticht. In 1468 bouwde men nog een
verblijf voor de bedienende Paters bg.
In 1474 bouwde men een nieuwen refter
of eetzaal. In 1486 begonnen de nonnt
van St. Agatha de priesterlijke getijdi
te lezen, op begeerte des priors vi
Windesheim (v. Bemmel blz. 242).
De zusters hadden ook een gast- of
ziekenhuis, dat in 1536 herbouwd was,
de klok werd hergoten. Het klooster
was in het bezit van een groot reliquie
van de H. Agatha.
In 1543 brandschatte Maarten
Rossum het klooster. In 1586 w
de nonnen nog 38 in getal, maar door
de vervolging en het aanslaan der
eigendommen na de Hervorming ging
het klooster te niet.
De laatste non Marritje Jans stierf
13 Juni 1637, kort na de laatste Mater
Elsje Zoes. Daarop ging de stad het
klooster in 't openbaar veilen en werd
het verkocht aan de gebroeders Codde
Willem de Leeuw, terwijl Gerard
Thiens in een gedeelte eene kopei
gieterij had.
De kapel of kerk behield de stad aa:
zich en richtte ze in tot een weverij.
Want de stad nam volgens de destijds
gebruikelijke methode het oude klooster
et annexen in bezit.
Met die groote gebouwen, eertijd:
bewoond door tal van religieusen et
treden en bleef bewusteloos liggen,
Toen hij het bewustzijn had herkregen,
ontdekte de doctor tot zijn verbazing,
dat bij den patiënt ook het geheugen
was teruggekeerd. Alvorens te sterven
legde hij een volledige bekentenis af
:n priester en ook aan
i. Hij had zijn meester
moord. Hij wist dat de edelgesteenten
zouden verkocht worden want
meester stierf, en besloot ze te stelen.
Zooals ik vermoedde, had hij zich
de kamer verscholen, de juweelen ge
stolen, was door het venster ontsnapt,
had den koffer weggeworpen, de edel-
in den tuin begraven en was
toen naar zijn kamer teruggekeerd. Voor
altijd zal het een geheim blijven, of de
markies den diefstal ontdekte. Hij werd
dood gevonden. Vandaar de sm;
wroeging van den ouden knecht
gebeurtenis. Coadic geloofde dat hij
zijn meester had gedood. De schok,
ondervonden door het verdwijnen van
de edelsteenen teweeggebracht, was te
plotseling en te hevig geweest voo
een oud, verzwakt man. Later plaatsti
Coadic de juweelen weer in hun oor
spronkelijke bergplaats, waartoe hij,
zooals gezegd, alleen toegang hai
Vandaar zijn spijt, dat ik in die kamer
daarop ingericht, bad men eigenlijk een
tegenvaller.
De religieuzen onderhielden de kerken
i kloosters en als het onderhoud boveD
hare krachten ging, werden ze door
goede lieden geholpen.
Maar de nieuwgezioden hadden wei
nig eerbied voor dergelijke gebouwen,
die in hunne vormen, indeeling eo ver
siering nog zoo levendig herinnerden
tu het oude geloof.
Zij lieten alles vervallen. De inkom
sten dezer kerken en van hare vicarién
der librije, had men tegen de testa
menten der stichters in, bestemd voor
detractementen van predikanten, zieken
troosters en schoolmeester-voorzangers.
Aldus schoot er voor het onderhoud
der keiken, kapellen en gestichten zoo
weinig over, dat men na een dertig,
veertig jaar al sprak over den >ruïaeuzen
code deplorabelen toestand* der aan
geslagen eigendommen. Daarom begon
er ten minste eenig profijt
trekken, ze te verhuren of in
stukken te verkoopen.
Het klooster aan den Singel tusschen
bet Spui eo de kerk (thans het huis
van Notaris te Leuken en naastgelegen
huis), de gastkamer, het ziekenhuis en
soldatengasthuis met den grooten tuin
en boomgaard daar achter, werden ver
kocht aan Martinus en Rudolphus Codde
aan hun zwager Willem de Leeuw,
ior een som van 10500 Carolus gul-
n in vier termijnen te betalen.
14 December 1640 en 10 October
1643 verkocht men de rest. Men ver
anderde de gebouwen in woningen en
liet de kapel staan.
Gerard Tbiens, die tot nog toe een
gedeelte der gebouwen als kopergieterij
gebruikt had, verhuisde. Nog ziet men
achter de kapel stukken van oude ge
bouwen met zware gewelven.
Wij willen even nader beschouwen,
boe men in den eersten tijd met de
kapel handelde.
In 1650 werd het bovenstuk der kapel,
aarin men zolders gelegd had, door
de Coddes in gebruik genomen. Er
werden weefgetouwen in gezet.
In 1654 kwam er een andere gega
digde om de kerk te huren, in den per
soon van Jacob van Wijck, passement
werker, die ze toen in gebruik zou
krijgen om er veertig weefgetouwen in
te zetten. Hoe dat afi.ep, wordt niel
gemeld, maar ons dunkt dat er niet
veel van gekomen is, want 1 April 1657
hield men visitatie van de kerk en in
1659 zaten er weer anderen in, zooals
zal blijken.
Inmiddels kwam er in Dec. 1658
voorstel, om het uurweik van St. Aagten
de Latijnsche school over te bren
gen.
Het bovenste van St. Aagten kerk
kwam dus tegen 30 gulden 's jaars in
huur aan Willem de Leeuw en Cornells
Looghen.
Het onderste gedeelte was tot stads-
iagazijn van steigerplanken, kruiwagens
3z., gemaakt waarvan de sleutel bij
den Stads-Cameraar berustte.
Er lag in een ander gedeelte tabak.
