H. ELZENAAR
DE EEMBODE
K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
Vrijdag 23 Oct. 1925 No. 59
Negen en Dertigste Jaargang
ABOi.NHMBMTBN kunnen elke week In gun, doch oplegging ren
abonnement moei geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal.
Prjs per drie maanden 11.00. Bulten de gemeente Amersfoort f 1.10.
Afaondeil|ke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANQEGRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIjDAQMIDDAO
abvbüTBNTiAh 29 eaal par regal. Blll|h« tarieven voor handel en
ngverheld b| geregeld adverteeren. AdvertentlCn moetan Dinsdag
en Vrgdag vtor uur worden baiorgd. Ean bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD
Zich zelf bestrijden is de moeilijkste
stiijd, zich zelf overwinnen dc schoonste
zege. Met dit werk komt niemand in
zijn leven geheel klaar.
Een rare Jimersfoorter.
Door A. F. VAN BEURDEN.
Amersfoort heeft een 250 jaar geleden
een eigenaardig poirter gekend in den
persoon van Jonker Everard Mei/sier,
wiens naam nog niet vergeten is en
vast samengekoppeld is met de
Amersfoorter Kei. De familie was in
de 16e eeuw te Alkmaar gevestigd,
later in den Haag en Utrecht en was
verwant aan de van Teijlingens, Oem,
van Schadijck, Suijs van Dompselasr
en van Dashorst. Het wapenschild vao
zijn vader was voorheen in de Utrecht-
sche Domkerk opgehangen, met de acht
kwartieren of wapens der naastaan-
gelrouwde families.
Evert Meijster was dus eigenlijk een
Utrechtenaar en vóór of in het begin
van 1617 aldaar geboren. Hij had in
die stad een zeer bijzonder huis gesticht,
genaamd de Krakeling.
Zijn moeder was eene de Bruin van
Buitenwerk, eene zuster van den stichter
van het Hofje van Nieuwkoop te's Gra-
venhage, dochter van Govert de Bruijn,
Heer van Nieuwkoop.
Evert Meijster deed rare dingen, maar
't zat zoo wat in het bloed. Zijn groot
vader, de heer van Nieuwkoop, was ook
overal bekend geweeBt, om zija dolle
poetsen.
Jonker Everard Meijster was in 1649
gehuwd met Agatha Schaap van Dam,
eene rijke erfdochter, en hij werd daar
door groot-kapitallist.
Hij voerde in zijn wapen in het hoofd
den kop van een wildzwijn, in den voel
twee gekruiste knuppels vóór een bran
dend vuurtje. Op zijn portret staat ee»
gekwartileerd wapen 1 en 4 molenrad,
2 en 3 draak, waarop het hardschild
als vóór. Wat dit beteekent heeft men
niet kunnen achterhalen. In de jaren
tusschen 1650 en 1660 heeft Meijster
hier het landgoed Nimmerdormet vijvers
en bosschen, doolhof en lanen aange
legd en het met grachten omsingeld.
Hel was ruim 54 morgen groot. Een
gedeelte noemde hij Doolenbergh.
Hij bezat ook een eigendom te Amers
foort buiten de Slijkpoort bij de Gast
huislaan aan den Vosheuvel.
Men zal denken, dat Jonker Everard
er zich op toegelegd zou hebben,
als rustig burger eeD goed gebruik van
zijn rijkdommen te maken en veel goed
te doen. Maar daar .was hij de man
niet naar. Alles ging bij hem met ge
weld en grootscheeps't was altijd
hollen of stilstaan.
Zijne handteekening doet zien, dat
hij een vlot srhiijver was. Hij werpt
zijn groole signatuur met een paar
krachtige aaneenhangeede trekken op
het papier en werkt er een naar be
neden aldalendcn kurkentrekker onder
als slot.
Zijn in koper gesneden, vrij zeldzaam
portret geeft hem als een krachtig per
soon met een goedgevormdeu kop en
een klein kneveltje te zien. Het is door
J. Venecool geschilderd en door C. van
Dalen gegraveerd. Bovenaan leest men
een vers »Hier swecmt 't gedaent in
print, sijn schrijversgeest in druck, in
oefening van all is 't een Meljstcrs
meesterstuk.!
In zijn jongelingsjaren leefde hij er
vroolijk op lus. Hij schijnt gestudeerd te
hebben, waar weet men niet en hij hield
er veel kennissen op na.
Hij.huwde op 32-jarigen leeftijd. Maar
vóór dien lijd heeft hij allerlei dolle
streken uitgehaald, die docr aaulcekc-
ningen in registers en brieven gedeelte
lijk lot ons zijn over gekomen.
