N.V. Middenstands-Credietbank
Credieten - Incasso's - Deposito's
H. ELZENAAR
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 5 Dec. 1924 No. 72
Acht en Dertigste Jaargang
ABONNBMBNTBN kunnen elke week In gun, doch oplegging ren
abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prge per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10.
Afionderl|ke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT. TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VR1JDAQMIDDAO
ADVBRTBNTlftN 28 cent
nlvrrheld bf trtr
en Vr|dag vóóe uur
niet worden gegarandeerd.
EERSTE BLAD
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Wie op Ood vertrouwt, vertrouwt
ook op alles, wat God tot ons geluk
heeft ingesteld.
Het Kantongerecht
te Amersfoort,
DOOR A. F. VAN BEURDEN.
De oude Doelen, waarin zooveel
groote edelachtbare heeren vergaderd
hadden en verblijf gehouden, waarin
vorsten, hettogen en koningen ontvan
gen waren, het vroegere klooster der
Minderbroeders aan den Westsingel
moest onder de Fransche Regeering in
het begin der XlXe eeuw zijn twee
eeuwen oude bestemming verhezen. Het
aanzien en de macht der daar verga
derende heeren, van de Gewestelijke
Staten, de ridderschap, de deftige
Waterschapsbesturen, die groote kaarten
lieten d-ukken met hunne wapens ver
sierd, zij waren getaand.
Er werd van bovenaf geregeerd en
de stedelijke magistraat, die vroeger
zoo prat geweest was op zijn autonomie
of eigen machtsheerlijkheid, had een
voudig te doen, wat de premier Consul
of later de Keizer en zijn volk voor
schreef.
Door het gemeentebestuur van Amers
foort was in 1804 een aanschrijving
ontvangen, waarin gemeld werd, dat er
een militaire school te Amersfoort ge
vestigd zou worden. In de vergadering
van Maandag 13 Aug. 1804 (Rootse-
laar Amersf. blz. 64) werden de heeren
F. J. van Lilaar en Mr. N. C. Kolft,
raden, afgevaardigd, om aan het Depar
tement van Oorlog der Bataafsche
Republiek ten behoeve van den lande
in eigendom op te dragen de oude
Doelen en de stadstimmerschuur, tot
zoolang de militaire school in Amers-
gevestigd zou blijven. De school was
in 1805 hier gevestigd en zegde men
dank aan den Raadspensionaris der
Republiek. Amersfoort zat er toen niet
goed voor.
Sedert de oprichting van het kamp
van Zeist, was de cavallerie in de stad
gelegerd geweest, en waren de stallen
der buitenlieden ingenomen, zoodat
deze niet naar de wekelijksche markten
kwamen.
De cavallerie ging raar den Helder
en de cfficieren der twee depots wilden
de tabaksschuren niet gebruiken. In
kwartiering is om den grooten last
verder onmogelijk. Toch werd het gar
nizoen niet verminderd. De militairen
beslisten, dat het zoo moest sijt
In het Resolutieboek 3 Aug 1804iseen
en ander over de noodzakelijke ver
plaatsing van den Doelen te vinden,
Men beschouwde de Doelen als een
stedelijk logement en daar dit verviel
moest men een ander zien te krijgen.
De stad kocht toen het huis Wijk
B 557 staande op den hoek van den
Cingel en de Heerestraat, ter plaatse
waar vroeger het Sint Agnjeten Convent
gelegen had, dat zich destijds uitstrekte
van het Heerenstraatje tot de Triesgens-
ol St. Andriesstraat. Er werd spoedig
gezorgd voor ontruiming en het stads-
logement werd erin gevestigd. De lig
ging was vrij wat minder aangenaam
dan vroeger.
Kastelein werd daarin Gerard Wiecker,
die uit het oude logement medegeko-
men was. Zijne weduwe bleef
tot 1840.
In 1839 wilde de Raad het stads-
logement de Doelen verkoopen,
het bracht niet genoeg op. Het
toen op 15 April 1840 weer verhuurd
voor 500 gulden aan J. F. Coppenrath.
Maar dat vlotte niet. De deurwaar
der Willem van Lutterveld kwam er
bQ te pas.