22 November 1662 was er alweer
wisseling van huurders. De kerk werd
afgestaan aan Henrick Brouwer
het uitoefenen der draperie, de huurders
der bovenverdieping wilden er graag
af zijn en verzochten bun pait aan
Brouwer over te mogen doeD.
Men moest veel herstellen, een dak-
:nster maken, houten luchtkokers in
orde brengen, de glazen aan de tuinzijde
inzetten, die later geheel dichtgemetseld
zijnin een blind venster zit nog de
oude gothieke traceering.
Het geschut der stad, eertijds in de
Waag bewaard, werd er been gebracht.
Ia 1676 moesten de Regeerders ver
gaderen over het bewonen der kerk.
Zelfs waren er niet-betalenden in ge
vestigd Hendrik Crijbert bad er een
weverij in, hij was een schoonzoon van
deD overleden huurder Henrick Brouwer
s er zelf ook maar in gaan wonen,
zoDder toestemming der stad. Hij be
loofde dit echter goed te maken en
dakglazen en den zolder te onder
houden. De Raad stond hem toe om
blijven wonen. De stad had zich
daardoor van de bezwarende uitgave
m 't herstellen bevrijd.
De kerk heeft altijd door allerlei
bestemmingen gehad, want door haar
vorm was ze voor weinig gewone
doeleinden zonder groote verbouwing
te gebruiken. Ze was te hoog en ts
ondiep en de naar verhouding smalle,
lange vensters waren zeer ongerietelijk.
Hier was 't zoo als elders, waar de
Gothieke kerken met baar pijleraf
scheidingen voor de nieuwe leer, waar
prediking hoofdzaak is, ongeschikt wer
den bevonden.
De Roomscben badden vlak daar
achter een kerk', nu verdwenen, die niet
aan den weg uit kwam, maar van
achteren van den wal af door een deur,
een trapje en een pad tusschen de hagen
bereikbaar was.
Later is deze afgebroken en is er
nieuwe Jezuitenkerk Soli Deo Gloria,
voor in de plaats gekomen. De kapel
St. Aagten is van buiten hersteld,
den voorkant zijn de vensters van
glas voorzien, aan de achterzijde dicht
gemetseld, er liggen twee zolderingen
boven elkander in, terwijl onder de R.K.
militairen-vereeniging vergadert. Zoo
dient de kapel toch weer een gods
dienstig doel.
ging slapen. Op het laatste oogenblik
heeft hij, naar het schijnt, de mogelijk
heid berekend, dat Gaston mij de berg
plaats zou toonen. Hij was naar mijn
kamer gegaan, om de juweelen te ver-
ijderen, erop rekenend dat ik later
)u gaan slapen dan het geval w:
Mijn stap in de steencn gang had hem
genoodzaakt zich onder het bed te ver
bergen. Hij hoorde me de deur sluiten
en grendelen en wist dat de weg
ontsnapping hem was afgesneden. Ook
had hij de voldoening ie weten, dat de
juweelen ongedeerd waren. Zoodra hij
zeker was, dat ik sliep, kroop hij onder
het bed uit. welke beweging ntij deed
ontwaken. Hij vertelde den doctor, dat
hij had willen ontsnappen door het
venster, maar hij werd tegengehouden
door het zien van mijn smaragd, glan
zend in het maanlicht. Toen volgden
dc ontdekking en de worsteling. Na
me door halve verstikking tot bewus
teloosheid te hebben gebracht,
snapte hij met de juweelen en liet zijr.
kalotje achter. Hij haalde dit terug,
terwijl ik in de badkamer was, en mis
leid door mijn verklaard plan, het
kasteel te verlaten, had hij de stecnen
weer op hun oude plaats neergelegd.
Maar hoe kwam hij in het bezit van
Uit den Omtrek
LEUSDEN
Uitvoering Vleescbkeuriogswet, en
aangifte Huisslachtingen.
Belanghebbenden worden er aan her
innerd, dat in verband met de Vleesch-
keuringswet en Vleeschkeuringsverorde-
niog der gemeente, van een voorge
en huisslacbting ten minste 4 dagen
te voren aangifte moet worden
gedaan, aan het Gemeentehuis of aan de
woning van den gemeente-veldwachter.
Niet nakoming van deze verplichting
strafbaar, terwijl de kans groot is
dat, indien in eenigszins ernstige mate
dit verbod overtreden wordt, de bij
Koninklijk Besluit van den 21sten Nov.
1922 No. 55 aan de gemeente tot weder
opzeggings toe verleende vrijstelling
van keuring van Huisslachtingen van
varkens, schapen en geiten, wordt in
getrokken, in welk geval alle huisslach
tingen aan keuring onderworpen
worden.
het kalotje vroeg madame de Tre-
vignon.
•Ik gaf hem wat mijn oom aan
kleeren had nagelaten, niet veel*,
antwoordde Gaston.
Madame keek naar mijn smaragden
ring, welken ik haar, op den dag van
haar huwelijk, ten geschenke had aan
geboden.
•Als die er niet geweest was,* mom
pelde ze, »dan zou ik hier niet zitten.*
•Dat weet ik nog niet*, zei Gaston.
»De tentoonstelling van inijn werken
te Londen zou mij misschien hebben
beroemd gemaakt enrijk*.
Natuurlijk zou ze dat*, bevestigde
zijn verstandig vrouwtje.
En onder ons gezegd, houdt de
goede jongen zich overtuigd, dat het
vinden van de juweelen zijn artistieke
loopbaan heeft gebroken. Hij raakt
nooit een penseel meer aan, en het
volgend jaar, heb ik beloofd, zal ik het
portret schilderen van zijn zoon en
erfgenaam, een knap ker Itje van vijf
jaren.
EINDE.