Mcijsier rekende zich ook tot
schrijvers en dichtersbent en was daar
zeer grootsch op. Hij gaf in 't geheel
een 15-tal geschriften uit, Het was t
zoo een als de Ulrechtsche Bragi
die recepten had voor het vervaardigen
van gedichten. Beiden begonnen
een voor het gewone publiek vrij ot
staanbaar beroep op den Giiekschen
Olymp en zijn goden, of op de Romein-
sche helden en groote figuren uit den
ouden tijd. Dan overdreef men de eigen
schappen van den te bezingen persoon
of verhief het te verheerlijken landgoed
jot de sterren, zorgde voor wat i
en slultrijmen, plaatste er als sieraad
nog een onverstaanbaar Laiijnsch
distichon achter en de zaak was klaar.
De dichters hadden zich zelf een
krans van «lauwerenomgehangen,
Over 's mans dichtergave zullen wij
straks nog even spreken, vooreerst
willen wij eeuige stukken van zijn om-
gangsmanieren vertellen, om hem in
zija gewoon doen en laten te teekenen.
Want iemand, die in Amersfoort pen
ningen op zich zelf liet slaan, gedichten
in groene drukletters tot lof van zijn
eigen bezittingen uitgaf en tot slot den
Kei in de stad deed brengen, is wel
rare klant geweest.
(Wordt vervolgd.)
Binnenland
De Tweede Kamer
werd, na behandeling der Bioscoopwet,
bezig gehouden met een interpellatie
van den Socialist Jan ter Laan, «inzake
de door de Kegeering gevolgde salaris-
politiek, met name betrtffende de vraag
of zij alsnog bereid is over het jaar
1925 aan het personeel een txtra-uit-
keermg te verstrekken!.
Met sneller verloop dan dc meeaten
zullen vtrmoed hebben, werd deze
interpellatie uit de wereld geholpen.
Men wist natuurlijk, tot welke uit
komst dit propagandistisch vragen aan
de Kegeering zou leideu.
De interpellatie behoorde in feite
bij de Algemeene Beschouwingen over
de Staatsbegrootlng voor 1926,
welke op 5 November a.s., zullen be
ginnen.
Minister Colijn heeft verduidelijkt,
hoe de Kegeering zich op hel stand
punt heeft geplaatst dat zoodra de 23
millioen gulden, welke Vader Staat
verwachtte van wat de salaris-korting
c.a. in dc Rijkskas zou brengen, zouden
worden overschreden, dat «surplus!
zou worden besteed voor de verbete
ring van de Rijks-salarissen.
Een bepaalde, bindende belofte, toe-
zeggirg heeft de Regeering nooit ofte
mmer gedaan.
De belofte was beslist voorwaardelijk.
Minister Colijn deelde mede dat er
ongeveer 83.000 rijksambtenaren zijn.
Het plan is gebleken fouten in de
salaris-regeling te verbeteren, maar van
een algeheele herziening der regeling
is geen sprake,
0e Aartsdiocesane Boeren- en
Tuindersbond
hield zijn jaarvergadering. De voorge
stelde wijzigingen van de statuten wer
den goedgekeurd.
De hoogeerw. heer H. A. P. C. van
der Waarden, bondsadvisnur hield een
toespraak. Hij sprak over de christe
lijke beschaving, die in den waren zin
des woords beslaat uit de verheffing
van het stoffelijke en de verbtOiag van
het geestelijke.
Sprekende over de stc fleljjke ver
in fling, wees spr. op de goede inrich
ting van de woning. Een «los hoes»
waar het heele gezin in een vertrek
eet en slaapt, is geen prijzenswaardige
toestand. De kleeding onder de boeren
noemde Spr. Goddank nog kleeding
maar goed is 't deze kteed-ng ie om
doen van de fouten die onhygiënisch
zijn. Wat de lichamelijke verzorging
betreft, is de boer wel eens nalatig.
Ook de ziekenverzorging laat te wet:-
schen over in de dorpen. Spr, propa
geerde krachtig den R.K. Bond «Hte
Wit Gele Kruis!. Al dat goede nieuwe
kunnen de meisjes leeren op een schoul
als de K. K. Huishoudschool te Dene
kamp.
Daama besprak de gewijde redenaar
de geestelijke omwikkeling, daarbij er
op wijzend, dat de godsdienstige ont
wikkeling noodig is om goed en trouw
gelopvig te blijven.