Inmiddels in 1845 was men aan 't
onderhandelen met de Gedeputeerde
Staten der provincie Utrecht, om in
het gebouw het Kantongerecht te ves
tigen. De Gedeputeerde Staten kochten
het Gebouw, dat werd beschreven als
staande en gelegen aan den Cingel bij
het Kadastrr Sectie E 1598 en 1599,
belendende Noord Dr. E. J. Rljcksen,
Oost en Zuid de stad Amersfoort,
West de Cingel groot 638» Q ellen
waarvan de eigendom aan de stad is
aangekomen in 1804. De aankoop ge
schiedde voor f 4000. (Komt er nu nog
een# om
De Arrondissements Rechtbank en
het Kantongerecht werden er in geves
tigd. Toen de eerste verhuisde naar een
nabijgelegen pand kwamen de Kantoren
der Hypotheken en het Kadaster er
r in de plaats, die in 1934 weder-
vervangeo zijn door de Kantoren
der Dir. Bel. en accijnscn, terwijl hypo
theken, kadaster en scheepsbewijzen
naar Utrechtscheweg 90 vertrokken.
Wij moeten nu hier ook aan toe
voegen, hoe het met de-i ouden Doe
len afliep.
De militaire school voor de Genie en
Artillerie werd opgeheven en in 1816
kreeg de stad het gebouw weer terug.
Er kwam een werkhuis voor de werk-
loosen in, maar 1 Mei 1825 werd dit
gesupprimeerd als duur en weinig
nut opleverend.
Men wilde er toen e:n kazerne
van maken, het garnizoen betrok het
gebouw in 1827. Daarna werd het om
streeks 1880 militair magazijn. In onzen
tijd werd het tot verschillende doelein
den gebruikt.
Binnenland
Ontwapening.
Pater mr, dr. Borret S.J, hield dezer
dagen een rede over de ontwapenings
denkbeelden, waarin hij herinnerde aan
het feit, dat de oorlog eeuwenlang ge
voeld is als een kwaad, wat b.v, blijkt
uit het eeuwenoude kerkgebedVan
pest, hongersnood en ooi log, verlos ons
Heer. En nog steeds blijft dit gebed
ter voorkoming van mogelijk oorlogs
gevaar van kracht. Als de volkeren de
ooilogsverdwazing niet ffleggen, zijn
de gevolgen van nieuwen kiijg niet
te overzien.
Het is goed by tijd en wyie zich de
verschrikkingen van den oorlog te her
inneren, want voor zoover het van ons
afhangt, mag een herhaling van die
gruwelen nooit meer plaats vinden.
Evenwel, ondanks de geestdrift, die
ons voor een zoo heilige zaak moet
bezielen, behooren wy het hoofd koel
te houden. Het verstand behoude de
overhand boven de gevoeligheid.
Het moet onbereikbaar worden ge
acht de volken tot een groote familie
herleiden, waar nooit meer twist
krakeel voorkomt. Dit is
minnelijke en kinderiyke illusie. Altyd
zullen er wryvingen tusschen de volken
blijven bestaan, maar men moet er naar
streven dese zonder oorlog op te lossen.
We moeten middelen beramen niet
om geschillen, maar om oorlogen
voorkomen.
Onze actie tal dan alleen cffectt
teeren wanneer zy internationaal is. Wat
zou het baten, al namen wy in ons land
maatregelen tot aigemeene or.twapening
en onze naburen gingen daartoe niet
over. Wy zouden het kind van de reke
ning worden.
Aan volkeren, die zich veroogeiykt
achten, moet een ander middel dan de
oorlog worden verachalt ter veikryging
van hun recht.
Het recht alleen is in staat de sleer
te scheppen, die voor den voorspoed
der volkeren noodzakeiyk is. Vrede op
macht gebouwd ia niet veel meer dan
een tijdelijk oorlogslooze toestand, Ook
zy, die een rechtvaardigen oorlog moge-
ïyk achten, aanvaardden hem slechts als
een uiterst middel.
De tot nu toe gevoerde machtspolitiek
der verschillende regeeringen opende
geen uitzicht op de mogeiykheid, dat
recht boven geweld zou zegevftren.