Een bijzondere plicht achtte Spr. het
ie zorgen, dat uil de rijen, der boeren
leeraren komen en opvoeders. Spr.
drong cr op aan, dat alle invloed werd
gebruikt om, waar noodig het vervolg
onderwijs weer te doen geven. Spr.
beval de scholen te Raalle eri Dldam,
waar de boerenzoons zooveel leeren,
in de belangstelling aan en ook nog
eens de boennneo9chool te Deiickamp,
om zooveel knappe boerinnen te vor
men, dal men kan gaan denken aan
de oprichting van een K. K. Boerinoen-
bond, Spr. propageerde de lezing en
het abonnement op de Koomsche
couranten en vakbladen. Van de aan
wezigen vroeg Spr, tenslotte verbreiding
van goede denkbeelden over ontwik
keling op geestelijk en stoffelijk gebied.
Nadat de voorzitter een hartelijk
dankwoord had gesproken, hield de
heer Kuijter een toespraak. Spr. heefl
gezien dat er gelukkig meerderen uit
Utrecht zijn op de vergadering. Men
heeft in Uirecht wel gezegd dat onze
Handelsraad een tekort had, maar thans
vnsl dat hij een reserve heeft
f 161,000. Tocli is hulp noodig,
want de tijden zijn moeilijk. De eieren-
ixport b.v. naar Engeland, die merking
vraagt, zal ook van onze regeering
bijzondere maatregelen eischen ten op
zichte van het invoeren van eieren in
is land.
Van groot belang acht Spr. het ook
als de regeering er eens toe kon be
sluiten om gelden beschikbaar te stel-
n voor grondontginning en den bouw
in landarbeiderswoningen,
Van een christelijke regeering vragen
wij ook invoering eener christelijke
pachtwet.
Drankaccijns.
Waar verschillende broonen van
staatsinkomsten dieper aangeboord
werden, werd ook aan het Departement
Financiën de mogelijkheid van ver
laging van den accijns op den alcohol
overwogen. De versecijnsde hoeveel
heid neemt t.lkcn jare if. De auto
riteiten meenden, dat dit kw.am door
frauduleuzen invoer. Maar de ambte
lijke rapporten wijzen uit, dat met
frauduleuzen invoer cf fraululcus stoken
daarvan de oorzaak is, maar een sterk
rinderen vari hetgebruik. Verhooging
den accijns zou de sterke drank
duurder maken en frauduleuze hande
lingen bevorderen. Verlaging van den
iccijns zou het gebruik weer doen toe-
iemen. En daartoe wil de Mioister
liet medewerken.
Men kan van een afnemend gebruik
ran alcoholische dranken in Nederland
ipreken. Daartoe heboen veel factoren
nedegewerktniet atleën de georgani
seerde en ongeorganiseerde drank-
bestrijdersbeweging.
De onderwi'awet.
By Koo. besluit is een beslissing ge
vallen, die een der moeilijkste vragen,
welke zich bij de toepassing van dl
onderwijswet voordeden, tot oplossing
bracht. In artikel 100 der Lsger-
onderwijswel wordt bepaald, dat indien
een gemeente meer onderwijzers aan
haar school of scholen verbonden heelt
rijksvergoeding in aanmerking
komen, het bestuur van een overeen
komstige bijzondere school recht heefl
op vergoeding voor een, met betrek
king lot het aantal leerlingen, evenredig
aantal leerkrachten als aan de openbare
school of scholen werkzaam zijn. Voor
zoover deze leerkrachten niet van Rijks
wege worden vergoed, betaalt de ge-
dan hun salarissen aan het
schoolbestuur uit. De vraag was tot
dusver of bij de toepassing dezer wets
bepaling moest worden gerekend met
het gemiddeld aantal leerlingen der
school in het jaar, waarvoor de ver
goeding wordt verlangd, dan wel in
het daaraan voorafgaande jaar. In het
geval, dat bij het bovengenoemde Ko
ninklijk besluit werd beslist, was er
tusschen het bestuur der Vereeniging
ot bevordering van Christelijk nationaal
ichoolonderwijs te Amersfoort en den
Raad dezer gemeente een geschil ont-
i, betrtffende de toepassing van
100 voor het jaar 1923. Het school
bestuur wenschte, dat rekening zou
worden gehouden met het gemiddeld
aantal leerlingen zoowel van de open
bare scholen, als van zijn bijzouder.-
schocl over 1923, in welk geval hei
op vergoeding voor een boventallig
onderwijzer, die aan zijn school
bonden was, aanspraak zou kunnen
maken, de gemeenteraad wenschte te
rekenen met het, in art. 28, 6de lid,
der wet' genoemde «gemiddeld aantal
leerlingen over het voorafgaande ka-