Vóór alles moet worden vastgesteld,
wat recht is. Daartoe moetea instellingen
in het teven worden geroepen, die ge
schillen tusschen volkeren met gezag
kunnen oplossen. Verplichte rechtspraak
voor alle staten derhalve. De volken
bond maakt bet thans mogeiyk, dat er
geen geldige reden tot wapengeweld
voor een staat meer aanwezig kan zyn.
Wie rechtizegt, zegt dwang. De Staat,
die zich aan rechtsschenoia zou willen
schuldig maken, moet daarin worden
belet. Het land, dat eenmaal de recht
spraak heeft aanvaard, maakt 2lch aan
rechtsschennis schuldig, wanneer het
weigert zich aan het gezag en de uit
spraak dier instellingen te onderwerpen.
De bewapening kan dan worden be
perkt voor ieder land tot hetgeen nood
zakeiyk is voor het tot de orde brengen
van de rustverstoorders. Zoo is de ont
wikkeling van het denkbeeldweder-
keerige en geiyktydlge ontwapening,
't Haperde waar.
Door de Tweede Kamer is aange
nomen met 60 tegen 28 stemmen een
amendement-Boon om een subsidie aan
de R. K. Kweekschool voor Vroed
vrouwen Ie Heerlen met 180000 t<
verminderen. Vóór stemden de linker-
tijde en van rechts de Chr. Hlst. en
;an de Anti-Rev. Visscher, v. d. Molen,
de Moo'é Verloren en Schouten.
In verband met deze beslissing en
:n verklaring van den heer Schokking
deed de vonrsltter mededeeling van een
ingekomen bericht van den Minister van
Arbeid, dat hij zich nader wenscht te
beraden wat hem te doen slaat en dal
by in verband daarmee heeft vertocht
de behandeling van zyn begrooting op
schorten.
SLAOUE.
CROKA
CSPKHLAAN
~SKsr
Amersfoort
Op den Feestdag van Maria On
bevlekt Ontvangen, 8 Dec. a, s. hoopt
de eerw .Zuster Idaline van de Congre
gatie der Zusters van Liefde, Moederhuis
«Onder de Bogen* te Maastricht, haar
silveren professiefeest te vieren.
O. a. was zy werkzaam in het St.
Elisabeths-Gasthuis te Amersfoort, en
thans in het St. Antonius Ziekenhuis
Sneek.
Voor den Utrechtschen politierechter
was opgeroepen maar niet verschenen
de 18 Jarige timmerman J. te Amersfoort,
die terecht moest staan wegens diefstal
en nadeele van de gemeente
Amersfoort. Een beambte van de
gasfabriek aldaar had het feit gecon
stateerd dat door beklaagde reeds was
bekend. Hij had de gasmeter uitge
schakeld, zooals dat wel meer gebeurt,
en de aanvoerbuis met de afvoerbuis
verbonden, door middel van 'n pijp en
gummislaog. Op deze manier be
stal hy de gemeente. De timmerman
werd veroordeeld tot f60— boete of
30 dagen hechtenis.
Door Piet Tiggers is in overleg met
een dertigtal dames en heeren in beginsel
besloten, in de week van 16—25 Maart
een uitvoering te geven van gewydi
muziek.
De keuze is gevallen op het volgende
werkHistorie des Leidens und Sterben
unseres Herrn und Heilandes Jei
Christie, von Heinrich Schil-.* (1585-
1672).e
Verder sullen ten gehoore worden
gebracht«Poule Mcuse voor dubbel-
koor van Palestri na (1526—1594), en
'Crucifixus* voor achtstemming koor
>an Lotti (1667-1740).
Door het Doorl. Episcopaat is vast
gesteld een uniforme terminologie by
de classificatie van boeken in leeszalen.
A. boeken geschikt voor lezers boven
I jaar.
B. boeken geschikt voor lezers boven
21 jaar (of die door hun ouders ge-
nschtigd zyn B-boeken te lezen).
Bc. boeken geschikt voor volwassen
:n meer ontwikkelden.
C. boeken die alleen op peraooniyke
ichrifteiyke aanvrage by het bestuur
verkrygbaar zijn.
De eigeniyke jeugdboeken vallen niet
onder A.
Raadsvergadering.
Io de Dinsdagavond gehouden Raads-
rergadering werd allereerst mededeeling
gedaan van ingekomen stukken, waar
onder diverse besluiten van Gedepu
teerde Staten houdende goedkeuring of
verdaging vaa rasdibesluiten.
Schryven van J. Hi flsid Sr., houdende
verzoek wegens uittreden als lid van
de S.D.A.P. niet meer als Raadslid
beschouwd te worden.
De heer Hofland was aanwezig
wilde klaarbiyktiyk persoonlijk afscheid
nemen van den Raad.
Hy verklaarde, dat de S.D.A.P.
meende goed te doen hem te dwingen
te bedanken als lid van den Raad.
Het afdeeliogsbestuur stelde de keus
tusschen hem den plichtsgetrouwe en
Noordewier den plichtsverzaker. Na
byna 10 jaren Ingespannen raadtarbeld
en 'n staat van dienst In d« arbeids-
beweging vanaf myn 18e jaar la 't my
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Oracht no. 4 - Telefoon no. 304
Depositorente van 3'/: - 5%
niet vergund op het tydsllp dat my
dienstig achtte heen te gaan.
Ik acht my gelukkig dat my geencrlei
kan ten laste worden gelegd. De per
soon, die my tal opvolgen heeft mi)
ing tot voor kort hemelhoog gepresen.
Mijn veihouding tot de leden van
den Raad was steeds goed.
Mocht ik iemand ooit persooniyk
onaangenaam syn geweest, geen spoor
blijft daarvan by my achter. Ook ale
wethouder had Ik het nietgemakkeiyk.
Of ik hier nog terug tal komen weet
ik niet, maar dit kan niet het einde »yo.
Vreemd zal het klinken, maar van
wethouder Jorissen, die het meeet mede
gevoel toonde, heb ik het meest ge
houden.
Ook van andere menschen heb ik
veel medewerking ondervonden, maar
ik heb ook vaak moeiiyke oogenblikkcn
gehad.
Ik heb myn plicht gedaan, ik heb
myn taak gedaan en ik ga nu heen.
De heer Muilwyk legt au de volgende
verklaring af. Er wae een ernstig ge
schil gerezen tusschen Noordewier en
Heiland wat ten gevolge had dat beiden
hun mandaat ter beschikking stelden.
De afdeeling besloot bet bedanken van
ex partygenoot Heffend te aanvaarden
en Noordewier te vertoeken *yn man
daat waar te nemen.
Naar aanleiding daarvan sondHofland
een bedanken aan den Raad, waarin by
verkeerdeiyk meedeelt, dat dit bedanken
een gevolg ia van lijn uittreden uit de
S.D.A.P.
Adres van de Besturen
Bestuurdersbond, de R. K. Werklieden-
vereen. »St. jozefs en den Chr. Be
sturenbond houdende vereoek een adres
te richten aan de Tweede Kamer om
regelingen te triffen waardoor de huur-
pryien van de gemeentewoningen en
de met Kykeeteun gebouwde woningen
kunnen worden verlaagd en de ge
meenteraden aan te schaven om
adbaesie te betuigen aan dit adrei.
Adres van deselfde Besturen hou
dende versoek om, gezien de p»y«
stijgingen der allerooodzakeiykite levens
middelen maatregelen te treffen om tot
duurtebesuyding te geraken.
Adres van het Bestuur der Leettaal,
houdende verzoek onvoorwaaideiyk te
garandeeren rente en sflosalng
onder hypothecair verband aantegane
geldleening van de Nutsspaarbank.
Advies B. en W.
Adres Ver. leeraren Handelascholen
te Amersfoort, houdende versoek het
personeel der Handelsscholen In de
voor de leeraren van het Gymnasium
gunstige maatregel te doen dcelen en
ook aan dit personeel restitutie te ver-
leenen van de in 1920 gestorte bydragen
voor weduwen- en weezenpenstoen.
Advies.