Icndeijaars, dus over 1922, in welk
geval het schoolbesluür geen recht had
op vergoeding voor zijn boventalligen
i ndciwijzer. Hij gaf aan dii standpunt
in een raadibesluit uitdrukking. Hi
tegen ging het schoolbestuur in beroep
bij Ged. Staten van Uirecht. Deze
stelde de gemeente in het gelijk. Het
schoolbestuur nam hiermede geen ge
noegen. Het ging in beroep bij de
Kroon, onder aanvoeriug van gronden,
zoowel aan de wet als aan de billijk
heid ontleend. De Kroon overwoog
echter, dat ingevolge art. 56, le lid,
en art. 100, le lid, der Lageronderwiji
wet 1920 het Rijk over elk diensljaar
aan de gemeente de jaarwedden
goed der volgens de artl. 27 en 28
'Dlichte onderwijzers, en de gemeente
alwaar aan een openbare school meer
onderwijzers weikzaam zijn dan h«t
aantal, waarvan ingevolge art. 56 dier
de jaarwedden door het Rijk aan
de gemeente worden vergoed, uit de
gemeentekas aan het bestuur der bij
zondere school vergoeding verleent
die school verbonden on
derwijzers boven het aantal, «aarvan
de jaarwedden door het Rijk aan hel
bestuur worden vergoed dat ingevolge
28, 6e lid, der L. O. wet '20 bij
de toepassing van dit artikel tot grond-
ilag wordt genomen het gemiddeld
aantal kinderen, berekend
aantal op 16 Maart, 16 Juni, 16 Sep
tember en 16 December van het on
iddellijk voorafgaand kalenderjaar als
werkelijk schoolgaande bekend stond
dat derhalve de gemeenteraad en in
hooger beroep Ged. Staten terecht l.a.v.
de vaststelling van de vergoeding der
jiarwedden van de in 1923 aan de
bijzondere school verbonden met-ver
plichte leerkrachten, het gemiddeld
aantal leerlingen over 1922 tot grond
slag hebben genomen en verklaarde
mitsdien het beroep ongegrond.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Tcekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Amersfoort
GELOOF EN WETENSCHAP.
De Wandelende Jood.
asverus is de naam van den in
woner van Jeruzalem, die volgens eene
legende Jezus van zijne deur verjoeg,
n Hij er bij Zijn gang naar Golgotha
ige oogenbiikken wilde rusten.
Ik ga«, sprak Jezus toen, «maar gij
blijft tot Ik wederkomi, en met deze
woorden zou dan, volgena de Sage, de
onbarmhartige Israëliet veroordeeld zijn
rusteloos zonder te kunnen sterven
op deze aarde rond te zwerven tot de
wederkomst van den gekruisigden God-
inensch op den laatstcn oordeelsdag.
as het onderwerp, hetwelk de
heer M. A. P. C. Foelhekke op Maan
dag 19 October L925 voor de leden
van bovengenoemde Vereeniging be
handelde.
Zij, die gemeend hadden de legende
declamatisch te hooren voordragen,
kwamen bedrogen thuis uit historisch,
luterair-cultureel oogpunt bezien zou de
Sage behandeld worden, en in dat
ipzicht is de heer Poelhekke volkomen
geslaagd.
De spreker begon met te verklaren,
dat de Sage ontstaan is uit eene samen
voeging van enkele ware en van vele
verhalen, welke omtrent den
Lijdensweg van Jezus in omloop waren.
Vooral in de middeleeuwen bij' de tal-
looze geloofsbelijdenissen, welke toen
bij den afval vBn het ccne ware Geloof
omstonden, ontspon de Sage zich
tot een volksverhaal, dat evenwel door
zijne ongeloofwaardigheid bij het oot
wikkelde gedeelte van het menschdom
alle geloof aan eene ware gebeurtenis
buitensluit. Niettemin is en blijft het
door de kern van waarheid welke bij
wijze van overlevering omtrent den
Kruisweg van mond tot mond isover-
gebrach', een hoewel onnoudig
bewijs van de Godheid van Christus.
Hij de tallooze geestesstromingen
onzen modernen en zoogenaamd
verlichten tijd is Ahasverus wederom
ipgestaan om in de verbeelding van
het ontwikkelde, maar oogeloovige ge
deelte der menschen tengevolge van Je
geweldige aardsche straf te dienen als
symbool van haat, waardoor zij di
Godheid van Christus ;durven blijver
loochenen.
Anderen zien in die legende den
toestand beschreven van den verstands-
niensch, die, verstoken van het gclool
aan iets hoogers, twijfelend en morrend
zijn levensweg bewandelt.
Daar zijn cr ook, die Ahasverus be
schouwen als den vertegenwoordiger
VBn het Joodsche volk, dat zwervend
over de aarde zijn bestaan voortsleept.