Ve.-xoek van de Centrale Midden-
standscommissie om adhaeiie te be
tuigen aan het verzoek een anel ver
binding tusschen Amsterdam en Apel
doorn. Hierop werd niet ingegaan.
Adres van A. Scholte houdende ver
zoek ontheffing Ie verlcencn van de
art. 1 en 2 van de Verordening, huu-
dende eitchen waaraan dranklocaliteiten
moeten voldoen.
Advies,
Schryven van B. en W.
leiding van het adres van C. Hulleman
e.a., houdende mededeeling dat ecnige
verbeteringen zullen worden aange
bracht aan het Miereveldpleln en andere
pleintjes in het Socstcrkwartier.
Kennisgeving.
Schryven van B. en W. houdende
beantwoording van de vragen van het
Raadslid P. Gras ff betn (lende werk-
loozenzorg.
Kennisgeving.
Adres van den Directeur van het
St. Alfoniusrctraitehuii, houdende
zoek de etraatvcrlicbting van de Barch-
Kantonrbotkhandel
Kantoormeubelen
Langestrut 84 Talcf 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Tcckenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
man Wuylieralaan tot genoemde atleb-
tlng uit te breiden.
Ter afdoening aan Burgemeester en
Wethouders.
Adres R. K. Vereenlging Moeder-
socht wordt om eco jaeriyknche subsidie
van I 25.
Advice.
Na ondertoek der galoofibrieven van
D. J. Rekké, werd besloten tot toelating
als lid der Raad.
De verschillende raadscommissies
werden samengesteld ale volgt
Graef van Randwyck werd herbe
noemd ale Curatuur van het gymnasium.
G. J. van Rhyn ale lid van toeslcht op
Middelbaar ondcrwys. B. H. Kuiper ale
I van het toeslcht op lager onderwys.
Benoemd tot lid van het Bestuur van
de Nutsspaarbank Raadsheer Boas.
Commissie van wetgeving:
J. Muilwyk, mr. L. Stadig, S. B. Boas,
A. j. Spiekerman.
Commissie voor de Bedoven:
S. Kraan, J. T. de Lange, B, Noorde
wier, G. J. Noordman.
Commissie voor Openbare Werken:
J. Ovcreem, Dj. A. G. v. d. Helde,
G.j. Noordman, P. Graaff.
Commlasie voor de Flnaneiïn
Mr. L. Stadig, S. B. Boat, J. Muil-
Ik, J. j. Thien.
Commissie v. toeslcht op de Arbeids
beurs
J. W. Jorissen Voor sitter, B. Noorde-
wier pl.v. Voorsittrr.
Commissie Reiniging en Ontsmetting»
dienst
Joh. T. de Lange, A. Hofkamp, J.
W. Polder, C. W. C. G. Hehenkamp.
Commissie van Bouw- en Woning
toezicht
F. M. van Veen, G. J. Noordman,
B. Noordewier, N. van Nieuwenhuysen.
Commissie v. d. Keuringsdienst van
vee eo vlectch
J. W. Polder, S. Kraan, Ir. F. M. vau
Veen eo N. van Nieuwenhuysen.
Commissie voor het Ooderwye
stadig, J
J. J. Tbien, leden
Voorstel van B. en W. tot het ver-
leenen van ziekteverlof aan onder-
wyeend personeel werd aangenomen.
Tot veihooging van de subsidie voor
scholen voor het lager Nyvctheida-
onderwyswet met f 16 508 83. besloot
de Raad, nadat de heer Stadig uil
finaocleele overwegingen tegen dese
niet strikt noodsakciyk verhooging had
gepleit.
Op de aanvrage van 't Chr. Nat.
Schoolondcrwys Insnke aanschaffing van
een natuurkunde tafel werd gunstig
beschikt,
Vaetgeateld werden de bedragen
waarop de besturen van bysondere
scholen recht hebben overeenkomstig
art. 101 der L. O, wet over 1923.
Onderwjjot
Mr. L. Stadig, J. Muilwyk, S. B. Bons,
Aangehouden werd e
B. «o W. tersake van vergoeding boven
tallige leer krachten by het bysondcr
onderwys over 1923.