Als symbool van de matelonze litfde
van God beschouwen wij Koomsch-
Katholieken die sage. Wij zien in
het volksverhaal de behoefte van hel
volk naar genade, naar eeuc vergevings
gezinde Liefde, die de zondaren tot
zich trekt. Die genade en die liefde is
verzinnebeeld In het volksveihaal, want
wanneer een zondaar als Ahasverus
zou geweest tijn, nog ten laatste door de
verdiensten van het Kruis van Christua
op vergeving mag hopen, dan behoeven
wij niet te wanhopen en dan kunnen wij
gerust in de schaduw van dat Krdls ons
hoofd neerleggen.
Het nieuwe vereenigingsjaar van
en W. werd dus ditmaal met een
oDtwikkelingsavood ingeluid. De groote
opkomBt bewees, dat er ook tuune be
langstelling van de zijde der leden is
er niet het oor wordt gestreeld
of andere tinnen geboeid, doch de
ernstige zijde van het doel der ver
eeniging wordt beoalend.
Dat geeft moed om voortaan wederom
alleen eerste krachten voor Amersfoort
odfgeo co dan daarmede het
verwijt te ctgaao, alirf dc beoefening
ir schap in R. K. Vereenigingen
als dc onze slechts tweede-rangs ge
leerdheid zoude zijn.
De groote opkomst op den openings
avond g-efi intu *cl» - it ook vertrouwen,
dat in den locpenden winter de bijeea-
komsten druk bezocht zullen worden
en dat het rijke programma met groot
il wordcu ..fg- werkt.
J. W. HENDERSON,
Secretaris.
Voor de rechtbank :e Dordrecht
heelt terecht ge»'aan W. J, van R. huls-
in C. H. van R wonende te
Losser (O.) Deze vrouw maakte te
Amersfoort kennis met den milicien
Ij M. uit Speyk. Zij vertelde hem Jo
tneyer te heeten, 25 jaren oud, on-
g- iuwd en verpleegster te tijn. Deze
kennismaking eindigde met een engage
ment en het meisje vertoefde later her
haaldelijk ten huize van haar verloofde.
Daar vertelde zij van goede familie te
zijn en een erfenis te goed te hebben
vao een tante, die op een villa bij
Zwolle had gewoond.
Bij een latere visite deelde zij mede,
door een val ongeschikt voor haar be
trekking van verpleegster te zijn ge
worden, waarna zij erin slaagde var. den
stiefvader van haar beminde f 7.50 per
■eek los te krijgen voor kostgeld, onder
voorwendsel later alles te zullen terug
betalen als de erfenis was losgekomen.
Ten leste was men argwaan gaan
koestereneen onderzoek werd ingesteld
toen bleek, dat de juffrouw gehuwd
9, drie kinderen bezat en al haar
verhalen verzonnen waren.
T ijdens de terechtzitting bleek, dat de
ouw zes jaar geleden haar man en
kinderen hnd verlaten. De verdediger
legde brieven over, waarin medegedeeld
werd, dat de man lijn vrouw wederom
lot zich wil nemen.
Extra Opvoering van Caonabo «De
Donkere Maan».
Is het te verwonderen 1
Neen I.Zulk eea tooneelstuk moest
n den smaak vallen. Caonabo is 'n
schitterend kijkspel, maar vooral ook
stuk vol heerlijke taal en gedachten.
Hoe aanschouwelijk toch stelt het
is voor de zegepraal van het Chris
telijk geloof over het heldendom, en
de weldadige invloed van het geloof
op de stoffelijke beschaving. Daarbij de
verhevenheid van dc christelijke leer
de hoogt opvatting van het priester
schap en bovenal het groote nut van
hel gr bed voor het missiewerk zelf,
leder der vijf bedrijven geeft span
nende momenten, die 't mag vrij
lil gezegd worden dcor de jonge
ipclers op verdienstelijke wijze weer
gegeven worden I
Wie di| schitterende tooneelspel nog
ien wil, verzuime niet bijtijds kaarten
e nemen, want 't schijnt wezenlijk weer
«te vol» te worden. Wilt ge het stuk
ten volle begrijpen, neemt dan een
programma en leest eens aandachtig
de korte verklaringen.
Iedere bezoek» r zal moeten beken;
nen, dat hier door het Patronaat St.
KaphaCl iets gepresteerd is, wat lof
verdient. Naast het vele wat reeds ge
daan wordt voor de godsdienstige vor
ming dezer jongens, is hier hun vrfle tijd
waarlijk nullig besteed en dat zal zeker
zijn Invloed niet missen. A.M.